________________
૨૪-૩ : શ્રી મહાવીર જિન સ્તવન
[ ૪૯૭
અ—આત્માના સહજ સ્વભાવરૂપ અમૃતરસને સિ'ચનાર વૃષ્ટિથી મન, વચન, કાયાના કે જન્મ, જરા, મૃત્યુના ત્રણ પ્રકારના દોષને દૂર કરનારા અને સ્વર્ગ, મર્ત્ય અને પાતાળ એવા ત્રણ ભુવનના ભાવ પાતાના સ્વભાવથી જ પામી ગયા છે (એવા વીર પ્રભુને હું નમું છુ..) (૧૨) ટા—વળી ત્રિવિધ વીરતા કહે છે. સહજ સ્વભાવ, પરમ મૈત્રી, પરમ કરુણારૂપ સુધારસ વૃષ્ટિ અમૃતને વણુ સી'ચવે કરી ત્રિવિધ લેકના ત્રિવિધ તાપના નાશ થાય, મિથ્યાત્વ, અવિરતિ, કષાય અથવા જન્મ, જરા, મરણના તાપ, તેના નાશ થાય. વળી દેખે સ્વર્ગ, મૃત્યુ, પાતાળના એકેક ભાવ–પદાને સહજ સભાવથી; ઉત્પાદ, નાશ, ધ્રૌવ્ય પણ જોઇ. (૧૨)
વિવેચન—આમાં થાડી વધારે ત્રિવિધતા બતાવે છે. સહજ સ્વભાવ ત્રિપ્રકારે છે. તેની વૃષ્ટિથી, ત્રિવિધ તાપના નાશ કરે અને ત્રણ ભુવનને પેાતાના સુંદર ભાવ-સ્વભાવથી પાષે એવા વીરપ્રભુને હું તેટલા માટે નમું છું.
જ્ઞાનવિમળસૂરિએ આ ગાથામાં ત્રણ ત્રિભ'ગી ખતાવી છે એમ કર્તા પોતે જ સ્તવનના અંમાં જણાવે છે.
(૧) અતિ વિશાળ કરુણા (૨) ઉત્કૃષ્ટ પ્રકારના મૈત્રીભાવ અને (૩) સહુજ સ્વભાવ—આ પ્રથમ ત્રિભ‘ગી થઈ એમ કર્તા પોતે જ અથ કરે છે. આ મૈત્રી અને કરુણાભાવનું શાંત સુધારસ' ગ્રંથમાં વર્ણન થઈ ગયું છે. અને સહજ ભાવ, એ આત્મિક નૈસર્ગિક ગુણા આપણે પદે અને સ્તવનામાં જોયા.
હવે ખીજી ત્રિભંગીમાં ત્રિવિધ તાપ, જે (૧) મિથ્યાત્વ, (૨) અવિરતિ અને (૩) કષાયથી થાય છે, તેને તેઓ નાશ કરે છે. અને તે એક જીવના કે પોતાના જ નહિ, પણ સર્વ-ત્રણ ભુવનના–જીવેાના (૧) સ્વર્ગ, (ર) મૃત્યુ અને (૩) પાતાળના જીવાને, સર્વનાં પાપાના નાશ કરે છે. અને ત્રિવિધ તાપને અંગે જ્ઞાનવિમળસૂરિ પોતે જ કહે છે કે (૧) જન્મ, (૨) જરાઘડપણ અને (૩) મૃત્યુના તાપને પણ લઈ શકાય. આવા સ્વ, મર્ત્ય અને પાતાળના ત્રણ પ્રકારના તાપને મટાડનાર પ્રભુને હું યાદ કરું છું. તેમના આ સ્વભાવ સહજ છે, કુદરતી છે. પર જીવના તાપને, તે ગમે તે પ્રકારના હોય તેને, જેટલા બને તેટલા દૂર કરવે। તે તેમને સાહજિક છે, નૈસર્ગિક છે. આવી અનેક પ્રકારની ત્રિભંગી જેની પાસે છે તેવા વીરભગવાનને હું સ્મરું છું. (૧૨) ‘જ્ઞાનવિમલ’ગુણગણણિરોહણ ભૂધરા રે, જય જય તું ભગવાન નાયક રે; દાયક રે અખય અનત સુખના સદા રે. ૧૩
ય
શબ્દા —જ્ઞાન = જ્ઞાનગુણ. વિમલ = મેલ વગરના, ચોખ્ખા. ગુણગણ = આત્મિક ગુણાને સમૂહ, – રત્ન, ઝવેરાત. રાહણ = રાહણાચલ (જેમાં રત્નો પાકે છે.) ભૂધરા = પર્વત, ડુંગર. જય જય = મણિ પામ, જય મેળવનાર થા. ભગવાન = પ્રભુ. નાયક = સરદાર, ઉપરી. દાયક = આપનાર, દાતાર. અખય = અક્ષય, ક્ષય ન પામનાર, હમેશનું. અનંત = જેના છેડા ન આવે તેવા. સુખના = આનંદના, મોજના. સદા = હમેશાં. (૧૩)
૬૩
