________________
૪૨૪ ]
શ્રી આનંદઘન-ચાવીશી
હાય છે. આ વાતના સાર એ છે કે આપ પણ એ ‘એર’ના વગમાં આવેા અને પ્રેમ કરી શકયા છે તે તેને નિભાવેા. પણ પ્રેમ કરીને છોડી દે, પ્રેમપાત્રને તરછોડી દે તેના ઉપર પ્રેમપાત્રનુ કોઈ પ્રકારનું ખળ ચાલતું નથી. એ એને પ્રેમ કરવાનું કહી શકતા નથી, તાવી શકતા નથી. એટલે આપે મારી સાથે પ્રેમ કર્યો તો ખરો, પણ તેને ટકાવી ન રાખ્યા, તે આપના ઉપર મારું કાંઈ ખળ ચાલતું નથી. આપ સામાન્ય કોટીના પ્રેમપાત્ર છે અને ‘એર’ના વના જે થાડા માણસા છે તેમાં આપ આવી શકતા નથી. નહિ તે આઠ આઠ ભવના આપના અને મારા સંબંધ, તે તો વિચારો અને કરેલ પ્રીતને જાળવી રાખેા અને પાછા ફેરવેલા રથને પાછો મારી સન્મુખ કરી દો ! રાજીમતી પેાતાના પ્રેમના પ્રેમથી જવાબ લેવા આતુર છે તેથી અનેક કાચાં વચન મેલીને એ નેમનાથને પાછા આવવાની, આવા આવા શબ્દોમાં, વિનવણી કરે છે. એ સર્વ દુનિયાદારીની રીત છે. હવે આવતી ગાથામાં એ કડક વલણ લે છે (૭)
જે મનમાં એહવું હતું રે, નિસપતિ કરત ન જાણુ; મન॰ નિસપતિ કરીને છાંડતાં રે, માણસ હવે નુકસાન. મન૦ ૮ અ—જો તમારા મનમાં આવા પ્રકારનું હતું તે તે જાણીને–સમજીને પછી તમારી સાથે સાઁબંધ કે ઓળખાણ પણ ન જ કરત. એકવાર સ`બ`ધ કર્યા પછી તેના ત્યાગ કરવેશ તેથી તો સામા માણસને હાનિ થાય છે, તે વાતના આપે વિચાર કરવા જોઇએ. (૮)
ટા—જો મનમાં એમ મૂકવાનું હતું તે પહેલાં જ નિઃસ'પન્નતા-યાજના ન કરત; પણ નિઃસપન્નતા–યેાજના કરીને વળતું મેહુલાઇ, તે વારે તે માણસ નુકસાન—કલકિત થાય. (૮)
વિવેચન-—સાંસારિક સુખભગવાંછુ રાજીમતી હજુ પણ દૂર રહી રહી નેમનાથને વીનવે છે; જે લય તેણે પ્રથમથી શરૂ કર્યાં છે તે આ ગાથામાં પણ ચાલુ રાખ્યા છે. હવે આપણે તે જોઇએ. જો આપને પ્રીત કરીને છોડી દેવી હતી અને ઊ'ડા મનમાં એવી જ ધારણા હતી, તે જાણી જોઇને પ્રીતિ જ ન કરત; કારણે કે સંબંધ કરીને સામા માણસને તજી દે, તો તે માણસને હાનિ થાય છે. ત્યારે આપની ઇચ્છા પ્રથમથી જ આવી હતી તે આપની સાથે હું સંબંધ જ ન કરત. જાણીજોઈને એવા સબંધ કોણ કરે? એમાં તે મોટું નુકસાન થઇ બેસવાનો પૂરત સંભવ છે, તો હાથે કરીને એવેા માર્ગ કોણ લે ? આ વહેવારુ અને અક્કલની વાત રાજીમતી કરે છે. કારણ કે એકવાર વેવિશાળ થાય અને લગ્નમાં ન પરિણમે તે સામા માણસને મોટું નુકસાન થઇ જાય છે, એવા જોખમમાં હું મારી જાતને કદી પણ ન મૂકત. વેવિશાળ કરેલી પાઠાંતર— કરત ન ' સ્થાને પ્રતમાં ‘ન કર ' છે. ‘ છેડતાં ' સ્થાને પ્રતમાં ‘છાડતાં' પાડે છે.
શબ્દા —તે = દિ. મનમાં = દિલમાં, હૃદયમાં, એહવું = એવુ, એ પ્રમાણે. નિસપતિ = નિષ્પત્તિ, સંબંધ ઓળખાણ, સગાઈ. કરત ન = અમલમાં ન મૂક્ત. જાણ = જાણી સમજીને, અથવા હું જાણકાર પુરુષ. નિસપતિ = ઓળખાણ, સગપણ. કરીને = અમલમાં મૂકીને. છાંડતાં = મૂકી દેતાં. માણસ = વ્યક્તિને, ખાસ કરીને સ્ત્રીને. હવે = થાય છે. નુક્સાન = હાનિ, ઓછુ થવું તે. (૮)
=
