________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
દુઃખદ પ્રસંગમાંથી બાલગ્રહણ
૨પ૭ લઈને આજ્ઞાપાલનનો પાઠ શીખી શક્યા અને તેને એ પણ જ્ઞાન થયું કે અગ્નિને ગુણ બાળવાને છે. આ પ્રકારની એક ઘટનાથી દુ:ખદ પ્રસંગેના ગુણ, હવભાવ, અને અંતિમ પરિણામનું જ્ઞાન થઈ જાય છે, જેવી રીતે ઉત બાળકે અગ્નિના ગુણની અનભિજ્ઞતાને લઈને દુ:ખ હેરી લીધું તેવી જ રીતે મોટાં બાળકે પણ એ કારણથી જ દુઃખ હરી લે છે. જે વસ્તુઓ પ્રાપ્ત કરવા માટે તેઓ અથાગ પરિશ્રમ કરે છે તેના ગુણ અને સ્વભાવથી તેઓ અપરિચિત હોય છે, જેથી કરીને તે વસ્તુ તેઓ મેળવે છે તે પણ તેઓને લાભ કરતાં હાનિ વિશેષ થાય છે. મોટાં બાળકોમાં દુ:ખ અને અજ્ઞાનતા સજીડ અને ગઢ રહેલા હોય છે. એટલેજ ફકત તફાવત છે.
હમેશાં દુઃખને અંધકારની સાથે અને સુખને પ્રકાશની સાથે સરખાવશે ! આવે છે અને આ સરખામણીમાં ગુપ્ત રહસ્ય રહેલું છે. મૂળ વાત એ છે કે જીવી રીતે પ્રકાશ આખા જગતમાં ફેલાઈ રહે છે અને અંધકાર એક નાનાં બિંદુ સમાન છે અથવા કોઈ નાનાં પદાર્થની છાયા છે કે જે અનંત પ્રકાશનાં કિરણેને રી દે છે, તેવી રીતે ઉત્કૃષ્ટ સુખને પ્રકાશ એક નિશ્ચિત અને જીવનપદ શક્તિ છે જે આખા સંસારમાં ફેલાઈ રહે છે અને દુઃખ એ આપણી પોતાની જ તુચ્છ છાયા માગ છે જે પ્રકાશનાં કિરણેને અંદર પ્રવેશ કરવા દેતી નથી. જ્યારે રાત્રિ પડે છે ત્યારે સંપૂર્ણ સંસાર અંધકારમય બની જાય છે. ગમે તેટલો અંધકાર હોય તે પણ તે પૃથ્વીના એક થોડા ભાગને ઢાંકી દે છે, બાકી સર્વત્ર પ્રકાશ જ રહે છે અને સે કેઈને એ વાત પણ સાત રહે છે કે પ્રાંત:કાળમાં પ્રકાશ પ્રસરી રહેશે. તે મુજબ જ્યારે દુઃખ, શોક અને વિપત્તિની અંધકારમય રાત્રિ તમારા આત્માને આવુત કરે છે અને તમે અનિશ્ચિત માર્ગમાં ઠેકર ખાતાં ર્યા કરી છે ત્યારે તમે તમારી પોતાની ઈચ્છાઓને તમારા હર્ષ અને આનંદના અપરિચિંત પ્રકાશની વચમાં નાંખે છે અને જે કાળી છાયા તમને આવૃત કરે છે તે તમારી જ પ્રતિ છાયા છે, બીજા કેઈની નથી. જે પ્રમાણે બાહ્ય અંધકાર કે વાસ્તવિક પદાર્થ નથી, તેમજ તે કયાંયથી આવતું નથી અને કયાંય જતું નથી અને તેનું કેવું
સ્થાયી સ્થાન નથી તે જ પ્રમાણે આંતરિક અધિકાર કઈ વાસ્તવિક પદાર્થ નથી. પરંતુ સ્વયં પ્રકાશમાન આત્માપર તે એ પ્રમાણે પ્રસરી રહે છે.
અત્ર કોઈ એમ પ્રશ્ન ઉઠાવે કે કેટલાક મનુષ્યો વિપત્તિના અંધકારમાં શા માટે પડયા રહે છે? આને ઉત્તર એ છે કે અજ્ઞાનતાને લઈને તેઓએ એમ કર. વાનું પસંદ કર્યું હોય છે. આમ કરવાથી તેને સુખ અને દુ:ખનું યથાર્થ જ્ઞાન થઈ જાય છે અને પછી દુ:ખમાં પડવાથી સુખને વધારે પસંદ કરવા લાગે છે. દુઃખદ પ્રસંગની ઉત્પત્તિ અજ્ઞાનતામાંથી જ થાય છે, તેથી જ્યારે તમને દુઃખનું યથાર્થ જ્ઞાન થશે ત્યારે અજ્ઞાનતા સ્વયમેવ દુર થઈ જશે અને તેનાં સ્થા
For Private And Personal Use Only
