________________
કારણકે જાયબ્ધ આત્માઓ શું કોઇપણ વસ્તુના સમુદાયમાં આ વસ્તુ સુંદર છે અને આ વસ્તુ અસુંદર છે. એવા વિવેકને પામી શકે છે ? અર્થાત નથી જ પામી શકતા એજ રીતિએ મિથ્યાત્વથી ઘેરાયેલા આત્માઓ પણ તત્વાતત્વનો વિવેક નથી કરી શકતા આજ હેતુથી કલિકાલ સર્વજ્ઞ ભગવાન શ્રી હેમચન્દ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજા મિથ્યાત્વને પરમ રોગ તરીકે પરમ અંધકાર તરીકે પરમ શત્રુ તરીકે અને પરમ વિષ તરીકે ઓળખાવીને એની અચિકિત્સ્ય દશાનું વર્ણન કરતા ક્રમાવે છે કે
મિથ્યાત્વ પરમ રોગો મિથ્યાત્વ પરમ તમઃ | મિથ્યાત્વ પરમં શત્રુ ૨ મિથ્યાત્વ પરમ્ વિષમ્ II 1 II
જન્મજ્યેકત્ર દુઃખાય રોગો દ્વાન્ત રિપુર્વિષમ્ |
અપિ જન્મ સંહએષ મિથ્યાત્વ મચિકિસિતમ્ || ૨ || ભાવાર્થ :- મિથ્યાત્વ એ પરમ રોગ છે, મિથ્યાત્વ એ પરમ અંધકાર છે, મિથ્યાત્વ એ પરમ શત્રુ છે અને મિથ્યાત્વ એ પરમ વિષ છે. રોગ-અંધકાર-શત્રુ અને વિષ એ તો માત્ર એક જન્મને વિષે દુ:ખને માટે થાય છે પણ મિથ્યાત્વ તો હજારો જન્મને વિષે અચિત્યિ છે એટલે એનો વિપાક આત્માને હજારો ભવો સુધી ભોગવવો પડે છે. આ ઉપરથી સમજી શકાશે કે- શરીરમાં ઉત્પન્ન થતો રોગ-દ્રષ્ટિમાં આવતો અંધકાર સામે દેખાતો શત્રુ અને આપણે જોઇ શકીએ છીએ તે વિષ જેટલું ભયંકર નથી તેટલું ભયંકર આ મિથ્યાત્વ છે કારણ કે જો રોગાદિ દુ:ખ આપે તો માત્ર એક જ ભવમાં આપી શકે છે જ્યારે મિથ્યાત્વ તો અનેક ભવો સુધી આત્માને નરકાદિ અંધકારમાં પટકી ચિરકાલ સુધી સારામાં સારી રીતિએ કારમી નિર્દયતા પૂર્વક રીબાવી શકે છે.
આ કારમા શત્રુનું સ્વરૂપ વર્ણવતા કલિકાલ સર્વજ્ઞ ભગવાન શ્રી હેમચન્દ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજા વર્ણવે છે કે
અદેવે દેવ બુધ્ધિયામ્ ગુરૂધીર ગુરી ચ યા !
અધર્મો ધર્મ બુધ્ધિ% મિથ્યાવં તદ્ વિપર્યયાત્ // ૧ // ભાવાર્થ :- મિથ્યાત્વનું સ્વરૂપ સખ્યત્વથી વિપરીત છે એટલે સમ્યકત્વ જેમ દેવમાં દેવબુદ્ધિ, ગુરૂમાં ગુરૂબુદ્ધિ અને ધર્મમાં ધર્મબુદ્ધિ કરાવે છે તેમ મિથ્યાત્વ એ અદેવમાં દેવબુદ્ધિ, અગુરૂમાં ગુરૂબુદ્ધિ અને અધર્મમાં ધર્મબુધ્ધિને ઉત્પન્ન કરાવે છે. એટલું જ નહિ પણ મિથ્યાત્વમાં જેમ અદેવમાં દેવબુદ્ધિ, અગુરૂમાં ગુરૂબુદ્ધિ અને અધર્મમાં ધર્મબુધ્ધિ કરાવવાનું સામર્થ્ય છે તેમ દેવમાં અદેવ બુધ્ધિ કરાવવાનું, ગુરૂમાં અગુરૂ બુધ્ધિ કરાવવાનું અને ધર્મમાં અધર્મપણાની બુધ્ધિ કરાવવાનું સામર્થ્ય પણ છે.
આજ વસ્તુને શ્રી ઉપમિતિ ભવ પ્રપંચા નામની મહાકથાના રચયિતા શ્રી સિધ્ધર્ષિ ગણીવર મિથ્યાદર્શનના મહિમા તરીકે ઘણાં જ વિસ્તારથી વર્ણવે છે અને એ વસ્તુ આ મિથ્યાત્વની કારમી રોગમયતા અંધકારમયતા શત્રુતા અને વિષમયતા સમજવા માટે અવશ્ય સમજવા જેવી છે.
મિથ્યાદર્શનનો મહિમા સમજાવવા માટે પ્રથમ તો મિથ્યાદર્શન નામનો મોહરાજાનો મહત્તમ શું કરે છે એ વસ્તુનો સામાન્ય ખ્યાલ આપતા એ પરમોપકારી કથાકાર પરમર્ષિ માવે છે કે
અદેવે દેવ સંકલ્પ મધમ ધર્મ માનિતામ્ | અતત્વ તત્વબુધ્ધિશ્ચ વિધરે સુપરિક્રુટમ્ // ૧ ||.
અપાને પાત્રતા રોપ મગુણેષુ ગુણ ગ્રહમ્ | સંઆર હેતી નિર્વાણ હેતુ ભાવ કરોત્ય યમ્ II ૨ ||
Page 19 of 76
