Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi Gujarati

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 282

પ્રમાણે સમન્વેને તીસમુદુ સમાણ સારો રંગ સä નોર્થ કોર) તે પછી આત્મ સમર્પણ કર્યા પછી ધનિષ્ઠા નક્ષત્ર પશ્ચાત ભાગ એટલે કે અહોરાત્રના પશ્ચિમ ભાગમાં એટલે કે સાંજના સમયે ધનિષ્ઠા નક્ષત્ર પ્રથમ ચંદ્રની સાથે યોગ કરવાથી પશ્ચાત ભાગ નક્ષત્ર કહેવાય છે. સમક્ષેત્ર એટલે કે અહોરાત્ર પરિમિત કાલ વ્યાપ્ત ત્રીસ મુહૂર્ત અર્થાત્ નક્ષત્રની સાઠ ઘડિ બરોબર સમય, તપ્રથમતઃ અર્થાત્ તેનાથી આરંભ કરાતે હોવાથી પ્રથમ સાંજ એટલે કે દિવસના કેટલાક પછીના ભાગમાં અર્થાત્ સાયંકાળના સમયે ચંદ્રની સાથે યોગ પ્રાપ્ત કરે છે. (વયં ગોવત્તા વળ દ્ધ કોચ ગોહત્તા તો રાવું સારું વિનં) ચંદ્રની સાથે યંગ કરીને તે પછી એકરાત અને એક દિવસ યાવત્ ચંદ્રની સાથે યોગ કરે છે. કારણ કે-ત્રીસ મુહૂર્ત હોવાથી પૂર્વ સાંજના સમયથી આરંભ કરીને બીજા દિવસની સાંજના સમય પર્યન ચંદ્રની સાથે એગ કરે છે તેથી આ રીતે કહેલ છે, કે એક રાત અને બીજે દિવસ યુક્ત રહે છે. એજ વાત ઉપસંહાર રૂપે કહે છે (पवं खलु धणिद्वा णक्खत्ते एगं च राई एगं च दिवसं चंदेण सद्धिं जोयं जोरइ, जोयं जोएत्ता કોડ્યું જુવરિચ, કોર્ષ મઝુરિચત્તિા સાથં ચ સામિયાં સમન્વે) આ પર્વોત પ્રકારથી ધનિષ્ઠા નક્ષત્ર ત્રીસ મુહૂર્ત પ્રમાણવાળું હોવાથી તથા સાંજના સમયથી પ્રવૃત્ત થતું હોવાથી એક અહેરાત અર્થાત્ એક રાત અને એક દિવસ ચંદ્રની સાથે યોગ પ્રાપ્ત કરે છે. અને રોગનું અનુપરિવર્તન કરીને સાંજના સમયે દિવસના કેટલાક પાછળના ભાગમાં અર્થાત્ સૂર્યના અસ્તનની સમીપવતી ત્રણ નાડી પરિમિતકાળમાં ચંદ્ર શત શિષકુ નક્ષત્રને પ્રાપ્ત કરે છે. સ્પષ્ટરૂપથી નક્ષત્રના અવકન સમયમાં પ્રાયઃ શતભિષફ નક્ષત્રને સમર્પિત કરે છે. તેથી આ નક્ષત્ર નક્તભાગમાં અવેલેકનીય હોય છે. કહ્યું પણ छ.--(ता मयभिसया खलु णक्खने णत्तंभागे अव ढक्खेत्ते पण्णरसमुहुत्ते पढमयोए सायं चंदेण સદ્ધિ ગોચેં કોટ્ટ, નો ઢમરૂ નવરં વિવાં) ચંદ્રને યોગ પ્રાપ્ત થવાથી શતભિષક નક્ષત્ર કેવળ રાતના ભાગવતિ અહેરાત્રને કેવળ અર્ધાભાગ ક્ષેત્રને પંદર મુહૂર્ત પરિમિત સમય પ્રથમતઃ અર્થાત તેમાંથી આરંભ કરીને ચંદ્રની સાથે વેગ પ્રાપ્ત કરે છે. અર્થાત્ આટલા કાળ પર્યન્ત ચંદ્રની સાથે નિવાસ કરે છે. આ પ્રકારથી વેગ હોવાથી બીજે દિવસે ચંદ્રની સાથે એગ માટે પ્રાપ્ત થતું નથી. કારણ કે પંદર મુહૂર્ત પર્યન્ત જ ભેગકાળ હોય છે. તથા સાંજના સમયથી પ્રારંભ થાય છે. તેથી રાત્રિ વ્યાપી રહીને યુગની સમાપ્તિ થાય છે. બીજું પણ કહે છે-(nā aછુ તમારા પાત્ત નં ર ા વંદેળ સદ્ધિ લો કોણરૂ, जोयं जोइत्ता जोय जोयं अणुपरियट्टइ अणुपरियट्टित्ता तओ च पुवाणं पोट्र स्याणं समજે) આ પૂર્વોક્ત પ્રકારથી ધનિષ્ઠા નક્ષત્ર કેવળ એક રાત્રી ચંદ્રની સાથે યોગ કરે છે,
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞતિ સૂત્રઃ ૧