________________
જીવન અને મૃત્યુનું રહસ્ય
શ્રી ડુંગરે મહારાજ માણસની પાસે એકલાં લક્ષ્મીજી આવે તે લેકે માને છે કે કાળ કયારે આવવાનો છે રડાવીને જાય છે. પણ લક્ષ્મીજીની સાથે નારાયણ તેની શું ખબર પડે? પરંતુ કાળ સાવધાન કર્યા આવે તે માણસના હૃદયમાં સૌને પ્રત્યે દયા, પ્રેમ પછી આવે છે. કા તે દરેકને સાવધાન કરે છે, અને નમ્રતા ઉત્પન્ન થાય છે. તે માણસ ભગવાનના પણ લેકે સમજતા નથી. કાળ આવતા પહેલા જેવો કૃપાળુ બની જાય છે અને સૌ કોઈનું હિત કાગળ લખે છે, પણ કાળને કાગળ કેઈને વાંચતા થાય એવાં કાર્યો તે કરે છે.
આવડતો નથી. ઉપરનું છાપરું ધોળું થવા લાગે જેની પાસે એકલાં લક્ષ્મીજી આવ્યાં હોય છે ત્યારે સમજવું કે કળની નોટિસ આવી છે. દાંત તે માણસ અભિમાની થઈ જાય છે, અનેક જાતના પડવા લાગે એટલે સમજવું કે કાળની નેટિસ આવી મેજશખમાં પડી જાય છે, શરીરનાં સુખો કેમ છે. આથી સાવધાન થવું. દાંત પડી જાય છે ત્યારે વધારેમાં વધારે ભોગવવાં એ તેનું લક્ષ્ય બની જાય લેકેએ ચોકઠું શોધી કાઢયું છે. ચોકઠું હોય તો છે, અર્થાત તે શરીરનો ગુલામ બની જાય છે. પાપડ ખાવાની મજા આવે છે. અરે, કયાં સુધી ભેગો ભોગવી જોગવીને તેના શરીર, ઇદ્રિય અને
ખાશો ? ખાવાથી ગતિ મળતી નથી. ખાવાથી મનની શક્તિ ક્ષીણ થઈ જાય છે. અંતે તે માણસ વાસના વધે છે. દાંત પડવા લાગે ત્યારે સમજવું જડ, મૂઢ કે મૂર્ખ બની જાય છે અને મનુષ્ય શરીર
કે હવે ખાવાના સ્વાદ ત્યજી, દૂધ-ભાતનું સાવિક છોડીને પશુના શરીરમાં જવા માટે લાયક બની જાય
ભોજન લઈ શેષ જી ન દુઃખીઓની સેવા કરવામાં છે. નારાયણ વિનાની એકલી લક્ષ્મીથી જીવનનું
ગાળવાને સમય જ બાકી રહ્યો છે. તો જ વાસનાપતન થાય છે.
માંથી છૂટીને વ્યાપક જીવનમાં એકાકાર થઈ શકાશે, ખરું જોતાં નારાયણ વિનાની લક્ષ્મી એ લક્ષ્મી શરીરના મૃત્યુ નાં ચિહ્નો અનેક જાતનાં બતાજ નથી. તે અલક્ષ્મી છે, જીવનમાંથી સાવિક વવામાં આવ્યાં છે. અરુંધતીને તારો ન દેખાય તો પ્રકાશનો નાશ કરનારી ડાકણ છે. ડાકણું તો કેવળ સમજવું કે એક વરસમાં મૃત્યુ છે. સ્વપ્નમાં શરીર શરીરને જ ખાઈ જાય છે, પણ આ સોનાની કાદવમાં ખૂપતું દેખાય તે નવ માસમાં મૃત્યુ કહ્યું સજાવટ ધારણ કરીને લક્ષ્મીના રૂપમાં આવેલી છે. સ્વપ્નમાં માણસ પિતાને કુંભારના હાથી અલક્ષ્મી માણસના શરીર, ઇન્દ્રિયો અને મને ત્રણેના (ગધેડા) ઉપર બેઠેલો જુએ તે છ માસમાં મૃત્યુ ચૈતન્યને ખાઈ જનારી બ્રહ્મહત્યા અથવા કૃત્યો છે. કહ્યું છે. કાનમાં આંગળીઓ ઘાલતાં અંદરનો ધ્વનિ જે લક્ષ્મીરૂપ અલક્ષ્મીના મદથી માણસ બીજાંઓને ન સંભળાય તો આ દિવસમાં મૃત્યુ થાય છે. મૃત્યુના પીડે છે, બીજાંઓનું શોષણ કરે છે, બીજાને દગો લક્ષણે જાણું ગભરાવાનું નથી. સાવધાન થવા માટે દે છે, તે લક્ષ્મી માણસને મળેલી દુર્ભાગ્યની દેવી છે, આ લક્ષણો બતાવ્યું છે. ભાગવતની કથા પણ અમંગલોની ખાઈ છે. '
સાવધાન થવા માટે છે. ભાગવતની કથા સાંભળી નારાયણને સાથે લઈને આવી હોય એ જ પરીક્ષિત કૃતાર્થ થયા છે. જે મનુષ્ય જીવનને સુધારે લક્ષ્મી કહેવાય, નારાયણ સિવાય આવી હોય તે છે, તેનું મરણ સુધરે છે. આખા જન્મનાં શુભાશુભ રાક્ષસી, પિશાચી અથવા બ્રહ્મહત્યા કહેવાય. એનાથી કર્મોના સરવાળાનું વરૂપ માણસના મરણમાં દેખાય માણસના જીવનમાંથી પરમાત્માના પવિત્ર પ્રકાશનો છે. તેથી આ એક જ શરીરમાં હું છું એવી મમતા દીપક બુઝાઈ જાય છે. એથી સંયમ, સદાચાર, નીતિ, છોડી હું સર્વમાં છું, હું સર્વનો છું અને સર્વ સત્ય, દયા વગેરે ભગવાનના ગુણોની સાથે આવેલી મારાં છે એ ભ વ કરવો જોઈએ. અને એવું લક્ષ્મી જ મનુષ્યનું કલ્યાણ કરે છે.
જ વર્તન કરવું જોઈએ. તો સર્વરૂપ થવાય છે. ધન, યશ અથવા સત્તા પ્રાપ્ત થવાથી જે સંતેષ પ્રાપ્ત થાય છે, તે સાંસારિક સંતેષ છે. તે ક્ષણિક છે અને જીવ પર નશો ચડાવનાર છે.
