________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૨૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. છે. આ વૈરાગ્યની દ્રષ્ટિ અથવા ભાવનાનાં બળની ખામીને લીધે આપણે આત્માની કમિક અભિવ્યક્તિના પથમાં આગળ વધતા અટકી પડીએ છીએ. કેમકે આગળના પ્રદેશ કરતાં હાલના પ્રદેશમાં આપણને વધારે સમયના ભાસે છે. વિશ્વમાં પ્રત્યેક થળે રસ છે, અમૃત છે. ઝેર કયાંય નથી. અને તેથી તે રસમાં આપણને રાગ પણ છે. આ રસમાં રાગ હે એ પ્રકૃતિના નિયમથી કઈ રીતે ઉલટું નથી. અથવા કુદરતના ક્રમથી વિરોધી નથી. એથી ઉલટી ખરી વાત તો એ છે કે આત્માની ઉન્નતિના પથમાં પ્રત્યેક પદે આનંદ અને રસની જ ભરપુરતા છે. અને તે કારણથી જ આત્માવિનામે, રસ અને આનંદ અનુભવ કરતા કરતા, પરમપદની સ્થિતિએ પહોંચી શકે છે. એ માર્ગ ઘણુકો માને છે તે સુકે, કઠીન અને ૨સહિન નથી, પણ સનિગ્ધ, સુકોમળ અને રસમય છે. અત્યારે તેવો નથી ભાસી શકતે તેનું કારણ એ છે કે આપણને સાચા વૈરાગ્ય નથી. અને સાચા વૈરાગ્ય શું કહેવાય તે આપણે છેક જ ભૂલી ગયા છીએ એ આપણી મેટામાં મોટી કમનસીબી છે.
આપણે જોયું કે રસમાં રાગ હવે તે સ્વાભાવિક છે. પરંતુ તેના તે પ્રકા૨ના રસમાં હમેશને માટે રાગી બની બંધાઈ રહેવું તે મુખઈ છે. કેમકે જે રસમાં અત્યારે આપણું બંધન છે તે ૨સ કરતાં ઘણું ઉચ્ચ પ્રકારના ઉસે કુદરતે આપણા માટે આપણા વિકાસના માર્ગમાં આગળ નિયોજી રાખ્યા છે. કુદરત આપણને કહે છે કે તમારે આગળને આગળ પ્રયાણ કરવું પડશે. તમે એકજ સ્થાને એકજ પદાર્થમાં રાગી બની બંધાઈ રહે તે મને પસંદ નથી. તમે આગળ ચાલે. તમને આથી પણ ઘણે સારે રસ ત્યાં મેળવી આપવાનું હું માથે લઉં છું. એકજ સ્થળે બંધાઈને પડયા રહેવું તે તમારા આત્માના સ્વાભાવિક બંધારણથી ઉલટું છે તેમજ મારા નિયમથી પણ વિધી છે. માટે હાલ પ્રાપ્ત થયેલા રસમાં મેહ પામી ગળીઆ બળદ પેઠે પડયા ન રહે. કદાચ હડથી તેમ કરશે તે મારે તમારાં હૃદય ઉપર આઘાત કરીને તમારે મેહ છોડાવવો પડશે. અને તેમ થશે ત્યારે તમને બહુ માઠું લાગશે.” નિસર્ગને મહા નિયમ એજ ભાવના આપણું અંતરમાં ગુંજાવી રહ્યા છે. આપણે તેને ધ્યાન આપી સાંભળીએ તો આપણી ઉન્નતિને માર્ગ સરલ થાય, એટલું જ નહી પણ તે આઘાત વિનાને, આનંદપૂર્ણ અને રસમય બન્યા રહે.
કુદરતનો આ આદેશ તે વૈરાગ્યની જ મહા ઘેષણ છે. એક ઠેકાણે અહીં નાખી પડયા રહેવું અને આગળ કુચ કરવાની નારાજી બતાવવી એ રાગ દશા છે. કુદરતને આદેશ અને નિયમ સમજીને તેમજ આપણા આત્માના સ્વાભાવિક વેગ અને ધર્મ તેમજ આત્માનાં અંતિમ નિર્માણની સ્થિતીને વિવેક કરીને, આપણે ઉન્નતિના મહા પ્રવાહના વેગને આધિન બનીએ, તેનું નામ વૈરાગ્ય છે.
For Private And Personal Use Only
