________________
આશીવાઁદ
૦ ]
ભગવાન સ`રૂપ છે.
આ રીતે એક જ શરીરમાંની અને એક જ કુટુંબમાંની મમતા કરવી જોઈ એ. જે સંગ્રહ કરેલા હાય તે ાત્મારૂપ સર્વ પ્રાણીઓના હિત માટે ખુલ્લા મૂકી દેવા જોઈ એ. ગ્રહ હૈાય ત્યાં સુધી મમતા સલામત રહે છે. સંગ્રહનુ વિસર્જન થયું એટલે પછી સંકુચિત મમતા વ્યાપક ભાવમાં ફેરવાઇ જાય છે. ઇંદ્રિયાને ભાગે થી શાન્તિ મળતી નથી, પણ માણુસ વ્યાપક ભાવમાં ભળે એટલે તેના મનને અને ઇંદ્રિયાને શાન્તિ મળે છે.
જે માણસ ઇંદ્રિયાના ભેગા ભાગવવામાં જ ગૃહના ઉપયાગ કરે છે, તેને આ દેહ પરિણામે દુઃખતું કારણ બને છે, પરંતુ જે માણસ દેહના ઉપયેગ જગતની સેવા કરવામાં કરે છે, તેવા મમતારહિત મનુષ્યને આ નશ્વર દેહ અવિનાશી શાન્તિ પ્રાપ્ત કરવાનું સાધન બને છે. શુકદેવજી કહે છે હે રાજા, મનુષ્ય સિવાયનાં શરીરા ભાગ ભગવવા માટેનાં છે, પરંતુ આ મનુષ્યશરીર તેા જનતા=જનાર્દનની સેવા કરીને ભગવત્સ્વરૂપ પ્રાપ્ત કરવા માટે મળ્યુ છે.
ઇંદ્રિયસુખ સવ પ્રાણીઓને સરખુ જ મળે છે. શરીરસંગથી સ્રીપુરુષને જેવું સુખ મળે છે, તેવુ' જ સુખ કૂતરાને કૂતરીના સ'ગમથી મળે છે. એથી મનુષ્યજીવનની વિશેષતા ઇંદ્રિયાની ગુલામીમાંથી મુક્ત થવામાં રહેલી છે. જીવનને એવું બનાવવું જોઈ એ કે ભગેની એમાં સ્પૃહા જ ન રહે. માણસ પાપકારમાં અને જીવનનાં હસ્યા સમજવામાં જ આનંદિત રહે એ જ મનુષ્ય વનની સાકતા છે. જીવનમાં અસતે।ષ અને કૃષ્ણની આગ જે સળગી રહી છે તેને દૂર કરવી ઢાય અને જીવન શાન્તિમય બનાવવું હેય તે। સંગ્રહ અથવા પરિગ્રહ વધારવાની વૃત્તિ છેડી ત્યાગ કરતાં શીખે. તૃપ્તિ ભાગમાં નથી પણ ત્યાગમાં છે. ઇંદ્રિયાને બોગાથી તૃપ્તિ મળતી નથી, પણ ભાગેાના ત્યાગ કરી ખીજાએની સેવા કરવાથી તૃપ્તિ અને શાન્તિ મળે છે. સમતા સિદ્ધ કરવા માટે સૌની સાથે મમતા રાખેા. સ્વાથી અને સ‘કુચિત મમતા છેડી સર્વાંની સાથે મમતા રાખેા.
શૂપણખાની જેમ વાસના પ્રથમ દેખાવમાં પાત પ્રકટ કરે છે,
[ મ ૧૯૬૯
સર્વાંતે પેાતાનાં ગણતાં શીખેા. આ જગતમાં ક્રાઈ પારકું નથી. સર્વમાં આપણા જ આત્મા અથવા ભગવાન ખેડેલા છે. એથી સૌ કાઈની સાથે આત્મભાવ–આત્મીયતા રાખવાથી અને એ પ્રમાણે વર્તવાથી સમતા સિદ્ધ થાય છે.
ભાગા ભાગવવાથી અને ધણુ ભેગુ કરવાની વૃત્તિવાળા માટે આ દેહ દુઃખનું કારણ બને છે. તે જ આ દેહ ત્યાગ અને સેવાની વૃત્તિવાળા માટે સ ંતેાષ અને શાન્તિનું સાધન બને છે.
રામદાસ સ્વામીએ દાસખાધમાં લખ્યું છે કે ધણું ભાગવવાની અને ધણું ભેગું કરવાની વૃત્તિવાળા માણસ કદી સુખી થઈ શકતા નથી. તે નિત્ય અસ'તેષ અને અશાન્તિની માગમાં ખળતા જ હાય છે. શુકદેવજી પરીક્ષિતને કહે છે હે રાજા, આ માનવશરીર ભાગે ભેગવવા માટે મળ્યું નથી, પણ ભાગાતા ત્યાગ કરી ભગવત્સ્વરૂપ અનવા માટે મળ્યુ` છે. જીવ શિવ થવા માટે પ્રયત્ન કરતા નથી, ત્યાં સુધી જ દુ:ખાનાં જંગલેામાં ચક્કર લગાવે છે. બાકી ખરી રીતે તે। જીવ શિવ થવા માટે જ સાચા છે. જીવનેા પ્રયત્ન જ્યારે સચ્ચાઈ ભો અને પરિપકવ બને છે ત્યારે આપે।આપ જ ઈશ્વર તેનામાં પેાતાના ગુણાના પ્રાદુર્ભાવ કરે છે.
જેમ આપણા સ` વિચારા નિ`ણુ આત્મામાંથી પ્રકટ થતા હૈાય છે, તેમ ભગવાનનું સગુણ સ્વરૂપ નિર્ગુ ́ણમાંથી પ્રકટ થતું હેાય છે. ભાણુસ કેવળ સગુણ સ્વરૂપની ભક્તિ કરે એટલું જ પૂરતું નથી. સગુણ સ્વરૂપના જે ઉમદા ગુણાવિશુદ્ધ નિર્ગુણ આત્મામાંથી પ્રકટ થયા છે, તેવા ગુણા પેાતામાંથી પ્રકટ થાય એવું પેાતાનુ જીવન વિશુદ્ધ અનાવવું જોઈ એ. એ જ નિર્ગુણુની ભક્તિ છે. માણસ સગુણની ભક્તિ રાખે અને પેાતાના જીવનને વિશુદ્ધ બનાવવા પ્રયત્ન કરે નહિ તે। તેની ભક્તિ અધૂરી છે.
આ' જગત પરમાત્માનું સ્વરૂપ છે. પરમાત્મા સિવાય બીજો કાઈ પટ્ટા નથી. એથી પરમાત્મા જ જગતરૂપે પ્રકટ થયા છે. જગતમાં જે અશુભ, સુંદર લાગે છે, પણ પાછળથી તે પાતાનું
