________________
હું અને અમે
શ્રી મફતલાલ સંઘવી
હુ' એ એવા શબ્દ છે કે જે આત્માને સ્વામૂઢ બનાવી ભવભ્રમણ કરાવે છે; જ્યારે અમે' એ જીવનની ઉન્નતિનુ મંગલ સેાપાન છે; એ હકીકત ટુંંકી પણ સ્વચ્છ શૈલીયે અહિં લેખક રજૂ કરે છે. સંસાર પાપઘર બની જાય, જ્યારે આત્મનિષ્પન્ન ભાવનાવાળા ધધામ,
વિશ્વમાં જેમ આકાશ રહેલું છે, તેમ માનવીમાં ઇચ્છા રહેલી છે. એટલે તેના નિાધ શકય નથી, પણ રૂપાંતર શકય છે.
‘હું સુખી થા” ને બદલે · અમે બધાં સુખી થઈએ,' તે ઇચ્છાનું રૂપાંતર. ભાવના તેનું નામ.
‘હુ” જાય તાજ ‘અમે’ આવે.
જયાં સુધી માનવીના જીવન ઉપર‘હુ” નું વર્ચસ્વ કાયમ રહે, ત્યાં સુધી ‘અમે’ ને પ્રવેશ ન થઈ શકે.
‘હુ” ને બહાર કાઢવા માટે માનવીએ પેાતાના આત્મા તરફ લક્ષ્ય આપવું જોઇએ. આત્મા તરફનું લક્ષ્ય કેળવવા માટે આત્માથી પુરુષોના સંગ કરવા જોઈએ. આત્મહિતકર સત્શાસ્ત્રોના અભ્યાસ વિવેક, ધીરજ અને ખંત પૂર્વક કરવા જોઈએ. આત્મહિતકર સત્પ્રવૃત્તિએમાં રચ્યાપચ્યા રહેવું જોઈએ. જ્યાં જ્યાં અનાત્મભાવનું વસ્ત્ર હોય ત્યાં ત્યાં જવાનુ ખંધ કરવું જોઈએ.
રાતના છેલ્લા પ્રહરે જાગીને ‘હુ કાણુ છુ ?’ ક્યાંથી આવ્યે ?’ ‘મારૂ સ્વરૂપ કેવુ` છે ?’ મારૂ શું ધ્યેય છે ?” તત્સંબંધો ઊંડું ચિંતન પ્રત્યેક વિવેકી અને સજાગ માનવે કરવુ જોઇએ. તે ચિંતનના પ્રભાવથી ‘હુ” ની આત્મપ્રદેશ ઉપરની પકડ ઢીલી પડે છે અને વાણી, વિચાર અને વર્તનના એક વિશ્વ તરફ વળે છે. વિશ્વના
જીવમાત્રના મૉંગલ તરફ ઢળે છે.
સૂર્યાં વિહાણા અંધકાર જેવુ ઈચ્છાનુ સ્વરૂપ છે. ભાવનાને શરહની પૂર્ણિમા સાથે
સરખાવી શકાય.
ઈચ્છામાં દેહભાવની માત્ર દુ"ધ હોય. ભાવનામાં વિશ્વકલ્યાણુની સુરભિ, ઈચ્છાવાળા
ઇચ્છા સ્વાની સખી છે ભાવના આત્માની. ઇચ્છાના પરિધ શરીર જેટલા હાય, શરીર પૂરતો હોય. ભાવનાના સસારવ્યાપી,
ઈચ્છા પાપમાં પ્રેરે, ભાવના પુણ્યમાં. ઈચ્છા આખા જગતની ઋદ્ધિ-સિધ્ધિને પોતાના ચરણેામાં વાંચ્યું, ભાવના આખાં જંગતને પેાતાની આત્મસમૃધ્ધિ વડે અજવાળે.
ઈચ્છાના અંત ન હાય, ભાવના ભવભ્રમણુ
ટાળે.
ઈચ્છા વકરે એટલે રાજ્યે ઉજાડે, ભાવનાના વિકાસ ધ'નુ' તેજ ખીલવે.
ઈચ્છા માનવીને મટ પણ બનાવે અને માતેલા સાંઢ પણુ. ભાવનામાંથી જન્મે ભવ્ય માનવા.
ઈચ્છાની ચાલ સદા અવળી જ હોય. ભાવનાની સદા સીધી.
ઇચ્છા જડને આરાધે. ભાવના આત્માને. ઇચ્છાની પૂર્તિમાંથી ઉગે પગ ઈચ્છા જ. ભાવનામાંથી પ્રગટે ભવ્ય ભાવ
ઇચ્છા માટે ભાગે પશુમાં ઘર ખાંધે ભાવના આમત્રણની રાહ જુએ. મતલબ કે ઈચ્છા પશુતા હોય ત્યાં હોય જ. ભાવનાને શુભના ચિંતન
દ્વારા ખેલાવવી પડે.
ઈચ્છાના શ્વાસ એટલે આત ધ્યાન, ઉચ્છવાસ એટલે રૌદ્રધ્યાન. ભાવના સદા ધર્મધ્યાન લીન રહે.
તપાવેલા લાઢાની પુતળીને સ્પર્શી કરવાથી જે વેદના થાય છે તેના કરતાં શત ગણી વધુ વેદના જે ભવ્યાત્માને ઇચ્છાને સ્પર્શવાથી થતી
