________________
મનન માધુરી
ચિંતનપ્રધાન સાત્ત્વિક વિચારધારા રજૂ કરતી આ આકર્ષીણુ ક" છે. સ` કાઇ સ્વસ્થ ચિત્તે ગૃહસ્થના ધ
જગતમાં ધર્મ એક જ હાય છે. ધમ કદી એ નથી હેાઈ શકતા. અહિંસા જો ધમ છે તે હિંસા એ અધમ જ છે. સત્ય એ ધમ છે તે અસત્ય એ અધ જ છે. એ વિરૂદ્ધ વસ્તુ એક કાળે એ સ્વરૂપવાળી કદીપણ હેઇ શકતી નથી. એને
અંગ્રેજીમાં Low of Contradiction અથવા Low of non contradiction પણ કહે છે. એકજ વસ્તુ ધેાળી અને નહિ ધોની એક જ કાળે હાઈ શકતી નથી. તેમજ એકજ એક વસ્તુ જ કાળે ધોની અને નહિ ધેાળી એ એ પ્રકા રમાંથી કેઈ એક પ્રકારની અવશ્ય હોય છે એને અંગ્રેજીમાં Low of excluded middle
કહે છે. એ બંને નિયમે ઉપરથી હિંસા અને અહિંસા અને જેમ ધરૂપ બની શકતા નથી તેમ અને અધરૂપ બની શકતા નથી. એમાંથી એક ધમ છે તે બીજો અધ છે પણ બને ધ રૂપ કે બન્ને અધરૂપ બની શકતા નથી. અહિંસા, સત્ય, અસત્ય, બ્રહ્મચય અને અપરિગ્રહ એ પાંચે વસ્તુ ધસ્વરૂપ છે. એ સર્વ સિદ્ધાંતવાદીઓ અને ધમ ચારીએથી નિશ્ચિત થયેલી વાત છે. તેથી હિંસા, અસત્ય, ચૌય, અબ્રહ્મ અને પરિગ્રહ એ અધમ અને પાપસ્વરૂપ છે, એ વાત પણ નિશ્ચિત જ થઇ જાય છે.
ધમ એ રીતે જો એકજ છે તે પછી ગૃહસ્થાના ધમ અને સાધુઓના ધમ એવા એ ભેદ શાસ્ત્રોમાં શા માટે પાડેલા છે ? એના ઉત્તર
શ્રીવિમર્શ
લેખમાળાએ ‘કલ્યાણ'ના હજારો વાયકામાં આ વિભાગને વાંચે, અને વિચારે !
એ છે કે ધમ એક જ હાવા છતાં તેને પાળનારાઓની શકયતા ખાતર તેના બે ભેદ પાડી આન્યા છે. જે પાળનારાએાની બતાવવામાં ભૂમિકા સરખી નહિ હોવા છતાં ભૂમિકાનુસાર ધના ભેદ સ્વીકારવાની ના પાડે છે, તે કાં ધનુ પાલન ઈચ્છતા નથી અથવા ધમ પાળવાના માર્ગ જાણતા નથી.
તે
અહિંસા, સત્યાદિ જ ધર્મ છે અને હિંસા, અસત્યાદિ અધમ જ છે. તે એમ નકકી થયા પછી ગૃહસ્થ પણ જો સાધુની જેમ સા અહિંસા સત્યાદિના પાલનનેાજ આગ્રહ રાખે છે તેા તે પાલન તેા કરી શકતો નથી જ, કિન્તુ " અધિક હિંસા અને મોટા અસાના માર્ગે બળાત્કારે કે અનિચ્છાએ પણ તેને ઘસડાઇ જવાનું થાય છે. જૈનશાસ્ત્રોમાં ગૃહસ્થો જો અહિંસા-સત્યાદિ ધર્મના પાલન માટે તેમની ભૂમિકાનુસાર જે માગ સેજવામાં આવ્યા છે, તે કેટલા સુઘટિત નિભિક અને સુશય છે, છે,
તેને વિચારીને સારી રીતે સમજવા જેવા અહિંસાદિના ગુણ્ણા અને હિંસાદિના દોષ જાણ્યા ખાદ પણ આ જાતિને વિભાગ જેઆ પાડી શકયા નથી, તેએ અહિંસાદિના પ્રચારના નામે જ કેટલીક વખત ર્હિંસાદિના પ્રચારકે મની જતાં વાર લાગતી નથી.
સર્વ જીવાના પ્રાણના વધ એ હિંસાસ્વરૂપ છે, તેથી સંપૂર્ણ અહિંસાના પાલન માટે સ જીવેાના પ્રાણાના વધ વર્જ્ય છે, એ સિધ્ધાંતના સ્વીકાર કરવા છતાં ગૃહસ્થાને માટે જૈન શાસ્ત્રકારા નિરપરાધી ત્રાસ જીવાની સપપૂર્વક
