________________
૨૨ : શ્રી નેમિનાથ જિન સ્તવન
[૪૩૩ વાસક્ષેપ લઉં અને પ્રાણનાથ જે માગે ગયા છે તે માર્ગે જાઉં. પ્રાણનાથે તે વીતરાગને આદર જોઈએ તે જ માર્ગ લીધે છે અને મારે તેમના માર્ગે જ જવું જોઈએ. રાજીમતીને આ સારો વિચાર તે જીવનમાં કોઈ વાર આવતે મોટો ફેરફાર છે. તે એમ વિચાર નથી કરતી કે મારું માત્ર વેવિશાળ થયેલ છે, માટે હવે તેમનાથને મૂકીને બીજાને વરું. તે તે આ જીવ એકલે આવ્યો છે અને એકલે જવાનું છે એ જાતને વિચાર કરી પ્રભુદત્ત વાસક્ષેપ પિતાના માથા પર ધરવા નિર્ણય કરે છે. આ નિર્ણયમાં સહજ સરળતા અને કૃતનિશ્ચયપણું છે અને તેમાં પિતાને વાગ્દત્તા તરીકે શું કરવું જોઈએ તેને નિશ્ચય છે. નિશ્ચય તે જે લે હોય તે લેવાય અને રાજીમતીએ અન્યને પરણવા નિશ્ચય કર્યો હોત તે હજુ તે માત્ર વાગ્દત્તા જ હોવાથી એના નિશ્ચયમાં વ્યવહારદષ્ટિએ કાંઈ વાંધો લઈ ન શકાત. પણ અદ્ભુત ચારિત્રશીલ રાજીમતી તે એક વાર પતિ ધાર્યા તે હમેશને માટે ધાર્યા, એમ તાત્વિક વિચારણા ઉપર ઊતરી જાય છે અને શું નિર્ણય લે છે તે આવતી ગાથામાં લેશું. પણ રામતીએ દિશા બદલી નાખી, નેમનાથને રથ ફેરવવાની વિનતિ કરવાને બદલે પોતે જ નેમનાથને માર્ગ આદરી રાજકુમારી હોવા છતાં સર્વ ત્યાગના માગે ઊતરી ગઈ, એ એના નિર્ણયની ભવ્યતા છે.
તત્ત્વવિચારણામાં એ ગૌતમસ્વામી પેઠે એકત્વભાવના ઉપર ઊતરી જાય છે. આ જીવ એકલે આવેલ છે અને એકલે અહીંથી જવાને છે; તે વખતે કોઈ તેનું સગું થતું નથી અને ભગવાને જે માર્ગ લીધે છે તે વીતરાગને છાજે તે માર્ગ છે. પિતાને તે અનુકરણ યોગ્ય છેઃ આ આત્મિક વિચાર એ જ તત્વવિચાર છે અને બહુ સુંદર છાપ પાડે તે છે. આપે જે માર્ગ લીધે છે તે ચેકસ વીતરાગને માર્ગ જ છે અને એ જ માગ સમજને ઘટે તે છે. તે હવે મારું કર્તવ્ય શું છે તે હું આવતી ગાથામાં કહું છું. (૧૪)
સેવક પણ તે આદરે રે, તો રહે સેવક મામ; મન - આશય સાથે ચાલીએ રે, એહી જ રૂડું કામ. મન. ૧૫
અર્થ આપની સેવક (હું), તેને જે એવી વીતરાગતા સ્વીકૃત થાય તે સેવકની આબરૂ રહે. આ આશય પ્રમાણે વર્તીએ એ જ સારું કામ છે. (૧૫)
ટ –સેવક પણ તે દશા જે આદરે–અંગીકાર કરે તે જ સેવકની મામ–મહત્ત્વ રહે
પાઠાંતર– આશય ’ સ્થાને પ્રતમાં “ આસા” પાઠ છે. “ચાલીએ ' સ્થાને પ્રતમાં “ચાલિઈ પાઠ લખેલ છે. કોઈ પુસ્તકમાં “ચાલિયે' પાઠ છે. “રૂ ' સ્થાને પ્રતમાં “ રૂડા’ શબ્દ લખે છે; ભીમશી માણેક “રૂટૂ” છાપે છે. (૧૫)
શબ્દાર્થ સેવક = અનુસરવાવાળો, હું અથવા કોઈ પણ અનુયાયી. પણ તે = આપે સ્વીકારેલ વીતરાગતાને પણ તેને જરૂર આદરે = સ્વીકારે, લે. તે = તે સંબંધમાં. રહે = જળવાય. સેવક = અનુયાયીની. મારી અથવા જે સેવક થયા હોય તેની, મામ = આબરૂ, મમત, ટેક, આશય = ધારણા, હેતુ, ઈરાદો. ચાલિયે = વતીએ, પ્રવૃત્તિ કરીએ. એહી જ = એ જ. રૂડું = સારું, બરાબર, મેગ્ય. કામ = કાય. (૧૫)
