________________
૪૯૪]
શ્રી આનંદઘન-ચોવીશી અર્થ-જ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્રની ત્રણ પ્રકારની બહાદુરી આપને જે પ્રધાન પદ મળવાનું અને મળેલું છે તે ભવ્ય લેકેને ભાસે છે, અને ત્રણ ભુવનના માણસના મનના આપ ભાજન–પાત્ર થયા છે. (૮).
ટબો–વળી દર્શન, જ્ઞાન, ચારિત્રની વિવિધ વરતા કહે છે. મહાપ કરી શાભિત મહાદર્શન, મહાજ્ઞાન, મહાચારિત્ર, તેની શોભા ભાવથી ભાસે છે; મહાશબ્દ પ્રધાન કહીએ. એ ત્રણ તત્ત્વની વાસનાએ કરી સગી જનમરૂપ જે ભાજન, તે જેણે વાસ્યાં છે. (૮) , .
વિવેચન–ઉપર પ્રમાણે એક ત્રિવિધતા થઈ (દાન, યુદ્ધ અને તપની વીરતાની). આ ગાથામાં એક બીજી ત્રિવિધતા કહે છે.
દર્શન, જ્ઞાન અને ચારિત્ર, જે આત્માના મૂળ ગુણે છે, તે આપના મહાન પદને શુભતા છે અને તેવા જ દેખાય છે. અને ત્રણ ભુવનના લેકના મનના ભાજન રૂપ થઈને રહેલા–વાસ્યા છે. આ દર્શન એટલે સામાન્ય બોધ અને જ્ઞાન તે વિશેષ બેધ અને ચારિત્ર એટલે રમણતા. આ ત્રણ મૂળ ગુણેથી દીપતું ભાવી ભાસે છે અને ત્રણ ભુવનના લેકના મનના ભાજન વાસેલ છે, એટલે આપ તે એ ત્રિવિધતાથી ભરેલા છે. એવા ત્રિગુણ ધરનાર આપના મૂળ ગુણોને એટલે એને ધરનાર આપને હું નમું છું. અને આપના એ ત્રણે ગુણને લઈને આપની જેવો થવા ઈચ્છા રાખું છું, અને તે મેળવવા માટે આપને સ્તવું છું. આ ગાથામાં મૂળ આત્મિક ગુણ-જ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્ર–ની ત્રિવિધતાની પ્રશંસા કરવામાં આવી છે. આ રીતે એક વધારે : ત્રિવિધતા બતાવવા દ્વારા પ્રભુનાં ગુણગાન કરી તેના જેવા થવાની પ્રાણીએ આશા બતાવી અને હોંશ ધરી. (૮) વીર ધીર કટિર કૃપારસને નિધિ રે, પરમાનંદ પદ વ્યાપે રે,
આપે રે નિજ સંપદ ફળ યોગ્યતા રે. ૯ અથ– આપ બહાદુર છે, ધીરજવાળા છે અને તેમાં મુગટ સમાન છો, અને કપાસની ખાણ છો અને આપ પરમાનંદ રૂપ વાદળાની પેઠે ચેતરફ વ્યાપ છે અને પોતે જાતે જ પોતાની અદ્ધિના ફળની યોગ્યતા-લાયકાત બક્ષનારા છે. (૯) .
બો-વીરમાં ધીર અથવા કર્મ વિદારવાને વીર, વળી લે કલેકપ્રકાશકે ધીર, તેમાં કેટિર -મુગટ સમાન; વળી કૃપારસને નિધાન; પરમાનંદ, જે પદ એટલે મેઘ, તેણે કરી વ્યાપ -પ્રસરત, કરૂણાવેલીને સીંચતે છે. વળી આપે-પિતાની સંપદા એટલે સ્વરૂપે–એક ચેતન સ્વભાવ માટે નિમિત્ત-તાવરણ ટાળવારૂપે. (૯) | શબ્દાર્થ –વીર = બહાદુર, બળવાન. ધીર = વૈર્યવાન, ધીરજવાન. (ને બધામાં) કોટિર = મુગટ સમાન, સર્વથી મટા, ઉત્કૃષ્ટ. (અને) કૃપા = પ્રેમ, દયા, સહાનુભૂતિ. નિધિ = નિધાન, ખાણ. (અને) પરમાનંદ = ઉકછ મજા, અદભુત આનંદ, યાદ = (રૂ૫, વાદળાં, વરસાદ, મેધ. વ્યાપે = પસરે ફેલાય આપે = પોતે જાતે નિજ = પિતાની, તેની. સંપદ = સ્વરૂપ, મિલકત. ફળ = પરિણામ. વેગ્યતા = તેને લાયક છે. (૯) •
