Adarsh Gaccha Adarsh Gaccha Nayak

Author(s): Sheelchandrasuri
Publisher: Bhadrankoraday Shikshan Trust

Page 6

જય હો જય ગુરુનેમિસૂરીશ્વર....
વીસમી શતાબ્દી બે મહાપુરુષોના નામે લખાઈ ચુકી છે. એક મૂળચંદજી મહારાજ, બે : વિજયનેમિસૂરિ મહારાજ. બન્ને ગચ્છનાયક, બન્ને સંઘ-શાસનના પ્રભાવક, આરાધક, સંરક્ષકે. મૂળચંદજી મહારાજ : એક તેજપુરુષ પ્રતાપી સાધુતાનું જીવંતસ્વરૂપ; સત્યનિષ્ઠા અને શાસનનિષ્ઠાની એક પ્રજવલંત જયોત.
તપગચ્છના ક્ષણિક માલિજનું સંમાર્જન કરીને એને પુનઃ નિર્મળ વિકાસના શિખરે આરૂઢ કરવાનું શ્રેય આ મહાપુરુષને ઘટે છે. ગચ્છનો, ગચ્છના ઉન્નત વાતાવરણનો લાભ તો, તેમના પછી, ઘણા બધાએ લીધો; પણ ગચ્છને લાભાન્વિત કરનારી વિભૂતિ તો આ મહાપુરુષ એક જ . નિસ્તેજ બનેલા ગચ્છમાં પ્રાણ પૂરવા તે એક વાત છે, અને પ્રાણથી ધબકતા ગચ્છની ઊર્જાને ચૂસતા રહેવું એ અલગ વાત છે. મૂળચંદજી મહારાજે તપાગચ્છમાં નવેસરથી પ્રાણનો સંચાર કર્યો છે, અને માટેજ વીસમી સદીના પૂર્વાર્ધ અખિયાતો એમના નામે લખાઈ ચૂક્યો છે.
વીસમી સદીના ઉત્તરાર્ધ વિજયનેમિસૂરિ મહારાજના નામે છે.
અલબત્ત, મૂળચંદજી મહારાજ અને આત્મારામજી મહારાજ પછીના સમયમાં શાસનને અજવાળનારા પૂજયો તો અનેક થયો છે, અને તે તમામ પૂજયોએ સંઘના યોગક્ષેમમાં પોતાનું યોગદાન આપ્યું જ છે; તો પણ, એ બધામાં, નેમિસૂરિજી મહારાજનું નામ અને સ્થાન અને કામ સર્વોપરી અને સર્વોત્તમ હતું, એમ કહેવામાં લેશ પણ અતિશયોક્તિ કે પક્ષપાત નથી થતો.
પ્રબલ પુણ્યનો ભંડાર; પુણ્યના પ્રતાપે પ્રાપ્ત અખૂટ સામર્થ્ય; પુણ્ય અને સામર્થ્યનો સંઘ અને શાસનના યોગક્ષેમ કાજે જ વિનિયોગ; શાસ્ત્ર-સંઘ-સંયમની સઘળી મર્યાદાઓનું અણીશુદ્ધ-અખંડ પાલન; જીવનની એકે એક ક્ષણનો શાસનરક્ષાઅર્થે સદુપયોગ; શાસનનાં તમામ પાસાંઓ તથા ક્ષેત્રોની રક્ષા તથા ઉન્નતિ માટે જાગૃત પુરુષાર્થ; મમત્વ તેમજ મમતથી મુક્ત, સરળ, ઉદાર અને દૂરંદેશી વલણ-વ્યવહાર–આ અને આવાં અનેક અનેક વિભૂતિમત્તથી છલકાતું અસ્તિત્વ તે વિજયનેમિસૂરિ મહારાજ,
યુગપ્રધાન થવું તો અત્યારે અભ્ય-અશક્ય ગણાય; પરંતુ “યુગશ્રેષ્ઠ'નું બિરૂદ જો અપાતું હોય તો તેના અધિકારી એકમાત્ર સૂરિસમ્રાટ જ બની રહે, તેવી તેમની અદ્ભુત પ્રતિભા હતી, સત્ત્વ હતું, અને શાસન-સમર્પણ હતું.
એમણે તીર્થોના પુનરુદ્ધાર કરાવ્યા. જિનચૈત્યોના ઉદ્ધાર કરાવ્યા. તીર્થોની પ્રાણપણે રક્ષા કરી. અસંખ્ય જિનબિંબો નિર્માણ કરાવ્યાં અને સ્થાપ્યાં. શાસ્ત્રોનું સંરક્ષણ, સંવર્ધન, પ્રકાશન કરાવ્યું. ગ્રંથો સરજ્યો, ત્યાગી-સંયમી-જ્ઞાની સાધુઓ નીપજાવ્યા. ક્રિયામાર્ગ પોપ્યો. ઉન્માર્ગગામી અને માર્ગનો લોપ કરનારા જીવોને પ્રતિબોધીને માર્ગે વાળ્યા. જીવદયાનાં અજોડ કાર્યો કર્યો. અનેક રાજા-રાણાઓને ધર્મલાભ પમાડ્યો. આણંદજી કલ્યાણજીની પેઢીને દોરવણી આપી, પુરાતન યુગની યાદ આપે તેવા સંઘો કઢાવ્યા. સમગ્ર શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક શ્રમણસંઘનું સમેલન મેળવ્યું અને તેને સબળ નેતૃત્વ પૂરું પાડ્યું. જ્ઞાનભંડારો નિરમ્યા. અનેક સંઘો અને જ્ઞાતિઓના કુસંપ શમાવ્યા. સમગ્ર રીતે તપાસીએ તો, સંઘ, ગચ્છ અને શાસનના અધિનાયક અથવા સંઘનાયક કેવા હોવા જોઈએ તેનો, આપણા યુગનો આદર્શ તેમણે પૂરો પાડ્યો : જે અનન્ય તો છે જ, અંતિમ પણ છે.