Gujaratna Hastprat Bhandarona Sandharbhma Amdavadna Hastprat Bhandaro Ek Adhyayan

Author(s): Navalsinh K Vaghela, Rasesh Jamindar
Publisher: Gujarat Vidyapith

Page 14

5
મુનિથી પુણ્યવિજયજીને નુકસાન પામેલી હસ્તપ્રતોની માવજત માટે ઘણી જ કાળજીપૂર્વક ધ્યાન માપેલું. રેંટી ગયેલી હતો કે ફાટી તૂટી ગયેલા પત્રોને પણ ચોગ્ય સારકાર અને માવજત ધ્વારા સારી હાલતમાં લાવી શકાય તે બાબત તેમણે ના પહેલાં સમજાવી, પ્રાણીન હસ્તપ્રતોની કિંમત સમજીને પુસ્તક વિક્રેતાઓ કે અંગત બૈંડાર ધરાવનાર પાસેથી હસ્તપ્રતો પરીદાવીને તેમજ અન્ય નાના હસ્તપ્રતભંડારોની હસ્તપ્રતોને સુરદા માટે મોટા ભંડારો સાથે જોડી દેવા કુનેહથી કામ લઈને ગુજરાતના અને રાજસ્થાનના મોટાભાગના હસ્તપ્રત ભંડારોને સમૃધ્ધ બનાવ્યા છે.
અગાઉ જોયું તે મુજબ જૈન ધો ા૨ા સંચાલિત હસ્તપ્રતભંડારો ઢાંક ભંડારો કહેવાય છે. જ્યારે બીજો પ્રકાર વ્યકિગત માલિકીના હસ્તપ્રતભંડારનો છે. છેલ્લાં થોડાં વધી ગુજરાતમાં હસ્તપ્રતલૈંડારો વ્રીજો પ્રકાર સસ્તિત્વમાં આવ્યો છે. તેમાં શોધન સંસ્થા કે ધિાવસ્થા સાથે ગળાયેલા હસ્તપ્રતભંડારોને મુકી શકાય. ગુજરાતમાં ચાવી એક સંસ્થાનો મારે કિંમતી હસ્તપ્રતોનો સારો એવો ચૈાહ જોવા મળે છે. ગુજરાતમાં ગમદાવાદ ઉપરાંત વ્હોરા, ગ્વારકા, સુરત, નડિયાદ, મલિયાબાડા, જામનગર વગેરે અનેક સ્થળોચે જેન કે જેનેતર શોધન સંસ્થાનો મને વિવિધાલયો પાસે મૂલ્ય હસ્તપ્રતો સંગ્રહાયેલી છે.
જેન સેંધો અને અન્ય સંસ્થાયોયે હસ્તપ્રતોની મહત્તા પિછાણી, તેઓ સંગ્રહ કરી તે નિભાવવાની જવાબદારી સાથે ચા પ્રવૃત્તિને વ્યાપકપણે પનાવી છે. આ પ્રવૃત્તિના પરિપાકરૂપે હાલ ગુજરાતમાં પણ સ્થળોએ હસ્તપ્રતીડા) જોવા મળે છે. એક નોંધ મુજબ ગુજરાતમાં ચારે ૬ થી વધારે સ્થળોને લગા ૧૧૫ થી વધુ સંખ્યામાં હસ્તપ્રતભંડારો માવેલા છે, તેમાં ચંદાને સાત લાખથી પણ વધારે સંખ્યામાં વિવિધ ભાષા, લિપિ તેમજ વિષ્પોની કૃત્યો સંગ્રહાયેલી છે.