________________
પ્રભુજીનાં બિંબની આકૃતિ તથા પંચતીર્થી
| શ્રી નેમિદાસ અભેચંદ શાહ-કેટ, મુંબઈ પ્રભુજીના બિંબની મુખ્યત્વે જે બે આકૃતિ હોય છે, તેને અંગે તેમજ પંચતીથીને અંગે જે કાંઈ રહસ્ય રહેલું છે. તેની વિચારણા લેખકે અહિં કરી છે. આને અંગે તે સંબંધી વિશેષજ્ઞો જણાવવા
જેવું અવશ્ય જણાવે! શ્રી જિનેશ્વર ભગવાનની પ્રતિમાજીની બે ઉપર આદીશ્વરજી દાદા, શ્રી શાંતિનાથ ભગવાન જાતની આકૃતિ હોય છે, એક તે ડાબા પગ ઉપર આદિ પરિકર સહિત તથા મોટે ભાગે ધાતુના જમણો પગ અને ડાબા હાથ ઉપર જમણે પંચતીર્થી હોય છે. તેમાં પાંચ ભગવાન બીરાહાથ રાખી પર્યકાસને બેઠેલા. * જમાન છે, તેથી પંચતીર્થી કહેવાય છે, તે આ
બીજી આકૃતિ ખડ્ઝ જેમ ઉભું હોય તેમ પ્રમાણે છે. ખડ્વાસને ઉભેલા. આ પ્રમાણે બે જ આકૃતિ છે. પહેલા અવન, જન્મ, દીક્ષા, કેવળ, અને હવે તે આકૃતિના કારણે વિચારીએ.
મેક્ષ તે પાંચકલ્યાણક પૂજકે પાંચે ભગવાનને
એક એક ટીલી કરતા પાંચ કલ્યાણકના નામ ર૪ તીર્થકરમાંથી ૩ તીર્થકર ભગવાન શ્રી બોલવાથી પ૦-૭૫ વર્ષના વતમાન ખાળીયામાં આદીશ્વર ભગવાન શ્રી નેમિનાથજી તથા શ્રી રહેલે આત્મા ભાવથી પાંચે કલ્યાણકની આરામહાવીર સ્વામી એમ ત્રણ તીર્થકરો બેઠા બેઠા ધના કરી શકે છે. પકાસને મેક્ષે ગયા છે તથા ૨૧ તીર્થંકરે બીજું કાષભદેવ-શાંતિનાથ-નેમનાથ-પાશ્વઉભા ઉભા ખગ્રાસને મેક્ષે ગયા છે. તેમ નાથ અને મહાવીર સ્વામીને ટીલી કરતા સપ્તવિંશતિ સ્થાન ગ્રન્થમાં લખેલ છે. બેલતા જવું ૨૪ તીર્થકરમાં આ પાંચ તીર્થ
પ્રભુજીની આ છેલ્લામાં છેલ્લી અવસ્થાની કરના વખતમાં વિશેષ શાસનને ઉદ્યોત થયેલ આકૃતિ છે, એટલે અવગાહનાના હિસાબે તીર્થ છે. પુરા કલ્યાણકદની પહેલી થાય તથા કરના સિદ્ધમાં રહેલા છે હાલ પણ તે જ અવ- નાત્રમાં આ પાંચને પહેલી કુસુમાંજલી આવે ગાહનામાં બિરાજમાન છે એટલે અરિહંત અને છે. પછી વીસ જિણુંદની આવે છે. સિમ્બનું એક જ આકૃતિથી ધ્યાન ધરી શકાય છે.
ત્રીજુંઆબુ, અષ્ટાપદ, ગિરનાર, સમેતઅરિહંતની છેલી આકૃતિ ઉપરાંત પ્રભુજી સમ
શિખર, શત્રુંજય આ પ્રમાણે પાંચ નામનું વસરણમાં પણ પર્યકાસને બિરાજમાન હોય સ્મરણ કરતાં જવું ને ટીલી કરતાં જવાથી એક છે. આથી બેલીયે છીયે કે “પ્રભુ બેઠા સોહે સમ
વેંતને પગ એકજ જગ્યાએ ઉભે હોય ને વસરણ ભગવંત.
પાંચે તીર્થની પૂજા થાય છે. આ પ્રમાણે
પ્રભુજીની આકૃતિની તથા પંચતીથીની સમજ હવે પંચતીર્થ એટલે શું?
મેં પૂ. ગીતાર્થ ગુરુદેવના પરિચયથી મેળવેલ ઉપર બે આકૃતિ જાણ્યા પછી આપણે પંચ છે. છતાં આમાં મારી કાંઈ સ્કૂલના થતી હોય તીથી એટલે શું તે વિચાર કરીયે. સિધ્ધાચલજી તે પૂ.પાદ આચાર્યદેવે મને માર્ગદર્શન આપે !
હોય, તે ટુંક સમયમાં “હું” પર વિજય મેળ- “હું” ના અનાદિના તીવ્રતમ બંધનમાંથી વીને “અમે માં વિહરી શકે.
| મુક્ત થવા માટે ત્રણેય લેકના પ્રત્યેક જીવને બહુ પ્રગટાવે દેહભાવને “અમે માંથી પ્રગટે “હું” પણામાંથી સર્વથા મુક્ત એવા શ્રી વીતરાગ સર્વાત્મભાવ.
ભગવંતનું શાસન મળે.
