________________
૨૪–૩: શ્રી મહાવીર જિન સ્તવન
[૪૯૩ નિરાશસ વળી શિવસુખ હેતુ મા ગુણે રે, તપ તપીઆ જિણે એમ આપે રે;
થાપે રે વર પંડિત વીર્ય વિદથી રે. ૭ અર્થ કોઈ જાતની આશંસા-ઇચ્છા-આશા નહિ તે ભાવ મેક્ષના સુખનું કારણ થાય છે. અને ક્ષમા ગુણે કરીને તપ તપ્યા. પિતે તપ કર્યો અને પંડિત વીર્યના વિદથી વીરતા સાધી. (૭)
ટો-દ્રવ્યથી વિહાર, ભાવથી નિરાશંસ-નિરનુબંધ, વળી શિવસુખ-મોક્ષનું હેતુ, ક્ષમાપ્રધાન ગુણે કરી તવે વાળો રૂત્તિ સમવવનાન. જેમ ભગવાને એવાં તપ તપ્યાં, પિતે તપવીરતાએ વર પ્રધાન પંડિતવીર્યના વિદથી વિરતા સાધી વિશેષપણે રાજેશભે તે વીર. અથવા વિવાદથતિ ચર્મ, તપ ૨ ધિરાતે .
- तपोवीर्येण युक्तश्च तस्माद्वीर इति स्मृतः ॥ - વિવેચન–આ ગાથામાં ત્રીજા તપોવીરત્વની હકીક્ત રજુ કરી છે. કોઈ પ્રકારના આશંસારહિતપણાથી અને મોક્ષનું કારણ બને એવાં તપ પ્રભુએ પંડિત વીર્યથી કર્યા એ એમની ત્રીજી વીરતા છે. આ રીતે વીરતાને આ ત્રીજો પ્રકાર બતાવીને શ્રી વીર પરમાત્માની વિવિધ વીરતા બતાવી.
' જ્યારે દ્રવ્ય કે સ્ત્રી મેળવવાની ઈચ્છાએ તપ કરવામાં આવે છે ત્યારે તે આશીભાવનું તપ કહેવાય છે. પણ પ્રભુએ જે તપ તપ્યું તે ચોખ્ખા મોક્ષ મેળવી આપે તેવા અને તદ્દન નિરાશંસ ભાવે કર્યું અને તે પણ ગરીબ-બાપડા–બિચારા થઈને નહિ, પણ પંડિતવીર્યપૂર્વક–બહાદુરીથી. આ રીતે પ્રભુ તપવીર થયા તેનાં ત્રણ વિશેષણ આપ્યાંઃ (૧) તપ નિરાશસભા-વગર ઈચ્છાએઆશાએ કર્યું. અને (૨) માત્ર મોક્ષ મેળવે એવું ઉત્તમ પ્રકારનું તપ કર્યું અને તે પણ (૩) બહાદુરીથી કર્યું. મહાવીર સ્વામીએ દીક્ષા લઈને સાડા બાર વર્ષ તપ કર્યું. તેમાં પારણાં માત્ર ત્રણસે ઓગણપચાસ દિવસ જ કર્યા, એટલે લગભગ સાડા અગિયાર વર્ષ સુધી બહાદુરીથી તપ કર્યું. એવા વીર ભગવાનને હું નમું છું, પૂજું છું, સેવું છે. તેને તમે પણ નમો અને તેમને માગે અનુસરે. (૭) દશન-જ્ઞાન-ચારિત્ર ત્રિવિધની વીરતા રે, મહાપદ શોભિત ભાવી ભાસે રે;
વાસે રે ત્રિભુવન જનમન ભાયણ રે. ૮ શબ્દાર્થનિરાશંસ = કઈ જાતની આશાથી રહિત. વળી = અને, પણ, તે, તેમ જ. શિવ = મેક્ષ, મક્તિ, સુખ = ત્યાં પ્રાપ્ત થતા આનંદ. હેતુ = કારણ. ક્ષમા = માફ કરવાની દયાવૃત્તિ. તપ = શરીરનું દમન. તપીઆ = તપ્યા, તપ ર્યા, સેવ્યાં. જિણે = જેણે. આપે = પિત, જાતે થાપે = સાધે. વર = સુંદર, સરસ. વીર્ય = શક્તિ. વિદથી = મજા કરતાં કરતાં. (૭)
શબ્દાથ-દશન = વસ્તુનું સામાન્ય જ્ઞાન, આ છે એટલું દેખવું. જ્ઞાન = વસ્તુનું વિશેષ જ્ઞાન, જાણવું તે. ચારિત્ર = રમણ કરવું તે. ત્રિવિધ = ત્રણ પ્રકારની, આ બીજી ત્રિવિધ વીરતા. વીરતા = બહાદુરી. મહા = પ્રધાન, સરસ, સુંદર, પદ = પદવી, સ્થાન, ઉન્નતિસ્થાન. શોભિત = સુંદર લાગતા, સારા દેખાતા. ભાવી = ભવ્યના. ભાસે = દેખાય. જણાય, લાગે. વાસે = વાસ્યા છે. ત્રિભુવન = સ્વર્ગ, મત્ય અને પાતાળ. જન = લોકે. મન = ચિત્ત. ભાયણ = ભાજન, ઠામ, વાસણ. (૮)
