Aashirwad 1969 05 Varsh 03 Ank 07

Author(s): M J Gordhandas, Kanaiyalal Dave
Publisher: Aashirwad Prakashan

Page 5

ઉદ્ધાર કરનારું શિક્ષણું
શ્રી વિનોબા ભાવે આજે જે શિક્ષણ અપાઈ રહ્યું છે તે બિલકુલ હાથે અને દસ ફેરા જમણા હાથે, એમ ઘટી આરામથી અપાઈ રહ્યું છે, આરામમાં અપાઈ રહ્યું ચલાવવી જોઈએ. બેઉ હાથને સરખી કસરત મળવી છે, આરામ માટે અપાઈ રહ્યું છે. ભણાવનારો જોઈએ. વળી, છાતી સીધી, કમર ટટાર એમ ખુરશી પર બેસશે, ભણનારો પાટલી પર બેસશે. બરાબર બેસીને દાવું જોઈએ. લોટ બહુ ઝીણાયે આરામથી ભણાવાશે, અને આરામથી ભણાશે. જે ન થાય અને બહુ જાડેયે ન થાય. રોજ આવી ભણતો હશે તેને ઘરમાં માબાપ કોઈ કામ નહીં રીતે ઘંટીને દળેલા તાજ લેટ ખવાય તે ઉત્તમ સેપે. કહેશે કે છોકરો ભણી રહ્યો છે. અને ભણી પોષણ મળશે, અને શરીર મજબૂત બનશે. લીધા બાદ તે કેઈ નેકરી શોધશે. આમ, તેને શિક્ષણ ખબર નથી, મારી સામે આ વિદ્યાર્થીઓ આરામથી અપાઈ રહ્યું છે, આરામમાં અપાઈ રહ્યું બેઠા છે, તેમાંથી કેટલાને ઘરે ઘંટી હશે. ઘંટીમાં માત્ર છે, અને આરામ માટે અપાઈ રહ્યું છે.
લોટ જ નથી દળાતો. આળસ પણ દળાય છે. તેનાથી તેમ છતાં આપણું પૂજ્ય નેતા પંડિત નેહરુએ . સુંદર કસરત થાય છે, ઉત્પાદક શ્રમ થાય છે. એક જાહેર કરી દીધું હતું કે “આરામ હરામ હૈ.” વાર અમારા આશ્રમમાં ઘંટી ચાલી રહી હતી. તો જે શિક્ષણ અપાઈ રહ્યું છે તે પણ હરામ છે, બાળકે દળી રહ્યા હતાં. એક મોટા શિક્ષણશાસ્ત્રી એમ કહેવું પડશે. પરંતુ ચીન-પાકિસ્તાનની કૃપા આશ્રમ જોવા આવ્યા. આશ્રમ જોઈ બહુ ખુશ છે કે હવે વિદ્યાથીઓને જરા વ્યાયામ કરાવે છે. થયા. કહે, આશ્રમ બહુ સારો લાગ્યા; પણ એક એન. સી. સી. વગેરેમાં છોકરીઓને જરા કઠણ વાત સમજમાં ન આવી. આ બાળકે દળે છે તે જીવનને અનુભવ કરાવાય છે.
તે બાળ-મજૂરી થઈ ગઈ! બાળકે પાસે મજૂરી પરંતુ આટલાથી પરાક્રમની ઈતિશ્રી નથી કરાવવી ઠીક નહી . મેં કહ્યું, તમારી સૂચના સારી આવી જતી. પરાક્રમને માટે હજી વધુ પ્રાણસ ચારની છે. કાલથી અમે તેના પર અમલ કરીશું. બાળકે જરૂર છે. સવારના પહોરમાં ઊઠવું, ખુલ્લી હવામાં ઘંટી ફેરવશે, પણ અ દર ઘઉં નહીં નાખે. ઘંટીદેડવું-ફરવું, રાતે વહેલા સૂઈ જવું, રાતે સિનેમા માંથી લોટ મળશે તો તે મજરી થઈ જશે, પણ વગેરે જેવા નહી, પથારીમાં પડ્યા કે ભગવદ્દનામ
લોટ નહી મળે તો તે વ્યાયામ કહેવાશે ! ડમ્મસથી સ્મરણ કરીને નિદ્રાધીન થવું, પ્રાતઃકાળની માંગળ વ્યાયામ થાય તે ઘંટીથી કેમ નહીં ? તો આવી વેળામાં અધ્યયન કરવું, ત્યાર પછી વ્યાયામ અને આપણી હાલત છે. વ્યાયામથી ઉત્પાદન થાય છે થોડો ઉત્પાદક પરિશ્રમ કરો, ખેતરમાં કામ કરવું, તો આપણું લોકેન ગમતુ નથી. લાગે છે કે આપણી ઘંટી ચલાવવી. હવે, ઘટી ચલાવવી પડશે, એમ આબરૂ ગઈ. બિચારાં બાળકે મજૂર બની ગયા. સાંભળીને બધાંને આશ્ચર્ય થશે કે બાબા આ અર્થાત મજૂર બિચારા ધૃણિત છે. અમારાં બાળકે યુગમાં ઘંટી ચલાવવાનું કહે છે!
શું મજૂરી કરશે નહીં, તેઓ તો વ્યાયામ કરશે. મેં નાનપણમાં મા સા થે ઘંટી ચલાવી છે. એક હતો ભૂત. તેણે એક માણસની નોકરી પછી મહાત્મા ગાંધી સાથે ઘંટી ચલાવી છે. પછી સ્વીકારી લીધી. પણ એક શરત રાખી હતી કે કામ મારા વિદ્યાથીઓ સામે બેસીને ઘંટી ચલાવી છે. વિના હું એક ઘડીયે બેઠે નહીં રહું. કાંઈ ને કાંઈ અને આ પણ વેઠની માફક નહી, ગણતરીપૂર્વક કામ મને આપવું પડશે. માલિકે એક કામ આપ્યું, હાથ ફરે જોઈએ. એક, બે, ત્રણ, ચાર...દસ. તે પૂરું થઈ ગયું. એટલે તેણે તુરત બીજુ કામ ડાબો હાથ પૂરો થયો. એક, બે, ત્રણ, ચાર...દસ. ભાગ્યું. તે પણ પૂરું થઈ ગયું કે તુરત ત્રીજુ જમણે હાથ પૂરો થયા. એ રીતે દસ ફેરા ડાબા માગ્યું. એ હતો જ ભૂત, એટલે એટલે ઝડપથી
બીજાની બુદ્ધિથી ચાલવા કરતાં પિતાના અંતરને પ્રકાશ જ્યાં દરે ત્યાં શ્રદ્ધા રાખીને ચાલવાથી મનુષ્યનું વધારે હિત થાય છે.