________________
પ્રગતિના પંથે
મુનિ બન્યા એ સાથે જ નેમવિજયજી સાધુ-જીવનચર્યામાં પરોવાઈ ગયા.
ગુરુભગવંતનું સાક્ષાત્ માર્ગદર્શન, દેખરેખ અને પ્રેરણાના બળે તે નિત્યક્રમમાં લાગી ગયા. તેમાં મુખ્ય નિત્યક્રમ બે હતા: અધ્યયન અને ગુરુભગવંતની સેવા, વૈયાવચ્ચ. સંયમના પાલન માટેની આચરણા, આરાધના તથા ક્રિયા, તે તો હવે જીવનનો એક અભિન્ન અંશ બની રહેવાનો હતો. તે શીખતાં શીખતાં તેમણે જાણ્યું કે ગુરુભગવંતનો વર્ષોનો મનોરથ છે કે મારો કોઈ શિષ્ય સંસ્કૃત વ્યાકરણ ભણે તો સારું. તેમણે તે મનોરથ પૂરો કરવાનો સંકલ્પ કર્યો, અને સાધુ-યોગ્ય પ્રાથમિક અભ્યાસ પૂરો થતાં જ, ગુરુભગવંતની આજ્ઞા મેળવીને વ્યાકરણનો અભ્યાસ, કુશળ શાસ્ત્રીજી પાસે, આદર્યો. દોઢેક વરસના ટૂંકા ગાળામાં જ તેઓ તે વિષયના પારંગત બન્યા, અને બનારસ જઈને ૧૨ વર્ષ સુધી ભણેલા વિદ્વાનને પણ પોતાના જ્ઞાન-બળે હંફાવનારા બન્યા.
તેમની વિદ્યા-લગનીથી અને બોધથી પ્રસન્ન થયેલા તેમના મોટા ગુરુભાઈ મુનિ ધર્મવિજયજી (કાશીવાળા વિજયધર્મસૂરિજી) ને પણ સંસ્કૃત ભણવાનો ભાવ જી ગ્યો, નેમવિજયજીએ તેમને પણ સહાય કરી, અને તેમને કવિ કાલિદાસકૃત 'રઘુવંશ' કાવ્યનો કેટલોક ભાગ તેમણે શીખવ્યો.
ગચ્છપતિ શ્રીમૂળચંદજી મહારાજ ‘ગણિ' હતા. તેમના સ્વર્ગગમન બાદ વડીદીક્ષા, યોગોવહન, પદવી વગેરે માટે અન્યત્ર જવું
પડે તેવી સ્થિતિ સર્જાઈ હતી. આ સંજોગોમાં, નેમવિજયજીના જોગ તથા વડીદીસામાં દોઢ-બે વર્ષ વિલંબ થયેલો. સમયાનુક્રમે તે માટેનો યોગ આવતાં, ગુરુભગવંતે અન્ય નૂતન મુનિઓ સાથે તેમને પણ, અમદાવાદ મોકલ્યા. ત્યાં તેઓશ્રીની ભલામણ અનુસાર, લુહારની પોળના ઉપાશ્રયના પંન્યાસ શ્રીપ્રતાપવિજયજી ગણિ મહારાજે તેઓને જોગ કરાવી વડીદીક્ષા આપી.
તે પછી તેઓ પુનઃ ભાવનગર પધાર્યા, અને ગુરુ-સેવામાં લાગી. ગયો. સંગ્રહણીના વ્યાધિથી ગ્રસ્ત ગુરુભગવંતની સતત નાદુરસ્ત રહેતી તબિયતમાં તેઓને દવા તૈયાર કરી વપરાવવી, પગચંપી વગેરે કરવાં, મોડી રાત સુધી ધર્મચર્ચા-અર્થે બેસી રહેતા શ્રાવકોને કારણે તેમને ઉજાગરા ન થાય તેની કાળજી રાખવી વગેરે રૂપે તેઓ સેવામગ્ન બની ગયા.
આ બધાં જ પ્રયોજનો દરમિયાન પણ અધ્યયન તો અખંડપણે ચાલુ જ રહેતું. રાત્રે સ્વાધ્યાયમાં અને દિવસે અધ્યયનમાં ઊંધ ન આવે, તે માટે તેઓ આંખે શુદ્ધ તમાકુ જતા. ક્યારેક માથાના વાળની ચોટલી બનાવી તેને ભીંતના ખીલા સાથે પણ દોરી વડે બાંધી દેતા, જેથી ઝોકું આવે કે તરત જાગૃત થઈ શકાય.
અધ્યયનની આ પ્રીતિએ તેમને સિદ્ધહેમ તેમજ પાણિનિ એમ બેબે વ્યાકરણમાં પારંગત બનાવ્યા, અને સાથે સાથે ગુરુભગવંતની વિશેષ પ્રીતિ પણ તેમણે સંપાદન કરી.
