________________
: કલ્યાણ માર્ચ–એપ્રીલ ઃ ૧૫૯ ઃ ૭પ : વત્તા પ્રમાણમાં હોય જ છે. ગાયના પાચના ' આયુર્વેદશાસને પાયે પણ વાત-પિત્ત અને ઈજેકશન લીધા સિવાય તે ભાગ્યે જ કઈ બાકી કફ આ ત્રિધાતુથી ભરેલો છે. આ ત્રણે શક્તિ રહ્યું હશે. પરદેશની દવાઓ તૈયાર આવે છે એમાં સમતલ હોય ત્યારે શરીર નીરોગી અને કેપે
એવી એવી વસ્તુઓ હોય છે કે, આપણે તેના ત્યારે રેગી બને છે. વિષે સાચી હકીકત જાણીએ તે આપણામાંથી અહિંસક ભારતીય પ્રજામાં અહિંસા ધર્મના ઘણને જીવવા પર તિરસ્કાર છુટે.
પ્રભાવે રેગનું પ્રમાણ ઘણું જ ઓછું હતું. પાંચ લીવર એકસ્ટમાં શું હોય છે? ડાકટરી દસ વરસે રેગ થતું ત્યારે ઉપરોક્ત ત્રિધાતુના તૈયાર દવામાં મરઘા, બતકાં, ઘેટાં, બકરાં વાંદરા કોપને સમાવતી અહિંસક આયુર્વેદીક પદ્ધતિથી ગાય, ઉંદર, છછુંદર, કુતરી અને નર્કમાં ખદ- રેગેનું શમન કરવામાં આવતું હતું. બદતા મોટા કીડાના જુદા જુદા અને ઉપયોગી હોય છે. આ બધી હકીક્ત જાણીએ તે આપણને તાત્પર્થ એ છે કે, રેગમાંથી બચવું હશે. ચીતરી ચડે. છતાં આંધળીઆ કરીને દવા તરીકે
છે તે વહેલા–મેડા પણું જીવન અહિંસા પ્રધાન
છે વાપરીએ છીએ. આપણામાંથી ઘણું આ બધું બનાવી અહિંસક દવાઓ વાપરી નૈસર્ગિક જીવન જાણીએ છીએ છતાં અજાણ્યા થઇ વાપરીએ છીએ જીવવું પડશે જ. અને આપણી જાતને છેતરીએ છીએ. લોકોએ આજને વ્યાપક રાગ ગેસ ચડે એ છે. ગેસ અને ખાસ કરીને ગરીબ અને મધ્યમવર્ગના ચડો એ મૂળ અજીર્ણમાંથી નવા નામે ઉત્પન્ન દરદીઓ તે આવી દવાઓના બીલ આપી આપી થયેલું દરદ છે, યાંત્રિક ચક્કીમાં પીસેલા અને ને હવે તે એવા થાકી ગયા છે કે તેમને રેગ તેલમાં તળેલા અને તમતમતાં મસાલાવાળા વિના પૈસે મટતે હશે તે ગમે તેવી સુગ કેરે પદાર્થો ખાવાથી વાછુટ દ્વારા વાયુ છુટતે નથી મૂકી પેસાબ પણ વાપરશે.
અને વાયુ કેપે છે. જેથી અકળામણ બેચેની પ્રજાનું જે શેષણ બુદ્ધિએ કરવા માંડ્યું છે દાહ વગેરે થવાથી દરદી હેરાન થાય છે. તે એવી આફતથી થાય છે કે, જાણે આપણી સેવા કરવા અથે સ્વર્ગમાંથી દેવે ઉતરી પડ્યા
વિરમગામના ટપાલી નાથાભાઈ અત્રે તેમના હોય, એવા દે સાથે એ કાયર થયા કરે છે. દીક ટપાલમાં નોકરી હોવાથી બે દિવસ મળવા આ ઉપરથી સમજવાનું એ છે કે દવાઓના
આવેલા. રાત્રે દસ વાગે ગેસ ચડ. રાત્રે તબીનિમિત્ત પણ ઘોર હિંસાનું સામ્રાજ્ય ફેલાઈ ચત જોઈ. દવામાં હરડે દળ તેલ વા અને વસ્ત્રગાળ રહ્યું છે.
કરેલી સુંઠ બે આની ભાર આપી ઉપરાંત પરેપફારી જ્ઞાની મહાપુરૂષોએ પ્રાણી માત્રના
સિધિયેગી નાગાર્જુનની કૃતિ મુજબ બનાવેલી દરદો મટાડવાના હેતુથી જે લખ્યું તેનું નામ
આરોગ્ય વધની આઠ દિવસ આપી રોગનું છે આયુર્વેદ શાસ્ત્ર.
શમન થયું. વાયુ શાંત થયો. બહુ જ થોડા દરેક પ્રાણુ શુભ-અશુભ કર્મો સાથે જન્મે ખર્ચ
ખરચમાં કામ પતી ગયું. ઉપકાર માની વીરછે, મૃત્યુ પામે છે, એ પ્રમાણે જુદી જુદી પ્રકૃતિના
મગામ ગયા. એટલે મારું કહેલું એ છે કે દેશી માણસે સુખીદુઃખી રેગી- નિગી, સબળ દુબળ જ
દવાઓને ઉપગ કરતાં શીખે. જેવામાં આવે છે, સ્વભાવમાં પણ ભિન્નતા કઈ
આંખની દવા ગરમ સ્વભાવના (પિત્ત) કે ઠંડા સ્વભાવના | વડનું દુધ ત્રણ રતી અને કપુર એક રસ્તી (કફ) કેઈ વાયડા સ્વભાવના (વાયુ) જવામાં મીલાવી આંખમાં આંજવાથી મુલું મટી જાય છે. આવે છે.
