Gyanamrut Kavyakunj

Author(s): Velchand Dhanjibhai Sanghvi
Publisher: Jain Atmanand Sabha

Page 53

માધ્યસ્થાટકમ.
(૪)
માધ્યસ્થ સ્વરૂપ. પદ-૧૬ ( સંતો ! દેખીએ બે પરગટ પુદ્ગલ જલ તમાસા–એ ચાલ. ) સંતે ! દેખીએ બે પરગટ એહ મધ્યસ્થ વિચારો. મધ્યસ્થ અન્તર આત્મવડે જે સ્થિત શુદ્ધાશયમાંહિ, બાચિત કૂતક કાંકરવા, ફેકવા ઘટે હવે નહિ. તા-૧ મધ્યસ્થ જનનું મન વાછર, યુક્તિ ગાય ભણી જાવે; તુચ્છામૃહિનું મન કપિ તેનું, પૂછ પકડવા ધાવે. તા. ૨ સ્વાર્થ સત્ય છે જે વિપક્ષે, નિષ્ફલ છે પર પક્ષે; એવા નમાં સમશીલ મન છે, તેહ મધ્યસ્થ જે અશે. સંત ૩ પ્રાણી માત્ર કૃત કર્માવેશથી, ભેગે ફલ નિજ જાણ; રાગ કે દ્વેષ ધરે નહિં તેમાં, એહ મધ્યસ્થ છે પ્રાણી. સંતો૪ વ્યાસ યદિ મન થાઓ પરના, દેષ કે ગુણ કથનમાં; તાવત શિધ્રપણે મધ્યસ્થ, રહેવું આત્મ મગનમાં. સંતા૫ ભિન્નભિન્ન પથથી જુએ સરિતા, આવી ઉદધિને વરે છે; ત્યમ મધ્યસ્થતણા સહુ માર્ગો, પરબ્રહ્મ પ્રાપ્તિ કરે છે. સંતે. રાગ કે દ્વેષથી ગ્રહણ ત્યાગનહિં, વાગમ કે પરાગમનું; તાતત્વ પ્રહિ રહે ત્યાગે, મધ્યસ્થ દષ્ટિ રવાપરવું. સંતે ૭ સહુ અપુનબંધક કરણીમાં, શ્રેયની આશા રાખી; ચારિ સંજીવની ચાર ન્યાયથી, પ્રવૃત્તિ જિનવરે દાખી. સંતે ૮.
૧૬ સારાંશ—હે ! સંત પુરૂષ આ પદમાં જે બીના વર્ણ વવામાં આવેલ છે તે પ્રત્યક્ષ મધ્યસ્થ સ્વરૂપના વિચારે છે.
| મધ્યસ્થ પુરૂષ અન્તરાત્મા વડે શુદ્ધ આશયમાં સ્થિત હોય છે તેથી બાળકને ઉચિત્ત એવા કુર્તક રૂપ કાંકરાનું ફેંકવું તેઓને ઘટીત નથી. ૧
મધ્યસ્થ પુરુષનું મન રૂપ વાછરડુ યુક્તિ ૫ ગાય તરફ ગમન કરે છે ત્યારે તુચ્છા શહિઓનું મનરૂપ વાંદરૂ તે યુક્તિ રુપ ગાયને ? પૂંછડેથી ખેંચે છે. ૨