Adarsh Gaccha Adarsh Gaccha Nayak

Author(s): Sheelchandrasuri
Publisher: Bhadrankoraday Shikshan Trust

Page 9

તે પછીનો સમયગાળો બાકીનું કામ પૂરું કરવામાં વહ્યો, આ વર્ષે, ૨૦૦૧માં મહા મહિને અમે પુનઃ અહીં આવ્યા, પાંજરાપોળની ૯૦ વર્ષ પુરાણી ‘શ્રીવિજયનેમિસૂરિ જ્ઞાનશાળા’નો પૂજ્ય શાસનસમ્રાટશ્રીનો ગ્રંથભંડાર અમે જાતમહેનતે અહીં લાવ્યા, અને બધા સાધુઓએ જાતે જ ભવનનાં ઉપલા માળે નિર્મેલી નવી ‘વિજયનેમિસૂરિ જ્ઞાનશાળા'માં તે ભંડાર ગોઠવી દીધો છે. એ સાથે જીવનમાં ગુરુદાદાની તથા સમુદાયની એક મોટી સેવા બજાવ્યાનો પરિતોષ હૈયે જાગે છે.
એક સ્પષ્ટતા કરવી જોઈએ. સૂરિસમ્રાટ દાદાગુરુએ પોતાના એક અંગત પણ આદેશાત્મક લખાણમાં જણાવ્યું છે કે ‘પાંજરાપોળનો આ જ્ઞાનભંડાર - તેમાંનાં પુસ્તકો - ક્યારેય અન્યત્ર ખસેડવા નહિ.' આ આદેશ વિષે વર્ષોથી મંથન કરતો રહ્યો છું. સ્વ. પૂજ્ય સાહેબજી સાથે, શાસનસમ્રાટ-સમુદાયના ભક્ત સદ્ગૃહસ્થો સાથે, શ્રીનેમિસૂરિજ્ઞાનમાળા ટ્રસ્ટના ટ્રસ્ટીઓ સાથે, આ વિષે વારંવાર ચિંતન-ચર્ચા કર્યા છે. મનમાં અવઢવ રહી છે કે ભંડાર ખસેડવામાં દાદાના અપરાધી તો નહિ થઈએ ?
પરંતુ ઊંડા મંથન અને ગંભીર વિચારવિમર્શ પછી સમજાયું છે કે દાદાનો આ આદેશ કેવળ ભંડાર અને પુસ્તકોની રક્ષા માટે જ હતો. પુસ્તકો મન ફાવે તેમ ફેરવવામાં ભંડાર છિન્નભિન્ન થઈ જાય અને તેનો લાભ અન્યને ન મળે તેવી ધાસ્તીથી જ આવો આદેશ આપ્યો હોય.
પણ બદલાયેલા દેશ-કાળને કારણે સ્થિતિ એવી સર્જાઈ કે એ ભંડાર તદ્દન નિરુપયોગી, અવાવર-ધૂળ ખાતો, બંધ પડી રહ્યો. વીતેલા દાયકામાં એનો કોઈ જ ઉપયોગ નથી થઈ શક્યો, શહેર નબળું પડ્યું, કોટબહારના વિસ્તારો ખૂબ વિકસ્યા. એટલે વગર ઉપયોગે જ એ ભંડાર નકામો કે બરબાદ થવાની નોબત આવી. આ સંયોગોમાં તે ભંડારને બહારની વાડી જેવા ધમધમતા સ્થળે સ્થળાંતરિત કરવામાં જ તેની રક્ષા થાય અને દાદાના પેલા આદેશ પાછળનું તાત્પર્ય પણ સચવાશે - એવી ખાતરી થવાથી જ, આ પરિવર્તન અમે કર્યું છે. મને લાગે છે કે આના કારણે દાદાનો ગ્રંથભંડાર ઘણા સમય માટે પુનઃ જીવિત થશે, સમગ્ર સમુદાય અને સંઘ અને જાહેર સમાજ તેનો યથોચિત લાભ લઈ શકશે, અને એ રીતે દાદાનો, જ્ઞાનભંડાર નિર્માણ કરવાનો આશય પણ બર આવશે. મારે મન, આ રીતે, મારા સમુદાયની અને ગુરુદાદાની સેવા બજાવ્યાનો આ રોમાંચકારી અવસર છે. બદલાતા દેશકાળને ઉવેખીએ અને કોરા શબ્દોને જ વફાદાર રહીએ તો તેમાં આવી સેવા કેમ હોય?
શાસનસમ્રાટશ્રીની નીતિ, પદ્ધતિ કે આજ્ઞાની એક બીજી વાત પણ સમજવા જેવી છે. તેમનું સ્પષ્ટ મંતવ્ય હતું કે શાસ્ત્રોના રચનારો સાધુ છે; શારા ગ્રંથોના લખનાર અને લખાવનાર સાધુ છે; ભણનાર અને ભણાવનાર સાધુ હોય છે; સદીઓથી આ ગ્રંથોને સાચવનારા પણ સાધુઓ હોય છે. શ્રાવકો ધન જરૂર ખરચે , મકાનો બાંધી આપે, જ્ઞાનનાં ધનસાધ્ય સાધનો પૂરાં પાડે. પણ ગ્રંથોની જવાબદારી, માવજત અને અધિકાર તો સાધુના જ હોય, સાધુઓ ન હોત તો આ ગ્રંથો સચવાયા ન હોત. એટલે, જ્ઞાનભંડારની મકાન, કબાટ જેવી બાહ્ય અને સ્થૂલ મિલકતોનો વહીવટ ભલે ગૃહસ્થો ટ્રસ્ટીઓ કરે, પણ ગ્રંથો પુસ્તકો પ્રતો વગેરે સામગ્રીનું સ્વામિત્વ અને દાયિત્વતો સાધુ જ સંભાળે.
આ વાતો તેઓએ પોતાના લખાણમાં લખી પણ છે, અને આ વાત યથાર્થ પણ છે. આ નીતિને અનુસરીને જ આ નવું ભવન નિર્માણ કરવામાં આવ્યું છે. તે અનુસાર આ ભવન-અન્તર્ગત જ્ઞાનવર્ધક સર્વ સામગ્રી પર શાસનસમ્રાટ-સમુદાયનો અધિકાર રહેવાનો છે. અને એથી જ મને હૈયે ધરપત છે કે અમારા હાથે સમુદાયનાં હિતોનું તથા ગુરુદાદાના આદર્શનું રક્ષણ જ થઈ રહ્યું છે, ખંડન નહિ,
આ અવસરને યાદગાર બનાવવા માટે, ભવનના નિર્માણને ચિરસ્મરણીય બનાવવા માટે ‘શાસનસમ્રાટ ભવન ગ્રંથમાળા' શરૂ થઈ રહી છે. તેના ઉપક્રમે આ પ્રકાશન કરવામાં આવી રહ્યું છે. આશા શ્રદ્ધા છે કે આ પ્રકાશન અને ક સજજનોને આનંદદાયક બની રહેશે .
ચૈત્ર શુદિ ૨, ૨૦૭૧ માર્ચ, ૨૦૧૫
- શીલચન્દ્રવિજય
અમદાવાદ