________________ અંતરમાં સતત ભાવનાઓના વિચારોમાં રમ્યા કરે છે. આ વિચારણાને જ્ઞાની ભગવંતોએ વિરતી પ્રત્યેના. રાગના કારણે અને અવિરતી પ્રત્યેના દ્વેષના કારણે અવિરતીનો સંયમ કહેલો છે. દેવોના જીવોને અવિરતીનો સંયમ મનથી આટલો જ પેદા થઇ શકે છે. જ્યારે મનુષ્યપણામાં રહેલા જીવો અવિરતીના ઉદયકાળમાં દેવોના જેટલો સંયમ અવિરતીનો પ્રાપ્ત કરી પુરૂષાર્થ કરતો જાય તો મન, વચન, કાયાથી કરવારૂપે, કરાવવારૂપે, અનુમોદવારૂપે અવિરતીનો સર્વથા ત્યાગ કરી શકે છે. માટે દેવોના જીવન કરતાં જ્ઞાની ભગવંતોએ મનુષ્યનું જીવન ઉંચુ કહેલું છે. દુનિયાની બાહ્ય સામગ્રીની અપેક્ષાએ વાસ્તવિક રીતે ઉંચુ જીવન ગણીએ તો દેવલોકનું જીવન ઉંચુ ગણાય છે પણ એ જીવન જન્મ-મરણની પરંપરા નાશ કરવામાં સહાયભૂત થતું નથી. ઉપરથી જન્મમરણની પરંપરા વધારવામાં સહાયભૂત થાય છે. માટે જ્ઞાની ભગવંતોએ બાહ્ય સખની સામગ્રીની અપેક્ષાએ દેવોનું જીવન ઉંચ કહેલું નથી. બાહ્ય સામગ્રીનો સર્વથા ત્યાગ જે જીવનમાં થઇ શકે એ જીવનને ઉંચ કહેલું છે. આથી દેવતાઓ મિથ્યાત્વ, અવિરતી, અજ્ઞાન, રાગ આ 4 દોષોની મંદતા કરીને પોતાના આત્માનું કલ્યાણ સાધી શકે છે. આ રીતે મનુષ્યના જન્મની, મનુષ્યના જીવનની કિંમત સમજીને 18 દોષોને કાઢવાના જે જીવો પ્રયત્ન કરતા જાય છે તે જીવો સારાકાળમાં પુરૂષાર્થ કરીને 18 દોષોનો સંપૂર્ણ નાશ કરે ત્યારે કેવળજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ કરીને યોગનો વિરોધ કરી અયોગી અવસ્થાને પામે. અઘાતી કર્મનો ઉદય એને સત્તામાંથી નાશ કરીને સિદ્ધિગતિને પામે છે. પ્રાપ્ત થયેલું કેવળજ્ઞાન સિદ્ધિગતિમાં સાદિ અનંતકાળ સુધી જીવને સાથે રહે છે. Page 76 of 76
