________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
દુ:ખદ પ્રસંગોમાંથી બોધગ્રહણ
૨૫૫ પ્રત્યેક મનુષ્ય પોતપોતાના વિચારાનુસાર ભિન્ન ભિન્ન વાતેમાં સુખ સમજે છે અને તે દ્વારા સાંસારિક દુખેથી મુકત થવાની અને સુખ પ્રાપ્ત કરવાની અભિલાષા રાખે છે.
થોડા સમય માટે એમ જણાય છે કે જે સુખ પ્રાપ્ત કરવા માટે મનુષ્ય આ ટલો બધે શ્રમ લીધે હોય છે તે તેણે પ્રાપ્ત કર્યું હોય છે, તેને આત્મા એ સુખમાં નિમગ્ન બની ગયું હોય છે અને ક્ષણભર તે તે પિતાના સઘળાં કન્ટેને વિસરી ગયે હેય છે. પરંતુ અકસની વાત છે કે તરત જ કેઇ રેગ અથવા શોકનું તેના ઉપર આક્રમણ થાય છે, અથવા કેઈ ભારે અકસ્માત તેના ઉપર આવી પડે છે જે તેનાં કપિત સુખને સર્વથા નાશ કરી મુકે છે. એ રીતે મનુષ્યનાં પ્રત્યેક સુખને વિશ્વ કરવા માટે કોઈ દુઃખદ પ્રસંગની તીણ તલવાર તેનાં મસ્તક ઉપર લટકતી જ રહે છે અને જે મનુષ્ય જ્ઞાનશૂન્ય દશા ભેગવતા હોય છે તેના પર તે તલવાર પડે છે અને તેના આત્માને અધોગત બનાવે છે.
જુઓ, બાળક એમ ઈચ્છે છે કે હું એકદમ મોટો થઈ સ્ત્રી વા પુરૂષ બની જઉં. સ્ત્રી પુરૂષે પોતાનાં બચપણનાં સુખનું સમરણ કરે છે. નિધન મનુષ્ય હમેશાં પિતાની નિધન દશાનાં બંધનમાં જકડાય રહે છે અને ધનવાન મનુષ્યને હમેશાં દરિદ્ર બની જવાનો ભય રહ્યા કરે છે, અથવા તે કોઈ કાપનિક સુખની ઈચ્છાથી સંસારમાં ભમ્યા કરે છે. કોઈ કોઈ વખત આત્માને એ અનુભવ થવા લાગે છે કે અમુક ધર્મ વા અમુક સિદ્ધાંતને સ્વીકાર કરવાથી અથવા અમુક આદર્શને હૃદયમાં
સ્થાપિત કરવાથી અક્ષય સુખ અને શાંતિની પ્રાપ્તિ થઈ ગઈ છે, પરંતુ પાછળથી કઈ ભારે લેભ વા લાલચને વશ બની ગયેલા આત્માને એજ ધર્મ અસત્ય અને અપૂર્ણ પ્રતીત થવા લાગે છે, એ જ સિદ્ધાંત નિરર્થક જણાય છે અને એજ આદર્શ કે જેની કાઉનિક મૂર્તિની તે વર્ષો થયાં ભક્તિ અને ઉપાસના કરી રહ્યો હતે તે ક્ષણવારમાં છિન્નભિન્ન થઈ નીચે પડી જાય છે.
હવે પ્રશ્ન એ ઉપસ્થિત થાય છે કે એ દુઃખ અને શેકથી છુટકારો પામવાને કેઈ ઉપાય છે કે નહિ ? શું એવાં કઈ સાધન નથી કે જેનાથી આપત્તિનું બંધન, તેડી શકાય? શું અક્ષય સુખ અને શાંતિના વિચાર કરવા એ અજ્ઞાનતા છે? આ પ્રાને જવાબ એજ કે સ્વતુત: એવું કાંઈ નથી. ફકત એક જ ઉપાય છે કે જેનાથી હમેશાં દુઃખ, રોગ અને શાકનું કાળું મોં કરી શકાય છે, નિર્ધનતાનું ઉમૂલન કરી શકાય છે અને એવા અક્ષય અનંત સુખની સ પ્રાપ્તિ થઈ શકે છે કે પછી ફરી નિર્ધન. દશાને ભય જ રહી શકતો નથી. તે ઉપાય એ છે કે પહેલાં દુ:ખદ પ્રસંગેનું રેગ્ય જ્ઞાન મેળવવું જોઈએ તેમજ તેનું મૂળ કારણ શોધી કાઢવું જોઈએ.
દુઃખદ પ્રસંગને ભૂલી જવા અથવા તો તેનાથી બેશુદ્ધ બની જવું તે ઠીક નથી. પરંતુ તેને સારી રીતે સમજવા યત્ન કરવો જોઈએ એ જ જરૂરનું છે. પ્રા
For Private And Personal Use Only
