________________
૫૬
આશ્રવ અને અનુબંધ
તા. ૨-૮-૯૮, રવિવાર, શ્રાવણ સુદ નોમ. અનંત ઉપકારી, અનંત જ્ઞાની શ્રી તીર્થંકર પરમાત્માઓ જગતના જીવમાત્ર, આ દુઃખમય સંસારમાંથી મુક્ત બની, અનંત સુખમય એવા મોક્ષ સુખને પ્રાપ્ત કરે, તેટલા માટે ધર્મતીર્થની સ્થાપના કરે છે.
ગ્રંથકાર મહર્ષિ મન-વચન અને કાયાના યોગને પંદર ભેદે આશ્રવનું કારણ બતાવે છે. મન-વચન-કાયાની પ્રવૃત્તિ-ક્રિયાચેષ્ટા તે યોગ છે. તે શુભ હોય તો તે શુભ આશ્રવનું કારણ છે અને અશુભ હોય તો અશુભ આશ્રવનું કારણ છે. પ્રવૃત્તિ હશે તો ફળ તો મળવાનું જ છે.
હવે ગ્રંથકારે પહેલાં શુભના બદલે અશુભ આશ્રવનું વર્ણન કેમ કર્યું? કારણ અશુભ આશ્રવના વિપાકો જોઇને જીવને સંસાર તરફથી મન ઊઠી જાય અને નિર્વેદ થાય, તે આશય છે. હવે જેમ અશુભ આશ્રવથી મન ઊઠી જાય તેમ આગળ વધતાં જીવનું શુભાશ્રવથી પણ મન ઊઠવું જોઇએ, તે આશય પણ છે. વળી બંધ શુભ હોય પણ અનુબંધ જો અશુભ હોય તો તે પણ ન ચાલે, કારણ કે અશુભાનુબંધી પુણ્યથી તત્કાળ સદ્ગતિ મળે પણ પછી અનંતકાળ દુર્ગતિ અને દુ:ખ, માટે તેને છોડીને શુભાનુબંધી તરફ જીવને વાળવાનો છે. તેથી શુભાનુબંધી અને અશુભાનુબંધી કેવી રીતે, તેની ચર્ચા પહેલાં કરી છે. અશુભ આશ્રવ સાંભળતાં સાંભળતાં જીવને થાય કે ચાર ગતિમાં, ૮૪લાખ જીવાયોનિમાં કેવી વિડંબના છે, કેવાં દુઃખો છે ! ભૌતિક સુખ તત્કાળ સુખ આપનાર છે, પણ જો અનુબંધ અશુભ હોય તો પરિણામે દુર્ગતિ આપનાર છે. માટે અશુભાનુબંધી આશ્રવ પરથી મન ઊઠી જાય અને શુભાનુબંધી આશ્રવ તરફ મન વળી જાય તેવી વૃત્તિ જીવમાં ગ્રંથકારને પેદા કરાવવી છે, કે જેથી તેને નિર્વેદ પેદા થાય કે જે પરંપરાએ મોક્ષનું કારણ છે. પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય કરાવીને તમને મોક્ષમાં લઇ જવા છે. વ્યવહારનયથી આ વાત કરી છે, જ્યારે નિશ્ચયનયથી તો શુભાશ્રવ અને અશુભાશ્રવ બંનેને હેય બતાવ્યા છે. અહીંયાં ચાર પ્રકારના આશ્રવનું વર્ણન કરે છે. ત્યાં શિષ્ય પ્રશ્ન કરે છે કે અમે પુણ્યનો અનુબંધ કેવી રીતે કરીએ? .
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
