Gujaratna Hastprat Bhandarona Sandharbhma Amdavadna Hastprat Bhandaro Ek Adhyayan

Author(s): Navalsinh K Vaghela, Rasesh Jamindar
Publisher: Gujarat Vidyapith

Page 13

4
જોકે તેન સામે સમાજમાં વ્યકિતગત રીતે સંગ્રહાયેલી આવી અનેક પ્રતો એકઠી કરી છે અને જૈન જ્ઞાનલૈંડારોમાં ગ્રાવવા રાખેલી છે. તેથી જ તેન જ્ઞાનભંડારોમાં જૈન સાહિત્ય ઉપરાંત જૈનેતર પ્રતો પણ અસંખ્ય પ્રમાણમાં મળી માવે છે.
જેન પરંપરામાં માચાયો-મુનિઓને ધાર્મિક બાને કારણે વારત બહારના દેશોમાં ાિર કયો નથી તેથી તેના સીધા માદન હેઠળ ચાલતા ભંડારોના ઘો ભારતમાં જ સચવાઈ રહ્યા છે. તેમ છતાં અંગ્રેજોના મગમન પછી હસ્તપ્રત ભંડારોમાંની તેમજ વ્યકિતગત સંગ્રહમાંની ગમૂલ્ય એવી અસંખ્ય હસ્તપ્રતો પરદેશમાં ઘસડાઈ ગઈ. મારે પણ પરદેશના ઘણા દેશોનાં ગ્રંથાલયો અને ગ્રહાલયોન સંસ્કૃત – પ્રાકૃત - ગુજરાતી તેમજ અન્ય ભાગામોનો ખ્ય પ્રતો સંગ્રહાયેલી છે, જેની સૂચિપત્રો પણ પ્રકાશ્તિ થયેલી જોવા મળે છે,
ગુજરાતમાં જૈન સાધુછ્યો અને જૈનધોના પ્રયત્નોના પરિણામે આજે ઘણાં સ્થળોને સારી એવી શખ્યામાં હસ્તપ્રતભંડારો વિધમાન છે, જેમાં પીંખ્ય હસ્તપ્રતો પા૨ી સ્થિતિમાં સચવાઈ રહી છે. છેલ્લાં થોડા વર્ષોમાં ગુજરાતમાં હસ્તપ્રત હારોની સ્થાપના કરાવામાં મને તેમાં સંગ્રહાયેલી હસ્તપ્રતોને વ્યવસ્થિત કરવામાં અનેક જેનારાએ વ્યવસ્થિતપણે કામ કરેલું છે, જેમાં આગમપ્રભાકર મુનિશ્રી પુણ્યવિજયની મહારાજ, તેઓશ્રીના દાદાગુરુ શ્રી કર્મિ વિજયજી મહા૨ાજ તથા ગુર મુનિવર્ય શ્રી ચતુરવિજયજી મહારાજે જ્ઞાનડારોના (ધ્ધાર માટે જે અથાગ પરિશ્રમ વ્હાવ્યો છે તે જોતાં માજની અને ભાવિ પેઢી શર્મા તેમની ત્રણ બની રહેશે. તેનીશ્રીએ ગુજરાતમાંના લીંબડી, પાર્ટી, ખંભાત, વડોદરા, ાનગર, પાલીતાણા, અમદાવાદ તથા રાજસ્થાનમાંના જેસલમેર, બિકાનેર, જોધપુર ઉપરાંત બીજા અનેક સ્થળોના નિષ્ઠારોના રખ્યાબંધ હસ્તલિખિત ગ્રંશોને તમાચી, તેને સુવ્યવસ્થિત કરી તેની યાદીઓ તૈયાર કરાવી આપી, કેબાક હસ્તપ્રત ભંગરોના માહિતીપૂર્ણ સૂચિપત્રો
પણ પ્રસિધ્ધ કરાવ્યા, તો વળી કોઈ કોઈ હસ્તપ્રતલૈંડારોમાં હસ્તપ્રતો માટે રેપરો, બંધનો, દાબડા કે પેટીમો મને કબાટોની પણ વ્યવસ્થા કરાવી મારી, કેટલાંય પ્રાચીન હસ્તપ્રતલૈંડારોને નામશેષ્ય થતા બચાવી લીધા છે.