________________
અણાહારી હોય.
એકેન્દ્રિયથી પંચેન્દ્રિય સુધીના સઘળાય જીવોને કોઇ કોઇવાર લાભાંતરાય કર્મના દેશઘાતી અધિકરસવાળા પૂગલો પણ ઉદયમાં હોય છે અને કોઇ કોઇ વાર દેશઘાતી અભ્યરસવાળા પૂગલો પણ ઉદયમાં હોય છે. ઉદયાનુવિધ ક્ષયોપશમભાવે લાભાંતરાય કર્મનો ઉદય હોય છે. અનાદિ કાળથી જગતને વિશે પરિભ્રમણ કરતાં જીવોને લાભાંતરાય કર્મનો દેશઘાતી અધિકરસ તીવ્રરૂપે ઉદયમાં હોવાથી વિગ્રહગતિમાં એક સમય અણાહારી રૂપે રહેલા જીવોને અથવા બે સમય અણાહારી રૂપે રહેલા જીવોને અથવા 3 સમય અણાહારી રૂપે રહેલા જીવોને આહારસંજ્ઞા હોવા છતાં આહારના પગલોનો લાભ પ્રાપ્ત થતો જ નથી. (સ્વૈચ્છિક નહિ પણ કર્મના ઉદયજન્ય અણાહારી હોય છે.)
અનાદિકાળથી જગતને વિશે પરિભ્રમણ કરતાં જીવોને લાભાંતરાયના ક્ષયોપશમભાવથી એટલે કે ઉદયાવિધ્ય લાભાંતરાયના ક્ષયોપશમ ભાવથી 3 પ્રકારના પુગલોનો લાભ પ્રાપ્ત થાય છે. (૧) ઓજાહાર રૂપે પુદ્ગલોની પ્રાપ્તિ, (૨) લોમાહાર રૂપે પુદ્ગલોની પ્રાપ્તિ અને (૩) કવલાહાર રૂપે પુદ્ગલોની પ્રાપ્તિ.
(૧) ઓજાહારનું વર્ણન :- જીવ એક સ્થાનેથી મરણ પામીને બીજા સ્થાને ઉત્પન્ન થાય ત્યારે તેજસ શરીર અને કાશ્મણ શરીર સાથે લઇને જાય છે અને એ બે શરીર સાથે લઇને જતાં જે સ્થાનમાં ઉત્પન્ન થાય છે, તે સ્થાનમાં રહેલા આહારના પુગલોને કામણ શરીર દ્વારા ગ્રહણ કરે છે અને ગ્રહણ કરેલા પુગલોને ખલ અને રસરૂપે પરિણામ પમાડે છે. એમાં ખલવાળા પુગલોનો નાશ કરી રસવાળા પુગલોનો સંગ્રહ કરતો કરતો આહારના પગલોને ગ્રહણ કરતો જાય છે અને જ્યાં સુધી શરીર પર્યાપ્તિથી પર્યાપ્ત ન થાય અથવા જેટલી પર્યાપ્તિઓ પૂર્ણ કરવાની હોય એટલી પૂર્ણ ન કરે ત્યાં સુધી જાહાર કહેવાય છે. આ ઓજાહાર જીવ જ્યાં સુધી અપર્યાપ્ત અવસ્થામાં રહેલો હોય છે ત્યાં સુધી જ હોય છે.
પચ્ચખાણ કરી શકાય. સમાધિ રાખ્યા વગર ગમે તેટલા પચ્ચકખાણ કરે તો શાસ્ત્ર કહે છે કે કોઇ દિવસ સંજ્ઞા નાશ પામે નહિ. સમાધિના લક્ષ્યપૂર્વકનું પચ્ચખાણ સંજ્ઞાઓ તોડાવે. શરીરને ટકાવવા માટે આહાર કરવાનો છે. સંજ્ઞાને પુષ્ટ કરવા માટે આહાર કરવાનો નથી.
પૂરૂષનો ૩૨ કવલનો આહાર અને સ્ત્રીઓનો ૨૮ કવલનો આહાર જ્ઞાની ભગવંતોએ કહેલો છે. આનાથી જેમ જેમ જેટલા કવલનો આહાર ઓછો કરતા જાય એટલો ઉણોદરી તપ ગણાય છે.
(૧) જેન શાસનની દ્રષ્ટિથી અણાહારી પદનું લક્ષ્ય રાખીને જીવો જેટલા ટંક સુધી આહારનો ત્યાગ કરતો જાય અને જ્યારે આહાર કરવો પડે ત્યારે અંતરમાં દુ:ખ રાખીને આહાર કરતો જાય એ હેતુથી કવલાહારનો ત્યાગ માટે પચ્ચખાણ કરવાનું વિધાન હેલું છે.
(૨) નવકારશીનું પચ્ચખાણ સૂર્યોદય પહેલાં ધારેલું હોય એટલે કે સૂર્યોદય થતાં પહેલા ૩ કલાકની અંદર પચ્ચખ્ખાણ ધારેલું હોય તો શુધ્ધ ગણાય છે. નવકારશીનું પચ્ચખાણ કરનારા જીવોને ચૌવિહારનું પચ્ચખાણ કરવાનું વિધાન જ્ઞાની ભગવંતોએ કહેલું છે. જો કદાચ ચૌવિહાર ન થઇ શકે તો એટલે કે અસમાધિ પેદા થાય તેવું લાગે તો પાણીનો આહાર વાપરવા માટે તિવિહારનું પચ્ચખાણ કરાયા
છે.
(૩) પોરિસીનું પચ્ચખાણ કરવાની ઇચ્છાવાળા જીવોને નવકારશીના પચ્ચખ્ખાણના ટાઇમ પહેલા ધારી લેવું જોઇએ. નવકારશીના પચ્ચકખાણના ટાઇમ પછી પોરિસીનું પચ્ચકખાણ ધારે તો પોરિસી. પચ્ચખાણનો લાભ મળતો નથી પણ મુક્રિસહિંઅ પચ્ચખાણનો લાભ મળે છે. એટલે પોરિટીનું પચ્ચકખાણ માગે તો માગનારને અપાય છે.
Page 62 of 76
