________________
૪૯૦ ]
શ્રી આનંદઘન-ચાવીશી અનેકાંત–સ્યદ્વાદ પ્રત્યક્ષ પરોક્ષ પ્રમાણાદિકમાં ભળતી છે. વળી કેવી છે ? સંશય-ભ્રમરૂપ તાપ, તેને એ દળતી છે. (૩)
વિવેચન—એ ભગવાનની કરુણા-કલ્પવેલડી સવ સંવરના ફળ વડે કરીને ફળવતી થાય છે, અને એમાં અનુભવરસ મળતા આવી જાય છે તેમ જ અનેકાંતમતના પ્રત્યક્ષ-પરોક્ષ ભાવને અનુરૂપ છે. આવી એ ભગવાનની કરુણા-કલ્પલતા છે.
સંવર, ખાર ભાવના વગેરે ભેદે, કમની આવક-સામે બંધન છે. તે આવકનાં બારણાં બંધ કરેલાં હોય તેને સવર કહેવામાં આવે છે. એ સવરની વિગત પ્રશમરતિ'માં, નવતત્ત્વ પ્રકરણ’માં તથા કર્માંના લેખમાં મે' વિગતવાર લખી નાખી છે. આ સંવરરૂપ ફળ તે કલ્પલતા પર થાય છે; એવી સુંદર કલ્પલતારૂપે એ કરુણા-વેલડી. અને એ કરુણાની સાથે અનુભવ અને અનેકાંત ભળતા છે, તેને તે અનુરૂપ છે. અનુભવ એટલે અંદરની મન અને હૃદયપૂર્ણાંકની સારી જાગૃતિ, અને આખો જૈનધમ એટલે અનેકાંતવાદ. આ કરુણાભાવમાં અનુભવ અને અનેકાંત અને તેને સિદ્ધ કરનાર પ્રત્યક્ષ અને પરોક્ષ પ્રમાણુ અને તેનાની સિદ્ધ થતા સ્યાદ્વાદ; એમાં ખરાખર ભળી જાય એવી ભગવાનની કરુણા છે. અને સંશય અને તેનાથી થતા ભ્રમ અને તેનાથી થતી ગરમીને એ દળી નાખનાર છે. એટલે આ વસ્તુ આમ હશે કે તેમ હશે તેવા પ્રકારની શકાને લીધે ઉત્પન્ન થતો ભ્રમ, તેનાથી થતા તાપને દળી નાખનાર–કાઢી નાખનાર– એ કરુણા છે. એટલે ભગવાનની કરુણા સાથે પાછે સ`વરભાવ, અનેકાંતન્યાય અને સ ́શયનું દૂરીકરણ એ ત્રણ ભાવે જોડાયલા છે. એ કરુણાભાવ સાથે બીજી અનેક ત્રિભ'ગીએ લાગે છે, તે આવતી ગાથમાં વિચારશે. (૩)
ત્રિવિધ વીરતા જેણે મહાવીરે આદરી રે, દાન-યુદ્ધ-તપ રૂપ અભિનવ રે; ભવેાવિ રે દ્રવ્ય-ભાવથી ભાષી રે. ૪
કઃ
અથ—જેણે–ભગવત શ્રી મહાવીરે—ત્રિવિધ-ત્રણ પ્રકારની-વીરતા દરી છે, દાનવીરતા ૧, યુદ્ધવીરતા ૨, તપાવીરતા ૩. ભવાભવથી અભિનવ--નવી દ્રવ્યથી અનુભાવથી તે કહે છે. (૪)
ટમે—જેણે–ભગવંતે શ્રી મહાવીરૅ-ત્રિવિધ-ત્રણ પ્રકારની—વીરતા આદરી છે, તે કઈ : દાનવીરતા ૧, યુદ્ધવીરતા ૨, તપવીરતા ૩. ભવભવીથી અભિનવ–નવી દ્રવ્યથી અનુભાવથી ઉદ્ઘાષણા કરી છે. (૪)
વિવેચન—જે મહાવીરપ્રભુએ ત્રણ પ્રકારની વીરતા આદરી છે, તેનાં નામ માત્ર આ શબ્દાર્થ-—ત્રિવિધ = ત્રણ પ્રકારની, આગળ કહેવામાં આવતા ત્રણ પ્રકારની. વીરતા = બહાદુરી. જેણે – જેમણે. હાવીરે = મહાવીરસ્વામીએ આદરી = શરૂ કરી. દાન = ખીજાને દેવું તે, આપવું તે. યુદ્ધ = લડાઈ (યૌગિક). તપ = ત્યાગ, તપ. અભિનવ = નવીન પ્રકારની ભવભવિ = ભવેાભવમાં. દ્રવ્ય = સત્તાથી, ભાવથી = પ્રેમથી, potentially. ભાષી = ઉદ્ઘોષણા કરી. જાહેરાત કરી. (૪)
=
પૈસાથી,
