Book Title: Mewadno Punruddhar
Author(s): J M Kapasi, Vinod Kapashi
Publisher: V K Parakashan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/006160/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADano punaruddhAra [ rANA pratApa ane bhAmAzAhanA samayanI aitihAsika navalakathA ] lekhaka ja. mA. kapAsI saMpAdana vinoda kapAzI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADano punaruddhAra lekhaka zrI jagajIvanadAsa mAvajI kapAzI prakAzaka vi. ke. prakAzana : laMDana Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c) mevADanA punaruddhAra/prakAzaka : vi. ke. prakAzana 62, VAUGHAN ROAD HARROW MIDDLESEX - LONDON U. K. Phone : 01-864-4674 kiMmata rUA. 14-00 PS 2. 25 mudraka : prakAzaka vi. ke. prakAzana laDana mukaNasthAna surUpa mudrikA che. yAjJika roDa rAjakeTa-1 phona : 31044 prakAzana : phebruArI 1982 [prakAzakanI lekhita paravAnagI vagara pustaka yA tene koI paNa bhAga chApa-chapAvavo nahIM.] Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e bola mevADanA mahArANA pratApa, dAnavIra ane dezabhakta maMtrI bhAmAzAha, navayuvAna vijaya, tenI preyasI caMpA, mogala saltanatanA zahenazAha akabara, zAhajAdI ArAmabegama, pRthvIrAja tathA AcArya zrI hIravijayasUri jevA pAtronI AsapAsa gUMthAyelI A eka anupaca aitihAsika navalakathA che. julAI 1576nA haldIghATanA aitihAsika samarAMgaNanI vAta sAthe A kathAne prAraMbha thAya che ane cheka aMta sudhI zaurya, prema ane udAratAnA temaja svAmIbhakti ane dezabhaktinA guNagAna gAya che. navalakathAne rasa prAraMbhathI aMta sudhI jaLavAI rahe che ane vAMcakenA macakSu samakSa takAlina mevADanuM e anekhuM citra rajU kare che. A navalakathA 1925mAM prathama prasiddha thayelI. tyArabAda aneka vartuLA taraphathI tenA punarmudraNa mATe mAgaNIo thayA karatI hatI. Aje 55-56 varSanA lAMbA gALA pachI theDA sudhArA sAthe A navalakathA bRhada gujarAtI janasamAja samakSa rajU karatAM atyaMta AnaMda thAya che. A navalakathA je samaye lakhAI te samayanI bhASAne yathAvata jALavI rAkhavA pUro prayAsa karyo che. kAraNa ke amAruM mAnavuM che ke A bhASA paNa atyaMta suMdara che ane e samayanA gujarAtI lekhakenI zailIne sAro evo khyAla Ape che. eTale mAtra kathA vastunI dRSTie ja nahIM paraMtu bhASA zailInI daSTie paNa A navalakathAnuM vAMcana rasaprada banI raheze emAM zaMkAne sthAna nathI. zrI jagajIvanadAsa mAvajI kapAzInA anya pAMca pustake paNa aitihAsika ghaTanAonA saMdarbhamAM lakhAyelAM che ane rasabharapUra vAMcana Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUruM pADe che. IzvarecchA e kadAca e pustakanuM mudraNa paNa punaH hAtha para dharIzuM. A pustakanA prakAzana sAthe ghaNA samayanI mArI mahecchA pUrI thAya che. mane prakAzana mATe satata preraNA ApanAra gharanAM sabhyo sudhA, rakSitA, pUNimA tathA nehAne sAtha avismaraNIya rahyo che. pustakanA lekhaka mArA 5. pU. pitAzrIne jyAre atyAre 85 varSa thayAM che. A sudhArelI AvRttinuM prathama pustaka mArA svargastha mAtuzrI zrImatI zAMtAbena jagajIvadAsa kapAzInA caraNomAM dharIne dhanyatA anubhavuM chuM. vi. ke. prakAzana dvArA anya lekhakenA pustake bahAra pADavAnI yojanA AkAra dharI rahyA che aMtamAM pustakamAMnI kSatio tarapha daragujara cAhu chuM. -vinoda kAzI 62, Vaughan Road Harrow Middlesex U. K. Phone : 07-864-4674 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA jIvana ghaTanAne AdhAra anukaraNa upara vizeSa avalaMbe che. e uparathI prAcina jIvana-ItihAsa samAjamAM vadhAre AdaraNIya thatA jAya che. A puNyabhUmi - hindusthAnamAM aneka mahAna manuSyo thaI gayA che e ItihAsanAM vAMcanathI sArI rIte samajI zakAya tema che. eTale temane ItihAsa mananIya thaI zake ne temAM paNa itihAsanI sAmAnya ane zuSka vAta karatAM avanavI ghaTanAothI bharelI aitihAsika navalakathA janasamAjanAM hRdaya upara joIe tevI asara karI zake che. A eka ja kAraNa uparathI aitihAsika navalakathAo lakhavAne pravRtta thayelo chuM. A pustakanA vAMcanathI svadeza prema, jIvadayA, zuddha prema ane samAja sevAdi guNonI AvazyakatA manuSyavarganA hRdayamAM joItI asara karaze te mArA zramanuM sArthakaya thaze. prastuta navalakathA mevADanA vIroSTha kulatilaka mahArANA pratApasiMha ane mogala samrATa zahenazAha akabaranA samayane anulakSIne lakhAyelI che. mevADanA mahArANA pratApasiMhanA viracitta saguNothI tathA mevADanA punaruddhAra mATe temaNe sevelAM duHkho ane parizramathI sarva kaI paricita ja che. mevADane punaruddhAra karavAmAM bhAmAzAe aneka kaSTa sahevA uparAMta akhUTa dhanasaMpatti ApavAnI udAratA karI hatI. akabare, jIvahiMsAnI manA, kedIo ane pazupakSInI svataMtratA, prajAne harakatakartA jayAverA vagere karanI mAphI vagere samAjane upayogI aneka pharamAne kahADIne prajAnI prItine saMpAdana karI hatI. mAre eka vAta jaNAvavI joIe ke prAcina ItihAsa ApaNe zRMkhalAbaddha meLavI zakatA nathI. tema bhinna bhinna ItihAsa lakhanAra vaccenA naMdhamAM paNa eka ja pAtranA aMge keTalAka taphAvata AvI jAya che. to paNa meM A vArtA lakhatAM lakhatAM temAM saMbhavita ghaTanAne vadhAre vajana Apela che. chatAM vArtAnI saMkalanA ane rasa piSavAmAM kavacita ka95nAmizra ghaTanAone paNa Adara apAye haze. A dhoraNa vartamAna aitihAsika vArtA lakhavAmAM nirUpAye svIkAravAnuM sAmAnya hovAthI saMtavya gaNAze. chelle aikaya e deza, samAja ane dharmanI unnatinuM mULa che tethI ApaNe jo ene daDhatAthI vaLagI rahezuM to udayanI ApaNI je bhAvanAo che, te satvara phalibhUta thavAne prasaMga Avaze. cuDA, jagajIvana mAvajI kapAsI tA. 15-2-1920 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AbhAra * vaDIla baMdhuo zrI ramaNikabhAI, zrI nagInabhAI tathA zrI jazubhAI pAzI-ekajhekyuTIva enajInIyara, rAjakeTa tathA zrImatI vimalAbahena guNavaMtalAla zAha, * "garavI gujarAta" sAptAhika (laMDana) nA taMtrIzrI ramaNikabhAI solaMkIne jemaNe mane haMmezA savizeSa mamatA darzAvIne sAtha ane sahakAra Apela che. * pustakanA navA svarUpane joI tapAsI javA mATe bhAIzrI vipula kalyANa tathA zrI yogeza paTelane. * pustakanA tvarita ane suMdara chApakAma mATe surUpa mudrikAne. * ne chele chapAvavAnA samaye jAta-dekharekha laI anya kAryomAM sahAyarUpa thanAra bhAIzrI mukeza kapAzIne, dvAra Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ja. mA. kapAzInA anya pustako: gujarAtanuM gaurava athavA vimalamaMtrIne vijaya pATaNanI caDatI paDatI bhAga-1 , , , bhAga-2 aNahilapura Athamate sUrya Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADane punaruddhAra Page #11 -------------------------------------------------------------------------- Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 mevADano punaruddhAra prakaraNuM 1 yu. bhrAtRsneha. utsave vyisane caiva durbhikSe zatruvigrahe / rAjadvAre smazAne ca yaH tiSThati saH bAndhavaH // vikrama saMvat 1632 nA pavitra zrAvaNa mAsanA zukla saptamIne divasa, (julAI I. sa. 1576) mevADanA ItihAsamAM senerI akSarethI kAtarAyelA ane yAda rAkhavA yAgya gaNAya che. A divasane pavitra gaNI ke apavitra gaNA athavA teA tene zubha kahe ke azubha kahe; paraMtu te divase mevADanA suputrAe svadeza ane svataMtratAnA rakSaNa mATe haldIdhATanA cALIsa kesanA cArasa pradezamAM peAtAnuM umadA leAhI reDayuM hatuM. mevADanA vIra kezarI rANA pratApasiMhai, tenA zUravIra saradArAe ane tenA nimakahalAla sainikAe samarakSetramAM te divase je asIma sAhasa ane atUla zauya darzAvyuM hatuM, te kharekhara asAdhAraNa hatuM. eka bAju asaMkhya ane vizALa meAgala sainya hatuM ane tenI sAmI bAjue mAtra bAvIza hajAra rAjapUtA hatA. haldIdhATanA pradezamAM eka bAju pratApI pratApasiMha ane khIjI khAjue raNukuzala meAgala senApati mAnasiMha hatA. ubhaya rAjaputa hatA, baLavAna hatA ane buddhisaMpanna hatA; paraMtu svadezanI svataMtratA mATe laDanAra pratApasiMha kayAM ane theADAleAbhane khAtara meAgala zahenazAha akabaranA gulAma thanAra mAnasiMha kayAM ? eke svadezanA rakSaNa mATe prANAnta kaSTo sahana karI mevADanA punarudvAra karyAM ane khInnae peAtAnA dezane parataMtra karavA mATe ja yuddha karyuM. eka taraphathI hara hara mahAdeva ane khIjI taraphathI allAhe akabaranA bhISaNa ane gaganabhedI avAjo kAnane phADI nAMkhatA hatA. zUrA ane maraNIyA thayelA rAjapUtA bhUkhyA siMhanI jema musalamAneA upara tUTI paDayA hatA. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADane punaruddhAra megala sainike paNa bahAdUrIthI laDI rahyA hatA. taravAra, bhAlAo ane tIro sAmasAme uchaLI rahyA hatAM ane tethI sainikonA mAthAM dhaDathI judAM thatAM vAra lAgatI nahatI. hadIdhATane pradeza lohIthI taraboLa thaI gaye hato. A samaye rANA pratApasiMha rAjA mAnasiMhane potAnA bAhubaLane anubhava karAvavAne talapApaDa thaI rahyo hato ane tethI te tene khALI kahADavAne potAnA sainyanA mokhare AvIne ghumatA hatAparaMtu mAnasiMha megala sainyanI cheka pachavADe hovAthI potAnI IcchA pUrNa karavAnuM pratApathI banI zakayuM nahi. krodhAMdha thaIne tathA vikarALa svarUpa dhAraNa karIne eka gAMDA manuSyanI jema pitAnI talavArane calAvato te ghumavA lAge. pratApanA amAnuSI zauryane joI megala saradAro ane sainike kevaLa maMtramugdha thaI gayA hatA. jananI janmabhUminA uddhArane mATe potAnA prANanI paNa paravA rAkhyA vinA eka sarakhA AvezathI laDanAra pratApasiMhane apUrva baLane joI zatruo Azcaryamugdha thAya to temAM zuM navAI ? mevADanA mahArANA pratApasiMha sainyanI dekhare rahIne laDatAM hevAthI temanA zarIra upara aneka jakhamo thayA hatA. pratApasiMhanA asAmAnya bAhubaLane joIne mogala saradAro tathA sarva sainike tene ja prathama nAza karavAno vicAra karI tenI AsapAsa ghero ghAlIne laDatA hatA ane pratApasiMhane jIvatAM ja pakaDI lavAnA athavA to temane nAza karavAnA prayAsamAM paDyA hatA. A samaye pratApI vIra pratApasiMhanI sthiti bahu kaphoDI thaI paDI hatI. asaMkhya mogala sainya sAme pitAnuM muThThIbhara sainya parAjaya pAmatuM jatuM hatuM ane pitAne vijaya prApta thavo bahu muzkela che, ema jANatAM chatAM samarakSetramAMthI eka DagaluM paNa pAchA haThavAnuM ucita mAnyuM nahi. te te eka sarakhA AvezathI ane utsAhathI mogala sAme laDI rahyA hatA. mahArASTra pratApasiMhanI vikaTa sthiti joI samasta rAjapUte temanA rakSaNane mATe prabaLa pravAsa karI rahyA hatA, tyAre mogala sainya temanA vinAza karavAne mATe AtUra thaI rahyuM hatuM. thaDe vadhAre vakhata jo A pramANe cAlyA kare to rajapUtanI sarva AzA naSTa thavAne ane mevADane sUrya asta pAmavAne avasara AvI pahoMce tema hatuM. pratApasiMhanI pAse ane tenI chAyAnI peThe UbhA rahIne yuddha karanArA saradAre A vastusthiti samajI gayA ane tethI teo game te upAye pitAnA mahArANAne bacAvavA nizcaya upara turata AvI gayA. eka kSaNane paNa vilaMba karyA vinA, Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhrAtRsneha be traNa saradAra pratApasiMhanI najIkamAM AvI pahoMcyA. eka saradAre dhImethI kahyuM : "mahArANA !" raNamadane laI unmata thayelA pratApasiMhe jANe kAMI sAMbhaLyuM ja na hoya tema pUrvanI peThe ja laDavAnuM cAlu rAkhyuM, eTale te saradAra jarA jorathI belI UThe. "mahArANA!" pratApasiMhe A vakhate te saradAra prati joIne maMda smitathI pUchayuM. "kema jhAlApati! zuM khabara che ?" te saradAra ke jenuM nAma jhAlArAja mAnasiMha hatuM, teNe vinayathI kahyuM. "mahArANuM mevADapati ! sAvadha thAo. ApaNuM sainyamAM moTI khuvArI thaI gaI che ane zatrunya jora upara AvI gayuM che; mATe A vakhate ApaNane vijaya maLe tema jaNAtuM nathI. Apa have sAhasa karavAnuM mUkI de, kemake na kare nArAyaNane kadAca avaLo banAva banI jAya, to mevADanA punarudvAranI sarva AzAne nAza thaze. A5 je A yuddhamAM bacaze, to bhaviSyamAM ye avasare zatruone ApaNe hAtha batAvI zakazuM ane paramAtmAnI kRpA haze, to mevADanI svataMtratA punaH meLavavA bhAgyazALI thaze." prabhAtasiMhanA mukhya pradhAna bhAmAzAhe kahyuM. "mahArANuM ! jhAlArAja kahe che, te akSarazaH satya che. Apa je sAhasa karIne prANanuM jokhama atyAre ja vaherI leze, to bhaviSyamAM priya deza mevADanI zuM sthiti thaze, tene Apa jarA vicAra karI juo." pratApasiMhe Azcarya pAmatAM kahyuM. "jhAlArAjabhAmAM zAha ! tame bane kema Ama nirutsAha thaI gayA che ? prANuta kaSTa sahana karavA chatAM zuM ApaNane vijaya maLI zakaze nahi? bhagavAnanI A 5Na upara avakRpA haze ane ApaNe parAjaya nizcita thaI gayo haze, to pachI A kSayabhaMgura dehane mATe ATalI badhI ciMtA zI ? hato vA pravRti sva niravA vAkya mahim e sUtrane tame kema bhUlI jAya che ?" mevADapati! ame kSatriyone e umadA sUtrane saheja paNa bhUlI gayA nathI, paraMtu jayanI jarA paNa AzA rahelI nathI ane vizeSamAM kumAra amarasiMha paNa ghAyala thayela che, tema chatAM nirarthaka prANu gumAvavA, e zuM yogya che ? amAre sarvane vicAra e che ke, jo A yuddhamAMthI Apane Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADane punaruddhAra bacAvI zakIe, te kALAMtare paNa mevADane puna: svataMtra karI zakazuM. mATe mahArANuM! kRpA karIne amArI vinatine svIkAra kare ane raNabhUmine satvara tyAga karo." jhAlApati mAnasiMhe vinatinA rUpamAM kahyuM. mahArANA! Apane ApanA prANanI kAMI kiMmata na hoya to bhale; paraMtu mevADanA ujvaLa bhaviSyane vicAra karI tathA amArA upara yA lAvI jhAlArAjanI vinatine svIkAra karo." maMtrI bhAmAzAhe paNa vinati karI. pratApasiMhe ghaDIbhara vicAra karIne uttejIta svarathI kahyuM. "mArA priya saradAra ! tamArI vinati vyAjabI haze, ema huM mAnuM chuM ane tene jo huM svIkAra nahi karuM, te tamane duHkha thaze, e paNa huM jANuM chuM; tema chatAM huM tamArI vinatine svIkAra karI zakato nathI. tame mane yuddhakSetrane tyAgI javAnuM sUcavo che, paNa tethI zuM bApArAvaLanA vaMzajone zire kalaMka nahi cuMTe ? zuM pratApasiMha pitAnA saradAro ane sainikone yuddhamAM mRtyunA mukhamAM choDI, deza pratye bevaphA thaIne raNakSetramAMthI cAlyA jaze ke ?' mahArANAne AgrahathI samajAvavAne A samaya nathI, ema vicArI jhAlArAja mAnasiMhe pratApasiMhanA sevaka pAsethI rAjachatra laI lIdhuM ane tene pitAnA eka anucarane ApI tene potAnA zire dharI rAkhavAnI AjJA pharamAvI. e rIte kRtrima mevADapati banIne mAnasiMha pitAnA zarA sainike sAthe yavana senAmAM ghusI gayo ane vIratApUrvaka yuddha karavA lAge. maMtrI bhAmAzAhe mahArANune eka vakhata pharIthI samArakSetra tyAgI javAnI AgrahathI vinati karI. pratipasiMha A sarva ghaTanA joIne Azcarya pAmyuM. teNe vicAra karyo ke jayAre jayanI eka paNa AzA rahI nathI, tyAre nAhaka prANu gumAvavA ane mevADane sadAne mATe parataMtratAnI beDImAM jakaDI nAMkhavuM, e ucita nathI. bhagavAna ekaliMgajInI kRpA haze to bhaviSyamAM mevADane svataMtrA karavAne punaH prayatna karIza. mATe hAla te jhAlArAjanI vinatine svIkAra karavo, e ja gya che. sAthunayane anicchAe paNa pratApasiMhe samarabhUmine tyAga karavA pitAnA priya ghoDA cetakane bIjI dizAmAM pheravI eDI mArI. cetaka svAmInI IchA samajI jaIne samarakSetrane tyAga karI deDavA lAgyo. hadIghATanA yuddhamAM vaida hajAra rAjapUta vIronA prANanuM balidAna apAyuM hatuM ane mogala sainyanA senApati rAjA mAnasiMhanA gaLAmAM vijaya. mALA Are pANI hatI Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhrAtRsneha pratApasiMha jhAlArAjanI vinatine svIkAra karI samarakSetrane tyAga karavA potAnA azva cetakane eDI mArI, eTale te nimakahalAla azvarAja kamalamera tarapha jorathI deDavA lAgyo. pratApasiMhanA zarIre jema aneka jakhama thayA hatA, tema tenA svAmIbhakta cetakane paNa aneka jakhamo thayA hovAthI te barAbara doDI zakato nahoto; paraMtu pitAnA svAmInI IcchAne jANI tene bacAva karavAnI khAtara te potAnA samasta baLane ekaThA karIne deDaye jatA hato. pratApasiMhanA nAsI javAnI khabara keI paNa mogala saradAro ke sainikane paDI nahotI; paraMtu eka mogala saradAra ke je yuddha thatuM hatuM tyAMthI jarA dUra Ubhe hato teNe raNakSetramAMthI koIne nAsI jatAM joIne pitAnA be ghoDesvArIne tenI tapAsa karavAne tenI pAchaLa doDAvyA. pratApasiMhe thoDe dUra gayA pachI azvane dhIme dhIme calAvavA mAMDe; paraMtu eTalAmAM ghaDAnI kharIenA avAja sAMbhaLatAM teNe pAchaLa joyuM, to be megala svAre potAnA tarapha AvatA hatA. e joIne pratApe cetakane pAcho jorathI deDAvavA mAMDaze. azvarAja cetaka pavanavege cAlyA jato hato, eTalAmAM mArgamAM eka nadI ADI AvI. pratApasiMhe azvanI lagAma jarA kheMcI, paraMtu svAmIbhakta azva tenA kabaje rahI zakyo nahi ane teNe eka ja kudake nadIne pele pAra potAnA svAmIne mUkI dIdhA. pAchaLa cAlyA AvatA bane megalasvaro nadI pAse AvIne aTakI gayA. temaNe pitAnA azvone nadIne pele pAra javA ghaNI eDIe mArI, paraMtu teo nadI pAra karavAne azakta hoI temanI mahenata vRthA gaI. nadIne pAra karyA pachI pratApasiMha ane dhIme dhIme calAvata AgaLa vadhatA hatA, tyAre mAtRbhASAmAM pitAne kAI belAvatuM hoya, ema tene jaNAyuM. teNe turata ja pAchI pharIne joyuM to eka ghaDesvAra jorathI pitAnA tarapha gheDo deDAva AvatA hatA. pratApasiMhe vicAra karyo ke prathama be megala jevA jaNAtA ghoDesvAre AvatA hatA tene badale hamaNuM A eka ja ghoDesvArane jouM chuM ane vaLI te mane mAtRbhASAmAM bolAve che, tenuM zuM kAraNa haze ? te AvanAra ghoDesvAra koNa haze ? zuM zatru haze ke mitra haze ? bhale, game te hoya. mane tenI zI darakAra che? ema vicAra karI teNe potAnI kammare laTakatI talavAra upara hAtha nAMkhyo ke turata ja pele ghoDesvAra tenI sanmukha AvI che. pratApasiMha e ghoDesavArane joI AzcaryamAM DUbI gayo ane tene mukha upara krodhanI chAyA spaSTa jaNAvA lAgI. te AvanAra DesvAra Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADane punaruddhAra pratApasiMhane nAno bhAI zaktasiMha hatA. A baMne bhAIne bAlyAvasthAthI AheriyA nAmaka mahotsava UjavatAM duzmanAvaTa baMdhANa hatI. pratApasiMhe pitAnA bhAI zaktasiMhane mevADane tyAga karI javAnI te samaye AjJA karelI hovAthI te mogala zahenazAha akabarane zaraNe gayA hatA. bAdazAhe tene pitAnA sainyamAM sAro hodo A hatA. bAdazAha akabaranI kuTIla rAjanItithI aneka kulAMgAra rAjapUto tenA pakSamAM bhaLI gayA hatA ane dezanA zatru banI beThA hatA. zaktisiMha potAnA baMdhu uparanuM vera vALavAnI khAtara A yuddhamAM bhAga levAne Avyo hato, paraMtu teNe jyAre pitAnA jyeSTa baMdhune ghAyala thaIne laDAIne medAnamAMthI nAsI jato joye, tyAre tenuM hadaya bhrAtRsnehathI kAmaLa banI gayuM ane potAnA jyeSTa brAtAnI dezadAjha ane tenI svadezabhakti joIne tenI AMkhomAMthI azruonI dhArA vahevA lAgI. pitAnA baMdhune AvA duHkhanA samayamAM avazya sahAya karavI joIe ema vicArI zaktasiMha turata ja ghoDesvAra thaI pratApasiMha je dizA tarapha gayo hato, te tarapha ravAnA thayo. thoDe dUra jatAM mogala gheDesvArane pitAnA baMdhu pAchaLa doDayA jatA joIne te turata temanI pAse pitAne ghaDe deDAvI gayo ane temanI sAthe yuddha karIne banene paraloka pahoMcADI dIdhA. 5 zaktasiMha je ke pitAne laghu badhu hato, paNa te mevADane zatru banIne mogalonAM zaraNe gayA hatA ane tenA pakSamAM rahIne khuda janmabhUmine parataMrA karavAne mATe ja A yuddhamAM Avyo hato. tethI pratApasiMha tene joIne kuddha thayuM. teNe potAnI talavArane dhyAnamAMthI adhI bahAra kheMcatAM kahyuM, "kANu zaktisiMha ? AvI rIte mane ekale nAsI jato joIne zuM tuM mArA prANa levAmAM Avyo che ke ? bhale, calAva tArI talavArane." zaktasiMhe gadgadda kaMThe kahyuM. "moTA bhAI ! huM ApanA prANa levAne nathI AvyuM, paraMtu meM karela pApanuM prAyazcitta levAmAM Avyo chuM." ema kahIne te ghoDA uparathI nIce utarI gayA ane pratApasiMhane vinayathI namaskAra karIne sAme Ubho rahyo. pratApasiMha zaktasiMhanuM A vartana joIne vicAra karavA lAgyuM ke zuM AmAM megalanuM kAMI kapaTa to nahi hoya ne ? pratApasiMhe kAMI uttara Ape nahi, eTale zaktisiMhe kahyuM. "mevADapati! zuM vicAra kare che ? ApanA kuLakalaMka bhAIne ane mevADanAM zatrune talavArathI Apa prayazcitta ApatAM kema acakAo cho ?" Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhrAtRsneha 7 pratApasihe vicAra nidrAmAMthI jAgRta thaIne kahyu, "dezadrohI zakatasiMha ! ahIM tuM mArA prANu levAne AvyA nathI, teA pachI ahI AvavAnI tArI zI matalaba che te huM samajI zakatA nathI. tAre jo pUrvanuM vera vALavuM hAya te| talavArane myAnamAMthI bahAra kahADa, zuM joI rahyo che ?" vaDila bhrAtA ! mArI ahIM AvavAnI matalaba meM karela pApanuM prAyazcitta levAnI ja che. banA, svAtineA, svadaeNzanA ane svadharmane tyAga karI megalAnA zaraNe jaIne meM pApakama kayu che-je droha karyAM che-je vizvAsa dhAta karyo che, tenuM ApanA hastathI prAyazcitta levAne mATe ja hu. ApanI sanmukha AvIne Ubho chuM. mATe ApanI punita talavArane ApanA A laghu badhu upara calAvI tene svarganA adhikArI banAve, bhAI ! zA mATe DhIlakarI che ? " zaktisiMhe AMkheAmAM aNue lAvIne kahyuM, zaktasiMhanA upayukata vacanA sAMbhaLI pratApasiMhuM tenA AgamananuM kAraNu samajI gayA. tenA zAkagrasta mhADA upara hanI chAyA chavAI gaI. teNe AnaMda pAmatAM pAmatAM kahyuM. bhAI zakatasiha ! zuM mArI dhAraNA kharI che ? zu tane te karelA pApanA pazcAttApa thAya che ? '' '"hA, vaDila bandhu ! ApanA ane janmabhUmi mevADanA karela vizvAsadhAta ane drohanA mane have sa...pUNaeN pazcAttApa thAya che. svadezanA rakSaNu mATe ane jAtibhAIenI svataMtratA jALavavA mATe Ape tathA rAjapUta vIrAe samarakSetramAM je vIratva khatAvI ApyuM che, te joIne verathI unmatta banelu mAruM mana zAMta thaI gayuM che - mArA mithyA gava gaLI gayA che ane tethI ApanI kSamA yAcavA ane tenuM prAyazcita meLavavA huM ApanI pAchaLa dADI AvyA chuM. Apane jo mArA vizvAsa na AvatA heya tA mAre kahevuM joIe ke ApanI pachavADe lAgelA khanne meAgalasvArA me nAza karI nAkhyA che. ane te zA mATe ? ApanA prANa bacAvavA mATe ja. zuM haju paNa Apane mArA vizvAsa AvatA nathI ?'* zakartAsaMhe lakhANu khulAsA karatAM kahyuM, peAtAnA baMdhunA uparanA kharA jIgaranA zabde sAMbhaLI pratApasiMhane satASa thayA. teNe harSAtirekathI uttara ApyA. "vhAlA bhAI! jo ke AjanA yuddhamAM mevADIone parAjaya thayA che ane tethI mAruM mana atizaya khinna thaI gayuM hatuM, paraMtu tArA hRdayamAM svadezaprema jAgRta thayeleA joI mane atIva AnaMda thAya che ane have mane lAge che ke ApaNe banne bhAIe Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA punaruddhAra hAthamAM hAtha mIlAvI, mevADanI svataMtratA sAcavavA mATe ane tenA punarudvAra mATe avizrAMta parizrama karI bhagavAn ekali gajInI kRpAthI vijayane varavA bhAgyazALI thaIzuM." 8 turata ja zakatasiMha ane pratApasiha gheADAe uparathI nIce utarI gayA ane anyAanyane saprema bheTI paDayA. keTalIka vAre pratApasihe peAtAnA laghu bhAIne peAtAnA AliMganamAMthI chUTA karyAM, javAnuM heAvAthI teNe peAtAnA gheADA tarapha najara azva bhUmi upara paDelA tenA jovAmAM Avyo. banne badhuee tenI pAse jaIne joyuM, tA yuddhamAM aneka jakhameA thayelA haiAvAthI ane AkhA divasa musApharI karavAthI tenA prANa paraleAka sidhAvI gayA hatA. A hRdayavidAraka ghaTanA joIne pratApasiMhanA hRdyamAM atyaMta tIvra zAka chavAI gayA ane tenAM netrAmAMthI azrunA pravAha vahana thavA lAgyA. vaDila baMdhune rudana karatAM joIne zakartAsaMhe AzvAsana ApatAM kahyuM. "mevADezvara ! ApanA jevA vIra puruSane duHkhathI nirAza thavAnuM kAMI kAraNa nathI. A mArA dhADe! lye. ane atrethI nirvighne yogya sthaLe paheAMcI jAe, huM Apane turata ja AvIne maLIza." pratApasiMhane haju dUra pheravI teA te nimakahalAla ema kahIne zakatisaMhe peAtAnA dhADA pratApasihune Apyo. pratApasiddhe peAtAnA bhAInA gheADA upara svAra thaIne dhIme dhIme AgaLa vadhavAnuM zarU karyuM, eTale zakartAsaMha paNa tene vinayathI namana karI meAgala chAvaNI tarapha ravAnA thayA. thoDA samaya mAgala chAvaNImAM rahyA pachI zakasiMha peAtAnA bhAIne jaI maLyuM. pratApasiMha peAtAnA dhunA AgamanathI atyaMta khuzI thayA, teo banne ekasa`pathI rahI viSyamAM mevADanA zI rIte udghAra karavA, e viSe hamezAM vicAra karatA ane e rIte duHkhamAM divaseA gALatA hatA. / Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . prakaraNa 2 prema-pariNAma hindusthAnanA samasta aizvaryayukta AgrA zaheranAM gaganacuMbita AvAsonAM zikharo, saMdhyA samayanA jhAMkhA prakAzamAM zobhI rahyAM hatAM. mogala zahenazAha akabare AcAne pitAnI rAjadhAnInuM zahera banAveluM hovAthI hindusthAnanA samasta aizvarye te zaheramAM AvIne nivAsa karyo hato. zahenazAha akabara, je ke potAnA jIvanane ghaNo samaya phattehapura sIkrImAM gALato ha; to paNa AgrA e rAjadhAnInuM zahera hovAthI tene keTalAka samaya tyAM paNa rahevuM paDatuM hatuM. ane tethI teNe AgrAnI zobhA vadhAravA khAsa lakSya ApyuM hatuM. zAha akabaranA samayamAM mogala rAjya pUrNa vikAsane pAmeluM hatuM. AgrAnA durgamAM gaganamaMDala sAthe vAtacita karI rahelA asaMkhya mahelo, baMgalAo ane AvAso hatA. temAM vividha sthaLe AvelAM bajAra, dukAne, minArA, Arasa-paththaranAM AvAso, majIde, hindu devAlaya ane khuda bAdazAha ane tenA parivArane vasavAnAM mahAlayanI eTalI badhI vipulatA hatI ke jenuM varNana karavAne mATe eka svataMtra pustaka ja lakhavuM paDe. AgrAnA abhedya killAnI pAse thaIne kAlidI yamunA nadI mahattva ane gaurava darzAvatI vahetI hatI. killAnI cAre dizAe moTA moTA daravAjAo AvelA hatA ane e pratyeka daravAjA upara bAdazAhI nebato savAra sAMja vAgatI hatI. thoDA ja samayamAM sUryane asta thaI gayA. AgrA nagaranA jAhera mArgo uparanI lekenI bhIDa dhIme dhIme ochI thatI jatI hatI. A vakhate eka suzobhita mahelanI bArImAMthI yauvanAvasthAe pahoMcelI eka bALA sRSTi saMdaryanuM nirIkSaNa karI rahI hatI. sUryane asta thaI gayeluM hovAthI aMdhakAranuM jora dhIme dhIme vadhatuM jatuM hatuM, tethI te bALA jyAM UbhI hatI, tyAM eka dAsI AvIne dIpaka pragaTAvI gaI. dIpakanA prakAzathI Akho oraDo prakAzamAna thaI gaye hato. paraMtu tenuM te bALAne kazuM paNa bhAna nahotuM. te to jemanI tema maunapaNe UbhI hatI. tenuM suMdara mukha ciMtAyukta vicArothI karamAI gayuM hatuM ane tenI bane cakSuemAMthI kSaNe kSaNe azuo sarI paDatAM hatAM. paraMtu te samaye eka yuvake AvI tene bolAvI ke tarata ja te sAvadha thaI gaI ane te AvanAra yuvaka sAme jovA lAgI. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA punaruddhAra te AvanAra yuvakanI avasthA vIzeka varSanI hatI. tenA tejasvI ane mRdutAbharyA caherA dIpakanA prakAzathI ati AkarSIka lAgatA hatA. te yuvakanA vastro sAdAM hatAM; paraMtu tenA zarIranA bAMdhA evA te| majabUta ane suMdara hatA ke tene jonArAM puruSA ane strIe Azcaya pAmatAM hatAM ane tenA tarapha snehabhAva darzAvavAne lalacAtAM hatAM. 10 yuvake madrasvare kahyuM, "caMpA! tame kremaraDA che! ? AgrAnA eka zrImata gRhasthanI tame ati vahAlI kanyA heAvA chatAM tamane zu' du;kha che te huM samajI zakatA nathI. tamArA duHkhanuM kAraNa zuM ? tamArA A bALasnehIthI paNa gupta che? tene zuM kahI zakAya tema nathI ?'' caMpA haju paNa niruttara ja rahI, tenAM nayaneAmAMthI azruonI avi rala dhArAe vahetI hatI. yuvaka, ca'pAte AvI rIte raDatI joIne tenI pAse gayA ane tenA kAmaLa karane grahaNu karI khAyeA. ''ca'pA ! tamArI udAsinatAnuM--tamArA duHkhanuM kAraNa mane na kahe. te! tamane mArA sama che." caMpAe AMkhAte sAk karatAM karatAM mRdu svare kahyuM, "vijaya !': vijaye kahyuM. "krama ?" "zuM tamane pitAzrIe kAMI kahyuM nathI ?' caMpAe pUchyuM, "nahiM, mane tamArA pitAzrIe kAMI kahyuM nathI. Aja mAne pachI te mane maLyA ja nathI." vijaye uttara Apyo. mahelamAM naheAtA, vijaya ' caMpAe "tyAre tame madhyAhna pachI pharIthI pUchyuM. "nA." vijaye uttara ApyA. atyAre pitAzrI kayAM che, tenI tamane khabara che?" caMpAe prazna karyAM. 'te huM jANatA nathI, caMpA! kemake huM bahArathI haju cAlye! ja AvuM chuM." vijaye javAba ApyA. caMpA kSajIvAra vicAramAM paDI gaI. ghaDIbhara vicAra karyA pachI teNe kahyuM. "tyAre have mArI ciMtAnuM kAraNa tamane mAre mhADethI jakahevuM paDaze. vijaya ! pitAzrIe tamane maLavAnI - are ! tamArI sAthe vAtacita karavAnI Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prema-pariNAma pazu mate havethI manA karI che, tenI tamane khabara nathI ?" "nA, te saMbaMdhI mane kazI paNa khabara nathI; paraMtu tamArA pitAzrInI e AjJA viSe tame zuM vicAra karyAM ?' vijaye khinnatAthI pUchyu "e ja ke mAre pitAzrInI AjJA pramANe vavuM."ca'pAe uttara ApyA. 11 "jo ema che, teA pachI atyArasudhI tame mArA pratye je prema rAkhatAM hatAM, te kRtrima hateA-mithyA hatA, ema ja ne ?'' vijaye saheja bhrakuTI caDAvIne pUchyuM, teNe abhimAnathI turata ja caMpAnA kAmaLa karane cheDI dIdhA. vijayanA e praznathI caMpAne duHkha thayuM'. tenI AMkheAmAMthI pharIne AMsu nIkaLavA lAgyAM. teNe namra svare kahyuM, "vijaya ! tamArA pratye mArA prema kreve! zuddha ane nima La che, te mAruM mana ja jANe che. mArA hRdayamAM rahelA e premane huM zI rIte tamane darzAvuM ? tamArA aMtaHkaraNune ja pUchI jUe ke huM tamane keTalA badhA premathI cAhuM chuM." "mArA aMtaHkaraNune pUchavAnI kazI AvazyaktA nathI, ca'pA ! tame jo tamArA pitAzrInI AjJA pramANe vavAno nizcaya karyo hoya tA bhale, mane tenI darakAra nathI. huM A kSaNe ja tamArA AvAsanA tyAga karIne cAlye jAu... chuM. eka zrImata gRhasthanI putrI upara prema karavAmAM meM gaMbhIra bhUla karI che ane tethI tenuM pariNAma mAre bhAgavavuM ja joIe." vijaye abhimAnathI kahyuM. ca'pA pANunI mUrti sadaza sthira thaI gaI. teNe eka dI nizvAsa mUkIne kahyuM. "vijaya ! tame mane anyAya kare che. pitAzrInI AjJA pramANe mAre vavuM joIe; paraMtu ethI tamAre ema samajI levAnuM nathI ke huM tamane cAhIza nahi. tamane aNu karelu. mAruM hRdaya kALAMtare paNa kAryanu thaze nahi e ceAkkasa mAnajo. pitAzrInI AjJAnA tiraskAra karavAnuM mArAmAM atyAre teA sAhasa nathI; paraMtu huM temane vinavIza-kAlAvAlA karIza ane ApaNu ubhayanuM lagna thAya evA pravAsa pazu karIza; mATe vijaya / bhalA thaIne tame thoDA samaya ahIM ja rahe. paramAtmA mahAvIranI kRpAthI sa sAruM ja thaze.' "tamArA pitAzrI kardi paNu ApaNu ubhayanuM ekakhIjA sAthe lagna kare e Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12. mevADane punaruddhAra saMbhavita nathI. huM atyAre ja A AvAsane ane tamAre tyAga karIne cAlyo jAuM chuM. je paramAtmAnI kRpAthI ApaNuM lagna thavAnuM ja haze, te pachI kAI paNa upAye ApaNe samAgama thaze ja. ahIMthI gayA pachI mArI unnati karavAne huM avizrAMta parizrama karIza ane jo tema karI zako, te AjathI lagabhaga bAra mAsa pachI ane tamane maLavA AvIza. te samaye je tamArA pitAzrInA vicAro pheravAyA haze te ThIka, nahi to pachI koI eka nirjana sthaLe cAlyo jaIza ane tyAM ja A duHkhI jIvanane pUrNa karIza." caMpA animiSa nayanAe vijayanA suMdara mukha tarapha joI rahI. vijaya tyAMthI turata ja cAlyo gayo. eAraDAnI bahAra te nIkaLe eTale eka nokare tenA hAthamAM baMdha kareluM eka parabIDiyuM ApyuM. vijaye te laI lIdhuM ane tene pitAnA vastromAM chupAvI mahAlayane tyAga karI gayo. te kayAM gayo e to ame atyAre kahI zakatA nathI, paraMtu AgrAnA rAjamArge thaIne te kyAMka adazya thaI gaye, eTaluM ja mAtra ame atyAre jANIe chIe. vijayanA cAlyA javA pachI caMpA gahana vicAramAM paDI gaI. atyAranA banAvathI tenuM hRdaya khinna thaI gayuM hatuM. ane tenuM samasta zarIra prasvedathI rebajheba thaI gayuM hatuM. vijayanAM AjanAM vartanathI tenA hRdayane sakhta AghAta thayo hato. te bArI pAsethI dhIme dhIme eAraDAnA madhyabhAga sudhI AvI to kharI; paraMtu tenuM mastaka cakara cakara pharavA lAgyuM, tenI AMkhoe aMdhArAM AvI gayAM ane te mUccha khAIne jamIna upara DhaLI paDI, prakaraNa 3ju ItihAsa "Historical: novels gives us brilliant pictures of history wich from their vividness make a far deeper impression tnen the duller pages of historical text books." M. Macmillan je samaye hindu musalamAnanI keTaleka aMze aikayatA sAdhanAra Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa mahatvAkAMkSI zahenazAha akabara. dilhInA rAjisaMhAsane hatA, te samaye vIrAcita sadguNAthI UbharAi jatI bhUmi mevADamAM rANAnA rAjya amala hatA. rANA usiMha khetALIza varSanI ummare maraNa pAye, te pachI temA sarIthI meATA putra ane jhAlAranA sAnIgarA rAjAnI bahenane kuMvara pratAsiMha mevADanI gAdIe beTheA, je vakhate pratApasiMha gAdIe Avyo, te vakhate mevADanI mULa rAjadhAnI cittADa akabare jItI lIdhI hatI, dhana dhAnya sa nAza pAmyuM hatuM, sagAM saba'dhIemAMthI ghaNA teA mRtyu pAmyA hatA ane je gheADA dhaNA bacyA hatA, temAMnA keTalAka teA megalAnA pakSamAM bhaLI gayA hatA, pratApasiMhanA kaniSTha badhu zakatasi Mha ane sagarajI tathA tenA putra ke jeNe musalamAna dharma aMgIkAra karI peAtAnuM nAma mahebbatakhAM rAkhyuM hatuM te traNe akabarane jaIne maLyA hatA ane teee ja tene citteADa jItavAmAM sahAya karI hatI. zakartAsaMha haldIghATanA yuddha pachI peAtAnA jyeSTa baMdhunA pakSamAM jaIne rahyo hatA, paraMtu sagarajI ane maheAkhkhata khAM tA chevaTe sudhI meAgalAne vaphAdAra rahIne mevADanA dhvaMsa karavAmAM AgaLa paDayA hatA. bAdazAha allAhaddina tathA bahAdUrazAhe cittaDa upara prathama caDAI karI hatI; paraMtu temaNe citteneA nAza karyAM naheAtA, zahenazAha akabare te cittADa jItI laI, tenAM mahAlayeA, devAlayeA ane madirA sanA nAza karI, tene smazAnavat banAvI dIdhuM hatu. cittADa jItavAmAM dezadrohI. sagarajIe bAdazAha akabarane sArI sahAya karelI hAvAthI teNe tene citteADanI rAjagAdI ApavAnI udAratA darzAvI hatI. 13 I. sa. 1572mAM gANunDAnA killAmAM udayasihajIe jyAre dehanA tyAga karyA ane pratApasiMha mevADanA mahArANA thaye, tyAre mevADanI A sthiti hatI, pratApasiMhamAM eka kharA kSatriyanA sarva guNNAnA vAsa hatA. teNe peAtAnA pUrvajonA vIratvayukata caritrAnuM zravaNu ane manana kareluM hatuM. khApArAvaLanAM vaMzanuM tenAmAM abhimAna hatuM ane tethI teNe mevADanI rAjadhAnI cittoDane punaH meLavavAne vicAra karyAM. cittAne punaH jItI tathA meAgalAne parAjaya karI, mevADanI mahattA vadhAravAnA pratApasiMhe nizcaya karelA heAvAthI teNe te saMbaMdhI upAye| yeAjavAneA prayAsa karavA mAMDayeA. pratApasi MhanA hRdayamAM eka evA zubha vicAre janma lIdhA hatA ke tethI tenuM citta sadadha mevADanI svataMtratA sAcavavA ane tenI mahattA vadhAravAnA prayAsAmAM Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA punaruddhAra mazagUla rahetu hatuM. vizeSamAM teNe evA paNa saMkalpa karyAM hatA ke game te bhAge ane game te upAye mevADanA udghAra karavA ane bApArAvaLanA sUryavaMzanI kItinA samasta bhAtava mAM vijayadhvaja krakAvavA, pratApasiMhanA ghaNAkharA sa'badhIe te| jo ke meAgalenA pakSamAM bhaLI gayA hatA; teA paNa keTalAka mukhya svadezabhakata saradAreA pratApasiMhane vaLagI rahyA hatA. mevADanA vaMza para parAnA maMtrI bhAmAzAha, caMdAvata kRSNa, salukharA saradAra devalavaranA rAjA, jhAlApati mAnasiMha ane vIra jayamallanA putra raNavIrasiMha, e sava mahArASTa pratApanA khAsa agata ane AtmIya saradArI hatA ane teo peAtAnA mahArANA ane peAtAnI janmabhUmine mATe prANu apavAne paNa taiyAra hatA. pratApe peAtAnI rAjadhAnI kAmalameramAM sthApI peAtAnA prakhaLa pratispardhi bAdazAha akabara sAthe yuddha karavAnI taiyArI karavA mAMDI. A vakhate rAjasthAnanAM meTAMmeTAM rAjyA meAgalanI tAkhedArI svIkArI temanA saradArAnI kher3A hatA ane mAravADa, akhara Adi dezanA rAjAe te petAnI putrIe meAgala bAdazAhane ApI paNa cUkayA hatA. mAravADaneA rAjA udayasiMha, khIkAneranA rAjA rAsa ha aMbaranA rAjA mAnasiMha tathA qhudinA rAnta, e sarve` rAjasthAnanA meTA meTA rAjAA megala zahenazAha akabaranI rAjanItithI gauravazUnya banIne tenA pakSamAM bhaLyA hatA. samasta rAjasthAnamAM mAtra mevADaneA mahArANA pratApa svataMtratA bhogavatA hatA ane teNe game te bhAge peAtAnI svataMtratA sAcavI rAkhavAnA nizcaya karyo hateA. vIrazirAmaNI pratApasiMhai, peAtAnI bahena ke dIkarI megala bAdazAhane ApavAnI vAta te| bAjue rahI; paraMtu tene namavAnI ane tenI tAbedArI karavAnI paNa nA pADI hatI. pratApe dhIme dhIme sainya ekatra karavAnI zarUAta karI. vakhata maLye megalA sAme bAtha bhIDavAnI taiyArI karavA mAMDI hatI. vaLI teNe evI sakhta pratijJA paNa karI ke jyAM sudhI cittADane jItI levAmAM na Ave, tyAM sudhI sadhaLA meAjazAkhA tyAMga karI brahmacarya pALavuM, ghAsanI zayyAmAM zayana karavuM, dADhInA vALa vadhAravA ane pAMdaDAmAM bhAjana karavuM. ane teNe peAtAnA AtmIya manuSyAne paNa A pratijJA pramANe vartavAnI pharaja pADI hatI. 14 prAtaHsmaraNIya vIravara pratApasiMhe je ati kaThera pratinA lIdhI hatI tethI samasta mevADa zUnya banI gayuM hatuM. pAMca varSa A pramANe cAhyuM; paraMtu ethI megalAne jItI zakAya tema nahatuM. anubhavI ma MtrI bhAmAzAha Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa 15 ane anya saradAranI sahAyathI pratApasiMhe potAnA rAjyamAM sudhAro karyo, sainyanA mukhya mukhya saradArone jAgIra ApavA mAMDI, rAjadhAnI kemalamerane majabUta banAvyuM tathA bIjA pahADI kiTalA je tenA kabbAmAM hatA, tene paNa majabUta banAvyA. A samaye dilhI ane yuropa vacce vyApAra cAlato hato. tene mArga mevADamAM thaIne surata ane bIjA baMdara mAraphata hatA; te pratApe lUMTa calAvyAthI baMdha paDayo; AvI rIte pratApasiMha pitAnI daDha pratijJA mujaba mevADanuM rAjya calAvatA hatA. te samayamAM mogala senApati aMbarane rAjA mAnasiMha jyAre dakSiNamAM jIta meLavIne dilhI pAcho pharato hato, tyAre pratApasiMhe tene potAnI mulAkAta levAne mATe belA. mAnasiMha. rANA pratApanuM AmaMtraNa ravIkArI tenI rAjadhAnI kamalameramAM Avyo, udayasAgara sarovaranA taTe tenA mATe taMbu naMkhAvI tene pratApasiMhe utAre Apyo ane tenA mATe jamavAnI taiyArI karAvI. pratApasiMha pitAnA kumAra amarasiMhane mAnasiMhanuM svAgata karavAnuM kahI tyAMthI cAlyo gayo. mAnasiMha jamavA beThe; paraMtu rANAne nahi jotAM teNe amarasiMha rANAnI gerahAjarInuM kAraNa pUchyuM. amarasiMhe tene ADe avaLo uttara ApyuM, paraMtu ethI mAnasiMhanA mananuM samAdhAna thayuM nahi. te rANAnI gerahAjarInuM kAraNa samajI gayA ane jagyA vinA pATalA uparathI UThI Ubho thaI gayo. thoDA samaya pachI pratApasiMha avI pahecyo. ane pratispardhIo vacce keTalAka samaya garamAgarama takarAra cAlI. chevaTe mAnasiMha kaidhe bharAI, pitAne thayela apamAnane badalo levAnuM kahI ekadama cAlyo gayo. pratApasiMhe tenI saheja paNa darakAra karI nahi. mAnasiMhe AgrA jaIne akabarane potAnA apamAnanI vAta karI, je sAMbhaLIne te gusse thayo. teNe turata ja mAnasiMhane pracaMDa sainya laIne pratApane kabaje karavAne mokalyo. zahenazAha akabarane janma I. sa. 154ra nA mAhe okaTobara tA. 15 mIe humAyunI begama hamidA bAnunA peTe amarakoTamAM thayo hato. I. sa. 1556nA jAnyuArI mAsamAM humAyunuM mRtyu thayuM, tyAre akabara paMjAbamAM hato. akabara tenA pitAnA mRtyunI khabara amRtasaranI pAse kalAnuM sthAnamAM sAMbhaLatAM dIhI Avyo ane keTalAka divasa zeka pALyA pachI te rAjasiMhAsane beThe. akabara rAjagAdI upara AvyA, tyAre tenI avasthA nAna hatI; tethI rAjayano badho kArabhAra pradhAnamaMtrI khAnakhAnA baherAmakhAM Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADane punaruddhAra calAvatA hatA. baherAmakhAM kara ane ghAtakI svabhAvane levAthI akabarane tenI sAthe banyuM nahi. baherAmakhAMe rAjamadane vaza thaI tardIbega nAmaka saradAranA bane hAtha kApI nAMkhyA hatA ane saravaMzanA paThANa bAdazAha AdilazAhanA atyaMta zuravIra vaNika senApati hemu (vikramAditya) nuM marataka, pANIpatanA yuddhamAM te keda pakaDAyA pachI, akabaranI nAmarajI chatAM kApI nAkhyuM hatuM. tenA AvA ghAtakI kAryothI rAjA ane prajA tenA upara aprasana thaI gayAM ane tethI teNe paMjAbamAM jaIne akabara sAme baLavo jagADaze; paraMtu akabare tenI AgalI rAjayasevAnI kadara karI tene koI paNa daMDa nahi ApatAM makake cAlyA javAnI rajA ApI. baherAmakhAM makake javAne taiyAra thaye; paraMtu mArgamAM mubArakakhAM nAmaka paThANe tenuM khUna karyuM. baherAmakhAMnA mRtyu pachI akabara svataMtra thaye hato. mAtra aDhAra varSanI taruNa avasthAmAM akabaranA hAthamAM mogala saltanatanI lagAma AvI hatI; paraMtu svAbhAvika buddhibaLa ane keLavaNImAM te asAdhAraNa hatuM ane tethI ja te pitAnuM nAma hindu-musalamAnamAM amara karI gayA che. zahenazAha akabara jema buddhibaLamAM caDIAto hato, tema yuddhakAryamAM paNa kuzaLa hato. te svabhAve mIThe ane gauravarNo hato. vizeSamAM tenAmAM hiMmata eTalI badhI hatI ke rAjasthAnanA moTAM moTAM rAjyane baLathI ane kaLathI tAbe karI temanI putrIone potAnA janAnAmAM lAvavAnuM ane e rIte samasta hindusthAnamAM potAne adhikAra jamAvavAne zakitavAna thaye hato. akabare rAjyagAdIne svataMtra adhikAra pitAnA hAthamAM lIdhuM ke turata ja teNe sarvatra suvyavasthA karI dIdhI, lazkarI amaladArene vaza karI lIdhA ane bAdazAhInA je je prAMta bIjA kabaje karI beThA hatA, te jItI lIdhA. akabare prathama pitAnA pitAnuM vera vALavA mAravADanA rAThoDa nRpatine tAbe karavA mAravADa upara hUmale karI suvikhyAta meDatAne killo jItI lIdhA. akabaranI pracaMDa senA ane tenA bAhubaLane jeI aMbararAja bihArImala ane tene putra bhagavAnadAsa tenA tAbe thaI gayA. bhagavAnadAse potAnI bahenane vivAha akabara sAthe karI rAjapUta kuLane kalaMkita karyuM hatuM. akabare dhIme dhIme * bhagavAnadAsane putra mAnasiMha akabarane mukhya senApati thaI paDyo hato. teNe potAnI bahenane zAhajAdA salIma sAthe I. sa. 1588mAM paraNAvI hatI. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItihAsa saghaLAM rAjapUta rAjyane pitAne tAbe karI lIdhAM hatAM. mAravADanA rAjA mAladeve chevaTe hAra pAmI potAnI kanyA akabarane ApI hatI ane tenA peTe zAhajAdA salImane janma thayo hato. akabara rAjasthAnamAM ghaNuM rAjyane pitAnA kabaje karavA zakitavAna thayo hato; parantu mevADanA mahArANA viravara pratApasiMhane te vaza karI zako nahoto. teNe game te upAye pratApasiMhane namAvavAno nizcaya karyo hato ane tethI teNe I. sa. 1568mAM mevADanI rAjadhAnI cittoDa upara hUmalo karI te jItI lIdhI hatIparaMtu pratApasiMhane te kabaje karI zake naheto. I. sa. 1576mAM pharIne mevADa upara caDAI laIne teNe senApati mAnasiMhane mokalyA hatA. A vakhate haladIghATanA medAnamAM mogala ane rAjapUta sainike vacce mahA bhayaMkara yuddha thayuM hatuM ane tenuM zuM pariNAma AvyuM te ApaNe vAMcI gayA chIe. eTale te saMbaMdhI navesarathI vivecana karavAnI agatya nathI. TuMkAmAM eTaluM kahevuM basa thaze ke e yuddhamAM rAjapUtone parAjaya ane mogalene vijaya thayo hato, paraMtu teo temane namAvI zakyA nahotA. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 4thuM Akasmika ghaTanA caMpAnA mahAlayane tyAga karI vijaya AgrAnA rAjamArge thaIne kayAMka cAlyo gayo, e ApaNe bIjA prakaraNamAM vAMcI gayA chIe. vijaya jyAre mahAlayamAMthI bahAra nIkaLe tyAre rAtrinA ATha vAgI gayA hatA AkAzamAM agaNita tArAo UgyA hatA. paraMtu caMdranA rUperI prakAza AgaLa teo bilakula jhAMkhA jaNutA hatA. AgrAnA rAjamArgo ane amIra-umarAvonAM ucca makAne asaMkhya ujajavala dIpakethI prakAzI rahyAM hatAM. keI keAI makAnamAMthI sitAra-sAraMgInA sUra sAthe kinarakaMThI ramaNIonAM karNapriya gAyane saMbhaLAtAM hatAM. vizALa rAjamArga upara vividha prakAranAM vAhanamAM besIne amIra umarAvo Ava jA karI rahyA hatA. baLadagADIe, pAlakhIo, DALIo sukha pAle, rathA vagerenI Ava-jAthI dhamAla macI rahI hatI. mArganI baMne bAjue aneka prakAranI cIjonI dukAne AvelI hatI. dukAnadAroe vikrayanI vastuone potAnI dukAnamAM evI te sarasa rIte goThavelI hatI ke grAhakonAM dila te levAne turata lalacAtAM hatAM. rastA upara pAnanI dukAnane te pAra nahoto ane temAM besIne rUpasuMdara yuvatio pAna vecatI hovAthI kAmIjanene tyAM acchI rIte jamAva thayelo hato. TUMkamAM kahIe to AgrA nagaranI atyAranI zobhA alaukika hatI ane prekSakone IdrapurInuM bhAna karAvatI hatI. vijaya, A saghaLA prakArane udAsIna bhAve jete jete AgaLa ne AgaLa cAlyo jato hato. te kyAM jato hato, te te pote paNa jANato nahotA. eTale ApaNe to kayAMthI jANI zakIe ! chevaTe te yamunA nadInA taTa pradeza upara AvI pahoM. suzItala havAno upabhoga levA AvelAM AgrAnA vilAsI nagarajane A vakhate pitAnAM vAhanamAM besIne pAchAM pharatAM hatAM. pUrNimAnI rAtri hovAthI rajanInAtha saMpUrNa kaLAthI khIlI rahyo hato. yamunAnuM kRSNavarNa jala caMdranA dhavala prakAzathI sapheda dUdha jevuM jaNAtuM hatuM. ThaMDo ane suvAsita pavana dhIme dhIme vAto hato, tenA kSaNavAranA sevanathI vijayanuM uzkerAyeluM dila kAMIka zAMta thayuM. te caMdra-jaDita AkAza ane Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Akasmika ghaTanA maMdamaMda vahetI pragalbhA yamunA tarapha joine nisAse nAMkhatA kheAyA:-''prabhu ! paramAtmA ! me'evuM te zuM pApa karyuM haze, ke jethI a ma acAnaka premamayI ca'pAnA tyAga karavAnI mane pharaja paDI. A prazna mArA manamAM eka sarakhI rIte dheALAyA kare che; paraMtu tenA uttara mana pAsethI maLa nathI, enu zu kAraNu ? me' evuM zuM aghaTita kArya kayu" che ke jethI pitAtulya thAnasahe capAne mArI sAthe vAta karavAnI paNa manA karelI che ? krANu jANe Ama karavAnA temanA hetu zu haze, tenI khabara paDatI nathI; paraMtu 'pAnA tiraskAra karavAmAM me` zu` sAhasa karyuM" nathI ? tenI te samayanI duHkhI ane kAtara mukhamudrA haju paNa mArI AMkheA sAme taryA kare che ane mane Aja vatAthI vinavatI heAyanI, ema jaNAya che. kharekhara vijaya ! garIba khiyArI capAnA tiraskAra karavAmAM te mahAnU bhUla karI che! teNe te| mane tyAM rahe. vAne vinaMti karI hatI; paraMtu huM ja sAhasa karI tene tyajIne cAlyeA AvyA chuM. ThIka, cAhyA tA AvyA; paraMtu have tyAM jaI zakAya kharu' ? eka va pahelA teA nahiM ja, barAbara eka varSe tene maLIza ane pachI ? pachI bhaviSyamAM je nirmANa thayuM haze, te sahana karIza. hA, ThIka yAda Avyu. mahAlayanA tyAga karatI vakhate dAsIe eka parakhIDiyuM mane ApyuM hatuM, te phADIne vAMcavAnuM teA huM taddana vIsarI gayA hatA. atyAre vAMcuM teA kharA ke temAM zu lakhelu' che ?' ema kahIne teNe parakhIDiyu. hAthamAM laI phADayuM ane aMdarathI patra kADhIne caMdranA ujjavala prakAzamAM te vAMcavA lAgyo : 19 'vijaya ! atyArasudhI me' tane mArA eka putra tarIke pAlaNa poSaNa karyuM... hatuM ane tane kaI vAte duHkha na thAya, e vAnI me* kALajI rAkhI hatI; paraMtu tArA hitanI khAtara tema * cita mAnatA nathI. caMpA ane tuM have ummara lAyaka thayelAM heAvAthI tamane bannene vadhu vakhata ekatra rAkhavAM, e ThIka kahevAya nahi; ema vicArI meM ca'pAne tArI sAthe maLavAnI ane vAtacIta karavAnI manA karelI che. AvI rIte tArI sAthe sakhta thavAnuM e kAraNu che ke caMpA ane tuM anyAanyane cAhatAM zIkhyAM che. alabatta, hu' tane eka putra samAna cAhatA hatA; paraMtu tArA jevA dhanahIna ane AzrayahIna yuvakanI sAthe ca pAnA vivAha karavAne huM taiyAra nathI ane tethI ja mAre tane nirupAye caMpAnI dRSTithI dUra karavA paDayA che; tema chatAM bhaSyamAM tuM bAhubaLathI gaNIne tAruM pramANe karakaravAnuM have Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADane punaruddhAra tArI unnati karIza te| mArI vahAlIputrI caMpAnA vivAha tArI sAthe avazya karavAne cukIza nahi. bhAgyayeAge jo tuM tArI unnata karI zakayA hoya te! tuM mane turata maLaje. hu' tArI rAha joIza; paraMtu hAla teA mAre tArA hitanI khAtara tArI sAthe sakhta thavuM paDayuM che, te khAtara dilagIra thaIza nahi. zAsanadeva tane dareka kArya mAM sahAyatA Ape evI mArI tane AziSa che. lI. thAnasiMha." 20 vijaye eka vAra nahiM, paNa be-traNa vAra upayu ta patrane dhyAna pUrNAMka vAMcyo ane tyAra pachI tene peAtAnA paherelAM vastromAM sAcavIne jemane tema pAchA mUkI dIdhA. teNe pharIthI niHzvAsa nAMkhIne mana sAthe vicAra karyo: "yAyanI daSTie jotAM thAnasaMha zeThanuM lakhavuM geravAjakhI nathI. temaNe mane je hetue caMpAnI dRSTithI dUra karyA che, te kADhI nAMkhavA jevA te nathI. caMpA AgrA nagaranA eka zrImata ane akabara bAdazAhanA atyaMta mAnanIya zAhukAranI putrI che. tyAre huM eka dhana, jana ane AzrayahIna yuvaka chuM; tethI vyavahAranI dRSTie amAru ubhayanuM lagna thavuM asa'bhavita che. A sthitimAM mAre mATe eka ja mAga rahelA che ke jo caMpAnI sAthe lagna sabadhathI mAre joDAvuM hoya, te! mAre tene lAyaka thavAnA prayAsa karavA. ThIka che, jouM chuM ke bhaviSyamAM zu zu nirmANa thayeluM che, paraMtu nima La AkAzapaTa uparathI caMdradeva pRthvI upara amRtadhArA varSAvI rahyA che, zyAmasalIlA yamunA peAtAnA vizALa paTa upara caMdranA pratibiMbane dhAraNa karI rahelI che. suzItala ane madhura pavananI zAMta laherIe zarIrane apUrva sukhanuM bhAna karAvI rahI che ane samasta pRthvI rajanItinA rUperI ajavALAmAM nimagna thaI rahelI che; tema chatAM jIvane arAma nathI, tenuM zuM kAraNa ? prakRtinAM e sava" suMdara dazyA, prALupyArI caMpAnA sahAsa vinA dilane ArAma ApI zakatAM nathI. priyajananA samAgama vinA A raDhiyALI rAtrI paNa akArI ane apriya lAge che." viSaya e pramANe petAnA mana sAthe vicArI karIne nagara tarapha AvavAne pAtrA karyAM. barAbara te ja vakhate pAchaLathI kAIe hAka mArI : *'vijayakumAra !'' joyuM te vijaya peAtAnuM nAma sAMbhaLIne Ubho rahyo ane teNe pAchaLa pharIne sAmAnya vastrothI AcchAdita thayelI eka musalamAna strI tenI Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Akasmika ghaTanA sanmukha UbhelI hatI. vijaye te strI tarapha dhyAnapUrvaka joIne kahyuM. "tame keNa cho ane zA hetuthI mane belA che ?" te musalamAna strIe tenA praznano javAba nahi AvatAM sAme prazna karyo : "tamAruM nAma vijayakumAra ke ?" hA, paNa tenuM zuM kAma che ?" vijaye pUchyuM. "Apane zAhajAdI sAhebA belAve che." musalamAna strIe javAba Ayo. koNa zAhajAdI sAheba ?" vijaye pharIne pUchayuM. zAhajAdI ArAmabegama sAheba" te strIe uttara a. "zuM zAhajAdI ArAmabegama sAhebA mane bolAve che? ane te zA kAraNathI ?" vijaye Azcaryacakti thaIne prazna karyo. "hA, te ja Apane bolAve che; paraMtu zA kAraNathI, te huM jANatI nathI." te strIe kahyuM. "ThIka, cAle, huM AvavAne taiyAra chuM" ema kahI vijaye te musalamAna strI tarapha joyuM eTale teNe tene potAnI pAchaLa cAlyA AvavAnI IzArata karI. AgaLa te musalamAna strI ane tenI pAchaLa vijaya, e rIte teo rAjamArga vaTAvI cAra pAMca vAra ADI avaLI galImAM thaIne eka suMdara makAna pAse AvI pahoMcyAM. mukhya daravAjethI teo aMdara nahi jatAM pAchaLanA eka nAnA bAraNAne ughADI temaNe te makAnamAM praveza karyo. tyAra pachI bagIce vaTAvI be traNa oraDAmAM thaIne te strI vijayane eka suMdara oraDA pAse lAvI ane temAM praveza karavAnuM kahIne tyAMthI adazya thaI gaI. vijaya kSaNavAra tyAM Ubho rahyo ane pachI teNe oraDAmAM praveza karyo. asaMkhya dIpakenI rezanIvALA te oraDAmAM praveza karatAM ja vijya maMtramugdha thaI gayA. vAcake ! vijaye tyAM zuM joyuM, te tame jANavA Atura che ? te eka paththarane sarasa nakazIdAra eAraDo hato ane tenI vacamAM saMgemaramanA suMdara raMgIna thAMbhalAo goThavelA hatA. oraDAmAM taLIe raMgaberaMgI ArasanA celA jaDI dIdhelAM hatAM. pratyeka thAMbhalAMnI AsapAsa sugaMdhI dIpake baLI rahyA hatA. gelA, camelI mAlatI, caMpA, gulabAdi puSponI mIThI sugaMdha AkhA oraDAmAM prasarI rahelI hatI. eAraDAnI Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADane punaruddhAra madhyamAM laTakAvelAM senAcAMdInAM pAMjarAmAM popaTa, menA, keyala ane bulabula kalarava karI rahyAM hatAM. oraDAmAM cotarapha vividha prakAranA raMgavALA makhamalathI jaDelAM ane jharIkAmathI bharelAM aneka suMdara Asane gaThavelAM hatAM, temAM eka ati manahara Asana upara eka navajuvAna parama rUpanidhAna suMdarI beThelI hatI. vijaye tene oLakhI, te zAhajAdI ArAmabegama hatI, vijaye zAhajAdIne vinayathI mastaka namAvI praNAma karyA. zAhajAdI je Asana upara beThI hatI, tenI pAchaLa be tAtArI strIo tene paMkhAvatI pavana nAMkhatI UbhelI hatI. vijaye zAhajAdInA atyaMta lAvaNayukta vadana tarapha nihALI namanatAIthI kahyuM, "zAhajAdI sAhebA ! A sevakane Ape ja yAda karyo zAhajAdIe kSaNavAra vijayanA sAme joI mIThA ane madhura svare kahyuM, "hA. meM ja tamane yAda karyA che vijayakumAra !" jANe mIThA mehaka sarodathI bulabula ja belatuM hoya, evo khyAla vijayanA magajamAM utpanna thaye. te zAhajAdI tarapha kAMI paNa belyA vinA arthasUcaka dRSTie joI rahyo. "vijaya! sAmenA Asana upara bese. muMjhAvAnuM kazuM paNuM kAraNa nathI." zAhajAdIe maMda smitapUrvaka kahyuM. smita karatAMnI sAthe tenI khUbasuratInI jhalaka joI vijaya Azcaryamugdha thaI gayo hato. teNe kahyuM "nahi ahIM ja UbhuM chuM; paraMtu A bAdazAhI jamAnAmAM mArA jevA sAdhAraNa manuSyane praveza thavo asaMbhava hovA chatAM mane ahIM bolAvavAnuM Apane zuM prayojana che, zAhajAdI sAhebA !" tenA A praznathI zAhajAdI hasI paDI. AhA ! te hAsyamAM keTalI madhuratA hatI ? keTaluM saudaryuM hatuM ? keTaluM lAvaNya hatuM ? AsmAnI raMganI ratnajaDita oDhaNImAM chupAyeluM zAhajAdInuM gauravaNaya badana ane tenI mohakatAnuM varNana A kalamathI thaI zake tema nathI ! vijaya e rUpanA rAzine animiSa nayane jotA pharIne bole. "zAhajAdI sAhebA ! gustAkhI mApha karo; paraMtu sevakane ahIM zA athe lAvyuM che, te kema kahetAM nathI ? "vijaya ! atyAre rAta ghaNuM vahI gaI che; mATe atyAre te ArAma kare. savAre je kahevAnuM che te kahIza." zAhajAdIe gaMbhIratAthI kahyuM. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Akasmika ghaTanA - 23 jevI ApanI IcchA. mane javAnI rajA che ?" vijaye kahyuM. nahi, tamArA ArAmane mATe sarva vyavasthA A makAnamAM ja thaze; mATe tamAre kayAMya javAnI jarUra nathI." zAhajAdIe kahyuM. vijaye Azcaryayukata svare pUchyuM "bAdazAhI jamAnAmAM mArA jevA puruSe rAtavAso rahI zakAya kharo ? muMjhAvAnuM kazuM kAraNa nathI. A makAnanA gupta AvAsamAM te mATenI sarva goThavaNa thaze." zAhajAdIe ema kahIne pitAnI eka bAMdhIne bolAvI. bAMdI deDatI AvI pahoMcI ane vinayathI zira jhukAvI UbhI rahI. zAhajAdIe bAMdIne kahyuM. "jUliyA ! AmanA mATe pelA guma oraDAmAM ArAmanI vyavasthA karI mane khabara Apa." bAMdI tarata ja kurnisa bajAvI tyAMthI cAlI gaI ane paLavAramAM pAchI AvIne pharamAna mujaba sarva vyavasthA karyAnI khabara ApI. te sAMbhaLI zAhajAdIe vijayane sattAvAhaka svare kahyuM "A bAMdhI sAthe jAo ane te batAve e jagyAe ArAma kare. savAramAM huM tamane maLIza." badIe vijaya sAme joIne kahyuM "janAba ! cAlo !" vijaya zAhajAdIne namIne kAMI paNa bolyA cAlyA vinA te bAMdInI pAchaLa pAchaLa gaye, keTalAka eAraDAe, divAnakhAnAo ane parazALAmAM thaIne bAMdI vijayane eka eAraDAmAM laI gaI. A oraDAmAM dIpakanA abhAve gADha aMdhakAra chavAI gayelo hato. bAMdIe potAnI pAsenI battIne sateja karI ane pachI divAlamAMnI eka khIMTIne dabAvI eTale turata ja divAlane theDo bhAga eka bAju khasI gayuM ane eka atyaMta manahara oraDo vijayanI daSTie pa. bAMdIe tenA tarapha daSTi karIne kahyuM. "janAba ! A eAraDo ApanA ArAmane mATe tayAra rAkhe che; mATe aMdara padhAro.' vijaya te divAlane vaTAvI aMdara gaye ke tarata ja eka dhImA avAja sAthe khasI gayelo divAlane bhAga punaH pUrvavata sthitimAM AvI gaye. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 5 muM zAhajAdInI IcchA Izka kathA zae haya kIsI kAmilaseM pUcho cAhiye, kisa taraha jAtA haya dila, bedilase pUchA cAhiye; kayA taDaphanemeM majA haya, katva ho pyAreke hAtha, usakI lahejatakuM kIsI bismIlaseM pUchA cAhiye." vijaye e oraDAmAM pravezIne joyuM te tenI cAre bAjue UMcI patharanI divAla hatI; javA AvavAne mATe eka paNa dvArA nahetuM. prakAza ane pavanane mATe divAlomAM moTA moTA be jALiyAM mUkelAM hatAM, paraMtu te eTalA to UMcA hatAM ke bahArathI ke aMdarathI te dvArA kaMIpaNa joI zakAya tema nahotuM. thAka tathA ciMtAne dUra karavAnA ane mIThI nidrA anubhavavAnAM saghaLAM sAdhane, e oraDAmAM jovAmAM AvatAM hatAM. oraDAnI madhyamAM eka moTo dIpaka baLI rahyo hato. eka bAjue gAdI takiyA ane besavAnAM suMdara Asane hatAM. zayyAnI pAse eka svaccha jaLathI bhareluM pittaLanuM vAsaNa hatuM ane te upara "hindunA upayogamAM Ave tevuM zuddha jaLa' ema lakhelI eka kAgaLanI paTI caDelI hatI. A badhA prakAra joIne vijaya vicArasAgaramAM gothA khAvA lAgyo. rAtanA samaye bolAvI AvA ekAMta eraDAmAM rAkhavAnuM zAhajAdIne zuM prayojana haze tathA tenI zI IcchA haze, te tenA samajavAmAM AvyuM nahIM. te zAhajAdIne oLakhate hato ane zAhajAdI tene oLakhatI hatI; kemake zAhajAdI pitAnI atyaMta priya sakhI caMpAnA AvAse vakhato vakhata AvatI hatI ane tethI vijaya ane tene meLApa kaI kaI vAra tyAM thatA hatA. vijaye A prakArano bheda ukelavAne ghaNe prayAsa karyo, paraMtu jyAre tenAthI kAMI samajAyuM nahi tyAre te thAkIne zayyA upara paDyo. rAta ghaNI vahI gayelI hovAthI ane divAlamAM goThavelAM jALiyAmAMthI zItaLa, pavananI laherIe AvatI hatI tethI vijaya thoDI kSaNamAM nidrAdhIna thaI gayo. bAMdInI sAthe vijaya cAlyo gayo, tyAra pachI zAhajAdI Asana uparathI UThIne eAraDAmAM Amatema pharavA lAgI. teNe bane tAtAriNIone Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAhajAdInI icchA 25 oraDAmAMthI cAlyA javAnI AjJA karI eTale teo turata ja tyAMthI anyatra cAlI gaI. zAhajAdI ArAmabegama zahenazAha akabaranI atyaMta priyakara kanyA hatI. tenuM vaya bahu bahu te paMdara soLa varSanuM hatuM. te atyaMta guNavatI, vivekI ane madhurabhASiNI hatI ane tethI zahenazAha akabara tene bahu ja snehathI cAhatA hatA. bAdazAhe tene potAnA raMgamahelanA eka suMdara ane vizALa makAnane tenA nivAsasthAna tarIke ApeluM hatuM. madharAtane samaya thavA AvyuM hatuM. AkAzamAM nizAnAtha saMpUrNa kaLAthI khIlI rahyA hatA ane tenA rUperI prakAzamAM AgrA zahera snAna karatuM hatuM. zAhajAdI ArAmabegama A samaye oraDAnI bArI dvArA yamunAnA zyAma jaLa upara paDatAM caMdra-kiraNane animiSa nayane joI rahI hatI. jaLataraMgone joI tenA hRdayamAM aneka prakAranA vicArataraMgo udabhavatA hatA. teNe joyuM ke sarvatra nistabdhatAnuM sAmrAjya patharAI gayuM hatuM. ThaMDe ane mRdu pavana vahetuM hatuM, paraMtu prakRtinuM A suMdara dazya te bahu vAra joI zakI. nahIM. bArIne ekadama baMdha karIne te pAchI eka suMdara ane suMvALA Asana upara AvIne beThI. sAme divAlamAM jaDI lIdhelA darpaNamAM tenuM pratibiMba paDatuM hatuM, te tarapha zAhajAdInI najara gaI. teNe temAM potAnI manamohinI mUrtine barAbara dhyAnapUrvaka nihALIne eka nizvAsa nAkhyo. teNe Asana uparathI punaH UThIne oraDAmAM Amatema pharatAM pharatAM potAnA mana sAthe kahyuM. yA khudA ! yA paravaradigAra ! mArA nAjuka dilamAM A zuM thAya che? mIThI nidrAe Aje mAre kema tyAga karyo che ? caMdranI zItaLatAthI mane kema ArAma thatuM nathI ? dilane Aje cena kema paDatuM nathI ? kharekhara vijayanA rU5-guNe mArA mana upara jAduI asara karI che ane tethI ja mArI A sthiti thayelI che. jenI manehAriNe mUrtine Aje keTalA divaso thayAM hadayamAM meM sthAna ApyuM che tene mArA sanmukha A mahelamAM joIne mAruM samasta zarIra ane - mana uttejIta thaI gayA che. hAya? zA mATe mAruM dila vijaya prati heDe che? tenA tarapha jIgara zA mATe baLI rahyuM che ? he khudA ! A huM zuM karuM chuM ? eka hindune huM mAruM zarIra-mAruM jIgara arpavA zA mATe taiyAra thaI chuM ? zAhajAdIe A pramANe aneka vicAra karyA, paraMtu tenA dilane ArAma thayo nahi. vicAramAM ne vicAramAM prabhAtakALa thavA AvyuM. kilAnA daravAjA uparathI prAtaHkALanI nAbatane zera karNa gocara thatA hatA. A vakhate zAha Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADane punaruddhAra jAdInI bAMdI juliyAe oraDAmAM praveza karIne joyuM te zAhajAdI eraDAmAM haju paNa Amatema AMTA mAratI hatI. te namratAthI kuraniza bajAvIne zAhajAdInI AjJAnI rAha jotI UbhI rahI. zAhajAdIe bAMdInI sAme tIkSNa dRSTithI joyuM ane pachI kahyuM. "zuM prAtaHkALa thai gayela che ?" "jI hA, juone prAtaHkALanI nobata paNa vAgI rahI che." "ThIka che, pelo hindu yuvaka UThe che ke nahi ? te joI mane khabara Apa." zAhajAdIe AjJA karI. bAMdI turata ja namIne cAlI gaI ane thoDI ja kSaNamAM pAchI AvIne teNe kahyuM. "zAhajAdI sAhebA ! te zayyAmAM haju ArAma kare che." zuM haju te ArAma kare che ?" zAhajAdAe Azcaryacakita thaIne pUchayuM. jI hA, zAhajAdI sAhebA !" bAMdIe javAba Apyo. "ThIka jA, hamaNAM tAruM kAma nathI." zAhajAdI ema kahIne tamAma khAnAmAM gaI ane parizramane dUra karavAne mATe zItaLa sugaMdhI jaLathI teNe snAna karyuM. sanAna karyA bAda suMdara vastro paridhAna karI te potAnA eAraDAmAMthI bahAra nIkaLI ane vijaya je gupta AvA samAM hatA, tyAM javA lAgI, teNe tyAM jaIne divAlamAMnI eka khIMTIne dabAvI eTale divAlane thoDo bhAga eka bAju khasI gayo ane gupta oraDAmAM te gaI ke tarata ja divAlane bhAga puna: bIjA bhAga sAthe joDAI gayA. zAhajAdIe oraDAmAM pravezIne joyuM to vijaya upara haju paNa ArAmathI UMghato hato. oraDAmAMne dIpaka bujhAI gayo hato, paraMtu jALiyAmAMthI AphatAbane Acho prakAza Avato hato ane tethI aMdhakArane laya thaI gayo hato, zAhajAdI vijayanI zayyA pAse jaI tenuM prabhAtakALane AchA prakAzamAM jhaLahaLI raheluM mukhamaMDala animeSa nayanee joI rahI. teNe ghaNIvAra sudhI vijayanA rUpane joyA karyuM, paraMtu tene tRpti thaI nahi. te punaH punaH tenA prati jotI pitAnA mana sAthe bolIH "AhA! kevuM suMdara rUpa ? vijaya manuSya che ke bihitane phiraste ? mane lAge che ke manuSyamAM AvuM rU5 na hoya ! cakkasa, vijaya eka phirasto che; nahi to AvuM devadurlabha rUpa tenAmAM heI Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAhajAdInI IrachA 27 zake kharuM ka ? kevuM nayanamanahara A mukha ? kevAM vizALa A netro ? mukha upara kevI A saraLatA ? hAya, khudA ? A rUpane hajAre bake lAkho vakhata jevAmAM Ave to paNa dilane tRpti thAya ema nathI." hRdayanI tIvra-ati tIvra uttejanAne rokI nahi zakavAthI zAhajAdIe pitAne komaLa mRdu hAtha vijayanA ujajavala kapALa upara dhImethI mUke. vijayanA nidrita dehane sparza karatAM zAhajAdInuM samasta aMga dhrujI UThayuM. turata ja pitAne hAtha vijayanA kapALa uparathI laI lIdhe; paraMtu thoDI kSaNanA ati komaLa sparzathI vijayanI nidrA palAyana thaI gaI te ekadama jAgI UTha ane zayyA uparathI UThIne Ubho thatAM ja tenI daSTi zAhajAdI upara paDI. pitAnI sanmukha zAhajAdIne UbhelI jotAM te Azcaryacakita thaI gaye ane tenA anupama lAvaNyane ekI najare joI rahyo. zAhajAdI paNa tenA devadurlabha rUpane ADI najare nihALI rahI hatI. chevaTe teNe kahyuM. "vijaya !" pharamAna, zAhajAdI sAhebA !" vijaye salAma karIne uttara Ape. pharamAna kAMIe nathI; paraMtu rAtrInA vakhate gaI kAle tame kayAM jatA hatA ?" zAhajAdIe pUchayuM. e jANIne Apa zuM karaze ?" vijaye sAme prazna karyo. "zuM e pUchavAne mane adhikAra nathI ? zAhajAdIe punaH pUchyuM. "Apa dillIzvara zahenazAha akabaranA putrI che, Apane adhikAra mahAna che." vijaye kahyuM. e adhikAranI huM vAta karatI nathI. huM to tamArI sAthenI oLakhANane lIdhe e hakIkata jANavA mAguM chuM." zAhajAdIe kahyuM. vijaye pitAnA AzrayadAtA thAnasiMha zeThane Adeza zAhajAdIne kahI saMbhaLAvyuM, te sAMbhaLIne zAhajAdIe Azcarya pAmatAM pUchyuM. thAnasiMha zeThe tamane temanA mahAlayane tyAga karI anyatra cAlyA javAnI AjJA karI, te zA mATe, e tame jANe che ?" "temanI kanyA caMpA ane huM ane anyane cAhatAM hatAM, tethI temaNe mane evI AjJA karI che." vijaye uttara Ape, Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADA punaruddhAra "paNu tethI tamane evI AjJA karavAnuM prayojana zuM che ? e huM samajI zakatI nathI." * zAhajAdIe IMtejArIthI kahyuM. 28 "prayeAjana e ke huM garIba ane niHsahAya chuM ane tethI te petAnI putrInuM lagna mArI sAthe karavA khuzI nathI.' vijaye kahyu.. vijaya !" zAhajAdIe kSaNavAra vicArIne kahyuM. "tame caMpAne kharA jIgarathI cAhe che ?" "alabatta ane te paNa mane tevA ja jIgarathI cAhe che.' vijaye uttara ApyA. "paNu thAnisaMha zeTha tA peAtAnI putronI zAdI tamArA jevA nidhana ane AzraryAhana yuvakanI sAthe karavAne taiyAra nathI, tenuM kema ?" zAhajAdIe bhAra daIne pUchyuM.. "hA e vAta kharI che; paraMtu temaNe ema paNa kahyuM che ke jo huM mArA bhAgyanA udaya karI zakayA, teA te potAnI putrI ca'pAnuM lagna mArI sAthe karaze." vijaye javAbamAM kahyuM. "paNa tamArA bhAgyanA uchatI rAha te kayAM sudhI joze ?' zAhajAdIe punaH pUchyuM. ''ekAda varSAM teA tee rAha joze, ema mArI mAnyatA che." vijaye javAba ApyA. "ane teTalA samayamAM tame tamArA bhAgyeAdhya na karI zakayA tA ?" zAhajAdIe eka tIkSNa daSTipAta sAthe e prazna pUchyA, vijaye keTalAka samaya mAna dhAraNa karyuM. teNe zAhajAdInA e praznaneA kazA pazu uttara ApyA nahi, tenA mukha upara ciMtAnI spaSTa chAyA jaNAvA lAgI. "kema uttara ApatA nathI, vijaya !'' zAntadIe pharIthI prazna karyAM. zAhanadI sAhebA ! avinaya mApha karajo; paraMtu Apa ApanI IcchA jaNAvatAM nathI ane mane anya prazna pUche che, enuM zuM kAraNa ? gulAmInI hAlatamAM mAre ahIM kayAM sudhI rahevAnuM che ?' vijaye gaMbhIratAthI sAmeA prazna karyAM. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAhajAdInI IrachA 29 "bhArata samrATa akabarazAhanI ati priya zAhajAdInI mIThI mahe-- batabharI chAyAmAM rahevAne zuM tame gulAmI hAlata gaNe cho ?" zAhajAdIe pUchyuM. "jyAM sudhI Apa kAMI vyAjabI kAraNa na jaNA, tyAM sudhI ema ja mAnavuM joIe" vijaye nizcayAtmaka bhAve javAba Apyo. "mArI IcchA bUrI nathI; paraMtu tamane sukhI karavAnI che ane teTalA ja mATe meM tamane ahIM balavI maMgAvyA che." zAhajAdIe zAMtithI kahyuM. " to pachI Apa ApanI IcchA jaNAvavAmAM vilaMba zA mATe karo. cho ?" vijaye pUchyuM. vijaya !'' zAhajAdIe vijayanA suMdara mukha prati eka vakhata sthirabhAvathI joI lIdhA pachI kahyuM. "huM tamane cAhuM chuM, hA tamane kharA jIgarathI-dilajAnIthI cAhuM chuM ane te AjathI nahi; paraMtu jyArathI meM tamane thAnasiMha zeThanA mahAlayamAM prathamavAra joyA che, tyArathI ja mAruM dila tamArA prati AkarSAyuM che. gaI kAle rAtrie tame yamunAnA taTa pradeza upara pharatA hatA, te viSe mArI bAMdI juliyAe mane kahetAM meM tamane ahIM mArI khAheza jaNAvavAnI khAtara bolAvyA che." zAhajAdI uparanA zabdo bhAgye ja bolI rahI haze eTalAmAM to to divAlane bha ga acAnaka dUra khasI gayo ane bhArata samrATanI zAhajAdI kayA dAnezamaMda ane dilera puruSane cAhe che ?" e praznanI sAthe khuda zahenazAha akabare e oraDAmAM praveza karyo. khuda bAdazAha akabarane jeI zAhajAdI tathA vijaya jamIna para besI gayA. zAhajAdI pitAnA bAbAnA kadamo para paDI ane vijaya bAdazAhanA tejathI aMjAI jaI nIce dRSTi rAkhI jamIna khetaravA lAgyo. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 6ThuM chuTakAro potAnA atyaMta gupta ane ekAMta khaMDamAM bAdazAha akabara suMdara ane susajita siMhAsana upara beThelo hatosAme tenI zAhajAdI ane vijaya tharathara dhrujatAM UbhelAM hatAM. - zAhajAdI ArAmabegama je potAnI AMkhamAMthI atyAra sudhI dhAra AMsu vahAvI rahI hatI, teNe bAdazAhane namIne uttara Ape. pyArA bAbA ! A vijaya kharekhara beguhA che. huM ja ekalI gunhegAra chuM; mATe enA upara rahema lAvI ene mAphI bakSe ane mane je sajA karavI hoya te karo." bAdazAhe daDhatAthI kahyuM. "ema ! teM eka ajANyA yuvakane tArA mahelamAM lAvavAnuM sAhasa karyuM che ? ane te zuM kAraNathI ?" zAhajAdIe bAdazAhanA kadama upara paDIne namratAthI kahyuM. ' kAraNa e ja che ke huM emane cAhuM chuM - mArA kharA jIgarathI cAhuM chuM." "eka arthahina ane Azrayahina hindu yuvakane zuM tuM cAhe che ?" bAdazAhe Azcaryacakita thaIne pUchayuM. hA, bAbA !" zAhajAdIe javAba Ape. tyAre A binAmAM tuM ja kharekhara guhegAra che. ThIka che; paraMtu vijayane tadana mAphI ApavAmAM Avaze nahi." ema kahI bAdazAhe turata bUma mArI "kAsama !" theDIvAramAM eka hRSTapuSTa habasI hAthamAM nagna taravAra laIne bAdazAha sammukha AvI taslIma karIne Ubhe rahyo. tenA tarapha joIne kahyuM. "kAsama ! A hindu yuvakane ane A bAMdIne kedakhAnAmAM laI jA." "jahAMpanAhane jevo hukama." ema kahI kAsama te banene AgaLa karI khaMDamAMthI bahAra nIkaLI gayo. temane jAtAM joIne zAhajAdIe raDatAM raDatAM kahyuM. "vahAlA bAbA ! rahema kare, rahema kare, vijaya tadana begunhA che. tene zA mATe keda kare che ? kAsama ane bIjA cAra hathiyArabaMdha paheregIre maLI vijaya tathA jaliyAne kedakhAnAmAM laI gayA ane baMnene judI judI keTaDImAM pUrI tathA kedakhAnAnA uparIne bAdazAhane dUkama kahI saMbhaLAvI teo tyAMthI cAlyA gayA. vijayane je keTaDImAM keda karavAmAM Avyo hato, te eka bhayaMkara Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chuTakAro aMdhakAramaya koTaDI hatI. tyAM rozanI ke havAne saheja paNa saMcAra thaI zake tema nahotuM. keTarIne cAre tarapha kALA paththaranI UMcI divAla hatI ane tethI tenI bhayaMkaratAmAM eAra vRddhi thatI hatI. vijaye A bhayAnaka kedakhAnAne joI tathA tenI potAnA bhaviSyano vicAra karIne eka hAya mArI ane tyAM pAtharelI eka phATI tUTI caDhAI upara te mAthe hAtha TekavIne beThe. gaI kAle sAMje thAnasiMha zeThanA AvAsethI nikaLyA bAda teNe atyAra sudhI kAMI paNa khAdhuM nahotuM ane khAvAnI IcchA paNa nahotI; paraMtu bhUkhathI tenA zarIramAM jarA paNa tAkAta nahotI. ciMtA ane duHkhathI tene cittabhrama jevuM thaI gayuM hatuM ane tethI te vAraMvAra deDIne keTarInA bAraNA pAse jato; paraMtu tene majabUtAIthI baMdha karelAM joIne te nirAza thaIne pAcho pharato hato rAtrinA aMdhakAramAM kedakhAnuM bhayAnaka lAgatuM hatuM ane tethI teNe potAnI bane AMkho baMdha karI dIdhI tathA te lAMbo thaIne caTAI upara paDaye. keTaleka samaya te evI ja avasthAmAM caTAI upara paDI rahyo; paraMtu tene nidrA AvI nahi. eTale te UThIne Ubho thayo ane ekacitte paramAtmAnuM pavitra nAmasmaraNa karavA lAge. bhakta manuSyo kare che ke eka cite paramezvaranI prArthanA karanAra manuSyanI te manaHkAmanA avazya paripUrNa kare che; tevI rIte vijayanI prArthane teNe sAMbhaLI ke nahi, te ame kahI zakatA nathI; paraMtu te ja kSaNe e bhayaMkara aMdhArAmAM ekadama prakAza dekhAya. vijaye pitAnI AMkha kholIne joyuM to hAthamAM phAnasa laIne eka manuSya mAthAthI paga sudhI DhaMkAine keTaDInuM dvAra ughADIne aMdara cAlyo Avato hato. vijaya A dazya joIne acaMbAthI AvanAra manuSya tarapha eka dRSTie joI rahyo. AvanAra manuSya vijaya sAme joIne kahyuM. "tamane A bhayaMkara kedakhAnAmAMthI chuTakAro joItA hoya, to cAlo mArI sAthe." paraMtu tame mane chuTakAro ApanAra keNa che, te jANyA sivAya tamArI sAthe huM zI rIte AvI zakuM ? ahIMthI chuTakAro ApIne tame mAra jAna levA te IcchatA nathIne ?" vijaye zaMkAyukata prazna karyo. "eTalo khulAso karavAne hAla samaya nathI. je AvavuM hoya te mArI pachavADe cAlyA Avo." ema kahI te AvanAra manuSya pAcho vaLe eTale vijaye kAMI paNa bolyA cAlyA vinA tenuM anukaraNa karyuM. kSaNavAramAM teo kedakhAnAmAMthI bahAra nIkaLI gayA ane rAjamArge thaIne kyAMIka adazya thaI gayA. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 7muM prema ke kartavya mahArANA pratApasiMha ane maMtrIzvara bhAmAzA, rAjamahelanA bAgamAM rAjyaprakaraNa viSe vArtAlApa karatA beThA hatA. madhyAhane samaya levAthI sUrya jo ke pUra damAmathI prakAza ha; te paNa teo jyAM beThA hatA, tyAM vRkSanI ghaTAne laI tenAM kAraNene praveza thaI zakato nahoto ane tethI mahArANA tathA maMtrIzvara ArAmathI beThA beThA aneka prakAranA vicAro karatA hatA. pratApasiMhe zAMta citte kahyuM: "maMtrIzvara ! atyAra sudhI varSARtune laI zatrae ApaNA upara na damala lAvI zakyA nathI; paraMtu have te Rtu pUrI thaI che ane tethI teo ApaNane ahIM paNa sukhe besavA de, ema mane lAgatuM nathI." mahArANAnI dhAraNuM satya che;" bhAmAzAhe kahyuM. "kAraNa ke akabara jAtrAnA bahAne ajameramAM AvyuM che ane teNe zAhabAja khAMne mogala senApati banAvIne A killAne gherI nAMkhavAne mATe dUkama Ape che." kharuM che raNavIrasiMha khabara lAvyuM che ke mogala senApati zAhabAjakhAM baDe cAlaka ane zuravIra amaladAra che ane tenI sAthe bIjA cAra moTA amaladAre paNa AvanAra che. pratApasiMhe kahyuM. raNavIrasiMhe mane e sarva khabara ApyA che ane vizeSamAM te ema paNa kahetA hatA ke Abu pradezane adhipati devarAja zatrupakSamAM bhaLI game che ane A dumalAmAM te paNa sAthe AvanAra che." bhAmAzAhe vizeSa khabara ApyA. "galenuM bhAgya atyAre caDiyAtuM che. eka pachI eka ema ghaNuM hindu rAjAo tene maLI gayA che ane tethI temanI dareka sthaLe jIta thatI jAya che." Ama vArtAlApa karatAM teo bAgamAM thaIne jatAM hatAM tyAM ja kAIne avAja saMbhaLAya. teo ubhaya bAgamAM traNa cAra moTAM moTAM vRkSanI ghaTAnI pelI bAjae thatAM vArtAlApane sAMbhaLavA lAgyA, Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prema ke kartavya 33 atyAre arasaparasa maLavA haLavA ane premanA saMbhASaNa karavAno samaya nathI, e zuM tame nathI jANatA karmasiMha ?" eka taruNIne avAja saMbhaLAya. A avAja sAMbhaLIne bhAmAzAha pratApasiMhane kAMI kahevA jato hate; paraMtu teNe AMgaLInI IzAratathI cUpa rahevAnuM ane sarva vAta sAMbhaLavAnuM samajAvyuM ane tethI te cUpa rahI sAMbhaLavA lAgyo. "huM te jANuM chuM, kusuma ! paNa ahIM AvavAne ane A rIte tamane maLavAne mAre hetu samajyA vinA tame mAro tiraskAra kare che e ThIka kahevAya ke ?" karmasiMhe pUchyuM. hA, e ThIka te nathI; paraMtu je samaye kartavyamAM ja rAta-divasa mazagUla rahevuM joIe, te samaye AvI rIte nirUpayogI vAto karavAmAM AnaMda mAnavAne taiyAra thavuM, e vyAjabI nathI. mahArANunI AjJAne te tame bhUlI gayA nathI ne ?" kusume kahyuM. "mahArANunI AjJA, e mAre mana khuda paramAtmAnI AjJA che ane tethI huM tene bhUlI jAuM, e taddana asaMbhavanIya che. mAre ahIM AvavAne ane tamane maLavAne Azaya jude ja che. tame jANatA hazo ke mogala senApati zAhabAja khAM prabaLa sainya sAthe A kilAne gheravAne cAlyo Ave che ane je samaya jAya che, temAM megale sAthe mahAna yuddha thaze. keNa jANe che ke A yuddhanuM zuM pariNAma Avaze ? killAnA rakSaNane bhAra kumAra amarasiMha ane mArA upara mUkAyela hovAthI AvatI kAlathI mAre kumAranI sAthe rAtadivasa kilA upara ja rahevAnuM che ane tethI eka vakhata tamArA caMdra samAna ujajavaLa vadanakamaLanuM darzana karI levA ane temAMthI jharatA amRtanuM pAna karavAne mATe ja tamArI pAse Avyo chuM. A sthitimAM tame mAro tiraskAra kare che, kusuma ?" karmasiMhe pitAnA AvavAne hetu kahI batAvatAM AjavatAthI kusumane pUchyuM. kusume kAMIka dilagIrI bharelA avAje kahyuM. 'karmasiMha ! jene meM mArA hRdayamaMdiramAM sadAne mATe sthAna ApeluM che, tene huM tiraskAra karuM, e kevaLa asaMbhavanIya che; paraMtu je samaye svadeza, svadharma ane svaIjajatane saghaLo AdhAra ApaNuM ekanaSTha kartA upara rahelo hoya, te samaye e atyaMta agatyanAM kartavyone dhaDIbhara paNa visArI devAM ane vikArane vaza Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 mevADane punaruddhAra thaI premIonI sAthe premasaMbhASaNamAM joDAvuM, e tamArA jevA eka kharA svadeza sevakane koI paNa rIte ucita nathI." "to pachI tame, ApaNA ubhayanI vacce je zuddha prema baMdhAya che, te karatAM paNa svadeza ane svadharma pratinA premane vizeSa Adarane pAtra gaNe cho. kharuMne ?" karmasiMhe Azcaryayukta svare pUchayuM. "alabatta, kusume jhaTa uttara ApyuM ane tenI kamaLa samAna cakSaemAMthI tejanI dhArA chuTavA lAgI. "emAM jarApaNa zaka nathI. tamArA pratyeno prema che ke zuddha ane nirmaLa che; paraMtu te mAtra vyakitagata che, jyAre svadeza ane svadharma pratyeno prema samaSTine che ane tethI te vizeSa Adarane pAtra che." kusuma tamArA AjanA vartana uparathI jaNAya che ke tame mane pahelAMnI jema cAhatA nathI." karmasiMhe gaMbhIratAthI kahyuM. tamArI mAnyatA bhUlabharelI che, karmasiMha !' kusume draDhatAthI kahyuM. huM tamane pahelAM jevA premathI cAhatI hatI, hAla paNa tevA ja balake tethI paNa vadhAre premathI cAhuM chuM; paraMtu hAlanA agya vakhate mAro e prema batAvI tamane mehamugdha karavAnI ane e rIte svakartavyathI tamane cuta karavAnI mArI IcchA nathI ane tethI ja meM tamane atyAre barAbara mAna ApyuM nathI." ThIka, kusuma ! tyAre have huM rajA lauM chuM. paramAtmAnI kRpAthI pharIthI egya avasare tamane maLIza."karmasiMhe eTaluM kahI kusumanA rUpanidhAna vadanakamaLanuM avalokana karyuM ane te javAne utsuka thayo. "UbhA raho karmasiMha!" tene nisteja vadane cAlyo jato joIne kurume zAMtithI kahyuM. "AjanA mArA vartanathI tamane khoTuM lAgyuM jaNAya che; paraMtu tame je zAMta citte vicAra karazo, to tamane spaSTa jaNAze ke meM je kAMI karyuM che te ayukata nathI. tame jANe che, karmasiMha ! ke ApaNA priya deza mevADanA, ApaNuM prANapriya dharmanA ane ApaNI atyaMta vahAlI Ijata - AbaranA rakSaNane badho AdhAra bhaviSyamAM thanAra yuddha upara avalaMbIne rahe che. paramAtmA mahAvIra ane bhagavAna ekaliMgajInI kRpAthI ApaNe vijaya thaze, ema mArI mAnyatA che; paraMtu mevADanA durbhAgye je ApaNo parAjaya thaye, te mahArANAnI ane ApaNI zuM sthiti thaze ? Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prema ke kartavya 35 tathA ApaNAM deza, dharma ane AbarUnI kevI adhogati thaze? tenI kalpanA paNa atyArathI thaI zakatI nathI ane tethI AvA kaTokaTInA samaye premajAnya vArtAlApa karI hadayane vikArI banAvIne kharA kartavyathI calita thavuM e ucita nathI. A hetuthI tamArA jevo joIe tevo satkAra meM karyo nahato; paraMtu ethI tamArA taraphane mAre je akhaMDa prema che, temAM jarA paNa nyunatA thaI che ema mAnavAnuM kAMI paNa prayojana nathI. karmasiMha! spaSTikaraNanI khAtara mAre eTalo khulAso karavo paDe che ane huM AzA rAkhuM chuM ke ethI tamArA mananuM samAdhAna thaI gayuM haze. have jAo; paramAtmA mahAvIra ane bhagavAna ekaliMgajI tamane suyaza apAve evI mArI aMtaHkaraNanI IcchA che." karmasiMha, kusumanuM A saMbhASaNa sAMbhaLIne maMtramugdha thaI gayA ane tethI te pitAnI thayelI bhUlane pazcAttApa jAhera karavAne Atura thaI rahyo hato; paraMtu kusuma eTaluM bolIne tathA karmasiMha prati eka nehabharelI daSTi pheMkIne turata ja tyAMthI cAlI gaI. karmasiMha vIjaLInA vege cAlI jatI e mAninIne te dekhAya tyAM sudhI joI rahyo. tene kusumane bAlavI pitAnI bhUlanI kSamA mAgavAnuM ghaNuM mana thayuM; paraMtu tenA mukhamAMthI eka zabda paNa bahAra nIkaLI zakaze nahi. thoDI vAra vicAragrasta avasthAmAM UbhA rahyA bAda te utsAhita vadane ane draDha pagale pAcho pharyo ane varAthI svasthAnake javA nIkaLyo; paraMtu vRkSonI ghaTAmAMthI bahAra nIkaLatA ja te stabdha thaI gayo. ane jANe tenA paga koIe kheDI dIdhA hoya, tema te tyAM ja Ubho rahI gayo. atyAre Ama kayAM gaye hatA, karmasiMha ?'' mahArANue tenI sAme tINa daSTie joIne karaDA svare pUchyuM. karmasiMhanI magadUra nahotI ke te mahArANAne e praznane kharo uttara ApI zake. te nIcuM mukha rAkhIne jemane tema Ubho rahyo. "kema uttara ApatA nathI ?" mahArANAe punaH bhAra daIne pUchayuM. kapALa mahArANuM !" karmasiMha nirUpAye be. tenA paga dhrujatA hatA ane tenuM mukha nisteja banI gayuM hatuM. "mArI gaMbhIra bhUla thaI che; mane kSamA karo." tamArI bhUlanI tamane kSamA ApavI ke nahi, tene nirNaya pAchaLathI thaze; paraMtu tArA mahArANunI AjJAne amala tuM AvI rIte ja kare che ne ?" Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 mevADanA punaruddhAra pratApasiMhe krAMIka zAMtithI kahyuM. kasiMhe draDhatAne dhAraNa karIne nirbhayatAthI javAkha ApyA. "kRpAnAtha ! ApanI AjJAnA amala karavAmAM avazya mArI bhUla tA thayelI che para Mtu te kSamA na ApI zakAya evI gaMbhIra nathI.' "ThIka, atyAre tA tu tArA katathya upara cAlyA jA; tArI bhUlane niNaeNya pAchaLathI karavAmAM Avaze." ema kahI pratApasiMha bhAmAzAhane laI AgaLa cAlyeA eTale kasiMha temane namana karIne tyAMthI killA upara cAyA gayA. kasihunA cAlyA gayA pachI mahArANAe kahyuM, "bhAmAzAha ! kusumanA vicAra jANIne huM bahu khuzI thayA chuM ane AvI svadezapremI ane sadguNI putrInA pitA heAvA mATe huM tamane dhanyavAda Apu' chuM.' ''mahArANA ! ApanI zubha lAgaNIne ApanA huM upakAra mAnuM chuM; paraMtu mArI putrI kusuma sadguNI ane svadezapremI haiya, tA tenuM sadhaLu mAna mahArANI zrImatI padmAvatI devIne ja dhaTe che; kemake temaNe tene peAtAnI ja putrInI jema haMmezAM peAtAnI pAse rAkhIne keLavI che ane te Apa paNa kAM nathI jANutA ?" bhAmAzAhe kRtajJatA darzAvatAM kahyuM. ''kharu' che," mahArANAe kahyuM, "devI padmAvatI tenA upara peAtAnA peTanI putrI jeTalu vahAla rAkhe che; paraMtu maMtrIzvara ! kasiMha ane kusuma arasaparasa ekakhIjAne cAhe che, evuM temanA atyAranA vArtAlApathI mane jaNAyuM che, te zu' satya che ?' "hA, te satya che. karmAsihu amArI jJAtinA eka lAyaka, buddhivAna, ucca kuLanA ane parAkramI yuvaka che. ane ApaNe lIdhelI pratijJA saMpUNaeN thayA bAda temanuM ubhayanuM lagna karI nAkhavAne me' nizcaya paNa karelA che." bhAmAzAhe kahyuM. kasiMhanA kaiAzalyane haldIghATanA yuddhamAM jovAnA prasaMga mane maLyA hatA ane tethI tame je nizcaya kareleA che, te uttama che paNa have ApaNe killA uparanI gAThavaNu eka vakhata joI laIe te kema ?" pratApasiMhe bhAmAzAhanA nizcayane sa Mmati ApatAM pUchyuM. "mArA vicAra paNa evA ja che.'' ema kahI bhAmAzAha tathA pratApasiMha killA upara gayA. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 8muka naurojanA hetu "AMkheAme... haya tasabIra suratakI dilarUbAkI, dilame' adA khukhI haya, usa nAMjanI adAphI." " Aja sudhI ghaNI navajavAna suMdarIone nihALI che; paraMtu A samayanA norAjanA khAramAM je jInnatanI hurIne A cazmAe joI che, tenI tulanAmAM teemAMthI eka paNa suMdarI utarI zake tema nathI. samasta hindusthAnamAM tenA jevI bIjI kreAI paNa suMdarI nathI, ema meM atyArasudhI tenA apUrva rUpanuM je varSoMna sAMbhaLyu hatuM, te tene najare jovAthI akSarazaH satya jaNAyuM che. jyArathI e yauvanavatI madamAtI parInA rUpalAvaNyanuM meM pAna karyuM" che, hAya ! tyArathI mane evA tA khehada nIzA caDayA che ane jIgaramAM evA teA kArI jakhama thayA che ke yA paravaradegAra zI vAta kahuM ? samaja nathI paDatI ke khudAtAlAe hindu ane temAM paNa rajapUta tinI eratAne AvuM benamUna rUpa kema ApyuM haze ? amburarAja bihArImalanI kanyA, jodhapura nareza mAladevanI kanyA jedhAbAi ane baherAmakhAMnI vidhavA salImA ItyAdi atyaMta rUpazAlI taruNIe mArI priyatamA begame che, paraMtu lIlAdevInA maneAhArI sAMyanI AgaLa temanuM alaukika sAMdhya pazu kAMI khisAtamAM nathI. lIlAdevI e kharekhara sAMdanI pUtaLI ane lAvaNyanA bhaDAra ja che. ahA ! e parInA hasIna rUpanA mAre zA vakhANu karavA ? te divase naurAjanA ajAramAM joyelI hindu ane musalamAnanAM ucca kuTu'khAnI ekreeka strI svarUpavAna hatI; tema chatAM paNa badhA hIrAomAMthI jema kAhInUra hIrA jUdA ja paDI jAya che, tema e daidipyamAna nAjuka parI lIlAdevI badhI strIemAMthI jUdI paDI jatI hatI. tenA nAjuka banne hAtheA kamaLadaDane zaramAve tevA hatA, tenI datapakti dADamanI kaLIe karatAM paNu koSTa hatI, tenuM mukha lAvaNyanA bhaMDAra sadaza hatu, tenI AMkheA AgaLa khaMjana pakSInI AMkhe| tuccha hatI; teneA TIbhAga atyaMta pAtaLeA hateA, te nita khapradeza dhaNA bharelA ane sthULa hateA ane tenA mIThA madhura svara krAyala ane bulabulanA svarane paNa bhUlAvI de tevA hatA. TukAmAM kahu. tA tenA zarIranA Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADane punaruddhAra badhA avaye atyaMta manohara ane AkarSaka hatA. AvI triloka suMdara mohinI ane lalita lalanAne joIne ke puruSa pitAnuM bhAna na bhUlI jAya? kharekhara pRthivIrAja ! tuM mahAna bhAgNAlI che ke tene AvI anupama priyatamA maLela che ! lIlAdevI ! jInnatanI dUrI! tuM pRthivIrAja jevA sAmAnya khaMDiyA rAjAnI rANu thaI, te karatAM samasta bhAratavarSanA mogala samrATanI ati priya sAmrAjJI thaI hato kevuM sAruM thAta ? ThIka che. ........" bhAratasamrATa akabara upara pramANe vicAra karato, rAjyamahAlayanA pitAnA atyaMta susajita oraDAmAM virAmAsana upara beTho hato, A eAraDe ghaNe ja manaraMjaka hatA. tenA bhoMyataLIe vividha raMganA ArasapahANa jaDI dIdhelA hatA. sthaLe sthaLe gulAba, meMgare, takI, jAI, juI ane berasalI ItyAdi aneka prakAranAM phUlanAM choDanAM kuMDAo goThavI dIdhAM hatAM. eAraDAnI divAle upara judA judA raMgathI suMdara ramaNIonAM citro citarelAM hatAM. ane oraDAnI vacce goThavelA saMgemaramaranA sthaMbhonA mathALe sonerI pAMjarAmAM pUrAyelA pakSIo madhura kalarava karI rahyAM hatAM. TUMkamAM kahIe to temAM bichAvelA gAlIcA, UMcI sATInanA takIA, vividha Asane, takhtA ane citre vigerethI e oraDe ghaNe dabadabAbharelo lAgato hato. zahenazAha akabare A vakhate ghaNI ja UMcI jAtanA ane atyaMta mUlyavAna vastra paridhAna karelAM hatAM ane tethI te eka deva samAna zobhato hate; paraMtu tenI mukhamudrA cintAgrasta hatI. suvarNajaDita virAmAsana para te ADo paDayA paDaye vicArasAgaramAM DUbI gaye hato. kSaNavAra pachI bAdazAha Asana parathI UThIne Ubho thaye ane oraDAmAM Amatema pharatAM pharatAM teNe hAMka mArI "kAsama !" akabarane mAnIta ane vizvAsu habasI gulAma kAsama turata ja hAjara thaze ane jamIna sAthe mastaka lagAvIne salAmabharI sAme adabathI Ubho rahyo. bAdazAhe sattAvAhaka svare kahyuM. "amInAne turata mArI hajura mekala." kAsama namIne tarata ja cAlyo gayo. ane thoDIvAramAM ja bAMdI amInA AvIne hAjara thaI ane bAdazAhane kurnisa bajAvIne, sAme mastaka namAvI UbhI rahI. bAdazAhe tene kahyuM. "amInA ! Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naurojano hetu 39 amInAe namratAthI kahyuM. "pharamAna sarakAra." ahIM najIka Ava." bAdazAhe tene potAnI pAse bolAvI. guptavAta kahI. amInA te sAMbhaLIne pharIthI kunisa bajAvIne cAlI gaI. ' amInAnA gayA pachI akabara punaH vicAramagna sthitimAM virAmAsana upara ADe paDaze. eTalAmAM kAsame hAjara thaI namIne kahyuM. "jahAMpanAha! bu delakhaMDanA rAjA upara caDAI laI janAra senApati AvI pahecyA che ane te A5 hajura AvavAnI AjJA mAge che." bAdazAhe vicAranidrAmAMthI jAgRta thaIne kahyuM, "senApatine kahe ke hamaNAM AzAyeza lo ane pharamAna thAya tyAre hAjara thajo" "khudAvaMdane jevo dUkama." ema kahI kAsama cAlyo gaye. akabara amInAnI AturatAthI rAha jotA hatA; tethI te vAraMvAra oraDAnA dvAra tarapha najara pheravato hato. be traNa kalAka thayA paNa amIne AvI nahi eTale akabare punaH kAsamane belAbe; paraMtu eTalAmAM amIna AvI pahoMcI ane bAdazAhane namIne adabathI sAme UbhI rahI. kAsama bAdazAhanA IzArAthI bahAra cAlyo gayo tyArabAda akabare amInAne pUchyuM. "zuM karI AvI, amInA ?" jahAMpanAha ! ApanA pharamAna mujaba badhI goThavaNa thaI gaI che." amInAe uttara Apyo. "zuM lIlAdevIne bheLavIne tuM laI AvI ?" akabare Azcaryayukta avAje pUchayuM. hA sarakAra, ane tene Ape kahelA oraDAmAM besArIne huM Apane khabara ApavAne ja AvI chuM." amInAe uttara Apyo. "amInA ! tuM ghaNI catura che; tene badale tane maLaze. cAla, mane tyAM laI jA." akabare prasannatAthI kahyuM. padhAre, jahAMpanAha !" amInA ema kahIne AgaLa cAlI bAdazAha tenI pachavADe pachavADe gaye. thoDI kSaNamAM amInA eka eraDA pAse AvIne aTakI ane bAdazAhane bahAra UbhA rahevAnI araja karI pote aMdara gaI. tene aMdara AvatI joIne eka anupama lAgyasaMpanna taruNae Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA punaruddhAra tene Atura nayane pUchyuM, "bAMdI ! jodhabA kema haju AvyAM nahi ?' 'rANI sAhebA ! te vastro paherI rahyA che ane je samaya jAya che temAM turata ja AvI paheAMcaze." amInAe namratAthI javAba ApyA. "hA, paNa tuM jA ane utAvaLa karAva; kemake sAMja pahelAM mAre mArA makAne pAchA pharavuM ja joIe." te taruNIe AturatA darzAvatAM kahyuM. ThIka tyAre, huM jauM chuM ane begama sAhebAne utAvaLa karAvuM chuM.' ema kahI amInA eraDAmAMthI bahAra AvI ane bAdazAhane aMdara javAnI IzArata karI anyatra cAlI gaI. 40 akabare eraDAmAM pravezI tenAM dvAra baMdha karyAM. dvAranA khaDakhaDATathI aMdara Asana upara beThelI taruNIe dvAra tarapha peAtAnI najara pheravI teA jodhakhAne badale kAI eka taruN puruSane joI te Asana uparathI jhaDapathI UbhI thaI gaI ane paherelA vastranA dhaTa tANIne avaLA mukhe UbhI rahI, bAdazAha akabara A navIna taruNInAM sarvAMgane joI cakita thaI gayA. te mehavaza thaIne tenI pAse gayA ane madhura svare kheADhyA. lIlAdevI ! suMdarI zA mATe zaramAo che ? zA mATe tamArA caMdra samAna mukhane ghuMghaTamAM chupAvA che." lIlAdevI tenA A zabdA sAMbhaLI bhayAtura svare khAlI, "tame krANu che! ? ane zA mATe ahIM AvyA che ? joSakhA karyAM che ?' suMdarI ! zuM tame mane me'ja tamane atre kheAlAvyA che. kahyu. eLakhatA nathI ? huM jokhAnA pati; nahi ke jodhakhAe." akabare saheja hasIne "zuM tame zahenazAha akabara ? khATI vAta ! te tA mahAn dharmAtmA puruSa che, te kadI paNa parastrIne AvI rIte dagAthI khelAve nahi !" lIlAdevIe draDhatAthI kahyu. "lIlAdevI ! samasta hindusthAna mane dharmAtmA kahe che, te vAta kheATI nathI. bIjI badhI bAbatAmAM mAruM vartana tevuM ja che; paraMtu rUpavatI taruNInA maitrakaTAkSa AgaLa huM gulAma chuM; temanA benamUna rUpanA huM pUjArI chuM ane temanA hasIna lAvane hu' dAsa chu." akabare kahyuM, Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ norAjanA hetu "tyAre tame dharmAtmA nahi, paNa pApAtmA cheA; puruSa nahiM paNu pizAca che.'' lIlAdevIe krethI kahyuM. 41 "tamArA kaTu zabdo paNa mane atyAre amRta samAna madhura lAge che; kemake jyArathI me tamane naurAjanA khAramAM joyAM che, tyArathI huM tamArA rUpa upara Azaka thayA chu, suMdarI !" akabare hasIne kahyu', jahAMpanAha !" lIlAdevIe gaMbhIratAthI kahyuM. ' tamArA jevA meTA puruSane AvuM adhaTata vana karavuM e ucita nathI. huM kANu chuM? parastrI ane vaLI tamArA mitranI patnI; tenA pratye tame kudRSTi kareA che, e daivI vAta ?" pyArI dilabara !'' akabare lIlAdevInA kAmaLa kara pakaDatAM kahyuM, "cita zuM ane anucita zuM, e huM jANutA nathI. huM te| tamane kharA jIgarathI cAhuM chuM ane tethI priyA ! tamane vinaMti karIne kahu` chuM ke mArI IcchA paripUrNa karA' parapuruSanA rUpathI satI lIlAdevIe rezamAMca anubhavyA. tenuM samasta zarIra kreAdhathI karUMpI UThayuM. teNe tiraskArathI ekadama bAdazAhanA hAthane taracheDI nAkhatAM kahyuM, "eka satI strInA satItvanuM khaMDana karavA jatAM kevuM viparIta pariNAma Ave che, enI tamane khabara jaNAtI nathI, zahenazAha ! nahi tA tame AvuM sAhasa karI zake nahi. tame samagra hindusthAnanA bAdazAha che. huM eka sAmAnya rAjAnI rANI chuM; paraMtu tame jo avicArI pagaluM bharazeA te yAda rAkho ke tamAru` apamAna thaze." ''dilakhA !" jInnatanI parI ! tamArA jevI rUpanidhAna taruNIthI apamAnita thavuM, e paNa bhAgyanI vAta che. mATe ADI avaLI vAtane javA daI mArI IcchAne Adhina thAe. huM tamane samasta bhAratanI sAmrAjJI banAvIza.'' akabare hasIne kahyu. bAdazAha !'' lIlAdevIe krethI kahyuM. ''atyAra sudhI huM prajApAlaka jANI tamAruM mAna sAcavatI hatI; paraMtu have tamArA e adhikAra rahyo nathI. dhikkAra che tamane, dhikkAra che tamArI meATAIne ane dhikakAra che tamArI rAjagAdIne ! hajI paNa tamane kahu chuM ke tame jema AvyA che!, tema pAchA cADhyA jAo. tamArA atyAranA A duSTa vyavahAranI vAta huM gupta rAkhIza ane tethI mArI ane tamArI ubhayanI AbarU sacavAze." Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4ra mevADane punaruddhAra akabare khaDakhaDATa hasIne kahyuM. "prANezvarI ! rU5 AgaLa AbarUne savAla tuccha che. AbarU karatAM rUpasuMdarIne huM vadhu pasaMda karuM chuM; mATe e vAta javA de priyA ! ane mArA baLatA hRdayane tathA zarIrane tamArA sukhakara samAgamathI zAMta thavA do." bAdazAhanA ati niMdya vacane sAMbhaLI lIlAdevI ekadama tiraskArathI bolI UThI. "narAdhama ! caMDALa ! jIbha saMbhALIne vAta karo. huM rAjA rAyasiMhanI patnI jevI bhoLI nathI ke tamArA vacanethI lebhAI jaI tamArI mAgaNIne svikAra karuM ? Ato pRthivirAja siMhanI siMhaNa che. tene sparza karavAthI yAda rAkhajo ke tamArA prANa khacita jokhamamAM AvI paDaze. bAdazAha ! mATe mane ahIthI sukharUpa javA do.' "suMdarI !" akabare dInatAthI kahyuM. "javAnI vAta zA mATe kare che ? kayAM sudhI zaramamAM raheze ? have hada thaI che ! AvAM strIcaritra te meM koI strInAM joyAM nathI. mATe ghUMdhaTane have dUra karIne A rUpanA tRSAturane tamArA anupama ane benamUna rU5nuM pAna karavA de. hindusthAnane bAdazAha UThIne tamArI pAse premanI bhikSA mAge che. zuM tame tene nirAza karaze ? zayatAna !" lIlAdevIe uttejaka svare kahyuM. "mahAna aizvaryazAlI bAdazAha thaIne tuM eka sati nArInA satitvanuM khaMDana karavA taiyAra thaye che; paraMtu huM paramAtmAnA sogana khAIne kahuM chuM ke prANa paNa tArI IcchA pUrNa thavAnI nathI; mane javA de; huM tane prArthanA karuM chuM ke mane sukharUpa javA de, nahi te pariNAma sAruM nahiM Ave !" "suMdarI ! zA mATe haTha kare che ? tane khabara che ke huM keNa chuM ? AkhA hindusthAnane bAdazAha tArI AgaLa hajAravAra mAthuM namAvavA taiyAra che. jenuM nAma sAMbhaLatA zatruo bhayAtura thaI jAya che, te tArA pyAra gulAma banavA Atura che ane jenA bAhubaLathI rAjasthAna jevo aTakI deza pAyamAla thayo che, te tene potAnI sAmrAjJI banAvavA mAge che, tenuM zuM tuM apamAna kare che? zA mATe bhAvi sukhane tilAMjalI Ape che? jema eka bhegI bhramara premanI khAtara potAnA priya kamaLanI aMdara maravAne mATe taiyAra thAya che tema huM tArA rUpanI AgaLa mArA prANanI paNa darakAra karyA vinA maravAne taiyAra chuM. mATe mArI vinatine svIkAra kara. huM tane Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ norejane hetu 43 mArA kharA jIgarathI cAhuM chuM ane tethI jo tuM mArI IcchAne Adhina thaIza to tane parama sukhI banAvIza." akabara ema kahIne lIlAdevInI atyaMta najIka gayo ane tene komaLa kara pakaDIne tene AliMgana ApavA taiyAra thaye. lIlAdevI tenI duSTa IcchA kaLI gaI ane bhayathI tenuM aMga dhrujavA lAgyuM, paraMtu paramAtmAnA pavitra nAmanuM smaraNa karIne te be-traNa pagalAM pAchaLa haThI ane pitAnA vastromAM chupAvI rAkhelI kaTArI kADhIne belI. narapizAca ! ahIthI cAlyA jAya nahIM te tAruM ke mAruM ekanuM jIvana atyAre samApta thaze." akabara lIlAdevInA A sAhasathI, jarA bhaya pAme ane kSaNavAra citravata sthitimAM Ubho rahyo. lIlAdevIe A vakhate potAnA mukha uparathI ghuMghaTa kADhI nAkhyo hato. tenuM mukha lAlacoLa thaI gayuM hatuM ane tenI AMkhomAMthI agni varasato hato; tema chatAM te eTalI suMdara ane mohaka lAgatI hatI ke akabara punaH mohavaza thaI tenI pAse gayo ane tene hAthethI pakaDI pitAnA tarapha kheMcI. satI lIlAdevInA aMgamAM A vakhate satitvanA prabhAve ve baLa preryuM ane tethI te eka jabaro uchALA mArI tenA hAthamAMthI chuTI gaI. lIlAdevIe tenA hAthamAMthI chuTatA ja pitAnA udaramAM kaTArI jorathI besI dIdhI. satine amara AtmA tenA dehamAMthI prayANa karI gayo ane zaba tyAM paDayuM rahyuM. akabara A aNaciMtavyA banAvathI kevaLa maMtramugdha thaI gayuM ane have zuM karavuM enA vicAramAM paDI gayuM. te oraDAmAMthI ekadama bahAra AvyuM ane kAsamane bolAvI tenA kAnamAM kAMIka gupta vAta kahIne potAnA khAnagI khaMDamAM cAlyA gayA. A samaye rAtrino aMdhakAra vyApI gayo hato ane tethI rAjyamahAlaya asaMkhya dIpamALAthI zobhI rahyo hato, kAsama, lIlAdevInuM zaba paDayuM hatuM te oraDAmAM gaye ane tene eka myAnAmAM mUkI bhaIone samajAvIne dhyAne ravAnA karI dIdho. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 9zuM. kAvyavida pRthivirAja ItihAsa prasiddha bIkAneranuM rAjya. tenA mULa puruSa bIkAe tenA maMtrI vatsarAjanI sahAya ane kAryakuzaLatAthI sthApyuM hatuM. mahArAja jodhArAvane putra bIke ane vIra jaisalajIne phatra vatsarAja-e ubhaye jaMgalanA zaMkalAo upara mAtra traNaso mANaso laIne hUmale karyo hato ane temane harAvIne temanA pradezane kabaje karI lIdhe hato. tyArabAda vijayI bIkAe bhaTTIonA tAbAne bhAgera pradeza sara karI saMvata 1545 (I. sa. 1498) nA vaizAkha mAsanI ajavALI pAMcame teNe bIkAnera vasAvyuM. vatsarAja paNa pitAnA kuTuMba sahita A navI sthapAyelI rAjadhAnImAM AvIne rahevA lAge ane teNe maMtrIpadethI bIkAnerane AbAda banAvyuM. teNe vatsasAra nAmaka eka gAma paNa vasAvyuM hatuM. vasarAja ghaNe ja dharmAtmA puruSa hato. teNe jaina dharmanI prabhAvanA mATe bahu ja udyoga karyo hato ane teNe tIrthAdhirAja zatruMjaya tIrthanI yAtrA paNa karI hatI. mahArAja bIkAthI laI uttarottara rAjA rAjasiMhanA amala sudhI vatsarAjanA vaMsajee rAjyanA maMtrI ane salAhakAra tarIke sevA bajAvI hatI. vatsarAjanA vaMzamAM ghaNuM anubhavI ane vidvAna puruSo utapanna thayA hatA ane temaNe dareka rAjyakArya ja nahi; kiMtu yuddhakAryamAM paNa bhAga laI potAnI bahAdUrI batAvI ApI hatI. vatsarAjanA vaMzajo paikI varasiMha ane narasiMha ubhaya bhAIoe lodInI sAthenA yuddhamAM atIvra parAkrama kareluM hatuM. megala zahenazAha akabaranA samayamAM bIkAneranI gAdIe rAva kalyANasiMhane moTo kuMvara rAyasiMha hato ane tene maMtrI karamacaMda vatsarAjane vaMzaja hatA. maMtrI karamacaMda baNe ja vidvAna ane buddhisaMpanna hato tathA vyavahArika jJAnamAM paNa ghaNe kuzaLa hato. rAjA rAyasiMhe anya rAjapUta rAjAonI piThe zahenazAha akabaranI tAbedArI svIkArI hatI ane tenA putra salImane pitAnI kanyA paNa ApI hatI. bAdazAhe tenA badalAmAM rAyasiMhane cAra hajArI senApatinI padavI ApI hatI. rAjA rAvasiMhane nAno bhAI pRthivirAja bahu vidvAna ane kAvyavida hatA tathA rAyasiMha karatAM ghaNuM ja baheza ane vIra puruSa hato; tethI zahenazAha akabare tene potAne mitra banAvIne Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAvyavida pRthivirAja 45 pitAnA darabAramAM najarakeda jevI sthitimAM rAkhyA hatA. pRthivIrAja bAdazAhanI kapaTakaLAne sArI rIte jANato hato ane potAnA bhAIe tenI tAbedArI sarakArI, te mATe te nArAja hatoparaMtu bAdazAhe tene najarakeda rAkhelo hovAthI te kazuM karI zake tema nahato. pRthivIrAja jema eka vIra puruSa hatA tema te kavi paNa hatA. teNe saMskRta ane prAkRta bane bhASAmAM uttama kavitAe karelI che. vizeSamAM te mAravADI bhASAnI kavitA karavAmAM ghaNo ja nipuNa hato. teNe pRthviIrAja vela" tathA "rUkimaNI latA' vagere Izvara bhakti parAyaNa graMtho paNa lakhelA che. A kAvyAvida pRthivIrAjane lIlAdevI (lAlAM - lAlabA) nAme satI strI hatI. karnala ToDa kahe che ke te sidiyAnI putrI hatI; paraMtu vAstavika rIte ema tevuM saMbha-tuM nathI. * lIlAdevI ane caMpAvatI (cAMpA) e ubhaya mahIDA rAjapUta hararAjanI putrIo hatI. temAMthI prathama lIlAdevIne pRthivIrAja para hato ane tenA akALa mRtyu pachI caMpAvatI sAthe tenuM lagna thayuM hatuM. pRthivIrAja ane lIlAdevIne apUrva prema hato ane tethI pRthivIrAjane bAdazAhane pharamAna mujaba mogala-rAdhAnImAM rahevAnuM thatAM lAdelI paNa bIkAnera tenI sAthe AvIne rahI hatI. lIlAdevI navajuvAna ane apUrva rU5 - lAvaNyasaMpana taruNI hovAthI tenA rUpanI khyAti sarvatra prasarI gaI hatI. vizeSamAM te eka patiparAyaNa ane satI strI hatI ane potAnA pati pRthivIrAjane Izvaratulya mAnanArI hatI; tethI te anya * karnala ToDa rAjasthAnamAM lIlAdevIne (jodhabA) zaktisiMhanI putrI tarIke oLakhAvI che; paraMtu pratApapratijJA nATakanA kartA kavi nathurAma suMdarajI zukala e ja nATakanI prastAvanAmAM A saMbaMdhamAM mevADI kavinA mukhathI sAMbhaLelI vAta upara lakhyA pramANe kahe che, AmAMthI kaI vAta kharI mAnavI, e ame ItihAsattAone soMpIe chIe, paraMtu amane rA. nathurAme sAMbhaLelI vAta ThIka jaNAtAM tene anulakSIne prasaMganuM AlekhanuM karyuM che, karnala ToDane graMtha je ke sarvamAnya gaNAya che; te paNa teNe keTalIka bhUlo karelI che. ema sarvatra vIkArAya che ane tethI pRthivirAjanI strI kharI rIte keNa hatI e saMbaMdhamAM teNe bhUla karI haze ema a Aro adhina mata che. ra. nathurAme jaNAvelI vAta uparathI ame A ghaTanA varNavelI che ane tethI ame temanA AbhArI chIe. - lekhaka. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 mevADane punaruddhAra puruSanuM mukha paNa bhAgye ja jotI hatI. pRthivIrAja najarakedInI sthitimAM hovA chatAM paNa lIlAdevI jevI saddaguNI ane sAdhavI strInA prema ane sahavasathI pitAne sukhI mAnate hato. akabare jo ke tene najarakedamAM rAkhela hato; te paNa te tenuM mAna sArI rIte sAcavato ane tene kaI paNa prakAra nI zaMkA karavAnuM prajana ApatA nahatA eka ja mAtapitAnA banne sahedara baMdhuomAM jema kaI kaI samaye AsamAna jamInane taphAvata hoya che, tema pRthivIrAja ane tenA vaDila baMdhu rAyasiMhamAM paNa teTalo ja taphAvata hato. rAyasiMha bIkAnerane svataMtra rAjA hato; to paNa teNe zahenazAha akabarathI DarI jaIne gulAmagIrI svIkAravA uparAMta potAnI putrI paNa zAhajAdA salImane ApI hatI. rAyasiMhamAM pRthivIrAja jevA uttama guNeno sarvathA abhAva hato. te ghaNe ja durAgrahI ane krodhI hatA tathA tene potAnI prazaMsA bahu ja priya hatI vizeSamAM te evo uDAu hato ke teNe rAjAne saghaLe khajAne khuzAmatakhora bhATa - cAraNone ApI devAmAM uDAvI dIdho hato. maMtrI karamacaMda tene bahu samajAvata; paraMtu te tenuM kathana bIlakula lakSya para lete nahi. karamacaMde bIkAneranuM bhaviSya bhayaMkara jANIne rAyasiMhane ThekANe lAvavA ghaNe prayAsa karyo, paraMtu tenuM pariNAma bahu ja kharAba AvyuM. rAyasiMhe pitAnA svAmibhakta maMtrInuM sakhta rIte apamAna karyuM ane tenA upara rAjadrohanuM tahomata mUkayuM, tethI vyavahArakuzaLa karamacaMda, ekadama bIkAnerane tyAga karI potAnA kuTuMba sahita dilhI cAlyo Avyo ane pRthivIrAjane maLI tene saghaLI vAtathI vAkepha karyo. pRthivIrAja pitAnA baMdhu rAyasiMhane svabhAva jANato hato; tethI tene samajAvIne potAnI pAse rAkhI lIdho. bAdazAha akabare karamacaMdanI kuzaLatAnI parIkSA karI tene potAnA darabAramAM sArA sanmAnapUrvaka niyata karyo hato. * bAbu umarAvasiMha TAMka, bI. e. ela. ela. bI. "Some Distinguished Jains" nAmaka potAnA pustakamAM A saMbaMdhamAM lakhe che ke karamacaMda zahenazAha akabarane zaraNe gaye jANe tenA upara vera levAnI sapta pratijJA rAyasiMhe karI hatI, paraMtu tenAthI e pratijJA pUrI thaI zakI nahotI. tenA ane karamacaMdanA mRtyu pachI tenA putra sUrasiMhe karamacaMdanA putro Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAvyakovida pRthivIrAja bAdazAha akabaranA rAya amalamAM tenI IrachAnusAra naurojanA divase mahilAmeLe bharavAmAM Avato hato. A saMbaMdhamAM lakhatAM abulaphajhala AIna-I-akabarImAM kahe che ke, dareka mahinAnA utsavanA divasathI navamA divasane bAdazAha akabare khuzaroja (noreja-AnaMdane divasa)nAma ApeluM hatuM. te divase ucca kuLanI kulina kAminIo rAjyamahAlayanA janAnakhAnAnA cekamAM zahenazAhanI AjJAthI ekatra thatI hatI. A bajAramAM upayogI ane bahumUlya vastuonI levaDa-devaDa, khuda zahenazAhanI begamo, zAhajAdIo ane rakhAya tathA rAjA, amIra ane umarAvanI strIo, putrIo ane vadhu karatI hatI. bAdazAha pote chupA veze A bajAramAM bhAga leto hato ane tethI saltanatanI ekaMdara hAlata ane potAnA judA judA kAmadAronI sArI mIThI cAlacalagata te jANuM leto hato. abulaphajalanuM A kathana sarvAze satya hoya ema mAnI zakAtuM nathI; kemake bhaTTakAvya graMtha tathA anya ItihAsamAM norejamAM thatA atyAcAronuM varNana sArI rIte karavAmAM AveluM che ane te uparathI jANI zakAya che ke zahenazAha akabare rUpasuMdarI lalanAonAM apUrva rUpane jevAne ane temanAM satI vane bhraSTa karavAne A yukita zodhI kADhI hatI. akabarane keTalAka ItihAsakAro dharmAtmA puruSa tarIke oLakhAve che, e vAta jo ke tadana asatya te nathI; paraMtu tenI pUrvAvasthA rUpanirIkSaNa ane viSayavAsanAnI tRSNathI malIna thayelI hatI, e vAta to satya ja che. zahenazAha akabaramAM anya musalamAna bAdazAho karatAM keTalAka sArA guNone avazya vAsa hato ane te uparAMta tenuM hRdaya paNa dayALu hatuM ane tethI tene dharmAtmAne badale suyogya bAdazAhanuM upanAma ApavuM, e vadhu ThIka che. astu. upara sakhta vera lIdhuM hatuM. karamacaMdanA putrone bheLavIne te bIkAnera laI gayo ane temane bahu sanmAnathI rAkhyA; paraMtu eka divase pitAnA sainike mekalIne tenA makAnane gherI levarAvyuM. karamacaMdanA putro rAjyanA sanike sAthe bahAdurIthI laDayA; paraMtu teo sarva maraNane zaraNa thayA, mAtra temanA kuTuMbanI eka sagarbhA strI A hatyAkAMDamAMthI kizanagaDha nAsI gaI ane tyAM tene putra utpanana thayo. A rIte vIra vasarAjanA vaMzanI rakSA thaI hatI. A prasaMga akabaranA mRtyu bAda banyo hato eTale tene prastuta navalakathA sAthe kAMI saMbaMdha nathI. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 mevADane punaruddhAra kAsamanA pharamAna anusAra bhAIo, lIlAdevInA zabayukta yAnAne tenA makAnamAM gupacupa mUkI AvyA, tyAM sudhI koIne kharI hakIkatanI khabara paDI nahi. hararAjanI nAnI putrI caMpAdevI pitAnI moTI bahena lIlAdevI sAthe ja rahetI hatI begama jodhabAnA AmaMtraNathI lIlAdevI rAjayamAlayamAM gaI hatI, e te jANatI hatI ane tethI te saMdhyA samaya sudhI pitAnI bahenanA AgamananI rAha jotI ekAda pustaka vAMcatI eka oraDAmAM beThI hatI. te pustaka vAMcI vAMcIne kaMTALI gaI to paNa lIlAdevInA AgamananI khabara maLI nahi eTale te pustakane paDatuM mUkI tenA zayanakhaMDa tarapha javAne taiyAra thaI. paraMtu eTalAmAM eka dAsIe AvIne dhyAne AvavAnA khabara ApyA ane tethI te utAvaLI utAvaLI gyAnA pAse gaI. bhoI sthAne mUkIne cAlyA gayA eTale teNe lIlAdevIne saMbodhIne kahyuM. "bahena ! bahAra Avo; bhoIo cAlyA gayA che. ahIM phakata huM ane dAsI be ja chIe." mAnAmAMthI koIe kAMI paNa uttara Apyo nahi; tema temAMthI koI bahAra paNa nIkaLyuM nahi. caMpAdevIe punaH kahyuM: "bahena ! kema kAMI javAba ApatAM nathI ? bahAra Avo; ahIM koI puruSa nathI." e pramANe kahyA chatAM paNa uttara maLe nahi eTale teNe yAnA uparanA kapaDAne kADhI nAMkhyuM ane joyuM te lIlAdevI mRtavat sthitimAM paDelI hatI. caMpAdevI tathA dAsI A zo prakAra che, te prathama samajI zakayA nahi; paraMtu jyAre temaNe barAbara dhyAnapUrvaka joyuM tyAre kharI hakIkata samajavAmAM AvI gaI. lIlAdevInA zabane AvI sthitimAM joI caMpAdevInI mati muMjhAI gaI ane have zuM karavuM tathA zuM na karavuM, enA gahana vicAramAM te paDI gaI, paraMtu eTalAmAM pRthivIrAja karamacaMdanI sAthe tyAM AvI pahoMcyo. teNe AvatAM ja pUchayuM, "caMpA ! mAne haju kema ahIM paDe che ?' caMpAdevIe tene kAMI paNa uttara nahi ApatAM mAnA uparanuM kapaDuM pharIthI kADhI nAMkhyuM ane pRthivIrAjane IzAratathI jevAne sUcavyuM. teNe joyuM; barAbara joyuM ane tethI tenI AMkhe aMdhArA AvavA lAgyAM. teNe Azcaryacakita svare pUchyuM. "A zuM! lIlAdevInuM zaba ?" Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAvyavida pRthivIrAja 49 karamacaMda paNa A prakAra joIne Azcarya pAmI gayo ane teNe paNa te ja prazna karyo. caMpAe dhImethI kahyuM. hA, mArI bahenanuM e zaba che. keI cAMDAle tenuM khUna karyuM che. agara to teNe pote ja AtmahatyA karI che." "paraMtu zaba pyAnAmAM kayAMthI AvyuM?" pRthvIrAje AturatAthI pUchayuM. dhabAnA AmaMtraNathI lIlAdevI madhyAhana pachI rAjyamahAlayamAM gaI hatI, tyAM ja A banAva banyo jaNAya che; kemake bhoIo dhyAne ahIM gupacupa mUkIne cAlyA gayA che." caMpAdevIe javAba Apyo. "hA, samajavAmAM AvyuM. akabaranuM ja A kRtya jaNAya che. pyArI ! lAlAM! A tArI dazA? A rIte tAruM mRtyu? hAya, devI ! A zuM ? pRthivIrAje ema kahIne niHzvAsa mUke. "zuM akabare rANIjInuM khUna karyuM ?" karamacaMde pUchyuM. "nA, ema to nahi; paraMtu e narAdhamanA atyAcArathI ja satIe pitAnA prANanuM balidAna ApeluM che. mane lAge che ke e duSTa ja lIlAdevIne jodhabAnA nAmathI bolAvIne tenA satItvane naSTa karavAno prayAsa karyo haze ane tethI ja teNe AtmahatyA karI jaNAya che." pRthivIrAje pitAnI mAnyatA kahI batAvI. paNa ema banavuM zakya che ?" karamacaMde zaMkA karI. "hA, kevaLa zakya che; kemake akabare ghaNuM samayathI lIlAdevInA apUrva rU5-lAvaNyanI prazaMsA sAMbhaLelI hatI ane tethI teNe A vakhatanA naurejanA mahilAmeLAmAM tene mokalavAnuM mane khAsa AgrahathI kahyuM hatuM. lIlAdevIne e zayatAne mahilA meLAmAM jarUra joI haze ane tethI ja e rUpanA tarasyA pizAce tene bheLavIne jodhakhAnA nAmathI teDAvI tenA upara atyAcAra gujAravA mAMDatAM teNe AtmahatyA karI jaNAya che. hAya, prANAdhika lIlAdevI ! tArA zatrunuM bhayaMkara vera jayAre huM laIza tyAre ja tane zAMti vaLaze, kharuM ne ?" ema kahIne pRthivIrAja gAMDAnI jema lAlAM lAlAM ja pata Ama tema pharavA lAge. karamacaMde tene hAtha pakaDIne naramAzathI kahyuM. "Apa vIra puruSa thaIne dhIrajane kema gumAvI beThA cho ? rANIjI te pitAnuM nAma amara karIne ane akSaya kIrti saMpAdana karIne svargamAM gayAM che, te have Apane zuM pAchA maLanAra che ? zAMta thAo, cittane ThekANe rAkhe ane zabanI yogya vyavasthA karavAnI taiyArI kare." Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 10muM mevADanI mAninI "Truly if Hindustan is ever saved, it will be by the virtues of its women; for more nobly-endowed female humanity is not to be found in the most highly civilized of the earth than amongst the zananas of India." - W. Knighten kamalameranA killA uparathI megala sainyanuM nirIkSaNa karatAM karatAM pratApasiMhe kahyuM. "kema salbararAja ! zI khabara che ?" salbararAja goviMda siMhe uttara ApyuM. "mahArANuM ! megala senApati zAhabAjakhAM sAthe sagarasiMhane kulAMgAra putra mahebatakhAM paNa AvyAnI khabara maLI che tathA Abune adhipati devarAja zatru pakSamAM bhaLI gayuM che. mane lAge che ke A vakhate paNa ApaNe parAjaya ja thaze." mevADane parAjaya, mevADanuM patana ane mevADane nAza, e ja zabda janmabharathI huM sAMbhaLI rahyo chuM. koI kahetuM nathI ke mevADane vijaya thaze !" pratApasiMhe dilagIrI bharelA svare kahyuM. "je bhAvimAM parAjaya ja nirmANa thayelo che, te pachI kiTalAmAM bharAI rahIne bacAva karavAthI zuM phaLa maLe tema che ? mane lAge che, goviMdasiMha ! ke killAnA daravAjA khullA karIne sakaLa sainya sAthe zatruo upara eka sAthe tUTI paDavuM, e ja eka mArga ApaNA mATe avazeSa rahelo che." "mahArANuM !" bhAmAzAhe jarA AgaLa AvIne kahyuM. "Apa AvA uddagAro zA mATe kADhe che, e ame sarva samajIe chIe. mevADanI A paDatI dazA joIne Apane hatyamAM jevo AghAta thAya che tevo AghAta amane paNa thAya che; paraMtu e AghAtanuM smaraNa karI kAryamAM utAvaLa karavAnI kazI paNa agatya nathI. ApaNe uddeza zubha che eTale tenuM phaLa paNa zubha ja maLaze. mATe saMkaTa samayamAM dhIraja uparAMta upasthita thatAM vighone kramAnusAra dUra karavAmAM ja DahApaNuM samAyeluM che; nahi ke utAvaLA thaI nirarthaka prANunuM balidAna devAmAM." Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanI mAninI pa1 goviMdasiMhe kahyuM. "mahArANuM ! maMtrIzvaranuM kathana akSarazaH satya che. ApaNe mAthe game teTalAM saMkaTa AvI paDe; te paNa tene sahevAmAM ane tene gya avasare pratikAra karavAmAM ja ApaNe ApaNuM sAmarthyane upayoga karavo, e ja hitAvaha che; kAryamAM utAvaLA thavAthI artha sare tema nathI." "bhAmAzAha ane goviMdasiMha ! tamAruM ubhayanuM kahevuM huM svIkAre chuM ane te pramANenA vartanane ja huM DahApaNu gaNuM chuM; paraMtu sahanazIlatAnI kAMI hada hevI joIe ke nahi ? ApaNe cittaDa, udayapura ane priyabhUmi mevADano ghaNokharo pradeza gumAvI beThA chIe ane mAtra kamalamerane eka ja killo ApaNA hastagata rahelo che, tema chatAM miththA bacAva karavAnA prayAso karavA, e zuM mUrkhatA nathI ? haladIghATanA yuddhamAM zatruone jevI hAtha ApaNe batAvyo hato, tevo ja hAtha pharIthI eka vakhata batAvavAne A avasara Avelo che; mATe have te yAhoma karIne zatrudaLa upara siMhanI jema tUTI paDIne bhAgyane ajamAvI jevuM e ja ApaNuM mATe ucita che." pratApasiMhe mUchonA AMkaDA vALatAM kahyuM. "huM paNa mahArANAnA matane ucita gaNuM chuM." raNavIrasiMhe AvatAM vaMta mahArANAne namIne kahyuM. "kAraNa ke ApaNe sarvanAza thavAmAM have eka kSaNane paNa vilaMba nathI." kema zuM kAMI navina khabara maLI che " bhAmAzAhe AturatAthI pUchayuM. hA, huM je navina khabara lAvyo chuM, te eTalA badhA bhayaMkara che ke jene sAMbhaLatAM Apa sarvane sakhedAzcarya thaze. AbupatinI salAhathI zatruoe pIvAnA pANInA kuvAmAM koI pAse viSa naMkhAvyuM che ane tethI je loke kUvAnuM pANI pIe che, te turata ja mRtyuvaza thaI jAya che. kahe, have pANI vinA ApaNe killAmAM bharAI rahIne zuM phaLa meLavazuM ?" raNavIrasiMhe bhavAM caDAvIne uttara Apyo. tyAre te ApaNe killAne satvara tyAga karavo paDaze." bhAmAzAhe kahyuM. "e sivAya bIjo upAya paNa rahele nathI." salbararAje kahyuM. megala senApati zAhabAja khAM ane mahAbatakhAne pratApasiMhe Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para mevADanA punaruddhAra pitAnA parivAra sAthe killAne tyAga karIne gupacupa cAlyA gayAnI khabara maLatAM teo sakaLa sainya sAthe kilo upara ekadama dhasI AvyA. killAnA rakSaNa mATe nImavAmAM AvelA saradAre pitAnA sainiko sAthe killAne majabUtAIthI bacAva karyo, paraMtu asaMkhya ane agaNita zatrusainya AgaLa e bacAva zuM hisAbamAM have ? kSaNavAramAM ja kemalameranA killAne zatruoe toDI pADaze. teo killAnI aMdara ekadama dhasI gayA ane manuSyanI ghAsanI jema kApaNI karavA lAgyA. killAnuM rakSaNa karanAra saradAra ane tenA sarva sainike mRtyu pAmyA ane tethI saMvata 1635nA vaizAkha vadi 12nA roja kamalamerane kilo mogalone hastagata thaye. pratApasiMha vagerene pakaDavA mATe zAhabAjakhAM tathA mahebatakhAM killAnA pratyeka sthaLe pharI vaLyA; paraMtu temane patte nahi lAgavAthI zAhabAja khAM mahembatakhAne killAmAM rahevAnuM kahIne chAvaNImAM vizrAma levAne cAlyo gayo. mahobatakhAM killAmAM eka rahyo eTale tene pratApasiMhanA rahevAnA makAnamAM javAnI IcchA thaI ane tethI keTalAka sainikene laI te tarapha gayo, mahAbatakhAe jaIne pratApasiMhane rahevAnA makAnane joyuM to te eka sAmAnya manuSyane rahevA lAyakanuM hatuM ane temAM bhoga ke vilAsanI eka paNa vastu nahatI. mahebatakhAM tyAMthI pAcho pharato hate eTalAmAM teNe koI strIno citkAra sAMbhaLe ane tethI teNe pitanA sainikone AsapAsa tapAsa karavAnI sucanA ApI ane pote makAnanI bahAra Ubho rahyo. thoDA samayamAM ja sainike eka paMdareka varSanI rAjapUta bALAne mahembatakhAM pAse laI AvyAM. A bALA apUrva rUpavatI hatI. tenA mAthAnA vALa vikharAI gayelA hovAthI pavanathI Amatema uDatA hatA ane tenuM mukha tathA tenI AMkho krodhathI lAlacoLa thaI gayelI hatI. mahembatakhAMe rAjapUta bALA pratye animeSa nayanee jotAM pUchyuM. "tame koNa che ane makAnamAM zA mATe ekalA paDI rahelAM cho ?" e prazna pUchavAnuM tamane zuM prayojana che ?" te bALAe savAla karyo. "prayajana vinA keI prazna pUchatuM haze ?" mahembatakhAe kahyuM. "projana hoya to bhale ane na hoya te bhale; paraMtu e prazna pUchavAne tamane adhikAra che ?" bALAe garvathI pUchayuM. "A killo bhAratasamrATa zahenazAha akabarane zaraNe thayo che, e zuM tame nathI jANatA ?" mahobatakhAMe pUchayuM. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanI mAninI "e huM sArI rIte jANuM chuM." bALAe uttara Apyo. te pachI mane, "tamane prazna pUchavAno zo adhikAra che?" ema zA mATe pUche che ?" mahembatakhAMe kahyuM. paNa tame prazna pUchanAra koNa che, e jANyA sivAya huM tene uttara ApavAne khuzI nathI." te bALAe spaSTatAthI kahyuM, huM bhAratasamrATane senApati mahebatakhAM." mahebUtakhAe pitAne paricaya karAvyuM. zuM tame sAgarasiMhanA putra mahobbatakhAM ?" bALAe Azcaryayukta svare sAme savAla karyo "hA." mahebatakhAMe abhimAnathI potAnuM mastaka unata karatAM kahyuM. "te pachI tame mane oLakhI zakatA nathI ?" bALAe punaH savAla karyo. mahebatakhAMe bALA pratye dhyAnapUrvaka joIne uttara ApyuM. "tamane prathama joyA hoya ema jaNAya che; paraMtu hAla tamane oLakhI zakato thI," je manuSya potAnI jAtino, potAnA samAjane, potAnA dezane ane pitAnA dharmane sarvathA tyAga karIne anya dharmane svIkAra karyo che, te niSkara manuSya potAnI AtmIya vyakitane oLakhI na zake, e svAbhAvika ja che mahAbatakhAM ! tame jyAre mane eLakhI zakatA nathI, tyAre mAre tamane mAre paricaya karAvavo paDaze. saluM bararAjanI kanyA yamunAne tame kadi joI che? tene tame oLakho cho ?" rAjapUta bALAe abhimAnathI kahyuM. hA, zuM te ja tame yamunA ! "mahebatakhAMe ajAyaba thaIne kahyuM. "tamane eka vakhata prathama joyA hatA, paraMtu te vakhatamAM ane atyAranA vakhatamAM ghaNo phera paDI gayA che, te samaye tame eka khIlatI kaLI samAna nirdoSa bAlikA hatA ane atyAre vauvana vayane pAmelA mugdhA bALA che; tamane nahi eALakhavAnuM kAraNa mAtrA samayane pheraphAra ja che." yamunA mahembatakhAM sAme tejasvI nayanee jatI UbhI hatI; teNe AmAM ratAza lAvIne pUchyuM, "have tame zuM karavA dhAre che ?" zuM karavA dhAre che, e prazna zA mATe pUche cho ? tamArA pitAe Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa4 mevADane punaruddhAra tamAre vivAha saMbaMdha mArI sAthe karyo che, e te tame bhUlI gayA nathIne ?" mahebUtakhAMe sAme savAla karyo. "nahi, e vAta to jIvana paryata bhUlI zakuM tema nathI." yamunAe uttara Ape. te pachI tame mArI sAthe cAle, huM tamane mArA kharA jIgarathI cAhuM chuM." mahebatakhAMe hasUcaka svare kahyuM. je tame mane kharA jIgarathI cAhe che, to pachI atyAra sudhI mane kema visarI gayA hatA ? atyAra sudhI mArI saMbhALa kema lIdhI nahatI ?" yamunAe pUchyuM. "rAjakAryamAM paDIne e vAta huM bhUlI gaye hato. mane mApha kare." mahembatakhAMe namratAthI kahyuM. "mahebUtakhAM! tamArI thayela bhUla mApha karavAne mane harakata nathI; paraMtu tame bIjI keTalIka bhUle evI bhayaMkara karI che ke jene mATe kSamA ApI zakAya tema nathI." yamunAe kahyuM. tyAre zuM tame mane cAhatA nathI ?" mahebatakhAe pUchyuM. cAhuM chuM ane dhikkAruM paNa chuM." yamunAe javAba Ape. "cAhavuM ane dhikkAravuM, e bane eka sAthe thaI zake kharuM ?" mahembatakhAMe punaH pUchyuM. "hA" yamunAe kahyuM. "zI rIte ?" mahembatakhAe Azcaryayukata svare pUchayuM. mArA pati tarIke tamane kharA jIgarathI cAhuM chuM temaja dezanA drohI tarIke tamane dhikkAruM paNa chuM." yamunAe spaSTatAthI javAba Ape. mahebUtakhAMe A vakhate potAnA saini tarapha joyuM eTale teo pitAnA senApatinI mana AjJA samajIne tyAMthI dUra cAlyA gayA. sainike gayA pachI mahebUte kahyuM "yArI yamunA! jyAre tuM mane tArA pati tarIke cAhe che, tyAre huM dezadrohI chuM, e vAtane bhUlI jaIne tere saMpUrNa prema mane Apa ane mArA saMpUrNa premane huM paNa svIkAra kara." mahebatakhAM ! ema banavuM azakaya che." yamunAe dhImethI kahyuM. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanI mAninI 'zA mATe azaya che yamunA? jyAre huM tane saMpUrNa premathI cAhavAne taiyAra chu, tyAre tuM mane cAhavAne taiyAra nathI ?" mahe|bbatakhAMe pUchyuM. "tamane mArA pati gaNIne tamArI mUrtine mArA hRdayamAM sthAna ApIza ane tenI pUjA paNa karIza; paraMtu tamArA premanA svIkAra karI zakIza nahi. mahAbbatakhAM! tame tamArA deza ane dhamA tyAga karIne anya dhanA svIkAra karyo che eTaluM ja nahiM paNu tene nAza paNu tamArA hAthe ja karI rahyA che. ane tethI tamArA jevA deza ane dharmAMnA drohI puruSane huM mArA prema ApI zakIza nahi, tema tenA premane svIkArI zakIza paNa hi." abhimAnathI mastakane unnata karIne yamunAe uttara ApyA. 'premanA viSayamAM deza ane dharmane vacce lAvavA e caigya nathI.' maheAkhkhata kahyuM. maheAbbatamAM! premanA viSayamAM deza tamane yogya nathI lAgatuM enuM kAraNa e che ke svAthI thaI gayA cheA. mAre mana deza ane dhama tyAga karIne huM tamane jIvana aNu karI zakIza maheAbbatakhAMe arthasUcaka svare kahyu. sabaMdha mArI sAthe karelA che, e tuM jANe che ramaNI tarIke tAre mArA premaneA svIkAra karavA, yamunA !" 55 ane mane vacce lAvavAnuM tame vidhamI, niSThura ane paDelAM che ane tethI tenA nahi." yamunAe sagava` kahyu, '"salu khararAje tArA vivAha ane tethI eka A hindu e ja tAruM krutavya che, "mAruM katavya zuM che, e huM sArI rIte mane samajAvavAnI jarUrIAta nathI. mahobbatakhAM ! sarvasvanA tyAga karIne je puruSa vidhI thaI gayela zuM tame A` ramaNInuM kartavya TharAvavAM mAgA che ? pUchyuM. jANuM chuM. eTale tamAre jAti, deza, dharma ane che, tenA premanA svIkArane yamuMnAme bhAra daIne "ThIka, kartavyanI vAta javA de; paraMtu yamunA! huM tane kharA jIgarathI cAhuM chuM. ane tane dareka upAye sukhI banAvavAne taiyAra chuM. tema chatAM zuM tuM mArA tiraskAra karIza ?" maheAbbate naramAzathI savAla karyo "tiraskAra !'' yamunAe AMkhA phADIne kahyuM "hA tiraskAra ja karIza; kemake tame kevaLa mArA ja nahi; kiMtu samasta hindu jAtinA tiraskArane pAtra chA. pyArA mahe|bbatakhAM! A zabdA kheAlatAM mAruM hRdaya phATI jAya che ane Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA punarudvAra B mArA jIvanadevatAnA samasta zarIramAM sukhta vedanA thAya che; zu karu' e zabdo kheAhyA sivAya cAlatuM nathI. tamane mArA sthAna ApavAne taiyAra chuM, tamane mArA mAthAnA mukuTa khanAvavAne taiyAra chuM, tamane kharA premathI cAhavAne taiyAra chuM, tamane mAruM jIvana aNu karavAne taiyAra chu' ane tamane bheTavAne pazu taiyAra chuM - badhI rIte huM taiyAra chuM; paraMtu hAya, mArAthI tema thaI zakatuM nathI. he paramAtmA ! hu` keTalI badhI niSThura hRdayanI chuM ke mAre svamukhe mArA svAmInA tiraskAra karavA paDe che ? maheAbbatakhAM ! hRdayanA sarva bhAra Aja tamArI sanmukha khAlI karI nAMkhyA che. have jAe, cAlyA jAo, A kSaNe ja palAyana thaI jAe, AsamAna jamIna eka thAya, merU calita thAya, sUryanI uSNutAnA nAza thAya, caMdranI saumyatA cAlI jAya ane samudranI maryAdAnA lApa thAya, tA paN huM tamArA premanA svIkAra karI zakIza nahi; kAraNa ke tame niSThura cheA, jAti. deza ane dharmAMnA drohI che, amArA zatrunA dAsa che, are eTaluM ja nahiM pazu tame manuSya nahiM paNu pazu che, deva nahiM paNu dAnava che. ane tethI ja huM ane tame kadi paNa eka thaI zakazu nahi. temaja e paNu kharu` che ke A zarIra ke je tamane vAgyAnathI apaNu thayeluM che, te A jInnanamAM kadApi anyanuM paNa thaze nahiM." 56 paraMtu hRdayamAM mahobbatakhAMe dhIrajathI yamunAnuM uparyuMkata kathana sAMbhaLI lIdhuM ane tyAra pachI AzAnA tyAga karIne kahyuM, 'yamunA! tArA chevaTanA zabdothI mane sASa thayA che, paraMtu tuM ahI ekalI krama rahelI che? pratApasiMhanA parivAra sAthe tu kema cAlI gaI nathI?'' yamunAe zAMtithI javAba ApyA, maheAbbatakhAM ! tame mAgala senAnA senApati thaIne AvyA che, e jANIne tamane eka vakhata maLavA ane maLIne hRdayanA bhAra eNe karavAne mATe ja huM' pAchaLa ekalI rahI hatI. have huM jAuM chuM ane tame pazu jAe; paraMtu e pahelAM paramAtmA pAse eTalI prAthanA karuM chuM ke tame karelI bhUlaneA pazcAtApa karavAnA samaya tamane te vizvaniyatA kRpA karIne jarUra Ape.' eTaluM kahIne yamunA mahe|bbatakhAM tarapha kaTAkSadraSTi karIne tyAMthI tvarAthI cAlI gaI. tenA gayA pachI maheAbbatamAM dhImA pagale ane udAsa murkha chAvaNI taraph pAchA pharyAM. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 11muM bheda khullA thayA bAdazAha akabaranI AjJAthI keMdI thayelA vijaya eka ajaNyA manuSyanI kRpAthI kedakhAnAmAMthI nivighna chUTI gayA hatA. e ApaNe vAMcI gayA chIe. vijayane kedI avasthAmAMthI mukta karanAra e manuSya kANu hatu. ane tene mukta karavAnA tenA zuM hetu hateA, e bheda vAyaka mahAzayeAthI jIjJAsAne tRpta karavAnI khAtara have ukelavAnI agatya che. vijayane keda karavAnA hUkama jyAre bAdazAhe ApyA hatA, tyAre zAhajAdIe tema nahi karavAne ane rahema rAkhavAne mATe tenA bAbAne araja gujArI hatI, paraMtu bAdazAhe peAtAnA dUdhamathI vacce nahi paDavAnI tene sUcanA karIne peAtAnA TUMkamane amalamAM ANyA hatA, eTale ke vijayane baMdIvAna banAvyA hatA. e ghaTanAne vAcaka bandhue sArI rIte jANe che. bAdazAha peAtAnA anucara kAsamane vijayane baMdIvAna banAvavAnA hUkama ApIne cAlyA gayA bAda zAhajAdI paNu peAtAnA AvAse cAlI AvI hatI. zAhanadI peAtAne AvAse AvyA pachI nirdoSa vijayane kedakhAnAmAMthI zI rIte mukta karavA, enA vicAramAM guMthAI gaI. keTaleka samaya teNe vicAragrasta sthitimAM pasAra karyAM ane chevaTe te vijayane mukta karavAnA eka nizcaya upara AvI. teNe turata ja peAtAnA zikSaka kjI upara eka kAgaLa lakhI nAkhyA ane temAM vijaya taddana bhegunhA che; tethI tene game te upAye kaMdakhAnAmAMthI mukta karAvaze, evA rUpamAM banelA banAvanuM vigatavAra varNana karIne kuMjIne vinati karelI hatI. kuMjI tathA tenA nAnA bhAI abulakjala bannenuM akabaranI darabAramAM keTalu' mAna hatuM tathA vidvattA keTalI agAdha hatI, e itihAsavettAethI teonI ajANyu nathI; A banne e zekha mubArakanA putrA hatA. zekha mubAraka vidvAna hatA; paraMtu svacchaMda vicArothI tene IsalAma dharma upara saMpUrNa zraddhA naheAtI. A kAraNuthI IsalAma dharmanA ulamAe tenI viruddha paDayA hatA ane tethI te peAtAnA vatana nAgAraneA tyAga karIne AgrA pAsenA cArabAgamAM vasyA hatA; cArabAgamAM AvyA bAda I.sa. 1547mAM anulakja (jI) nA ane I.sa. 1551mAM albulakjalanA janma thayA hatA. zekha mukhAra pAtAnA ane Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADane punaruddhAra pune bahu ja sArI rIte bhaNAvIne vidvAnU banAvyA hatA. paraMtu teo temanA pitAnI jema IsalAma dharma upara keTaleka aMze azraddhALu banI gayA hatA ane tethI kaTTara musalamAnee te traNene Igya daMDa devAne mATe akabara bAdazAhane bahu samajAvyA hatA, paraMtu akabara vicArazIla ane vikI hato. eTale temanI salAhathI bhoLavAI na jatAM te ubhaya baMdhuonI apUrva vidattAnI yogya kadara karIne temane potAnA darabAramAM teNe rAkhI lIdhA hatA. phejI vidvAna ane pratibhAzALI kavi hatA tathA suphI tattvayukata kavitA banAvato hato. tene nA bhAI abulaphajala ghaNe ja ImAnadAra hatA. tenA hadayamAM vIratA ane vicAramAM svacchaMdatA hatI. teNe AIna-I-akabarI ane akabaranAmAdi aitihAsika graMthe paNa lakhelA che, ke jenI sahAyathI akabaranA samayanA ItihAsanuM sAruM jJAna maLI zake che. akabara A ubhaya baMdhuo upara ghaNI ja prIti rAkhato hate; paraMtu tenA darabAranA anya musalamAne ane temAMthI khAsa karIne zAhajAdo salIma tathA abadulakAdara e bane jaNa te baMne bhAIone dhikkAratA hatA ane temanA upara khAnagI vera paNa rAkhatA hatA. samrATa akabaranA rAjaamalamAM pitAnA aMtaHpura nivAsinI strIone gya keLavaNI maLI zake evo baMdobasta karavAmAM Avyo hato. zahenazAha, akabare pitAnA rAjamahelamAM ja strI keLavaNu mATe keTaloka bhAga alaga kADhI Apela hato A bhAgamAM zAhajAdI ArAmabegama anya zAhajAdIo tathA begama sAthe abhyAsa karatI hatI. te ghaNuM ja dUziyArI ane buddhimatI hatI tathA tene tattvajJAna meLavavAne zokha hovAthI potAnA bAbAne kahIne tattvajJa phojIne pitAne zikSaka niyata kAvyo hate. phaujI niyamita samaye zAhajAdI ArAmabegamane abhyAsa karAvavA AvatA hatA. te zAhajAdInI abhyAsa prati prIti joIne tene potAnI putrI samAna cAhate hato ane ghaNuM ja snehathI tene tatvajJAna viSaya samajAvato hato. huM e vizeSamAM kAzImAM eka saMnyAsInA AvAse gupta veze hindudharmane tathA jainadharmane paNa sArI rIta abhyAsa karela hatuM ane tethI te dharmonA siddhAMta zAhajAdIne jyAre samajAva tyAre te bahu ja dhyAnathI sAMbhaLatI hatI. jainazAstranA zravaNathI zAhajAdI jaina dharma ane jainIonI pakSapAtI banI hatI ane tethI ja te vijayane eka jaina yuvaka jANavA chatAM paNa tenA upara Azaka thaI hatI, Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bheda khule thayo 59 zAhajAdI ke jene pitAnA guru samAna mAnatI hatI ane te pitAnI IcchAne paripUrNa karaze, evI tene zraddhA hatI. eTale teNe vijayane kedakhAnAmAMthI choDAvavAne mATe vinaMti bharelo patra tenA upara lakhyA hatA. phIjhIe pitAnI ziSyanI IcchAne mAna ApIne vijayane kedakhAnAmAMthI mukta karavAnuM kArya joke muzkela hatuM ane tema karavAthI bAdazAhanI aprItine paNa kadAca vaherI levI paDaze tema dhArela;-te paNa teNe gupta rIte tene kedakhAnAmAMthI mukta karIne potAnA makAne rAkhyo hato. huM e vijayane mukta karyA pachI vicArI rAkhyuM hatuM ke yogya avasare bAdazAhane pitAnA A sAhasanI vAta karIne kSamA mAMgI laIza ane vijaya upara rahema karAvIza; paraMtu mevADanA rANA pratApasiMha sAthenA yuddha kAryamAM bAdazAhane rokAI rahevuM paDatuM hovAthI jI hajI sudhI potAnA vicAra pramANe vartI zakayo na . vijaya kedakhAnAmAMthI chuTa thayA bAda gupta rIte phachanA makAnamAM ja raheto hato. udAra dilanA chae tene hindune gya evI sarva prakAranI sagavaDa karI ApelI hatI tethI te tyAM sukhapUrvaka rahIne kejInI tathA zAhajAdInI manamAM ne manamAM ghaNI prazaMsA karato hato. eka divasa prAtaHkALamAM jayAre vijaya phajInA makAnanA pustakAlayavALA oraDAmAM beThe beThe ekAda saMskRta pustakanuM avalokana karI rahyo hato, tyAre eka burakhAvALI strIe e eraDAmAM praveza karyo. vijaya pustakAvalokananA kAryamAM eTale badho mazagUla thaI gayo hato ke tene e strInA AgamananI kazI paNa khabara paDI nahi. pelI strIe tenA pitAnA kAryamAM tallIna thayelo joIne tenuM dhyAna potAnI tarapha kheMcavAnI khAtara dhImethI udharasa khAdhI. te strIe vijayanuM dhyAna pitAnI tarapha kheMcavAne ajamAvelo upAya AbAda nivaDaze. kAraNa ke vijaya turata ja pustakane baMdha karIne tenI sAme joyuM ane tenA burakhA vagerenI Dhaba uparathI tene keAI amIranI strI dhArIne te tene mAna ApavAne Asana uparathI turata ja Ubho thaI gayo. vijayane sAvadha thayo joIne te strI oraDAnA madhya bhAgamAM AvI ane potAnA moDhA uparathI burakhAne dUra karIne tenI sAme arthasUcaka draSTie jotI UbhI rahI. vijaya e strInA lAvaNyane ane tenA saMdaryane nihALIne AzcaryamAM lIna thaI gaye. vijaye joyuM ke te strI pacIseka varSanI parama yauvanavatI musalamAna taruNI hatI, dADamanI kaLIone lajAve tevA tenA tINuM dAMta hatA, pipaTanI cAMcane Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADane punaruddhAra zaramAve tevI tenI sIdhI lAMbI nAsikA hatI, mRgalecana jevAM tenAM netra aNu ALAM ane vizALa hatAM, ziva dhanuSya jevI tenI kALI bhamara hatI, zaradapUrNimAnA nirmaLa caMdra jevuM tenuM gaLa vadana hatuM, paravALAM jevAM tenAM adhara hatA ane suvarNa kaLaza jevAM tenAM stana hatAM. AvI rUpanidhAna taruNIne joIne vijaya kevaLa mohamugdha thaI gayA ane nirjIva pUtaLAnI jema avApha ane sthira Ubho rahyo. kSaNavAra pachI maunatAne bhaMga karIne te taruNIe viNAnA jevA madhura sAde kahyuM. "vijaya ! tame kema AzcaryamAM garakAva thaI gayA che ? zuM tame mane oLakhatA nathI ?" bAnuM!" vijaye namratAthI kahyuM. "mane mApha karo; huM tamane oLakhI zakato nathI; kAraNa ke meM tamane koI samaye joyelA nathI." "zuM tame samrATa akabarazAhanA mAnItA umarAva abulapha janI atyaMta rUpazAlinI bIbI rathayAnuM nAma kadi sAMbhaLyuM nathI ?" te taruNue potAnA mukhane saheja maraDIne maMda maMda hasatAM hasatAM pUchyuM. rajIyAbAnunuM nAma to meM ghaNI vAra sAMbhaLyuM che; paraMtu temane najare nihALavAne avasara AjasudhI mane maLyuM nathI. zuM tyAre tame pite ja udAra dilanA umarAva phaLanA bIbI che ?" viye AturatAthI sAme savAla karyo. hA, huM temanI ja bIbI chuM ane mAruM nAma rachAyA che." rajIyAe pharIthI sahAsya mukhe uttara Apyo, rUpasuMdarI rachayAnA hAsyabharita mukhacaMdranI apUrva zobhA joIne vijaya maMtramugdha thaI gaye. teNe e lAvaNyanA bhaMDAra samAna taruNInA rUpane kSaNavAra eka dhyAne avalokIne kahyuM. "bAbu ! tame tamArA alaukika sauMdaryanuM darzana karAvIne mane tamAre atyaMta AbhArI banAvyA che; paraMtu ahIM sudhI AvavAnI jahemata tamAre zA mATe uThAvavI paDI che, te kRpA karIne kaheze? rajIyAe pitAnAM caMcaLa netrone sthiratAthI vijayanA mukha upara sthApIne kahyuM. "vijaya ! mArA zauhare tamane bhayaMkara kArAgRhamAMthI mukta karIne je divasathI ahI rAkhyA che, te divasathI ame tamane eka gharanA mANasa tarIke ja gaNIe chIe ane tethI tamane eka gupta vAta kahevAne mATe meM A avasarane lAbha lIdho che. tame jANo cho ke zahenazAha, Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bheda khullA thayA akabara bahuja bhalA ane nyAyI che; paraMtu mArA zauhara jevA keTalAka IsalAma dharmo upara azraddA dharAvanArA vidvAneAe temanA IsalAma dhama mAM zakAzIla banAvIne eka navA ja paMtha temanI sahAththI kADhayA che. ane tethI dhaNA kaTTara musalamAnA temanAthI virUddha paDI gayA che ane tevA sanI upara vera paNa dharAve che. khuda zAhajAdA salIma pa2 tenA khAkhAnI virUddhamAM che ane tethI jo zAhajAdAnI kRpAne meLavazeA, teA te tamane bAdazAhanI tamArA upara je akRpA che, temAMthI bacAvI leze ane tame jo enA vizvAsu khanIne rahezeA, teA te tamane sukhI paNu banAvI deze. zAhajAdA evA tA dilAvara puruSa che ke jo tame tenA pakSamAM rahIne tene hukama bajAvaze, teA jyAre te takhtazina thaze, tyAre te tamane uccapadanA adhikArI banAvatAM jarA paNa DhIla karaze nahi." 61 rajIyAne lAMkhuM bhASaNa dhIrajathI sAMbhaLIne vijaye kahyuM. ''mArA jevA sAmAnya manuSya pratyenI tamArI lAgaNI joIne ane tame mane ApelI sArI salAhaneA vicAra karIne huM tamArA ghaNeA ja upakAra mAnuM chuM; bAnuM ! paraMtu zAhajAdA salIma je zahenazAha akabaranI virUddhamAM hAya, teA pachI temanI kRSA meLavA ane temanA vizvAsu banavA, temanA pakSamAM bhaLIne zuM mAre rAjadrohI banavuM ?'' rajIyAe vijaya sAme netranA kaTAkSabANu mAratAM kahyuM, "emAM rAjadrohI banavApaNuM kayAM che ? zuM tame tamAruM hita paNa vicArI zakatA nathI ?'' zahenazAha akabara jevA nyAyI, udAra, bhalA ane dayALu rAjakartAnA virUddha pakSamAM bhaLIne huM mAru hita sAdhavAne taiyAra nathI bAnu !" vijaye gaMbhIratAthI javAba ApyuM, vijaya ! tamAru` vaya haju kAcu che. ane tethI tamArAmAM sArAsAra vicAravAnI zakti nathI, tame vicAra karI ke tame te akabarazAhanA meTA gunhAmAM che. jyAre te jANuze ke tame kedakhAnAmAMthI kAInI sahAyathI gupta rIte nAsI chUTayA che, tyAre te tamane kevI sajA karaze, tenA tame kadi khyAla karyAM che kharA ? mAruM kahyuM mAneA teA kSo A kAgaLa ane tene zAhajAdA salImane gupta rIte tame pote paheAMcatA karA. mArI bhalAmaNathI te tamane dareka prakAranA bhayamAMthI mukta karaze." ema kahI rayAe ghaDImAM Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADane punaruddhAra mukhane saMkocatAM, ghaDImAM simata hAsyathI praphulita karatAM ane ghaDImAM netrakaTAkSa karatAM eka kAgaLa pitAnA vastramAMthI kADhI vijaya pAse jaIne tenI AgaLa dharyo. sAMdaryanA sAgara samAna navajuvAna taruNa suMdarIne sahAsya mukhe pitAnI sanmukha UbhelI ane vividha prakAranA hAvabhAva karatI joIne vijaya kSaNavAra bhAna bhUlI gaye teNe yaMtravat 2jIyAnA hAthamAMthI kAgaLa levAne pitAne hAtha lAMbo karyo ane rajIyAe premapUrvaka kAgaLa tenA hAthamAM ApatAM tene hAtha jarA dabAvyuM. vIjaLInI asara thatAM jema manuSya camakI jAya che, tema vijaya 2jIyAnA kamaLa karane mRdu sparza thatAM camake tenA AgaLanI jamIna cakkara cakkara pharavA lAgI ane tenI AMkhe aMdhArA AvyA. barAbara Aja kSaNe eAraDAnAM baMdha karelAM bAraNuM ughaDI gayAM ane eka majabUta bAMdhAnA hindu jevA jaNAtA puruSe oraDAmAM dhImethI praveza karyo. eka ajANyA hindu jevA gaNAtA puruSane bedhaDakatAthI eraDAmAM praveza karato joIne vijaya Azcarya pAmI gaye; paraMtu cAlAka 2jIyA e ajANyA puruSanI mukhacaryA joIne tene turata ja eLagI gaI ane tethI pitAnA moDhA upara burakho nAkhIne oraDAnA bIjA dvArathI ekadama palAyana thaI gaI. A Akasmika ghaTanAthI vijya gabharAI gaye, te eTale sudhI ke rajIyAe Apelo kAgaLa pitAnA hAthamAMthI paDI gayuM ane te AvelA puruSe laI lIdhe. jyAre tame kedakhAnAmAMthI nAsI gayelA che, evuM bAdazAhanA jANavAmAM Avaze tyAre te tamane game te upAye pakaDaze ane sakhta sajA karaze, ene vicAra tame karyo che ke nahi ?" te puruSe eka savAla rajU karIne vijayane gabharAvavAno prayAsa karyo. vijaya prathama gabharAyo khare, paNa turata ja sAvadha thaIne be, "e vicAra karavAnI atyAre agatya nathI. bAdazAha mane pakaDe te te kadAca sakhta sajA paNa kare; paraMtu huM temane kharI hakIkata kahIne temanI pAse dayA mAgIza ane mane khAtarI che ke te mArA upara jarUra dayA karaze." bAdazAhanA nyAya ane udAratA mATe zuM tamane eTale badhe vizvAsa che ?" teNe punaH pUchayuM. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bheda khule thayA 63 "hA." vijaye draDhatAthI javAba ApyA. "mane lAge che ke tame bAdazAhanI kheATI prazaMsA karA che!; te sava - gusa'panna te| nathI ja.' te puruSe kahyuM. eka manuSya sarva guNusa'panna te! na ja hoya zake ane kadAca hAya te te manuSya nahi paNu deva gaNAya.'' vijaye kahyu. tyAre bAdazAha akabara saguNu saMpanna tA nathI ja ne?" teNe AturatAthI pUchyuM. hA, e vAta tA nivivAda ja che; paraMtu bhAratabhUmi upara atyArasudhI jeTalA musalamAna bAdazAhe| thaI gayA che, te sarva karatAM zahenazAha akabara eka uttama rAjakartA che, ema huM nikhAlasa hRdayathI kahu chuM." vijaye saralatAthI kahyuM. "ThIka pelI strIe tamane je kAgaLa ApyA hatA, tene tame vAMcyA che ?" te puruSe eka navA savAla rajU karyo. vijayane Aja hyuM te kAgaLanuM bhAna thayu ane tene peAtAnA hAthamAM nahi jotAM nIce Ama tema jovA lAgyA; paraMtu kAgaLa tenI dRSTie paDaye| nahi, eTale teNe bhayAtura najare pUchyuM, "zuM Ape e kAgaLa lIdhe che ?' te puruSe peAtAnA hAthamAM chUpAvI rAkhelA kAgaLa bahAra kADhI vijayane batAvyA ane te kAMIka kahevA jatA hatA eTalAmAM eka puruSe oraDAnA dvAramAM praveza karyo. te kuMjI hatA. vijaya ane acAnaka AvelA joIne gabharAI gayA. kema ke jIe tene gupta oraDAmAM ja divasa rAta rahevAnuM kahyuM hatuM. tema chatAM tenI AjJAneA bhaMga karIne Aje te pustakAlayanA oraDAmAM AvelA hatA. kuMjI pelA aANyA puruSane joIne Azcaya pAmyA ane kAMIka khelavA jatA hatA; paraMtu te puruSe tene cUpa rahevAnI ane peAtAnI pAchaLa AvavAnI nizAnI karatAM banne eraDAnI bahAra nIkaLI gayA ane pAchaLa vijya aneka prakAranA tarka vitaryAM karatA eDAmAM ja UbhA thaI rahyo. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 12muM bhAgyodaya bhAgyauM phalati sarvatra na vidyA na ca pauruSam gata prakaraNamAM banelA vividha banAvathI vijya eTalo badho Azcarya mugdha ane ciMtAtura thaI gayo hato ke te keTalAka samaya eraDAmAM kevaLa sthirabhAve ane caitanya rahitapaNe Ubho rahyo. rajIyA, ajANe puruSa ane chevaTe phaLanA eka pachI eka AgamanathI tathA temanI sAthe thayelA vArtAlApathI tenuM mastaka bahera mArI gayuM hatuM ane tethI teNe temanI sAthe zI zI vAto karI hatI, tenuM atyAre tene kazuM paNa bhAna rahyuM nahotuM. . ane tethI te potAnA gupta eraDAmAM punaH javAne vicAra karIne dvAranI bahAra nIkaLe. dvAranI bahAra nIkaLatAM ja te ekadama camakI gayo; kAraNake be puruSo potAnI tarapha cAlyA AvatA tenI najare paDayA. vijaya A be puruSo keNa haze tathA teo zA hetuthI pitAnA tarapha AvatA haze, e viSe vividha ka95nAo karato jyAMne tyAM Ubho rahyo eTalAmAM te bane puruSa tenI cheka pAse AvI pahoMcyA. vijaya joI zake ke AvelA be puruSomAM e hindu hato ane bIjo musalamAna hatA. teo rAjayanA karmacArIo hoya evuM temaNe paherelA pizAkathI tathA kamare laTakAvelI talavArathI anumAna thatuM hatuM. te ubhaya puruSo vijayane lazkarI niyame salAma karIne tenI sAme UbhA rahyA eTale vijaye temane pUchayuM. "Apa koNa che ane ApanA AgamananuM zuM prayojana che, te kaheze ?" hindu karmacArIe tene uttara ApavAne badale sAmo savAla karyo. "ApanuM nAma vijayakumAra ke?" "jI, hA" vijaye namratAthI javAba Ape; paraMtu tene turata ja vicAra thayo ke potAnA chuTakArAnI khabara bAdazAhane paDelI jaNAya che tethI teNe rAjya karmacArIone potAne punaH keda karavAne mATe mokalyA jaNAya che. "bahu sAruM, amArI sAthe cAle; Apane bAdazAha salAmata yAda kare che." musalamAna karmacArIe kahyuM. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgyodaya paraMtu Apa koNa cho tathA bAkzAha salAmata mane zuM kAma yAda kare che? tene khulAso karaze te upakAra thaze." vijaye bhayAtura najare temanI tarapha jotAM jotAM namratAthI pUchyuM. "ame A duniyAnA mAleka zAhanazAha abulaphataha jalAluddIna mahammada akabarazAhanA karmacArIe chIe." hindu karmacArIe uttara ApatAM kahyuM. "teo Apane zuM kAraNathI yAda kare che e ame jANatA nathI; paraMtu ame bAdazAha salAmatanI neka AjJAthI Apane temanI hajaramAM laI javAne mATe AvyA chIe." bhale, huM bAdazAha salAmatanI AjJAne mAna ApI ApanI sAthe AvavAne taiyAra chuM. vijaye dhImethI kahyuM. bahu sAruM. amArI pAchaLa cAlyA Avo." ema kahI ubhaya karmacArIo AgaLa ane vijaya pAchaLa e rIte teo traNe phachanA makAnanI bahAra nIkaLI gayA ane rAjya mahAlaya tarapha cAlavA lAgyA. keTalAka samaya sudhI teoe cAlyA karyuM ane chevaTe akabara zAhanA vizALa ane gaganacuMbita mahAyanA dvAra pAse AvI pahoMcyA. dvArapALa sAthe ghaTatI vAtacIta thayA bAda teo aMdara peThA. vijaya A atyaMta manahara ane devavimAna sarakhA mahAlayane joIne Azcaryamugdha thaI gayo. yamunA nadInA kinAre A mahela bAMdhavAmAM Avyo hato. mahelanI tamAma bAMdhaNI saMgemaramaranA ati uttala ane dhavala paththaranI hatI ane tethI te baraphanA pahADa sarakhe zobhato hato. mahelanI pratyeka divAla sapheda, suMvALI ane caLakatI hatI ane te upara vividha prakAranA raMgathI pakSIo, pazuo ane manuSyonA raMgaberaMgI ane mane hara citro ALekhelAM hatAM. A suMdara mahelamAM pratyeka sthaLe bheMyataLIe Arasa paththaranA judA judA raMganA cosalAM jaDI dIdhelAM hatAM ane bIlorI kAca pAtharavAmAM Avyo hate. A suMdara mahelamAM asaMkhya oraDAo, divAnakhAnAo, ArAmagRha, hamAmakhAnAo, udyAne ane bAgo AvelAM hatAM ane te pratyekane sarvottama rIte zaNagAravAmAM AvelAM hatAM. A suMdara mahelamAM rAtane samaye jyAre asaMkhya dIpake karavAmAM AvatA hatA, tyAre tenI zobhAmAM era vRddhi thatI hatI, vijaya pelA be karmacArIonI pAchaLa jato jato mahelanI A sarve zebhAne nihALa hato ane manamAM ne manamAM ja ajAyaba thato hato. mahelanA mukhya dvAramAM Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADane punaruddhAra praveza karyA pachI teo judA judA aneka dvAramAM thaIne eka bhavya eAraDAmAM AvI pahecyA; A oraDAmAM akabara bAdazAha tathA abulapha ja beThelA hatA. bAdazAhanA pharamAna mujaba te pitAnA gya Asana upara beThe, te pachI akabare vijaya tarapha joIne kahyuM. "vijaya! tuM haju eka gunhA pUratI sajA bhegavI rahyo nathI, tyAM te te kedakhAnAmAMthI svayaM chuTe thaIne bIje paNa eka bhayaMkara gunho karyo che tethI tuM ja kahe ke have tane zI sajA karavI ?" * vijaye namratAthI javAba Ape. "jahAMpanAha! Apane je yogya lAge te sajA karo; huM sahevAne taiyAra chuM." "ThIka che, huM e ja vicAramAM chuM; paraMtu kedakhAnAmAMthI tene mukta karanAra koNa che, e huM jANavA mAguM chuM." bAdazAhe kahyuM. "sarakAra ! kedakhAnAmAMthI mane mukta karanAra game te hoya, te sAthe Apane zuM saMbaMdha che? huM eka ja gunahegAra chuM ane tethI mane je sajA karavI hoya te karo." vijaye zAMtithI kahyuM. " vijyA" bAdazAhe saheja AMkha pheravIne kahyuM. "vAtane chupAvIne haju tuM tArA gunhAnI saMkhyAmAM vadhAro kare che, te yogya nathI. je vAta sAcI hoya, te ja kahI de; kemake sAcuM bolanArane huM haMmezAM mApha karate A chuM." "nAmavara zAha ! huM have kAMI paNa kahevAne Icchato nathI ane tethI Apane je sajA pharamAvavI hoya te pharamA; huM tAbedAra ApanI game tevI ane game teTalI bhayaMkara AjJAne paNa sahana karavAne taiyAra chuM; paraMtu huM mArA upara upakAra karanAranuM nAma prANute paNa ApanI sanmukha levAne nathI. vijaye daDhatAthI kahyuM. ThIka che, vijaya! jyAre tuM kharI vAta mArAthI chupAve che, tyAre te tane bhayaMkara zikSA karavI ja paDaze." ema kahI bAdazAha Asana uparathI Ubho thayo ane vijayanI cheka pAse jaIne Ubho rahyo. phajIe paNa bAdazAhanuM anukaraNa karyuM. bAdazAhe vijayane hAtha potAnA hAthamAM laIne smita hAsya karyuM ane kahyuM. vijaya !" - vijaya bAdazAhanI A rItithI tathA belavAnI DhabathI ajAyaba Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgyodaya thaI gayo, teNe bAdazAhanA krodhanI ane tenA kaidhamAM ne kedhamAM meta agara te evI ja koI bIjI bhayaMkara zikSAnI AzA rAkhI hatI, paraMtu bAdazAhe jayAre tene premapUrvaka belA, tyAre te ajAyaba thAya, e sarvathA svAbhAvika hatuM. teNe zAMtithI kahyuM. "jahAMpanAha ! zI AjJA che? zI sajA pharamAva cho ?" "AjJA ! sajA bAdazAhe jarA bhArapUrvaka paNa hasatAM hasatAM kahyuM. "tArA jevA lAyaka, dharmapriya vizvAsu ane cAritravAna yuvakane zahenazAha jalAluddIna akabara kadi paNa sajA karato nathI; kintu tevA yuvakanI gya kadara ja kare che. vijaya ! mArA mitra pharajInA AvAse eka ajANyA hindu puruSanI sAthe te mArA tarapha vaphAdAra rahevA bAbata je vAtacIta karI hatI, tethI tathA mArA upara tAre je vizvAsa che, tethI huM tArA upara ghaNe ja khuzI thaye chuM. vaLI zAhajAdInA mahelamAM AvavAmAM paNa tArI bIlakula kasUra nathI, ema phIjIe mane saghaLI banelI bInA kahIne samajaNa pADI che ane tethI te tadana begunhA che. huM e tane kArAgRhamAMthI mukata karIne je ke sAhasa kAma kareluM che; te paNa te mAre mitrathI hovAthI tene tathA tuM nirdoSa hovAthI tene paNa mAphI ApuM chuM; paraMtu eka vAta tAre atyAre kharekhara kahevI paDaze." vijaye bAdazAhanuM uparyukta kathana sAMbhaLIne tenI sanmukha ghUMTaNIe paDIne kahyuM. "ApanI rahemane mATe mAre Apane keTalo ane kevo upakAra mAne, te huM samajI zakato nathI. Ape jayAre mane ane mArA upakArI tathA dilanA amIra abulapha jane mAphI ApI che, tyAre mAre koI paNa vAtane zA mATe chupAvavI joIe ?" vijaya!" bAdazAhe kahyuM. "huM je vAta tArI pAsethI jANavA mAguM chuM. te e che ke phaujInA AvAse tenA pustakAlayavALA oraDAmAM, pelA ajANyA hindu puruSanA Agamana pahelAM tuM eka bAnuM sAthe vAta karI rahyo hato, te keNa hatI ?" vijaye Azcarya pAmIne kahyuM. "tyAre e ajANyA hindu jevA jaNAtA puruSa zuM Apa pite ?" hA" bAdazAhe hasIne javAba Ape. - "Apane nahi oLakhI zakavAthI mArAthI Apane ghaNe avinaya Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADane punaruhAra tha che, jahAMpanAha! e mATe mane kSamA kare." viSe namratAthI kahyuM. "vijaya! tArAthI mAre avinA koI prakAre thayuM ja nathI. eTale kSamA ApavApaNuM che ja nahi, paraMtu kahe joIe, te strI deNa hatI ?" bAdazAhe punaH pUchayuM. vijaya, bAdazAhanA e praznano uttara ApatAM jarA khaMcA ane teNajInA sAme joyuM. cha tenA manane bhAvArtha jANuM gaye ane tethI teNe kahyuM. "vijaya! vAtamaiM chupAvavAnI kazI paNa agatya nathI, je hoya te sAce sAcuM kahI de." te bAnuM ApanA mitra abula janA bIbI hatAM viye dhImethI kahyuM. "rajIyA !" zahenazAhe phojanA sAme joIne pUchayuM. saMbhavita che." phUjIe turata ja javAba Apyo. "ThIka, e viSe AgaLa joI levAze." ema phojIne kahI bAdazAhe vijaya sAme joyuM ane AgaLa calAvyuM. vijaya! tArI nikhAlasa vRtti ane tAruM umadA vartana joIne meM tane mAphI ApI che eTaluM ja nahi paNa tArA jevA lAyaka yuvakanI gya kadara karavAnuM paNa huM cUkato nathI. AjathI ne mahesUlI khAtAnA mArA divAna ToDaramalanA tAbAmAM eka sArA adhikArI tarIke nImuM chuM ane tene poSAka vigere tane AvatI kAle ja maLI jAya, evI vyavasthA paNa karuM chuM." vijaya A vAta sAMbhaLIne stabdha thaI gayo. tenuM hRdaya bAdazAhanI AvI udAratAthI bharAI AvyuM ane tethI te tene upakAra mAnavAne taiyArI karatA hatA, paraMtu bAdazAhe tene tema karate aTakAvIne kahyuM. "vijaya ! ga mANasanI yogya kadara thAya, temAM upakAra darzAvavAnI kadi paNa agatya hatI sthI, vizeSamAM mAre tane kahevAnuM eTaluM ja che ke tArI saghaLI hakIkata mArA jANavAmAM AvI che ane tethI tArA aMtaranI IcchA pUrI thAya, evI goThavaNa huM turatamAM ja karIza; te mATe tuM jarA paNa ciMtA karIza nahi. thAnasiMha zeThe tane bhAgya ajamAvavAnI je taka ApI hatI, te mATe tAre temane ja upakAra mAnavo joIe." bAdazAha turta ja jorathI hAka mArI eTale kAsama ekadama Avyo Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgyeAya ane salAma bharIne Ubho rahyo. bAhyAre vijayane batAvI tene mahyuM. "Amane ghaTatA mAna sAthe divAna TADaramalla pAse paheAMcatA kara ane temane mAru A pharamAna patra pazu Apaje." kAsama bAdazAhanA pharamAnapatrane laI tene suzmana karIne vi pAse AvyA ane tene vinayathI kahyuM, "janAba ! cAleA.' vijaye bAdazAhanI sAme joyuM eTale bAdazAhe turata ja hasIne kahyuM. "jAe, vijaya ! tamane tenI sAthe javAnI AjJA che." vijaya bAdazAhane salAma bharIne kAsamanI sAthe cAlyeA gayA. bhAdazAha ane kUMjI anya viSayanI carcA karatAM tyAM khesI rahyA. kSaNuvAramAM kAsama vayane divAna ToDaramala pAse mUkIne pAchA AvyA ane bAdazAhane namIne khabara ApI. vizeSamAM teNe namIne kahyuM, "khudAviMda ! mevADathI hamaNAM ja AvI paheAMcelA senApati mahAbbatamAM ApanI hajura AvavA AjJA mAge che." maheAbbatakhAM !'' akabare Azcaya pAmIne kahyuM. temane mAnapUrvaka aMdara laI Ava." kAsama kurnisa bajAvIne cAlye! gayA ane kSaNuvAra pachI mahobbatakhAMe oraDAmAM praveza karyAM. teNe akabarane zira jhukAvIne kahyuM. "dainivAja ! ApanI tabiyata khuzImAM cAhu` chuM." "maheAbbatamAM !" akabare tene Asana upara besavAnA sa Mketa karIne pUchyuM. mevADanI ane rANA pratApanI zA khabara che ?' jahAMpanAhanA sitArA khulaMda che; krAmalameranA killo ApaNA hastagata thayA che, ane pratApasiMha peAtAnA parivAra sAthe jaMgalamAM palAyana thaI gayela che." maheAbbatakhAMe javAba ApyA. bahuta khuzIkI bAta," akabare hasIne kahyuM, "sepAhasalAra zAhabAjamAM khaDA cAlAka ane samazera bahAdUra amaladAra che ane tethI te jaya meLave, e svAbhAvika ja che." zAhabAjakhAMnI mithyA prasaMsA sAMbhaLIne maheAbbatakhAMe bhrakuTI caDAvIne kahyuM. "ASa nAmavaranI bhUla thAya che; krAbhalameranA killo mArA tAmAnA sainyanI bahAdUrIthI ane mArI yuktithI jItASA che," Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADane punaruddhAra tyAre zAhabAjakhAM zuM hAthapaga joDIne besI rahyo hato ?" akabare jarA bhArapUrvaka pUchayuM. hAtha-paga joDIne besI to zuM rahe; paraMtu kemalameranA kilAne jItavAmAM mArA ja senAnIoe pitAnA prANa ApyA che. rAjapUtone rAjapUta ja jItI zake, bIjAo nahi." mahembate garvathI uttara Apyo. "ame sArA hindusthAnanI bAdazAhI bhogavIe chIe, e zuM rAjapUtonA ja pratApathI ke ? mahobbatakhAM! tame A zuM kaho cho ?" akabare svarane jarA badalAvIne punaH pUchayuM. "avinaya mApha karaje, janAba; paraMtu mahArAja mAnasiMha jevA jaMgabahAdura sapAhasolAra ApanA pakSamAM je na heta, to huM Apane batAvI Apata ke mevADane zI rIte vaza karI zakAya che." mahebate punaH garvathI uttara Apyo. "mahArAja mAnasiMhane mATe amane saMpUrNa mAna che ane khuda nAmavara zahenazAha paNa temanI bahAdUrIne achI rIte jANe che. rAjapUto jevI zamazera bahAdUra bIjI koI jAti nathI, ema mAre nirvivAdapaNe kahevuM paDe che." abulapha je mahebatakhAne zAMta rAkhavAnA IrAdAthI kahyuM. akabara pitAnA mitra pharajanI kunehane pArakhI gayo ane tethI te cUpa rahyo. mahobatakhAM potAnI jAtinA ucca abhiprAya mATe khuzI thaye ane belyo. "nAmavara zAha. sevakane kaMI pharamAna che ?" "nahi. mahembatakhAM !" bAdazAhe kahyuM. "hAlamAM tame lAMbI musApharIthI Avo che; mATe ArAma . huM tamane jarUra paDaze tyAre yAda karIza; paraMtu mevADamAM babista te saMpUrNa rAkhe che ne ?" "mahebatakhAMe Asana uparathI UbhA thatAM kahyuM. "jI hA, janAba ! te mATe Apa naciMta rahe. sepAhAlAra zAhabAjakhAM baMbasta jALavavA tyAM mevADamAM ja Apane dUkamanI rAha jotA sainya sahita rahelA che." "bahuta khuba mahebUtakhAM " bAdazAhe hasIne kahyuM. "tamane have tamArA mukAme javAnI rajA che." mahebatakhAM rajA maLatAM bAdazAhane namIne cAlyA gayA. tyArabAda akabare siMhAsana uparathI UThIne UbhA thatAM tathA oraDAnI bahAra nIkaLatAM Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgyodaya phe jIne kahyuM. "rAjapUto mATe tamane bahumAna che ke zuM ?" "mAna che ke nahi, e jude savAla che; paraMtu teo yunipuNa che, e to Apa paNa svIkAre che." phIjIe kahyuM. "mahebatakhAMnuM kathana sarvathA asatya te nathI ja; kemake mAnasiMha vinA ApaNe mevADane vaza karI zakatA nahi, evI mArI paNa mAnyatA che." bAdazAhe kahyuM. "ThIka, paNa zAhajAdA mATe Apa zA vicAra upara AvyA cho?" phajIe viSayane badalAvavAnA hetuthI pUchayuM. e viSe meM kAMI vicAra karyo ja nathI; paraMtu zAhajAdAne rajIyA sAthe zI rIte saMbaMdha joDAye, e samajI zakAtuM nathI." bAdazAhe kahyuM, e bheda ukelavAne huM prayAsa karIza. hAla te mane rajA che ne ?" jIe khinnatAthI ema kahIne rajA mAgI. hA, rajA che; kAraNa ke mAre paNa atyAre bIjuM kAma che." bAda zAhe tene rajA ApIne pUchyuM. "pelo kAgaLa tamArI pAse che ne ? "jI, hA."pha chae bAdazAhane namIne jatAM jatAM javAba Ape. phaLa cAlyA gayA ane bAdazAha punaH eraDAmAM pAche A, Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 13muM vratanA prabhAva dvitIya prakaraNamAM caMpAne mUchIMgata avasthAmAM chevaTe choDI dIdhA pachI lagabhaga varSa uparAMta jeTalo samaya pasAra thaI gayo che. A samaya daramyAna premamayI caMpA pitAnA premapAtra vijayane ja kevaLa vicAra karatI hatI. rAtadivasa tene vijayanAM ja svapnamAM AvatAM hatAM. khAtAM, pItAM, sUtAM, besatAM ane hAlatAM cAlatAM ene vijayanuM ja smaraNa thatuM hatuM. premane mahimA e ja che. jenA hadayamAM premane janma le che, tenI sthiti avazya vicitra bane che ane tethI temAM Azcarya pAmavAnuM kazuM prayojana nathI. vijayathI chuTA paDayAne eka varSa ane traNa mAsa jeTalo samaya vyatita thaI gayA hatA, paraMtu te samaya daramyAna caMpAne vijayanA kazA samAcAra maLyA nahatA. tathA te kyAM gayo ane tenuM zuM thayuM, e viSe te kazuM paNa jANatI nahotI. teNe pitAnI dAsIo dvArA ghaNu zedha karAvI hatI, paraMtu AgrA jevA vizALa rAjanagaramAM tene pattei meLavavAnuM kArya bahu ja muzkela hatuM. ane tethI Ajaparvata tene kAMI paNa samAcAra nahi maLavAthI te bahu ja dilagIra rahetI hatI. caMpAnI caMpakavaNuM ya dehalatA karamAI gaI hatI. tenuM suMdara mukhakamaLa plAna banI gayuM hatuM, tenI vizALa AMkhe UMDI pisI gaI hatI ane tenI zArIrika ane mAnasika avasthA vicitra prakAranI thaI gaI hatI. caMpAnI AvI sthiti thavAnuM kAraNa tenA vahAlA vijayane viyoga e ja hatuM. | madhyAnhane samaya hato ane je ke tA5 sapta paDato hata; te paNa caMpAnA oraDAmAM zItaLatAne anubhava thato hato. sarvAga suMdarI caMpA eAraDAmAM beThI beThI eka pustakanuM adhyayana karI rahI hatI. caMpAnI avasthA nAnI hatI, paraMtu teNe vyAvahArika tathA dhArmika zAstrane sAro abhyAsa karelo hato ane tethI tene dhArmika viSayanAM ucca koTInAM pustako vAMcavAmAM bahu ja AnaMda AvatA hatA. caMpAe sadarahu pustakamAMthI nIcene ka vAMcyAH vanhistasya jalAyate jalanidhiH kulyAyate tatkSaNAnmerUH svalpazilAyate mRgapatiH sadhaH kuraMgAyate / Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vratane prabhAva 73 vyAlA mAlyaguNAyate viSarasaH pIyUSavarSAyate, yasyAMge'khilaloka ballabhatama' zIla samunmIlati // upara mujaba loka vAMcIne teNe tene artha vicAravA mAMDaH "jenAM zarIramAM sarvalokapriya evuM zIla raheluM che, tenI pAse agni jaLa samAna, samudra khAbociyA samAna, merU parvata nAnI zilA samAna, siMha haraNa samAna, sarpa puSpanI mALA samAna ane viSa amRta samAna banI jAya che." ahA ! zIlane keTalo badhe mahimA zAstrakAroe batAvyo che? manuSya je potAnA zIlanuM rakSaNa karatA hoya, to teo A lokamAM saMpUrNa sukha bhogavI chevaTe mokSanA adhikArI bane che strI jAtimAM zIlano guNa sarvottama gaNAya che. e akSarazaH satya che. ane je strIo tenuM yathArtha paNe pAlana kare che, teo devI svarUpA ja kahevAya che. pitAjIne vicAra mAruM lagna koI ucca adhikAra yukta ane zrImaMta yuvaka sAthe karavAne che; paraMtu meM mAruM sarvasva saMkalpathI vijayane svAdhina karyuM che. te zuM anyanuM thaI zake kharuM? kadi nahi ane jo tema thAya te mArA zIlane zuM bhaMga thato nathI? thAya che ane tethI A zarIra, mana ane AtmA e traNene svAmI eka mAtra vijaya ja che, e meM je saMkalpa karyo che, tene game te bhoge huM vaLagI rahevAne taiyAra chuM." caMpAe e pramANe nizcaya karyo ane tethI tenA baLatA hRdayane kSaNavAra zAMtino anubhava thaye; paraMtu tene pAcho turataja vicAra thaze ane tenAthI moTA svare bolI javAyuM. "paraMtu vijayane patto nathI, enuM zuM karavuM ? te kayAM haze ane tenuM zuM thayuM haze ?" "eTalA mATe ja huM tane kahuM chuM ke caMpA ! tuM tenI AzA have mUkI de ane kaI lAyaka yuvakanI sAthe lagna karIne sukhI thA." thAnasiMha zeTha caMpAnuM chevaTanuM vAkaya sAMbhaLIne tene uttara ApatA eraDAmAM dAkhala thayA. caMpA zaramAI gaI ane zaramathI teNe nIcuM joI lIdhuM. thAnasiMha caMpAnI sAme paDelA Asana upara besatAM besatAM kahyuM, "caMpA ! zA mATe zaramAya che ? mAruM kathana zuM tane megya lAgatuM nathI ?" caMpAe saheja UMcuM joIne tathA pitAnAM kamaLa samAna netrAne vikasita karIne kahyuM. "pitAzrI ! ApanI sanmukha zaramane tyAga karuM chuM, te mATe mane kSamA Apaje. A5nuM kathana 5 ja che; paraMtu vijaya sivAya Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA punaruddhAra anya yuvakane huM lAyaka gaNatI nathI. thAnasiMhe potAnA Asana uparathI UThIne caMpAnA mastake premapUrvaka hAtha pheravatAM pheravatAM kahyuM. "priya putrI! tAre daurya ane tArI ekaniSThA joIne huM bahu ja khuzI thayo chuM. tane khuzakhabara kahevAne mATe ja huM atyAre ahIM Avyo chuM; paraMtu te kahetAM pahelAM tArI parIkSA karavAnI mArI lAlacane rokI nahi zakavAthI ja meM tene viparIta prazno pUchIne duHkhI karI che. have tuM tArA dilanA duHkhane dUra kara ane huM je khuzakhabara lAvyo chuM te prasanna thaIne sAMbhaLa. caMpA ! vijayane ahIthI rajA ApyA pachI tenA viyegathI tane upajatuM duHkha joIne mane mArI bhUla samajavAmAM AvI hatI ane tethI tene punaH sukhI karavAnI IcchAthI huM vijayanI gupta rIte zidha karAvato hato. bahu prakAre zodha karAvyA pachI Aje mane tenI khabara maLI che. zahenazAhanA mitra phaujI prabhAtamAM ApaNuM AvAse AvyA hatA ane teNe ja tene patto meLavI Ape che. teNe zarUAtanI keTalIka hakIkta gupta hovAthI mane kahI nathI, paraMtu chevaTenI je hakIkata kahI che; te e che ke vijaya kaI kAraNathI zahenazAhanI kRpA saMpAdana karIne divAna ToDaramallanA tAbAmAM adhikAyukata sArI padavI meLavI zake che. vratane prabhAva mahAna che ane A rIte A tAruM vrata saphaLa thayeluM joIne mane bahu ja AnaMda thAya che. te AdareluM vrata AvatI kAle saMpUrNa thatuM hoI tenA uthApanane utsava paNa AvatI kAle ja ujavavAnuM che, te vakhate vijayane mAnasahita ApaNuM Avaze teDI lAvazuM ane pachI gya avasare tAruM lagna tenI sAthe karavAnI goThavaNa karIza; mATe putrI ! sarva ciMtAne tyAga karIne kharA AnaMdane have anubhava kara." thAnasiMhe gharanA strIvargamAM vijya saMbaMdhI khuzakhabara ApI ke tarata ja caMpAnI mAtA, tenI bhAbhI ane tenI sakhIo caMpAnA oraDAmAM AvI pahoMcyAM ane caMpAnA harSamAM sarva sAmela thayAM. samavayanI sakhIo caMpAnI mIThI mazkarI paNa karavAnuM cukatI nahotI ane caMpA tenA pratyuttaramAM mAtra maMda maMda hasatI hatI. kSaNavAra pahelAM caMpAnA oraDAmAM je zAkane sAmrAjya patharAyeluM hatuM, tenA badale have AnaMdanI Urmio uchaLavA lAgI.. uttamakuLanI, zIlavaMtI ane surasuMdarIo samAna lalita lalanAo ekatra thAya, tyAM maMda hAsya, mIThI mazkarI ane nirdoSa AnaMdanuM sAmrAjya chavAI jAya temAM zuM Azcarya ? Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - prakaraNa 14muM kSAtravaTa "rahe prajA dhana yatna se ja bAMkI taravAra, so phala ke na le sake, jahAM kaTIlI DAra." mahArANA pratApane putra kumAra amarasiMha cAMDa nagara prati nIcI najare ane dhImA pagale cAlyo jAte hato. tenA hRdayamAM A samaye tenI priyatama rUkimaNInA vicAro ghoLAtA hatA. amarasiMha premI hatA; te rUkimaNane potAnA zuddha hRdayathI cAhato hato ane tethI te tenA milanane mATe atyAra pahelAM bahu ja Atura rahetA hatA, mevADane punaruddhAra na thAya tyAM sudhI pratApasiMhe sarva bhega-vilAsane pite tyAga karyo hato ane pitAnA parivAranAM sagAMone ane AtmIya saradArone paNa tene tyAga karavAnI pharaja pADelI hatI ane tethI premI yugale ekAMtamAM maLIne premaceSTA karavAnuM sAhasa karI zakatAM nahotAM. jo ke amarasiMhanA hRdayamAM A vAta ghaNI khUMcatI hatI; kemake te premI ane vilAsI hatA; te paNa mahArANAnI dhAkathI te rUkimaNIne maLavAnuM ucita mAnato nahoto. Aje rukimaNuM sAthe tenuM je milana thayeluM hatuM, te agAuthI karI rAkhelA gupta saMketanuM A pariNAma hatuM. amarasiMha cUDa nagara tarapha jatAM jatAM rukimaNInA saMdaryanA, tenI mIThI vANInA ane tenA AkarSaka vartananA ja vicAro karato hovAthI AsapAsanA pradezanuM tenuM kazuM paNa bhAna nahotuM. eka masta mANasanI jema AnaMda-laharImAM jhulatA jhulato cAlyo jato hato. A samaye be ghoDesvAro pitAnA dUdheDA jorathI deDAvatA kumAranI pAchaLa AvatA hatA, gheDAnI kharIone avAja najIka ane najIka saMbhaLAte hate; paraMtu premasAgaramAM gothAM khAtAM amarasiMhane tenuM bhAna nahotuM; te to jemane tema nIcI najare cAlyo jato hato. ubhaya gheDesvAro kSaNavAramAM amarasiMhanI atyaMta najIka AvI pahoMcyA ane te mAMhenA eke kumAranuM nAma laIne tene bolAvyo, tyAre ja te Ubho rahyo ane temanI sAme joI rahyo. A banne ghaDesvAromAM eka maMtrI bhAmAzAha hato ane bIje kumArane mitra raNavIrasiMha hato, Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA punaruddhAra bhAmAzAhe jarA vAthI pUchyuM, mAM gayA hatA, kumAra ?" "A pAsenA upavanamAM jarA krUravAne gayA hatA; paraMtu tame Ama kayAMthI AvA che ?' amarisaMhe seAtAne pUchela praznanA uttara ApatAM sAmA prazna pUchyA. 76 "duzmaneAnI hilacAla jANI levAnA hetuthI ame ApaNA gupta bhIlatA pAsethI khabara meLavavAne mATe gayA hatA." bhAmAzAhe uttara ApyA. kAMI khabara maLI ke nahi ?" amarasiMhe puna: pUchyuM. hrA, meAgala senApati dikhAM ane rAja mAsiddhatA saradAra si. sainya sahita pana pradeza upara hUmalA karavAne mATe thADA ja ja krAsanA aMtare chAvaNI nAMkhIne paDelA che, evI khakhara ApaNA vizvAsu bhIlAe ApI che." raNavIrasiMhai javAnna ApyA. tyAre ApaNe have ahIMthI kyAM jazuM ? kayAM chupAIzuM' ?' amarasihai khinnatAthI pUchyuM kamAM jaIzuM ? kayAM chupAIzuM ?" bhAmAzAhe bhAra daIne kahyuM. kumAra ! AvAM nirmAlya vacanA tamAsa mukhamAM zAbhatA nathI.' tyAre ApaNe zuM karazuM ?" kumAre pharIthI paNa e ja savAla rajU karyAM. kartavyatI tamane kayAM darakAra che, kumAra ?" bhAmAzAhe kahyuM. amarasiMhe jIvAM caDAvIne kahyuM. "tavyanI mane darakAra nathI, tyAre DhAne che " khIjAte haiAya ke na heAya, e judA savAla che; paraMtu tamane tA ghaNI ochI ja che." bhAmAzAhe spaSTatAthI kahyuM. ane have amarasiMhuM AgaLa zA javAba Ape che, te sAMbhaLavAne Atura thaI rahyo. kavyU darakAra mane echI che, ema tame zA uparathI kaheA che ?" amarisaMhe puna: bhavAM caDAvIne pUchyuM. "zA uparathI kaheA che!, e kAMI prazna nathI, kumAra ! tame tamArA aMtakarNane ja pUchI juo eTale tamane svayaM uttara sudhI Avaze " zAhe uttara ApyA. bhAsa Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSAtravaTa kALa "a'taHkaraNune pUchavAnI agatya nathI." amarisaMhe bedarakArIthI kahyuM. '"ThIka, ataHkaraNane pUchyuMAnI agaNya na hoya teA bhale, paraMtu kumAra ! jo ke hu have prauDha thA chuM ane tethI mArI buddhi ane zakita zithila thaI gaI haze, ema svAbhAvika rIte tame dhAratA hazeA; teA pazu mevADanAM ane ApaNA parivAranAM pratyeka manuSyanA hRdayamAM rahelA gupta sarkatA ane vicArAne haju hu'nI levAne samartha chuM. tame atyAre kayAM ane zA hetuthI gayA hatA, e huM pAchaLanI paristhitine joIne sahejamAM jANI zakayA chuM. mATe kumAra ! vAtane zA mATe chupAvA che! ?" bhAmAzAhe gauravayukta svare kahyuM. 'vAtane chupAvavAnuM mane kazuM prayojana nathI; kemake mAru. atyAranuM vana kAI paNu rIte aTita nathI.' amarisaMhe javAba Apyo. bhAmAzAhe kahyuM. '"tamAruM vartana advaita hatuM, ema kahevAnI mArA kiMcit mAtra paNa Azaya nathI. paraMtu atyAranA kaTokaTInA samaye vilAsanI vAtA ane premanI ceSTAmemAM rAkAI rahevAthI ApaNA kattavyane zu` hAni paheAMcatI nathI ? mahArANAe Adarela satyAgrahane ApaNI AvI rItinI khedarakArIthI zuM dhakko paheAMcatA nathI ? avazya paheAMce che ane tethI mArA kathananA bhAvA` kivA Azaya eTaleA ja che ke tame hamaNAM tamArA vilAsI svabhAvanA tyAga karI kharA kavyamAM satat joDAI raheA, e ja tamArA mATe uttama che. kumAra ! A bhUminA tame bhaviSyanA rakSayukartA de! ane ame atyAre je svAtaMtryanuM khIjarApaNu karIe chIe, tenAM madhura phaLAne cAkhavAne avasara tamane maLavAnA che ane tethI tamAre sAva nika lAbhanI khAtara bedarakArInA tyAga karI kALajIvAna thavAnI jarUra che.' amarasiMha uparyukta vacane sAMbhaLI zaramathI kevaLa nIcuM neI rahyo. bhAmAzAhane javAba devAnu tenAmAM sAmarthya rahyu nahatu. tene cUpa rahelA joIne bhAmAzAhe AgaLa calAvyuM, "kumAra ! tame ema samajatA haze. ke huM mahArANA pratApasiMhanA jayeSTha putra ane mevADanA yuvarAja chu eTale mane krANu kahenAra che ? paraMtu mane kahevAnI jaNAya che ke jo tamArI evI mAnyatA hAya, teA te dhaNI ja bhUlabharelI che. tame yuvarAja cheA, e vAtane ame svIkAra karIe chIe ane tethI tamAruM agatya Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADane punaruddhAra ghaTita sanmAna karavuM e amArI pharaja che; paraMtu jo tame tamArA kSAtravaTa dharmane jANatA na ho, to ame prajAjane tamane mAna ApazuM kharA ! tame rAjavaMzamAM jagyA che. zA mATe ? eTalA ja mATe ke tamAre sarvaguNasaMpanna banIne tathA kSAtravaTa dharmane anusarIne prajAnuM pAlana ane dezanI svataMtratAnuM rakSaNa karavuM ane jo tame e pramANe varte nahi te pachI mevADa upara tamAro adhikAra zuM kAma ? yuvarAja ! tamane mArI A vAta atyAre te viSa samAna lAgaze, paraMtu jo tame e vAtenA marmane samajazo ane tadanusAra tamAruM vartana rAkhaze, te tamane chevaTe e vAte amRta samAna lAgaze ane to ja tame bhaviSyanA mevADanA adhipati thavAne lAyaka thaze. chevaTamAM yAda rAkhaje kumAra ! ke jo tame tamArA vilAsI svabhAva upara vijaya meLavaze nahi ane tamArA kSAtravaTa dhamanuM yathArtha rIte pAlana karaze nahi, te mane khAtarI che ke tame mevADanI svataMtratA gumAvI deze ane megalanA dAsatvane svIkArazo. mArAM A vayane tamArA hRdaya upara barAbara katarI rAkhajo, evo khAsa karIne mAro Agraha che." - kumAra amarasiMha A badho vakhata avanata mukhe Ubhele hato. tenI mukhacaryAthI samajAtuM hatuM ke tenA hRdayamAM pazcAtApa thata haze. bhAmAzAha ghoDA uparathI nIce utaryo ane raNavIrasiMhe paNa tenuM anukaraNa karyuM. bhAmAzAhe ghoDA uparathI utarIne kumArane vicAragrasta sthitimAM jaIne kahyuM. kumAra ! mArA uparanA kathanathI jo tamane mAThuM lAgyuM hoya to mApha karaje, kemake meM tamane je kahyuM che, te tamArA hitanI khAtara ja kahyuM che. have cAle nagaramAM jaIne mahArANune zatrunI hilacAlanI khabara ApIe." AgaLa bhAmAzAha ane pachavADe amarasiMha ane raNavIrasiMha, e pramANe teo nagara tarapha cAlyA. mArgamAM keIe kAMI paNa vAta karI nahi, DIvAramAM teo nagaramAM AvI pahoMcyA ane mahArANA pratApasiMhane maLyA. bhAmAzAha pratApasiMhane zatranI hilacAlanI savistara khabara ApI ane te sAMbhaLI lIdhA pachI pratApasiMhe kahyuM "mogale ApaNane ahIM paNa sukhe besavA de, evo saMbhava nathI ane mArI e dhAraNA tame ApelA samAcArathI Aje satya nIvaDI che; paraMtu maMtrIzvara ! have ApaNe zuM karavuM ?' bhAmAzAhe turata ja javAba Ape. "karavuM, e Apa kayAM nathI jANatA ? atyAre ApaNI pAse jema koI paNa paNa prakAranI yuddha sAmagrI Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSAtravaTa 79 nathI, tema laDanAra mANaso paNa nathI, e A5 sArI rIte jANo cho ane tethI mArA abhiprAya pramANe ApaNe A sthaLane tyAga karI anyatra cAlyA javuM, e ja ApaNA mATe hitAvaha che." pratApasiMhe roSadarzaka svarathI kahyuM. "maMtrIzvara ! tamAre abhiprAya hAlanI ApaNI sthiti jotAM ja ke ayogya to nathI, to paNa huM tene atyAre mAnya rAkhI zakIza nahi. mAre A samaye paNa punaH mArA kSAtravaTanuM darzana mogalene karAvavuM che ane tethI ApaNI pAse jeTalA mANaso che, te sarvane AvatI kAle laDavAne mATe taiyAra rAkhavAnI goThavaNa karo." pratApasiMhanuM nizcayAtmaka kathana sAMbhaLIne bhAmAzAhe tene kAMI paNa prativAda nahi karatAM kahyuM. "jyAre ApanI IcchA yuddha ja karavAnI che, tyAre huM paNa ApanA abhiprAya sAthe maLato thAuM chuM ane tethI ApanI AjJA mujaba sarva prakAranI taiyArI rAkhavAnI goThavaNa hamaNAM ja karuM chuM." ema kahI bhAmAzAha, raNavIrasiMhane laI tyAMthI cAlyo gayo ane pratApasiMha tathA amarasiMha judA judA viSayenI vAta karatAM tyAM besI rahyA, bIjA divasane sUryodaya thayA. bhAmAzAhe karelI goThavaNa mujaba keTalAka rAjapUta ane AsapAsanA pradezanA vizvAsu bhIla capana pradezanA upavanamAM ekatra thayA hatA. talavAra ane bhAlAvALA rAjapUta sainike jayAre kAMIka nirAza jatA hatA, tyAre tIrakAmaThAMvALA bhIla AnaMdI dekhAtA hatA. eka bAju salbararAja ane anya saradAro ane bIjI bAju raNavIrasiMha tathA karmasiMha vagere yuddhakAya saMbaMdhI masalata calAvI rahyA hatA. A vakhate mahArANA pratApasiMha, kumAra amarasiMha tathA maMtrIzvara bhAmAzAha sAthe AvI pahoMcyA. saradAroe ane sainikoe temane lazkarI niyame ghaTita mAna ApyuM. mahArANAe pitAne yuddhane poSAka paherelA hatA ane kavaca ane TepanI vacce mAtra ughADA rahelA mukhanI pratibhA ane be AMkhamAMthI. chuTatI tejanI dhArA sAmA mANasanA hRdayamAM pUjyabhAva ane bhayane ekI sAthe janma ApatI hatI. kumAra amarasiMhe paNa lazkarI piSaka paridhAna karela ha; to paNa tenuM suMdara mukha ane caMcaLa AMkho tenA atIva vilAsI paNAnI sAkSI pUratAM hatAM. maMtrIzvara bhAmAzAhe je poSAka paherelo hate; te paNa yuddha samayane ja hato ane tethI tenI bhavyatA, gaMbhIratA ane daDhatAmAM vRddhi thayelI jaNAtI hatI. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADane punaruddhAra kSaNavAra rahI pratApasiMhe pitAnA hAthamAM pakaDelA bhAlAne jamIna upara barAbara TekavIne kahyuM. "bahAdUra vIro ! mane kahevAne AnaMda thAya che ke Aje punaH ApaNane ApaNI jananI janmabhUminI svataMtratAnA rakSaNane mATe zatruo sAthe yuddha karavAne alabhya avasara prApta thaye che; je ke AjasudhInA pratyeka yuddhamAM ApaNe parAjaya thatuM Avyo che, to paNa ApaNe ApaNuM hRdayamAM nirAzAne sthAna ApyuM nathI ane saMpUrNa hiMmata ane bahAdUrIthI ApaNe ApaNe bacAva karatA AvyA chIe. A vakhatanA yuddhamAM paNa tame sarva pUrvanA jevuM ja parAkrama karI batAvaze, evI huM AzA rAkhuM chuM. AthI vizeSa protsAhana ane AgrahanI tamane jarUrI Ata hoya, ema huM mAnato nathI; kemake tame tamArA dharmane barAbara samaje che ane tamArI bhUmi, tamArA samAja ane tamArA dharmanuM rakSaNa karavAne mATe tame Atura che, evI mArI khAtarI hevAthI huM tamane vizeSa prasAhana na Ape te e sarvathA svAbhAvika ja che. chevaTe, mAruM zarIra saradAre ane bahAdura sainike! bhagavAna ekaliMgajInI kharA hRdayathI prArthanA karo ke jethI ApaNane ApaNuM kAryamAM saphaLatA maLe." pitAnA mahArANAnI nehasUcaka AjJAnusAra sarva saradAro, sainikAe ane bhalee pitAnAM vividha hathiyAro namAvIne bhagavAna ekaliMgajInI kSaNavAra manamAM prArthanA karI lIdhI ane tyArabAda pratApasiMhane dUkama thatAM teo sarve yuddhane mATe yogya sthaLe javAne AgaLa vadhyA. madhyAhane samaya thaye te pahelAM pratApasiMhe potAnA nAnA lazkara sAthe capana pradezamAMhenA gya sthaLe AvI pahoMcyA ane tyAM lazkarane yogya holamAM goThavIne tathA lazkaranI mukhya saradArI kumAra amarasiMhane ApIne mogala sainyanI rAha jovA lAgyo. kSaNavAramAM mogala sainya sAmI bAjue AvI pahoMcyuM ane AvIne UbhuM rahetAM ja bane sainya vacce yuddhanI zarUAta thaI gaI. megale ane rAjapUto sAmasAmA AvIne talavAra ane bhAlAthI ekabIjA upara prahAra karavA lAgyA ane lAga maLatAM ja ekabIjAnAM maratakAne dhaDathI judAM karavAnuM cUkatA nahotA. rAjapUta sainike medonmatta thaIne yuddhakAryamAM pravRtta thayelA hatA ane vizeSamAM cAlAka bhIlo bane ane pattharane varasAda varSAvatA hatA; to paNa mogala sainikenI harolamAM bhaMgANa paDe tema nahotuM; kemake tenI saMkhyA eTalI badhI vizALa hatI ke theDAka hajAra rAjapUta ane Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSAtravaTa bhIleAnA game tevA dhasArAthI teo saheja paNu AMca khAya tema nahetu. pratApasiMha ane bhAmAzAha ekakhAju UbhA UbhA A dazya khetA hatA. tee peAtAnA sainyanI nabaLAI turata ja samajI gayA ane tethI pAtapeAtAnA gheADAne eDI mArIne teoe yuddhamAM jha MpalAvyuM. pratApasiMha saini| vacce ghumatA ghumatA megala senApati dikhAM ane caMdrasiMha jyAM UbhA hatA, tyAM AvI paheAMcyA. phrarikhAM tathA caMdrasiMha sAvadha ja hatA eTale peAtAnA kharekharA pratispardhI ne joI ekadama tenI sAme dhasI AvyA ane peAtAnI talavArAne myAnamAMthI kheMcI kADhI tenI upara tUTI paDayA. pratApasihe peAtAnA bacAva peAtAnA ati tejadAra bhAlAthI karatAM karatAM cadrasiMha tarapha joIne kahyuM. "caMdrasiha ! tame hamaNAM eka bAju upara UbhA raheA; kemake tame, game tema paNa mArA tikhaMdhu che ane tethI huM mArA bAhubaLanA svAda prathama ja tamane cakhADavAne IcchatA nathI. mane prathama dikhAM sAthe laDI levA dA ane tyArapachI tamArI sAthe laDIza ane tamane paNu khatAvI ApIza ke pratApasiMhamAM keTalu sAmarthya rahelu che. ' pharidakhAMe pratApasiMhanuM e kathana sAMbhaLI laIne kahyuM. "caMdrasi'hajI! tamArA tikhaMdhu hAvAnA dAvA karanAra pratApasiMha satya kahe che; mATe tame hamaNAM tA eka bAju UbhA UbhA amArA yuddhane joyA kare e ja ThIka che. kAraNa ke tethI me' lIdhelI pratijJA pUrNa karavAnI mane saralatA thaze." 1 pratApasiMhai peAtAnA gheADAne geALa pheravatAM pheravatAM pUchyuM", "zI pratijJA lIdhI che, khAMsAheba ! zuM te kahevA jevI nathI ?" pharidakhAMe gava thI javAba ApyuM. "e pratijJA tamane mAre kahevI ja joIe, rANAjI! ane te e che ke mAre game te bhege tamane pakaDIne zahenazAha akabaranI hajuramAM laI javA che. A mArI pratijJA." pratApasiMhe mUche upara hAtha mUkatAM kahyuM. "ema ke? khAMsAheba ! pratijJA tA avazya sArI karI che; paraMtu mane pakaDeA te pahelAM tame ja khudAnA divAna thaIne tenI hajuramAM paheAMcI na jAe, e dhyAnamAM rAkhajo." pharidakhAMe kAMIka krodhathI kahyuM". rANAjI ! mAre dhyAnamAM rAkhavA jevuM kAMI che ja nahi; je dhyAnamAM rAkhavAnuM che, te tamAre ja che; kemake badhAnI aAyakhI vacce tame jue che| tema tamane hamaNAM ja keda pakaDI lauM... Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADane punaruddhAra chuM. tame jyAM sudhI mArA sAmarthyane jANyuM nathI, tyAM sudhI ja tame bedarakAra che; paraMtu jyAre jANaze, tyAre ja khabara paDaze ke duniyAnI sapATI upara pharinAM nAmaka eka zeramarda hayAtI dharAve che." pratApasiMhe hasIne kahyuM. "vAha, vAha khAMsAheba! tame bhASaNa te sAruM karI jANe che, paraMtu tamane ATaluM te yAda ja haze ke yuddhanA medAnamAM zabdanI kazI paNa kiMmata nathI. yuddhamAM te baLavAna hAthanuM ja kAma che. mATe mithyA pralApane tyAga karI marda ho to sAmA cAlyA Ave; pratApasiMha tamArA jevA mAnanIya puruSanuM yogya sanmAna karavAne taiyAra ja che." pratApasiMhanA uparyukta vacane sAMbhaLI pharidakhAne mijAja hAthamAM na rahyo. te kedhAMdha thaIne ekadama tenI upara dhasI AvyuM. banne vacce tumula yuddha macyuM ane kaNa ne harAvaze, e bannenI yuddhakAryanI dakSatA joIne kahI zakAya tema nahotuM. eka kalAka paryata A pramANe teo vacce yuddha cAlyuM, paraMtu bemAMthI eka paNa thAke tema nahotuM. pratApasiMhe have vicAryuM ke pharidakhAM sAmAnya puruSa nathI, eTale teNe potAnA ghaDAne acAnaka eDI mArIne evA te jorathI kudAvyuM ke te phariMdakhAnAM ghoDAnI atyaMta pAse jaI pahoMce. barAbara te ja kSaNe pratApe pitAne tejadAra bhAle lAga joIne jorathI pharidakhAMnI chAtImAM ghAMcI dIdhe. pharidakhAe pahereluM bakhtara tUTI gayuM ane bhAle tenI chAtImAM pesI jatAM te ghaDA uparathI uchaLIne nIce paDI gayo ane paDatAM ja tene prANa khudAnI hajuramAM prayANa karI gaye. caMdrasiMha ke je atyArasudhI A ubhayanuM yuddha jete sAme Ubho hato te A sthiti nihALIne ekadama pratApa upara dhasI Avyo ane tenA mastaka upara pitAnI talavArane sakhata phaTake lagAvya. caMdrasiMhanA A phaTakAthI mevADane. sUrya turata ja asta pAmI jAta; paraMtu mevADane bhAgyaravi bhAmAzAha bhAge ekadama pitAne ghoDo doDAvato tyAM AvI pahoMcyo ane caMdrasiMhanI talavAranA ghAne pitAnI talavAra upara jhIlI lIdho. caMdranI talavAra bhAmAzAhanI talavAra sAthe athaDAtAM bhAMgI gaI ane bhAMgelo kaTake khaNakhaNATa karate dUra jaIne paDe. A daramyAna pratApasiMha pharidakhAnI chAtImAMthI pitAno bhAlo pAcho kheMcI kADhIne sAvadha thaI gayo hato ane te turata ja caMdrasiMha upara dhasI gaye ane tenA ghaDAne evo te jorathI bhAle mAryo ke te pitAne jIva laIne yuddha bhUmimAMthI palAyana thaI gayo. megala sainike ke jeo atyAra sudhI Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSAtravaTa saMpUrNa bahAdUrIthI laDatA hatA, te pitAnA senApatinA mRtyunA samAcAra sAMbhaLI tathA upasenApati caMdrasiMhanA palAyananI vAta sAMbhaLI nirAza thaI gayA ane tethI temane yuddhane jusso narama paDI gayo. yuddhano jessa narama paDatAM temanI harolamAM bhaMgANa paDavA lAgyuM ane ghaNuM kharo to pitAne jIva bacAvavAne mATe nAsI paNa gayA. rAjapUto ane bhIlae o takano lAbha laI nAsI jatA mogala sainike upara tUTI paDayA ane ghaNuMne mRtyune zaraNe karI dIdhA. kSaNavAramAM yuddhabhUmi upara eka paNa meMgala sainika jevAmAM nahi AvatAM pitAnA sainikone pAchA pharavAnI AjJA ApI pratApasiMha pitAne jIvanA jokhamamAMthI bacAvanAra bhAmAzAha AgaLa AvI pahoMcyo. teNe AvatAM veMta ja kahyuM. "maMtrIzvara ! tame vakhatasara AvIne mane caMdrasiMhanI talavArane bhoga thato bacAvI lIdho che, te mATe huM tamAre upakAra mAnuM to te aghaTita gaNAze nahi. AjathI keTalAka varSo pUrve AzAzAhe mArA mahuMma pitA mahArANu udayasiMhane bAlyAvasthAmAM Azraya ApI temanuM mRtyunA bhayamAMthI rakSaNa karyuM hatuM, e vAta sarvatra jANitI che. ane Aje tame mAruM rakSaNa karIne mevADanA bhAgyavidhAyakanuM pada prApta karyuM che, e vAta sarvatra jANitI thavA sAthe mevADanA ItihAsamAM mahatvane pAmaze. bhagavAna ekaliMgajInI kRpAthI je ApaNe mevADane punaruddhAra karI zakIzuM, te tene badhe yaza, tamArA AjanA samayecita vartanathI tamane ja maLavo joIe, evI mArI IcchA che." mahArANuM !" bhAmAzAhe namratAthI kahyuM. "mevADanA punaruddhArane yaza mane ja maLavo joIe evI ApanI IcchA jANI huM Apane ahezAnamaMda thayo chuM; paraMtu meM mArI pharaja karatAM kAMI vizeSa mahattvanuM kArya karyuM nathI. svAmInI sevA ane tene kharA vakhate sahAya karavI, e sevakanuM kartavya ja che. ane tethI Apane meM je yatakiMcit sahAya karI che, te mATe mArI prazaMsA karavAnI zI agatya che ?" "sevakanA kharA kartavyanI kadara karavI, e svAmInI pharajane huM sArI rIte jANuM chuM ane tethI ja meM tamArI yogya prazaMsA karelI che; paraMtu hAla te viSe vadhu vAtacIta karavAne ApaNane samaya nathI. A vakhate je ke ApaNI jIta thaI che; te paNa ethI ApaNuM kArya sarala thAya tema nathI. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADane punaruddhAra A yuhamAM ApaNuM ghaNuM sainike mAryA gayA che ane keTalAka ghAyala paNa thayelA che. mATe tame ghAyala thayelA sainikonI davAdArU karAvavAnI goThavaNa kare ane huM tathA kumAra amarasiMha nagaramAM jaIe chIe. vaLI raNavIrasiMha khabara lAge che ke karmasiMha sakhata rIte ghAyala thayela che ane tene nagaramAM laI javAmAM Avyo che; tethI tame ghAyala thayelA sainiko mATe egya vyavasthA karI tusta ja Avajo." pratApasiMha e pramANe kahIne kumAra amarasiMha. sAthe tyAMthI cAlyA gaye ane bhAmAzAha raNavIrasiMhane laI ghAyala thayelA senilanI vyavasthA karavAmAM guMthAya. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 15muM AcArya zrI hIravijayasUri AIna-I-akabarInA khIjA bhAganuM 30 muM prakaraNa te kALanI vidvAna puruSA sa`kha'dhI che. temAM keTalAka mahApuruSono nAmAvalI gAThavelI che. A nAmAvalInuM 16 muM nAma hIravijayasUrinuM che. A hIravijayasUri te samayanA eka samartha AvyA hatA ane temanA sadupadezanA prabhAva mogala zahenazAha akabaranA cAritra upara eTalA tA saccATa paDelA hatA ke temane peAtAnA guru tarIke gaNelA hatA. eka vinIya ane vidhamI bAdazA potAnA guru tarIke jainAcAryane mATe ane tadnusAra temanuM mAna sAcave, e banAva pratyeka jainane abhimAna levA jevA che eTaluM ja nahi, pazu tethI te jainAcAya jevA ane keTalA badhA samatha vidvAna ane vizvanA bheda tathA tattvonA nAtA heAvA joIe, e paNu ApaNe sArI rIte jANI zakIe tema che. zahenazAha akabaranuM prAthamika jIvana hu vakhANavA lAyaka nahetuM, e tenI kreTaleka aMze kruratA ane viSaya-lelupatAthI sAbita thAya che; paraMtu jyArathI tene zrI hIravijayasUrinA samAgama thayA hatA, tyArathI tenA jIvanamAM ghaNA mahattvanA pheraphAI thaI gayA hatA, e ItihAsanA vAMcanathI naNI zakAya tema che. suprasiddha ezavALa vaMzamAM hIravijayasUrinA janma thayA hatA. guja rAtamAM AvelA prAda pATaNu (pAlaNupura)mAM kuMrAzAha nAme eka jainadhamI viSNuka hatA. A rAzAhane nAthI nAme strI hatI. kuMrAthAha ane nAthI ubhaya pati-patnI pavitra mananAM, umadA vicAranAM, sadguNI, pApakArI, dayALu ane dharma pratye prItivALAM hatAM. vizeSamAM A daMpatI vacce gADha prema hatA ane e zuddha ane nirmAMLa premanA phaLarUpe temane tra putrA ane traNa putrI anukrame thayAM hatAM. tyArabAda keTaleka samaya vityA pachI kuMrAzAhane peAtAnI patnI nAthIthI ceAthA putraratna hIravijayasUrinI prApti thaI. temanA janma vikrama saMvat 1583 (I. sa. 1526-27)mAM mAtra ziSa di 9 ne seAmavAre thayA hatA. hIravijayamAM bAlyAvasthAthI ja ane lakSaNlRAnA vAsa thayelA hatA. temaNe peAtAnI daza-bAra varSanI uttama guNa bhavA Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADane punaruddhAra thaI, te pahelAM vyAvahArika viSayane jarUra jeTale abhyAsa karI lIdhe hato ane te uparAMta eka vidvAna ane zAMta prakRtinA muni pAse rahIne dhArmika jJAna paNa meLavI lIdhuM hatuM. je je mahApuruSe A avanItala upara thaI gayA che, teo sarve saMsAranI mAyAjALane viSama prakAranI gaNIne tenAthI dUra rahevAnuM ja pasaMda karIne prAya: vairAgyavRttine dhAraNa karanArA hoya che. muninA sahavAsa ane dhArmika jJAnanA sevanathI hIravijayanuM mana paNa saMsAra uparathI UThI gayuM hatuM ane vairAgya tarapha kheMcAvA lAgyuM hatuM ane tethI te vyAvahArika kAryomAM rasapUrvaka bhAga letA nahatA. jyAre hIravijayanuM vaya tera varSanuM thayuM, tyAre temanAM mAtApitAne svargavAsa thaye. hIravijayane mAtA-pitA upara bahu ja bhaktibhAva hato ane tethI temanA mRtyuthI tenA hRdaya upara sacoTa asara thaI ane tenuM citta vizeSa udAsIna vRttine dhAraNa karatuM gayuM. keTalAka samaya vityA bAda hIravijaya pitAnI bahenane maLavAne mATe pATaNa gayA. pATaNamAM rahetI temanI bahenanuM nAma vimaLA hatuM, vimaLA bahu ja sadgaNI ane suzIlA hatI. ene tethI teNe pitAnA bhAIne Avelo jANe tene premathI vadhAvI lIdhuM ane tenA udAsIna cittane zAMta karavAne pravAsa karavA lAgI; paraMtu ethI hIravijayanA mana upara kazI asara thavA pAmI nahi. A samaye pATaNamAM zrI vijayadAnasUri nAmaka jainAcArya pitAnI pavitra ane hRdayaMgama upadezavANIthI bhavyajIvone prabodhI rahyA hatA. A AcArya ghaNuM ja pratApI ane vidvAna hatA ane tethI temanI sukIrti gujarAta, rAjasthAna, karacha vagere dezamAM prasarI rahelI hatI. hIravijaya AvA eka vidvAna AcAryanI zodhamAM ja hovAthI temaNe temane samAgama karyo ane dhIre dhIre vadhAryo. zrI vijayadAnasUrinI namratA, temane zAMta svabhAva, temanI karuNAmaya vizALa daSTi ane temanA suMdara upadezanI sacoTa chApa hIravijayanA hRdaya upara eTale sudhI paDI gaI ke temanuM citta vairAgyabhAvamAM vadhune vadhu pravRtti karatuM gayuM ane chevaTe te temanI pAse dIkSA levAne paNa taiyAra thaI gayA. A vAtanI temanI bahena vimaLAne khabara paDatAM teNe potAnA bhAIne eka divase ekAMtamAM bolAvIne kahyuM, "bhAI ! meM sAMbhaLyuM che ke tame saMsArano tyAga karI AcArya mahArAja pAse dIkSA levAnA che, zuM A vAta sAcI che ? je sAcI hoya, te mAre tamane kahevuM joIe ke dIkSA levI e kAMI ramata vAta nathI. dIkSA athavA saMyamavRtta e Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArya zrI hIravijayasUrI nAma ghaNuM suMdara che, paraMtu DuMgara dUrathI jema raLiyAmaNuM lAge che, tema dIkSA e nAmamAtrathI ja suMdara lAge che. kAma, krodha, lobha, meha, mada ane matsarAdi AMtara zatruo upara vijaya meLave, e sarala vAta nathI, mATe saMyamavRtta aMgikAra karavAnA vicArane hadayamAMthI kADhI nAMkhI ApaNuM bIjA baMdhuonI jema ekAda guNI ane svarUpavatI kanyA sAthe lagna karIne saMsAranA sukhane hAla to bhagavo evI mArI IcchA che." haravijaye saMpUrNa zAMtithI kahyuM. "bahena tame je vAta sAMbhaLI che, te satya ja che. tame saMyamavRttane muzkelI bharyuM kArya jaNAvo che, e tamAruM kathana geravyAjabI nathI; paraMtu meM e muzkela kAryane sAdhavAno nizcaya karela hovAthI saMsAranA sukhane bhogavavAnI mArI IcchA nathI. bahena ! tame vicAra karo ke A jIvAtmAe aneka vakhata saMsAranA sukhane anubhava haze, te paNa tene tRpti thaI nathI, enuM zuM kAraNa ? enuM kAraNa e ja ke saMsAranAM e kahevAtAM sukhe kharI rIte sukha nathI, paNa sukhane mAtra AbhAsa ja che ane tethI temAM jIvAtmAnI tRpti thatI nathI. vastusthiti jyAre AvI che ane tenuM mane jyAre satya jJAna thayuM che, tyAre e nAzavaMta, kSaNika ane aMte duHkhadAyI sukhane vAraMvAra meLavavAne mATe mAre zA mATe mArA durlabha manuSya avatArane vRthA gumAvo joIe ? bahena ! tame sukha kone kaho cho ke saMsAramAM sukha jevI vastu kaI che? eka tarapha musalamAne ane rAjapUto laDe che ane bIjI tarapha khuda hinduo ja mAMhe mAMhe yuddha karI rahyA che. ane A yuddhamAM-mAnavonI svArtha yukta laDAImAM hajAro manuSyanI katala thAya che ane lohInI nadIo vahe che, zuM A sukha che ? bahArathI aizvaryavAna ane damAmadAra jaNAtAM bAdazAho ane rAjAe aMtarathI dinarAta rAja khaTapaTa ane pitAnI sattA nabhAvI rAkhavAnA krUra kAvatrAmAM pIDAtA jaNAya che; zuM teo sukhI che ? zrImaMta manuSya dhanane adhika ne adhika vadhAravAmAM potAnA jIvanane gALatAM hoya che; zuM temane satya sukhanuM ekAda svapna paNa AvatuM haze kharuM ke ? garIba manuSya pitAnI AjIvikA mATe sakhata doDadhAma karatAM jovAmAM Ave che; zuM temane kharA sukhane anubhava thato haze ke ? AvI rIte deDadhAmavALI ane jIvanane hAsa karanArI aniSTa pravRttimAM duniyA saMDovAyelI hovA chatAM zuM tame tene sukhI mAne che ? tame bhUle che; sukha kayAM che ? kAma, krodhAdi Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADA punaruddhAra zatrune jItavAmAM, caMcaLA IndriyAne vaza karavAmAM, ekAgra dhyAne AtmasvarUpanuM ciMtana karavAmAM, paramAtmA mahAvIranA pagale cAlavAmAM ane dezanuM, samAjanuM ane prANI mAtranuM kalyANa karavAnI pravRttimAM ja huM kharA sukhane joI zakuM' chuM ane tethI te meLavavAne mATe meM dIkSA grahaNa karavAnA vicAra rAkhyA che.' re hIre pAtAnI bahenanI AjJA meLavyA pachI saMvata 1596, kArtika vadI 2 nA rAja AcArya zrI vijayadAnasUri pAse dIkSA lIdhI. dIkSA lIdhA pachI gurue temanuM buddhicAturya tathA temanA ucca guNA joIne temane dakSiNyu pradezamAM nyAyazAstranuM adhyayana karavA meAkalyA hatA. tyAM tee kaiTaleAka samaya rahI nyAyazAstramAM pAraMgata thaIne punaH pATaNamAM AvI temaNe potAnA pAMDityanuM darzIta karAvIne peAtAnA gurune prasanna karyAM. tyArabAda zrI vijayadAnasUri peAtAnA ziSyama`DaLa sAthe vihAra karatAM karatAM nAradapuramAM AvyA ane tyAM hIravijayane vAyaka'nI upAdhi maLI. zrI vijayadAnasUrine jema jema hIravijayane paricaya paDatA gayA, tema tema temane temanI utkRSTa buddhi, temanAM ucca guNA, temanuM jJAna, temanI namratA ane temanI nirAbhimAna vRttinI khAra paDatI gaI ane tethI teo temanA upara bahu ja prasanna rahetA hatA. nAradapuramAMthI vihAra karI teo keTalAka samaya vityA pachI sirAhImAM AvyA ane tyAM ja cAturmAsa vyatita karavAnA nizcaya karyAM. tee tyAM cAturmAsa rahyA te daramyAna hIravijayanI vadhu ceAgyatA jaNAtAM temane AcAya padavI ApavAnA temaNe vicAra karyo ane te mATe sthAnIka zrI saMdhanI zI IcchA che, te jANI levAne mATe temaNe peAtAnA vicAra saMdha sanmukha jAhera karyAM; sirAhInA sadhe temanA vicArane khuzIthI vadhAvI lIdhA. te pachI yAgya 'muddate hIravijayane AcArya padavI ApavAmAM AvI ane tyArathI tee AcArya zrI hIravijayasUrinA nAmathI oLakhAvA lAgyA. cAturmAsa saMpUrNa thayA pachI zrI vijayAnaMdasUri anyatra vihAra karI gayA ane chevaTe tee vaDalImAM AvyA ane tyAM ja kALadhama ne pAmyA. zrI hIravijayasUri peAtAnA gurue paraleAkragamana karyAnI khabara sAMbhaLatAM ja khahu ja dilagIra thayA; paraMtu tattvaSTithI vicAra karIne teee peAtAnA mananuM samAdhAna karI lIdhuM ane AcArya tarIkenI javAbadArI upADI laI jainazAsananI unnati karavAnA kAryamAM joDAyA. tee prathama trakhAvatImAM AvyA, Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArya zrI hIravijayasUrI tyAMthI DIsA ane khArasada vagere sthaLe vihAra karatA ane bhavya chAne khAdha ApatA tee gAMdhAradaramAM AvIne cAturmAsa rahevAnA nilkya karIne tyAM ja rahyA. le bAdazAha akabare zrI hIravijayasUrinI atyaMta prazaMsA sAMbhaLI temane peAtAnI pAse padhAravAnuM AmaMtra, karavA mATe ahamadAbAdanA subedAra upara pharamAnapatra lakhIne peAtAnA e kama cArIone meAkalavAnI vyavasthA karI hatI, te mujakhkha akabaranA e be kramacArIe ahamadAbAda AvI paheAMcyA ane tyAMnA subedArane bAdazAhanuM pharamAnapatra teee ApyuM. subedAra zAhabuddIne ahamadAbAdanA mukhya mukhya jaina zrAvakrAne peAtAnI pAse khelAvIne bAdazAhanuM pharamAnapatra vAMcI saMbhaLAvyu. ane zrI hIravijayasUrine zahenazAhu akabaranI hajuramAM javAne mATe AjJA ApI. te pachI jaina zrAvakA gAMdhAra gayA ane sUrijIne bAdazAha akammaranA Ama traNanI sarva hakIkata temane kahI sabhaLAvI ane potAnA taraphathI paNa vinaMti karI * Apa bAdazAhanA AmaMtraNane mAna ApI temanI pAse jaze! tA jaina zAsananI bahu ja unnati thaze; mATe Apa cAturmAsa vityA bAda AgrA javAne mATe jarUra vihAra karazeA. sUrimahArAje temanI vAta sAMbhaLI laI vicAra karyAM ke zahenazAha akrakhara satyapriya heAvAthI tenI pAse jaIne tene sadupadeza ApavAthI dharmAMnI khyAti ane dezanuM hIta thavAnA pUratA saMbhava che. A pramANe vicAra karI sUrijIe temane jaNAvyu` ke tamArI IcchA evI che teA huM cAturmAsa thaI rahyA bAda bAdazAha pAse javAne mATe vihAra karIza. zrAvakA e sAMbhaLIne khuzI thayA ane cAturmAsane saMpUrNa thavAne thADe samaya heAvAthI tee vihAra thatAM sudhI zakAyA. cAturmAsa saMpUrNa thatAM zrI hIravijayasUrie gAMdhAramAMthI peAtAnA ziSya parivAra sameta vihAra karyAM. mahI nadI UtarI vaTadala ane khaMbhAta thaIne teozrI thADA divasamAM amadAvAda AvI paheAMcyA. ahamadAvAdanA jainAe temaneA meATA samAreAhathI nagarapraveza karAvyA. subeddAra zAhabuddIne temane dhaNA ja AdaramAna sAthe peAtAnA mahelamAM kholAvyA ane bahumUlya hIrA, mANikaya ane metI vagere vastue bheTa karIne akabarazAhanI icchA jaNAvI temane bAdazAhathI pAse javAnI vinaMti karI. sUrijIe javAba ApyA. khAMsAheba ! sAMsAranA tyAga karIne meM Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA punaruddhAra munijIvanane svIkAra karelA haiAvAthI tame bheTa karelI A suMdara ane bahumUlya vastuone laIne huM... zuM karu? mAre temAMnI eka pazu vastunI jarUra nathI, tema niHsvAthI jIvananA aMge temA svIkAra paNa mArAthI thaI zake nahi; mATe tame tenA upayoga nirAdhAra ane garIba mAnavAne ane prANIAne bacAvavAmAM karajo evI mArI IcchA che. bAdazAha akabarazAhanI zubhecchAne mAna ApI huM temanI pAse javAne mATe ja vihAra karatA karatA atre AvelA chuM ane tethI ahI' keTaleAka samaya vitAvyA pachI huM ahIthI vihAra karIne te tarapha jaIza; mATe te daramyAna temane mArA vihAra sabaMdhI khabara pahAMcADavI hoya teA khuzIthI paheAMcADajo,'' che zAhajIddInasUrijInI niHsvArtha buddhi joIne cakita thaI gayA ane temanI ghaNI ja prazaMsA karI. teNe kahyuM, "sUrijI! ApanA kahevA mujaba bAdazAha salAmatane ApanI vihAra saMbadhI khabara Aje mAkalAvIza; mATe Apane jyAre anukULatA hoya, tyAre Apa temanI hajura javAne vihAra karajo; utAvaLa karavAnI ke takalIpha uThAvavAnI kazI agatya nathI.'' tyArabAda jUdA jUdA viSayeA upara keTaleAka samaya carcA cAlI rahyA pachI sUrijI peAtAnA nivAsasthAne AvI paheAMcyA. ahamadAbAdamAM keTalAka divase sUrIzvare zAMtipUrvaka vyatita karyA ane te pachI bAdazAhe mAkalelA ane kama cArIo sAthe peAtAnA ziSya samudAyane laI phattehapura javAne temaNe vihAra karyAM. * Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNuM 16muM vijaya zAthI maLe che ? ziyALAnI Rtu ane madhyAnhanA samaya hateA. A vakhate pRthivIrAja peAtAnA mahelanA eka eraDAmAM virAmAsana upara dilagIrI bharelA cahere kheDeA hateA. tenA salAhakAraka karamacaMda tenI sAmenA Asana upara kheThelA hatA. krama, karamacaMda ! mahArANA pratApasiMha taraphathI kAMI samAcAra hamaNAM AvyA che ke nahi ?" pRthivIrAje khinnatAthI pUchyuM, "jI hA; temanA taraphathI agatyanA samAcAra laIne eka bhIla bahu ja sastaMbhALapUrvaka ane gupta veze Aje prAtaHkALamAM AvI paheAMcyA che ane teNe AvIne mane mahArANAnA kAgaLa ApyA ke turata ja huM ahIM AvyA hatA; paraMtu neAkare Apa bAdazAhanI hajuramAM gayAnI khabara ApatAM huM pAche! pharyAM hatA." karamade mahArANA taraphathI samAcAra AvyAnA javAba ApatAM sAthe sAthe khulAsA paNu karyAM. 'hA, savAramAM bAdazAhe mane yAda karavAthI huM temanI pAse gaye hatA; paraMtu mahArANAe zA samAcAra mAkalyA che ?' pRthivIrAje pAta bAdazAhanI pAse gayAnI kabUlAta karatAM pUchyuM. karamacaMde mahArANAnA kAgaLa kADhI tene pRthivIrAjane ApatAM uttara ApyA, "EAmalameranA tyAga karyA pachI mahArANA peAtAnA parivAra sAthe capana pradezamAM AvelA caiAnDa nagaramAM jaIne vizvAsu bhIlAnA Azraye rahyA hatA tathA te samaye mahArANAne pakaDI khAdazAha sanmukha lAvavAnI pratijJA karIne senApati ridakhAM ane tenI sAthe rAjA mAnasahunA saradAra caMdrasiha cappana pradeza upara caDAI laI gayA hatA, te te| ApaNe jANIe chIe. A yuddhamAM mahArANAnA vijaya thayA che ane pharidakhAMnA sadaMtara nAza thayA che tathA caMdrasiMha nAsI chUTayA che. A ghaTanAenuM varNana karatAM salukhararAja gAvi MdasiMhajI kAgaLamAM lakhe che ke A yuddhamAM kharekharuM. mahattvanuM kAya' maMtrIzvara bhAmAzAhe kareluM che ane jo teNe cadrasihanI talavAranA bhAga thatAM mahArANAne yogya vakhate AvIne bacAvI lIdhA na hota, te Aje Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 mevADane punaruddhAra mevADane sUrya kyArane asta pAmI gaye heta ane samasta rAjasthAnamAM aMdhakAra vyApI gayo hato. goviMdasiMhe bhAmAzAhanI kArya kuzaLatA ane bahAdUrInI ghaNI ja prazaMsA karelI che. chevaTe e anubhavI saradAra lakhe che ke jo ke A yuddhamAM amane bhagavAna ekaliMgajInI kRpAthI vijaya maLe che; to paNa ame nirAMta karIne zAMtithI eka sthaLe besI zakIe tema nathI; kAraNa ke pitAnA thayelA A parAjayathI bAdazAha akabara dhe bharAIne turata ja bIje dUmale karavAne mATe vizALa sainyane ravAnA karaze ane tethI amAre amArA bacAvane mATe A sthaLane tyAga karavo paDaze. vaLI amArI pAsenA ghaNAM sainike yuddhamAM kAma AvI gayA che tathA je jIvatA rahyA che, tene lAMbA vakhata cAle eTaluM anAja vagere paNa amArI pAse raheluM nathI. AvI sthitimAM bhaviSyamAM zuM thaze, enI kalpanA atyArathI karavI nirupayogI che ane tethI mAtra bhagavAna ekaliMgajInI kRpAne IcchatAM ame sarve A sthaLane tyAtrA karIne tamane A kAgaLa pahoMcaze te pahelAM anyatra cAlyA gayA hazuM." karamacaMda !" pRthivIrAje kAgaLano vattAMta sAMbhaLI lIdhA pachI kahyuM. "kAgaLanI hakIkta sAMbhaLatAM eka taraphathI AnaMda ane te ja kSaNe bIjI taraphathI dilagIrIne sAthe anubhava thAya che. maMtrIzvara bhAmAzAhanA yuddhakozalya mATe mane bahu mAna hatuM ja ane temAM tame kahelI vAtathI vizeSa vRddhi thayelI che. bhAmAzAha e kharekhara alaukika puruSa che ane mane khAtarI che ke mevADane uhAra paNa tenA ja hAthe thaze. mahArANAnI daDhatA ane svadezanI svataMtratA meLavavA mATe temane utsAha joIne paNa temanA mATe dhanyavAdanA zabda mArA mukhamAMthI nIkaLyA sivAya rahetA nathI. AvA rAjA ane AvA maMtrIne je deza ane je bhUmi dharAve che, tene uddhAra game tyAre paNa thayA sivAya raheze nahi; paraMtu temanI atyAranI du:khI sthitine ahevAla sAMbhaLIne mane bahu dilagIrI thAya che. zuM huM eka kSatriya thaIne mArA duHkhI thatAM jAtibhAIne kAMI sahAya na karI zakuM? karamacaMda !" "avazya madada karI zake; paraMtu jyAM sudhI Apa bAdazAhanA kedI che, tyAM sudhI ahIM beThA mahArANune mAtra atyaMta gupta rIte kAgaLathI AzvAsana ApavA sivAya bIju kAMI karI zake tema nathI." karamacaMde tAthI uttara Apyo. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijaya zAthI maLe che ? 93 pRthivIrAjane tenI kharI vastusthitinuM bhAna thatAM teNe potAnI bhrakuTI caDAvIne pUchyuM. "tamArI vAta satya che, karamacaMda ! paraMtu bAdazAhanI najarakedamAMthI zuM chUTI zakAya tema nathI ? tame koI upAya batAvI zake tema che ?' karamacaMde uttara Apyo. "rAjAsAheba huM keTalAya divasothI e ja vicAra karI rahyo chuM; paraMtu haju sudhI koI paNa upAya maLI AvyA nathI." "to pachI ApaNe A sthitimAM ahIM hAtha-paga joDIne kayAM sudhI besI rahezuM ?" pRthivIrAje punaH pUchayuM. "e viSe hAla kAMI paNa kahI zakAya tema nathI; kemake akabarazAha jevA mahAna dakSa ane rAjakaLAnipuNa bAdazAhanA paMjAmAMthI svataMtra thavuM, e kAMI sarala kArya nathI; tema chatAM tethI nirAza thavAnuM paNa kAMI prayojana nathI." karamacaMde satya javAba Apyo. pRthivIrAje kazo javAba na ApatA mana sevyuM. "rAjAsAheba !" karamacaMde pharIthI kahyuM. "jevI Apane dilagIrI thAya che, tevI mane paNa thAya che; paraMtu hAla to mananuM samAdhAna game te prakAre karyA sivAya anya eka paNa upAya ApaNI pAse rahela nathI. ApaNA thI jo hAlanA saMjogomAM kAMI paNa thaI zake tema hoya te te eTaluM ja che ke mahArANA pratApasiMhane patra dvArA ApaNe AzvAsana ApavuM ane temane potAnI daDhatA TakAvI rAkhavAne Agraha karavo." barAbara che; hAlanI sthitimAM ApaNe tethI kAMI vizeSa karI zakIe tema nathI. ane tethI mananuM samAdhAnaH nirupAye paNa karavuM paDe che; paraMtu mahArANunA patrane uttara kyAre lakhavAne che ?" pRthivIrAje karamacaMdanA abhiprAyane svIkArIne pUchayuM. Apa kahe tyAre huM lakhavAne taiyAra ja chuM." karamacaMde javAba Aye. te pachI Aje ja uttara lakhI nAMkhIne Avela bhIlane pAchA gupta rIte ravAnA karI de, e ja ThIka che; kema kharuM ne ?" pRthivIrAje kahyuM. "hA, e ja ThIka che ane tethI huM hamaNuM ja uttara lakhIne AvuM chuM ane Apa tene vAMcI le ke turata ja Avela bhIlane e uttararUpI kAgaLane ApI ravAnA karI dezuM." kamamacaMde Asana uparathI UbhA thatAM kahyuM. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 mevADane punaruhAra karamacaMda pAsenA bIjA oraDAmAM gayo ane tyAM besIne salaMbararAja goviMdasiMhe lakhela patranA uttararUpe sarasa zabdomAM eka kAgaLa theDIvAramAM lakhI nAkhyo ane tyArabAda punaH pRthivIrAja pAse AvIne tene e kAgaLa vAMcavAne A pRthivIrAje sadarahu kAgaLane vAMcI lIdhe ane pitAne saMtoSa jAhera karatAM kahyuM. "karamacaMda ! kAgaLa bahu ja sArI rIte lakhelo che ane tethI temAM kAMI sudhAro karavA jevuM nathI; mATe tene parabIDiyAmAM barAbara baMdha karIne tame jAte ja mahArASTranA bhIlane hAthe hAtha Apaje." "bahu sAruM, ApanI AjJA mujaba amala karIne Apane khabara ApIza." ema kahI karamacaMda pRthivIrAja pAsethI kAgaLa laIne pitAnA AvAse AvavAne oraDAnI bahAra nIkaLyo ane jarA AgaLa cAlyA. paraMtu mastakamAM kAMIka vicAra udbhavatAM te pAcho vaLIne punaH eAraDAmAM AvyuM. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 17muM caMpAdevI na thA mAluma ke uphatameM gama khAnAM bhI hotA he, jIga2kI ekalI ora jIkA gabharAnAM bhI hotA he. agara dAnI sImI rojhana, ajala dAge judAIrA, namIkaradana badala rAzana, cIrAge AzanAIra." karamacaMda punaH oraDAmAM AvyuM, tyAre pRthivIrAja vicArasAgaramAM gothAM khAte hato ane tethI tene karamacaMdanA AgamananI khabara paDI nahi. karamacaMde tene bedhyAna joIne tenuM dhyAna pitAnI tarapha kheMcavA mATe kahyuM. "rAjAsAheba !" pRthavIrAje jhaTa laIne tenI sAme joyuM ane AturatAthI pUchayuM. kema karamacaMda !" "mArI eka vinaMti sAMbhaLaze?" karamacaMde Asana upara besatAM kahyuM, "mArA sAcA salAhakAra ane mitranI vinaMtine zuM huM sAMbhaLIza nahi, ema dhArIne tame e prazna kare che ?" pRthivIrAje pUchayuM. Apa mArI vinaMtine nahi sAMbhaLe, e hetuthI meM e prazna karyo nathI; paraMtu Apane tene sAMbhaLavA jeTalI atyAre phurasada che ke nahi e jANavAnA hetuthI meM e prazna karyo che." karamacaMde uttara Apyo. "priya mitra ! tamArI vinaMti ke zuM paNa tamArI salAha paNa game te samaye sAMbhaLavAnI phurasada ja che, mATe tamAre je kahevuM hoya te khuzIthI kaho, huM tene sAMbhaLavAne taiyAra ja chuM." "bahu sAruM sAMbhaLe tyAre." karamacaMde ema kahIne pRthivIrAjanI barobara sAme joIne pUchayuM. "mArI vinaMti evI che ke Apa Ama ne Ama A sthitimAM kyAM sudhI vakhatane vyatita karaze ?" "tame zuM kahevA mAge che, te huM barAbara samajI zakato nathI; mATe tamAre je kahevuM che, te jarA spaSTatAthI kaheze, te tene samajavAnI mane saralatA thaze." pRthivIrAje tenA marmane nahi samajatAM kahyuM. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADane punaruddhAra "mAre kahevAne bhAvArtha e che ke aNajInA paraloka gamanane have ghaNo samaya thaI gayo che ane tethI A5 pharIthI lagna kare, te zI harakata che ?" karamacaMda potAnA kathanane bhAvArtha kahI batAvyo. pRthivIrAje e sAMbhaLIne vizvAsa mUkatAM kahyuM. "karamacaMda ! tamAruM kahevuM ThIka che; paraMtu pharIthI lagna karavAne mATe vicAra nathI; kAraNa ke lIlAdevI jevI sadguNI ane saMdaryavatI patnI zuM vAraMvAra maLavI sahelA che ?" . "rAjAsAheba " karamacaMde gaMbhIratApUrvaka kahyuM. "A5nuM kathana satya che ke zrImatI lIlAdevI jevAM rANIjI maLavA, e sahela nathI, paraMtu Apa temanA zekamAM rahIne pharIthI lagna nahIM karo to tethI eka vakhata mRtyu pAmelA rANIjI jema Apane punaH maLavAnA nathI, tema tethI Apane zeka paNa ocho thavAnuM nathImATe mArI vinaMtine svIkAra karIne Ape pharIthI lagna karavuM, e ja Apane mATe zreyaskara che. "karamacaMda !" pRthivIrAje dilagIrI bharelA avAje kahyuM. "tamArI mArA pratyenI lAgaNIne mATe huM tamAro upakAra mAnuM chuM; paraMtu dilagIra chuM ke huM tamArI vinaMtIne svIkAra karI zakato nathI." "tema karavAnuM kAMI kAraNa?" karamacaMde prazna karyo "hA, kAraNa che ane te tame kayAM jANatA nathI ? mArI hadayezvarI lIlAdevI jo ke mRtyu pAmI che ane te mane punaH maLe evI AzA rAkhavI e paNa kevaLa mUrkhatA che, te paNa tenA asAmAnya premane, tenA uca saddaguNene, tenI mIThI vANIne, tenA apratIma rU5-lAvaNyane ane tenA sadaiva hasatA mukhAviMdane huM hajI bhUlI gayo nathI. tene amara AtmA ke svargamAM ja virAjatA haze; to paNa tenI smRtirUpa mUrti mArA hRdayamaMdiramAM ja virAje che ane tethI tene tiraskAra karIne, tene visArI daIne huM anya strInI sAthe lagna karavAne taiyAra nathI. karamacaMda ! tame catura ane vidvAna thaIne mane beTe mArga kAM dera che ?" pRthivIrAje kAMIka AvezathI javAba Ape. rAjAsAheba !" karamacaMde kahyuM. "Apane beTe mArga deravAnuM mane zuM prayojana che? huM to Apane kharA ja mArge doruM chuM ane ema karavuM, e Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caMpAdevI mArI pharaja che; paraMtu rANIjInA mRtyu pachI Apane jIva udAsa rahetA hovAthI Apane mArI sAcI salAha paNa viparIta lAge che ane tethI ja Apa tene khoTe mArga kahe che." tamane mArA kathanathI mAThuM lAgyuM hoya tema jaNAya che; paraMtu karamacaMda ! tame ja vicAra karo ke lIlAdevI jevI bIjI strI maLavI e zuM sahaja vAta che ?" pRthivIrAje pUchyuM. jema e sahaja vAta nathI, tema e asaMbhavita paNa nathI; paraMtu ethI lIlAdevI zuM Apane punaH maLaze kharA ?" karamacaMde pRthivIrAjanA praznano uttara ApatAM savAla karyo. nahi ja; eka vakhata mRtyu pAmeluM mANasa punaH maLatuM nathI. e te huM sArI rIte jANuM chuM." pRthivIrAje javAba Ape. "to pachI e mATe zoka karavAthI zuM phaLa maLavAnuM che ? kAMI ja nahi ane tethI mArI vinaMtine svIkAra karI Apa punaH lagna karIne sukhI thAo, evI mArI IcchA che." karamacaMde mULa vAta lAvIne mUkI. "dhaDIbhara mAne ke huM tamArI vinaMtine svIkAra karIne lagna karavAne taiyAra thAuM; paraMtu mAre kenI sAthe lagna karavuM ? pRthivIrAje prazna karyo. "e viSe meM mArAthI banatI saghaLI goThavaNa karI rAkhI che. lIlAdevInA bahena caMpAdevI A5nA rANuM thavAne sarvAza lAyaka che, ane vaLI tenI sAthe lagna karavAthI svargastha rANIjInA premane paNa Apa smRtimAM rAkhI zakaze. mATe Ape caMpAdevI sAthe lagna karavuM e uttama che." karamacaMde karelI saghaLI gAThavaNu kahI batAvI. "e vAta paNa ghaDIbharane mATe huM svIkArI lIM; paraMtu zuM caMpA mane cAhe che ? ane je te mane na cAhatI hoya, te tenI sAthe baLAtkAre mAre lagna karavuM, e zuM ucita che?" pRthivIrAje punaH prazna karyo. kAInI sAthe baLAtkAre lagna karavAne mATe huM Apane Agraha karato nathI; paraMtu je caMpAdevI Apane cAhatA hoya, to pachI Apa tenI sAthe lagna karavAne taiyAra chene ?" karamacaMde ema kahIne pRthivIrAjanI sAme joyuM, Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA punaruddhAra pRthivIrAja have vicAramAM paDI gayA. teNe karamacaMdanA praznaneA kAMI pazu uttara Apyo nahi. 94 pRthivIrAjane niruttara rahelA joIne karamacaMde kahyuM. "kema uttara ApatA nathI rAjA sAjheba ?" karamacaMda ! huM tamArA praznane vicAra karIne javAba ApIza. zahenazAha akabare paNu mane gaI kAle punaH lagna karavAnI mitratAne dAve salAha ApI che ane tenA javAba paNa vicArIne ApavAnA che. '' pRthivIrAje kahyuM. tyAre tA Ape zahenazAhanI salAhane mAnya rAkhavI paDaze, kema kharune ?" karamacaMde jarA hasIne pUchyuM', uparathI mitratAnA dAvA karanArA ane aMdarathI zatrutA dharAvatA zahenazAhanI salAhane mAnya rAkhavAne huM kaiAI paNa rIte taiyAra nathI; paraMtu A viSayamAM tamAreA jyAre bahu Agraha che, tyAre mAre avazya vicAra karavA paDaze. hAla teA tame tamane sAMpelA kAma upara jAe. daramyAna huM vicAra karIne yeAgya javAba ApIza.' "bahu sAru; Apane yogya lAge tyAre javAba Apajo, paraMtu mArI vinatinA asvIkAra karavAnuM sAhasa ekadama karI nAMkhatA nahiM, evA mArA khAsa Agraha che. huM have rajA lau chu. ane sAMje agara kAle savAre Apane maLIza." ema kahI karamacaMda cAhyA gayA ane pRthivIrAja karamacaMde karelA Agraha viSe vicAra karavA lAgyA. pRthivIrAje AjaparyaMta caMpAdevIne dipaNuM dhyAnapUrvaka joI nahotI ane tethI tenuM sauMdarya" kevuM che, tenI kalpanA sarakhI paNu tene nahetI; paraMtu atyAre teNe tene barAbara joI ane tene jotAM ja te Azcarya pAmI gaye. teNe joyuM ke caMpAdevI peAtAnI svargastha priyapatnI lIlAdevIthI rUpamAM jarA paNa utaratI naheAtI. e ja lAvaNyanA bhaMDAra sarakhuM mukha, e ja sIdhI sarala nAsikA, e ja gulAkhI gAlA, e caMcaLa AMkheA, e ja dADamanI kaLIe jevI daMta pa Mkita, e ja kanakakaLaza jevAM stana, e ja kamaLadaDane paNa zaramAve tevA nAjuka hAtha, e ja pAtaLA kaTIbhAga, e ja. sthULa nitaMbapradeza, e ja caMpakavA 1 dehalatA ane e ja gaja gAminI cAla ! TuMkAmAM kahuM tA e ja Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ca'pAdevI lalita lalanA lIlAdevI ! pRthivIrAja caMpAdevIne joIne-tenA anupama rUpalAvaNyane nirakhIne peAtAnuM bhAna kSaNavArane mATe bhUlI gayA. teNe potAnA manathI prazna karyo. zuM A lIlAdevI che ?' aMtaramAMthI turata ja javAba maLyA ke A lIlAdevI tA nathI, paNa tenI pratimUrtirUpa tenI bahena capAdevI che. pRthivIrAje caMpAdevInI sAme joIne kahyuM. "caMpAdevI !" "zuM kaheA che!, rAjAsAheba !'' caMpAdevIe pUchyuM. "tuM kharekhara caMpAdevI che ke lIlAdevI ?'' pRthivIrAje prazna kayA. ee "kema, Apa mane eLakhI zakatA nathI, e kevI vAta ? huM caMpAdevI ja chuM. lIlAdevI have A saMsAramAM nathI, e Apa kayAM jANutA nathI ?'' ca'pAdevIe eka niHzvAsa nAMkhIne javAba ApyA. "ThIka, tuM caMpAdevI che teA bhale; paraMtu lIlAdevI tame kadi yAda Ave che? tu tene kadi saMbhAre che?'pRthivIrAje bIjo prazna karyo. rAjA sAheba! e prazna pUchIne mane zA mATe duHkhI karA che.! lIlAdevI-mArI pavitra ane sadguNI bahenane huM dinarAta saMbhAruM chuM. paraMtu subhAravA mAtrathI tenA cirakALane mATe thayelA viyAga zu* dUra thAya tema che kharA ?'' ca'pAdevIe punaH nizvAsa nAkhIne javAba ApatAM pUchyuM. 'nahi, tenA viyeAga maTIne sayega thAya tema nathI te nathI ja. ThIka, javAde e vAtane; paraMtu ca'pAdevI ! huM tArI pAsethI eka vAta jANuvA mAgu chuM." pRthivIrAje mULa vAta lAvIne mUkI. "zI vAta jANavA mAgeA che, rAjA sAheba ?'' ca'pAdevIe pUchyuM. "e ja ke teM tAruM dila kAIne apaNu kayu" che? tuM kAIne cAhe che ?'' pRthivIrAje pUchyuM ane have te zA uttara Ape che, e jANuvAne te AturaSTie tenI sAme joI rahyo. pRthivIrAjane nahI dhArelA prazna sAMbhaLIne te vicAramAM paDI gaI ane zaramathI nIcu' paNu joI gaI. teNe tenA praznaneA kAMI paNa uttara ApyA nahi. pRthivIrAjate jyAre kAMI paNa uttara maLye nahiM, tyAre teNe punaH e ja prazna karyA. 'ca'pAdevI ! kema uttara ApatI nathI?tu kAIne cAhe che ?" Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100. mevADane punaruddhAra caMpAdevIe pRthivIrAjanI sAme arthasUcaka dRSTithI joIne kahyuM. "rAjAsAheba ! meM je kahyuM che, temAM zaMkA dharAvAnuM kazuM paNa projana nathI; kAraNa ke huM Apane cAhuM chuM e nirvivAda vAta che; paraMtu Apane huM zA kAraNathI cAhuM chuM athavA te Apane meM mAruM hRdaya zA mATe arpaNa karyuM che, te huM paNa jANatI nahi. hevAthI tene uttara ApI zakIza nahi." caMpAdevIe spaSTatAthI kahyuM. | caMpAdevInA uttara pachI pRthivIrAje kSaNavAra vicAra karIne kahyuM. caMpAdevI ! tArI bahena lIlAdevInuM mRtyu thatAM anya strInI sAthe lagnanI gAMThathI joDAvAne mAre vicAra kiMcitamAtra paNa nahotuM ane vicAra pramANe vartavAne meM nizcaya paNa karI rAkhyA hatA; paraMtu mArA mitra ane salAhakAra karamacaMde Aje mane pharIthI lagna karavAno ane te paNa tArI sAthe lagna karavAne eTalo badho Agraha karyo che ke huM tene te bAbata spaSTatAthI nA pADI zakuM tema nahi hovAthI vicAra karIne javAba ApIza, ema kahIne meM tenA mananuM hAla turata samAdhAna karyuM che. mArI mAnyatA evI hatI ke tuM mane cAhatI nahi hoya ane tethI tArI pAsethI tene khulAso meLavyA pachI karamacaMdane huM javAba ApavAno hato ke caMpAdevI mane cAhatI nathI eTale pachI mAre tenI sAthe baLAtkAre zI rIte lagna karavuM ? AvI rIte tene uttara ApIne huM mArA nizcayane vaLagI rahevA mAgato hAIne meM tArI pAsethI tuM kemane cAhe che, e jANI levAnA hetuthI e viSayanA prazno tane karyA hatA, paraMtu tuM jyAre mane cAhe che, tyAre tArA premane asvIkAra karIne tane-mArI priya patnInI bahenane duHkhI karavI ane sAthe sAthe mArA sAcA mitra karamacaMdanI salAhane amAnya rAkhavI, e have mane ucita lAgatuM nathI. caMpAdevI ! priyatamA lIlAdevIne prema eTale badho agAdha hato ke tene huM mArA AkhA jIvanaparyata kSaNavArane mATe paNa bhUlI zakuM tema nathI; te paNa mArI priyatamAnA e premanI ane khuda temanI smRti kAyama rAkhavAne mATe huM tArI sAthe lagna karuM te meM mArA priyatamAne anyAya Ape che, ema gaNAze nahi ane tethI huM tArA premane svIkAra karIne te badalAmAM huM tane mAre ardha prema ApuM te tuM mArI sAthe lagna karavAne khuzI che ?" pRthavIrAje nikhAlasa dilathI badhI hakIkata kahIne chevaTe pUchyuM. rAjAsAheba ! pyArA ! Apa mane Apano ardha prema Apo ke Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caMpAdevI 101 badho prema Apo athavA to mane cAhe ke sadatara na paNa cAhe, paNa meM mAruM dila je Apane arpaNa karyuM che, te anyanuM kadi paNa thaze nahi ane tethI ApanI game tevI zarata mAre kabUla che. huM ApanI sAthe lagnathI joDAvAne khuzI ja chuM." caMpAdevIe javAba Ape. - pRthivIrAje khuzI thatAM kahyuM "caMpAdevI! jyAre tuM mArI zaratane kabUla kare che, tyAre tuM svargastha priyatamAnI bahena hoIne huM paNa tArI sAthe lagna karavAne khuzI chuM. mArI caMpA ! tuM lIlAdevInI sAkSAta mUrti ja chuM ane tethI mAre tAre zA mATe tiraskAra karavo joIe ? Ava,priya caMpA ! Ava ane A duHkhI pRthivIrAjanA baLatA hRdayane AliMgIne tene zAMta kara." caMpAdevIne eTaluM ja joItuM hatuM. te pRthivIrAjanA vacanethI atyaMta khuzI thaI gaI; paraMtu strIcita lajjAnA AvaraNathI te nIcuM joIne UbhI rahI ane teNe kAMI paNa uttara Ape nahi. pRthivIrAja tene niruttara rahelI joIne tenI pAse gayA ane tene pitAnA bAhupAzamAM laIne lajAthI lAlacaLa banelA tenA adharoSTa upara snehadAnarUpI cuMbana bharIne teNe kahyuM - cAMpAM DagalAM cAra, laTakaMtI lAlAM jasI; bhAmana bhara dhara bhAra, pA amRta pRthIrAjare."* caMpAdevI potAnA priyatama kavinI kAvyacAturI joIne hasI paDI ane hasatAM hasatAM te paNa vRkSane jema sukemaLa velI AliMgana kare che tema pRthivIrAjane AliMgatI bheTI paDI. teo te pachI lagnanI pavitra gAMThathI joDAIne paramAnaMdathI divasa gujAravA lAgyA hatA. * pratApa pratijJA nATakamAMthI Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 18muM kaSTane avadhi cAnDa nagaranA upavanamAM thayela yuddhamAM mogalono parAjaya thayA pachI teo punaH moTuM sanma laIne pratApasiMha upara caDI AvavAnI taiyArI karI rahyA hatA. A khabara pratApasiMhane pitAnA gupta dUta mAraphata maLatAM teNe bhAmAzAha tathA goviMdasiMhanI salAhathI cAnDa nagarane tyAga karIne AbuthI bAra gAu pazcimamAM dUra AvelA pahADomAM cAlyA javAno nizcaya karI rAkhyo hato, e ApaNe sattaramA prakaraNamAM joI gayA chIe. A vakhate pratApasiMhanI pAse sainya mAtra nAmanuM ja hatuM; kAraNake tenA ghaNAkharA bahAdUra ddhAo cheTalA yuddhamAM mAryA gayA hatA ane je bacyA hatA teo paNa tenI pAse AvI duHkhI sthitimAM keTalo samaya raheze, te viSe kAMI kahI zakAya tema na hatuM ane tethI jyAre teNe cAnDa nagarane tyAga karyo, tyAre tenI sAthe mAtra tenA parivAranAM mANase, tenAM Aptajano, tenAM traNa cAra vizvAsu saradAre, thoDAka rAjapUta sainike ane te sivAya keTalAka vizvAsu bhale ja mAtra hatA. samasta mevADamAMthI eka paNa nagara ke eka paNa gAma pratApasiMhanA kabajAmAM rahyuM na hatuM. tene pitAne rAjA jANune koI paNa manuSya Azraya Ape tema paNa nahotuM ane tethI teNe kaI gupta ane dUranA pradezamAM cAlyA javAne vicAra karIne vanamAM AzrayahIna ane nirAdhAra mANasanI jema AmathI tema ane temathI Ama bhaTakavAnuM zarU karyuM. ghaDImAM eka sthaLe te ghaDImAM bIje sthaLe e pramANe vanamAM bhaTakatAM bhaTakatAM tenA duHkhane avadhi AvI rahyo hato. ekAda gupta sthaLa zodhIne tyAM vasavAno nizcaya karato hato ke turata ja tenA bhIladUte mogale tenI zodhamAM AvI pahoMcyAnI khabara ApatA hatA ane tethI tene tAbaDatoba tyAMthI cAlyA javuM paDatuM hatuM ane bIjA sthaLanI tapAsa karavI paDatI hatI. keI vakhate vanamAMthI kaMdamULAdi je maLatuM hatuM. tene khAIne pitAnI kSudhAne tRpta karavAnI khAtara te pitAnA parivAranAM mANaso sAthe besavAnI taiyArI karatA hatA, paraMtu te daramyAna zatruonA AgamananA samAcAra tene maLatA ane tethI khAvAnuM mulatavI rAkhIne paNa tene pitAnAM Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaSTane avadhi 103 Aptajanene bacAvavAnI khAtara nAsI javuM paDatuM hatuM. A pramANe eka be vAra nahi, paNa ghaNI vAra banatuM hovAthI tenA duHkhane have pAra rahyo na hato. mogala tenI zodha eTalI badhI khaMtathI ane kALajIthI karatA hatA ke te eka paNa sthaLe nirAMta karIne rahI zakato nahoto ane ghaDIe ghaDIe tene eka sthaLethI bIje sthaLe ane bIje sthaLethI trIje sthaLe nAsI javuM paDatuM hatuM. mevADanA mahArANA pratApasiMhanI A samaye eTalI badhI duHkhada avasthA thaI paDI hatI ke tene ane tenA mANasone khAvAne peTapUra ane paNa maLatuM nahotuM ane kadi jyAM tyAMthI lAvIne khAvAne besatAM to meMgalo tenI zodhamAM niraMtara pharatA rahetA hovAthI temane nirAMte besIne khAvAne vakhata paNa raheto nahote. TUMkamAM kahIe te A samayanI pratApasiMhanI sthiti eka garIbamAM paNa garIba ane nirdhanamAM paNa nirdhana duHkhI bhikSukanI sthiti karatAM paNa kharAba hatI. prANanAtha !" pratApasiMhanI patnI padmAvatIe raDatAM raDatAM kahyuM. Aja sudhI meM aneka saMkaTane hasatA moDhe sahana karyA che, paraMtu have ApaNAM priya bALakonuM duHkha joIne mArI dhIraja rahetI nathI ane tethI ja anicchAe paNa AMkhamAMthI azruo nIkaLI paDe che." "ApaNuM bALakanuM kayuM duHkha joIne tene raDavuM Ave che, priyA !" pratApasiMhe jIjJAsAthI pUchayuM. "priya pati ! temanAM sudhAnAM atyaMta tIvra duHkhane joIne mane raDavuM Ave che. teo bicArAM bhUkhathI evAM to behAla thaI gayAM che ane evAM to kalpAMta karI rahyA che ke mArAthI temanuM e du:kha joI zakAtuM nathI, Apa eka vakhata parNakuTImAM AvIne juo to kharA ke kevI temanI bhayaMkara hRdayavidAraka sthiti che?" mahArANIe javAba ApatAM kahyuM. mahArANIne uparyukta kathanathI pratApasiMha jyAM beThA hatA, tyAMthI turata ja Ubho thayo ane tenI sAthe tRNu ane kAjhathI bAMdhelI kAmacalAu parNakaTI dvAra pAse gaye. dvAramAM UbhA rahIne teNe potAnA bALakanI je dayAjanaka sthiti joI tethI tenuM hRdaya atyaMta dilagIrImAM garakAva thaI gayuM ane tethI te ekadama tyAMthI pAcho pharyo. pAchA pharatAM pharatAM tenI AMkhomAMthI paNa azuo jesabaMdha nIkaLavA lAgyAM ane tethI jyAM Ubhe hato tyAM ja Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 mevADane punaruddhAra nIce besI gaye, keTalIkavAra raDIne hatyanA bhArane ochA karyA pachI teNe pitAnI patnIne kahyuM "priyA ! thayuM, have ApaNe dukhane avadhi AvI rahyo che; kAraNa ke rAjabhavamAM ucharelA bALakanuM sudhAnuM duHkha joIne mArI dhIraja paNa have rahetI nathI. dhIraja kayAM sudhI rahe? rAja gayuM, vaibhava gaye, dhanane nAza thayo, kIrti gaI ane chevaTe bhUkhanAM duHkhathI priya bALakonA prANa pazu javAnI taiyArImAM che; have bAkI zuM rahyuM ke dhIrajane rAkhavI ? dezanI svataMtratAnA yajJamAM sarvasvanI AhUti ApavA chatAM paNa jyAre vijayanI AzA jaNAtI nathI, tyAre pachI Ama kayAM sudhI ane zA mATe duHkhI thavuM joIe ? huM paramAtmA ! he kRpALu bhagavAna ! have A duHkhane joyuM jAtuM nathI; have te sahana thatuM nathI ane tethI jIvIne paNa have zuM karavuM che ? kAM to A duHkhI jIvanane svecchAe aMta ANavo ane kAM te A bhUmine sadaMtara tyAga karIne cAlyA javuM. A bannemAMthI eka upAya ajamAvyA sivAya have anya eka paNa mArga ApaNuM mATe rahyo nathI. priya devI! kahe satya hoya te kahe ke A ubhaya upAyamAMthI mAre kayA upAyane grahaNa karavo ?" mahArANae joyuM ke potAnA pati taddana nirAza thaI gayA che ane tethI nirAzAnA atirekathI te vagara vicAryuM keI paNa kArya karI besaze, ema vicArIne teNe tenI pAse jaI ne atyaMta mIThI madhura vANIthI kahyuM. "prANapati !" kema ?" mahArANAe AMkho phADIne kahyuM ! "Apane A zuM thayuM che ? Apa kema sAva nirAza thaI gayA cho ? mevADane siMha eka sAmAnya duHkhathI zuM kAyara banI gayo che ke tenA mukhamAMthI nirbaLa ziyALane paNa na chAje tevAM ayogya vacane nikaLe che ? mahArANuM ? prANanAtha ! Apa vicAra karo ke Apa koNa cho ? ApanI pratijJAne yAda karo. game te bhoge ane game te upAye mevADane punaruddhAra karavAnI Ape pratijJA karI che, tenuM zuM Apane vismaraNa thayuM che ? huM nathI dhAratI ke Apane tenuM vismaraNa thayuM hoya ane tema chatAM A5 AvA nirAzAnA uddagAro kADho che e zuM Apane zobhe che ?" padmAvatIe AvezapUrvaka kahyuM. pratApasiMhe dilagIrI bharelA svarathI kahyuM. "vahAlI ! pratijJAne huM bhalI gayo nathI ane jyAM sudhI mArI haiyAtI haze, tyAM sudhI bhUlIza paNa Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaSTanA adhi nahi; paraMtu tene bhUlavI ke na bhUlavI, e banne have sarakhu ja che; kAraNa ke AvA atyaMta bhayaMkara du:khanAM samayamAM mevADaneA punaruddhAra mArAthI thavA zu savita che ke mAre tene smaraNamAM rAkhavI ? nahi ja ane tethI AvI duHkhI ane apamAnajanaka sthitimAM pratijJAnuM pAlana karavAnA Agrahane TakAvI rAkhI huM have tamane vadhAre vakhata du:khI karavAne mAgatA nathI. priyadevI ! have hu* tamArA mithyA AzvAsanane mAnavAnA nathI; kintu mane je ThIka lAgaze te ja karavAnI chuM." padmAvatI kAMIka khelavA jatI hatI, paNa eTalAmAM maMtrIzvara bhAmAzAhane AvatA joIne cUpa thaI gaI ane tenI sAme joI rahI. bhAmAzAhe rAjadaMpatIne namana karIne mahArANA tarapha joI mahArANIne uddezIne pUchyuM', "rAjarANI ! zI vAtacIta cAlI rahI che ? mahArANA kema udAsa jaSNuAya che ?' mahArANIe javAba ApyA. "maMtrIzvara ! vAtacIta khIjI zI DhAya ? tamArA mahArANA bALakAnuM kSudhAnuM duHkha joI udAsa ane nirAza thaI gayA hAvAthI huM temane AzvAsana ApuM chuM; paraMtu teozrI kahe che ke huM have tamArA nirAza mithyA AzvAsanane mAnavAnA nathI; kintu mane je ThIka lAgaze; te ja karavAnA cheM." 105 "mahArANI !'' bhAmAzAhe kahyuM "ApanI vAtane huM asatya TharAvavA icchatA nathI; paraMtu vIzirAmaNI ane dRDhapratijJa mahArANAnA svabhAvane huM jANuM chuM; teozrI nirAzAnA udgArA kADhe, e mane sa`bhavita lAgatu nathI. zuM siddha kadApi dhAsa khAvAne taiyAra thatA haze kharA ?' "maMtrIzvara !' mahArANAe kahyuM. "tamArI vAtanA hu" svIkAra karuM chuM ke siMDa kadApi dhAsa khAya nahi; paraMtu mahArANAnI udAsa mukhamudrAne ane temanI duCLa sthitine eka vakhata joI lye! ane pachI je kahevuM hoya, te mane kahejo.'' bhAmAzAhe mahArANAnI mukhamudrA tarapha joyu' teA kharekhara tenI upara udAsinatA ane nirAzAnI kAlimA chavAI gaI hatI ane tethI teNe pUchyuM, "mahArANA ! mevADezvara ! devI padmAvatI je hakIkata kahe che, te zuM satya che ?" "hA, te je kahe che, te satya che; kAraNa ke have mArA duHkhanA avadhi AvI rahyo che, have hu. tene sahana karavAne taiyAra nathI," mahArANIe javAba ApyA. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 mevADane punaruddhAra "paNa Ama nirAza thavAnuM koI kAraNa che ?" bhAmAzAhe punaH pUchayuM. "kAraNa" pratApasiMhe kahyuM "kAraNa vinA kArya saMbhavatuM ja nathI. dhana, kIti, mAna, moTAI, vaibhava, vilAsa, rAjapATa vagere sarva sukhanAM sAdhanene tyAga karIne dezanI svataMtratA sAcavavAne mATe vanavAsane prahaNa karyA chatAM paNa jayAre jaya meLavavAnI eka paNa AzA rahI nathI, tyAre durAgrahane vaza thaI asahya duHkhane sahana karavA, e zuM mUrkhatA nathI ? maMtrIzvara ! have to je rIte huM mArA Atajanane sukhI karI zakuM, te ja rItane grahaNa karavAnI che ane tethI ja huM kahuM have tamArA mithyA AzvAsanane nahi mAnatAM mane je ThIka lAgaze te ja karIza." mahArANA! koI divasa nahi ane Aje Apane ApanAM Aptajamane bahu meha lAge, enuM zuM kAraNa? Apa vicAra karaze te jaNAze ke ame paNa amArAM Aptajanane sukhI karavAne Atura chIe, paraMtu temane sukhI zI rIte karavA ? bIjA rAjapUta rAjAoe jevI rIte pitAnI svataMtratA vecIne tathA potAnI bahena-dIkarIone megala bAdazAhane ApIne mahAna aizvaryane prApta karI pitAnAM vahAlAMone sukhI karyA che evI rIte zuM Apa temane sukhI karavAne cAho che? ane je cAhe che te Apa zahenazAha akabaranuM dAsatva svIkAravAne zuM taiyAra che ?" bhAmAzAhe AvezapUrvaka kahyuM. "zahenazAha akabaranuM dAsatva! meganI gulAmagIrI ! maMtrIzvara ! tame zuM kahe che, te huM samajI zakatA nathI. zuM huM mArI putrIne vidhama mogala bAdazAhane ApIne tathA mArI svataMtratAne vecIne mArAM Aptajanane sukhI karavAnuM cAhIza, ema tame mAne che ? ane jo tame ema mAnatA he, to tamArI e mAnyatA taddana bhUla bharelI che." pratApasiMhe dAsatva ane gulAmagIrI zabda upara bhAra mUkIne Azcarya darzAvatAM kahyuM. mArI mAnyatA jayAre bhUlabharelI che. tyAre Apa zI rIte sukhI thavAne iccho cho ?" bhAmAzAhe pUchayuM. te "zI rIte ?" pratApasiMhe Azcarya pAmIne kahyuM. ane ema kahetAM ja te vicAramAM paDI gaye. keTalAka samaya sudhI zAMtipUrvaka vicAra karyA pachI Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaSTane avadhi 107 teNe kahyuM. "bhAmAzAha ! kharekhara mArI bhUla thaI che. duHkhanA atirekathI mArAthI nirAzAnA je zabdo bolI javAyA che, te mATe mane have ghaNe ja pazcAttApa thAya che. mArAM priya bALakane sudhAnA duHkhathI pIDAtAM joIne mArI dhIraja cAlI gaI hatI, paraMtu tamArA tathA mahArANInA AvezapUrNa zabdothI mArAmAM punaH dhIraja ane daDhatAe AvIne vAsa karyo che ane tethI bhagavAna ekaliMgajInA segana khAIne pratijJA karuM chuM ke huM je duHkhane anubhava hAla karI rahyo chuM tenAthI adhikatara dukhane anubhavavAne samaya bhaviSyamAM kadAca prApta thAya ane mRtyu be divasa pachI AvatuM hoya, te bhale Aje ja Ave; paraMtu megalanA dAsatvane nahi svIkAravAne meM je nizcaya karyo che, tene pUrNa daDhatA ane aDaga zraddhAthI vaLagI rahIza. kahe, priyadevI ane bhAmAzAha ! have tame zuM kahevA mAgo cho ?" "prANanAtha !' padmAvatIe turata ja uttara Ape. "have amAre kAMI paNa kahevAnuM che ja nahi ane je hoya, to te mAtra eTaluM ja che ke bhagavAna ekaliMgajInI kRpAthI Apane nizcaya phaLibhUta thAo." mAruM kahevAnuM paNa eTaluM ja che ke paramAtmAnI kRpAthI Apano vijya thAo." bhAmAzAhe kahyuM. pratApasiMha utsAhita vadane kAMIka bolavA jato hato, eTalAmAM tenA eka vizvAsu bhIle tenI sAme AvI tene namIne tenA hAthamAM eka kAgaLa mUkyo. pratApe kAgaLane hAthamAM laI Ama tema pheravatAM Avela bhIlane pUchayuM. "mArA mitra pRthivIrAjane A kAgaLa jaNAya che. kema kharuM ne ?" - "jI hA, temane ja A kAgaLa che ane tene laIne AgrA gayele ApaNe dUta hamaNAM ja AvI pahoMce che." bhIle javAba Ape. pratApasiMhe sadarahu kAgaLane khelIne bhAmAzAhane vAMcavA mATe A ane teNe sAMbhaLI zakAya teTalA avAjathI tene nIce mujaba vAMcyoHvira ziromaNI rAjendra ! vinaMtI ke saluMbararAja zrI goviMdasiMhajInA hAthathI lakhAyelo mArA mitra karamacaMda upara Avela Apane kAgaLa maLe che ane tene vAMcIne mane ghaNo ja AnaMda thayo che. saluM bararAjanI lekhanazailI uparathI Apa keTaleka aMze kAyara thaI gayA che, evuM garbhita rIte mane jaNAyuM che Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA punaruddhAra ane tema banavuM jo krU saMbhavita che; teApaNu priya bhUmi mevADanI svataM tratA ane ApaNI rAjapUta jAtinI kIrtine sAcavavA mATe Apa ApanI pratijJAmAMthI jarA paNa cilata thazeA nahi kAraNuM ke pratApasI. "akabara samada athAha. sUrApaNu bhariye sajala; mevADA taNuMmAMhI, pAyA kula akbara ekaNu khAra, dAgaNukI sArI dunI; aNudAgala asavAra, rahiye| rANa pratApasI. ammara ghera adhAra, chANA hindu avara; jAge juga dAtAra, pahera rANa pratApasI. hindu pati paratApa, pata rAkhe| hindu AzarI; sahu vipatti saMtApa, satya sarca kara ApaNI. cauthA citeDAha, mAMTe mAjatI taNuM; dIse mevADAha, te sira rASTra pratApasI." * mATe rAjendra mevADanA uddAranI ane rAjapUta jAtinI svataMtratAnI badhI AzA ApanA upara hAI Apa ApanI pratijJAmAM dRDha rahene, e mArI Apane khAsa karIne bhalAmaNuM--are nahi--prAnA che. dezane uddhAra karavAnuM kRtya mArA bhAgyamAM lakhAyaluM nathI ane tethI huM dilagIra chuM; paraMtu jyAre huM ApanA sAhasane! ane ApanI vIratAne vicAra karuM chuM, tyAre mArI e dilagIrI Taleka aMze ochI thAya che. chevaTamAM bhagavAna ekali gajI ApaNA dezanuM kalyANuM karA, e aMtaranI tIvra IcchA sameta varamu chuM. maMtrIzvara bhAmAzAha jevA musaddI ane kalAvinda puruSa jenA salAhakAra ane sahAyaka che, te rAnta kadipaNu parAjaya pAmaze nahiM, evI mane khAtarI che ane mArI e khAtarI sAcI nivaDeA evI paramAtmA pAse namra lI. parataMtratAnI eDImAM jakaDAyelA pRthivIrAja prArthanA che. 108 bhAmAzAha upara pramANe patra vAMcI rahyo, eTale pratApasihe AnaMda pAmIne kahyu', '"bhAmAzAha ! mArA mitra pRthivIrAjanI dezanA uddhAra mATenI tIvra lAgaNI joI mane bahu ja AnaMda hRdayamAM baLanA sa cAra thAya che. pRthivIrAja jevA * juo mevADanA ItihAsa thAya che ane tethI mArA rAjA jo A vakhate sva Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaSTane avadhi 189 taMtra hota, to tenI sahAyathI Aje jyAranee mevADane uddhAra thaI gaye heta. kema mArI dhAraNA satya che ne ?' "ApanI dhAraNa kevaLa satya che, kemake teo jema sAhitya rasika ane kAvyAvida che, tema yuddhamAM paNa javAMmarda ane bahAdUra nara che ane tethI temane jevA puruSa ApaNA pakSamAM A vakhate heta te ApaNane ghaNI ja saralatA maLI AvI hata; paraMtu teo zahenazAha akabaranI najarakedamAM levAthI ApaNane temanI sahAyatAne lAbha maLI zake tema nathI, e je ke dilagIrI bhareluM che, te paNa temanI lAgaNI ane zubhecchA mATe ApaNe temane AbhAra mAnavo joIe che. rAjasthAnanAM ghaNu kharA rAjAe ane khuda temanA bhAI rAyasiMha paNa jyAre akabaranA dAsatvane svIkAra karI pitAnI putrIo tene ApI cuyA che. tyAre pRthivIrAja jevA nararatna bAdazAhanI najarakedamAM rahyA chatAM paNa ApaNane ATalI sahAya ane salAha Ape che e kAMI jevI tevI khuzAlInI vAta nathI." bhAmAzAhe kahyuM. A vakhate kumAra amarasiMha ane raNavIrasiMha utAvaLA utAvaLA AvI pahoMcyA ane temaNe mahArANA tarapha jaIne kahyuM. "mogalone ApaNuM A nivAsasthAnanI paNa khabara paDI gaI jaNAya che; kemake temanI eka TukaDI A tarapha ekadama dhasArAbaMdha cAlI Ave che ane tethI bhIlanA nAyake ApaNane A sthaLane tyAga karavAnI sUcanA mekalAvI che." "dhArato ja hato ke cAlAka megalethI ApaNuM A sthaLa paNa gupta raheze nahi ane thayuM paNa temaja. ThIka, tame ApaNuM saghaLAM parivArane laI bhIla nAyaka salAha Ape, te tarapha cAlyA javAnI goThavaNa kare ane ame paNa tamArI pAchaLa ja AvI pahoMcIe chIe." pratApasiMhe ema kahIne temane javAnI sUcanA karI. "bhIlanAyake ApaNI gAThavaNa mujaba sudhAnA pahADomAM javAnI amane khabara mokalAvI che ane tethI ame tyAM javAnI goThavaNa karI laIe chIe." ema kahI amarasiMha tathA raNavIrasiMha mahArANune potAnI sAthe laIne turata ja cAlyA gayA. tenA javA pachI pratApasiMha tathA bhAmAzAha anya saradAra ane rAjapUtonI sAthe temanI pAchaLa gayA ane teone gayAne bahu vAra thaI nahi hoya, eTalAmAM to mogale tyAM AvI pahoMcyA; paraMtu pratApasiMha vagerene tyAM nahi jovAthI teo bIjI dizAmAM temanI zodha karavAne deDI gayA, Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praraNu 19hyuM dhArmika ekya zahenazAha akabaranA saMbaMdhamAM ApaNe jANavA yogya ItihAsa prastuta navalakathAmAM vAMcI gayA chIe ane tenA guNadeSanI bane bAjuone paNa prasaMgopAta joI gayA chIe. bAdazAha akabara sArI rIte samajato hato ke hindusthAnanA loke pitAnA dharmane pitAnA prANa karatAM paNa vadhu cAhanArA che ane tethI teNe judA judA dharmane mAnanArA vidvAnonI eka sabhA sthApI hatI ane te dvArA ' pite dareka dharmanuM rahasya samajIne sarvane saMtoSa Apato hato. hindu ane musalamAna e eka viruddha svabhAva, viruddha AcAra vicAra ane viruddha dharmane dhAraNa karanArI jAtio hovAthI temanuM dhArmika aikya karavAnI khAtara teNe A sabhA sthApI hatI ane tenuM nAma taihida-I-IlAhI eTale ke "paramatatvanI ekatA' evuM rAkhyuM hatuM. A sabhAne mATe teNe phatepura sIkrImAM khAsa makAna taiyAra karAvIne tene IbAdatakhAnAnuM nAma ApeluM hatuM. zahenazAha akabare che ke potAnI rAjagAdI AgrAmAM rAkhelI hatI; te paNa te potAne ghaNekhare samaya phattehapura sIkImAM ja gALato hovAthI teNe IbAdatakhAnAnA ati bhavya ane suMdara makAnane tyAM ja baMdhAvyuM hatuM. bAdazAha A IbAdatakhAnAmAM besIne pratyeka dharmanA vidvAnanI sAthe dhArmika carcA calAvato hato ane potAnI zaMkAnuM samAdhAna karato hato. vidvAna ane tattvajJa puruSanA sahavAsa ane nityanA paricayathI tenuM jIvana ujjavaLa banatuM jatuM hatuM; paraMtu jyArathI tene jainAcArya zrI hIravijayasUrine samAgama thayA ane temanA uttama amRtamaya upadezanuM teNe pAna karyuM, tyArathI tenA jIvanamAM ghaNo ja pheraphAra thaI gayA hatA ane te eTale sudhI ke keTalAka kaTTara musalamAne tenA jIvanamAM thayelA pheraphAranA aMge tenA AcAra-vicAra joIne tenAthI nArAja thaI gayA hatA ane khuda zAhajAdA salImane potAnA bAbAnI viruddha uzkarIne tenI sAme baLavo jagADavAne paNa lalacAvI zakyA hatA; paraMtu mahA vicakSaNa ane rAjyakAryakuzaLa akabare potAnA virodhIone zAma, dAma, bheda ane daDathI samajAvIne pitAnI sattA jevIne tevI TakAvI rAkhI hatA. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhArmika aikaya je samayanI ghaTanAnA ame atre ullekha karIe chIe, te samaye megalakulatilaka zahenazAha akabara phattepura sIskrImAM virAjatA hatA. jyAre jyAre te AgrAthI phattehapura AvatA hatA, tyAre tyAre te peAtAnA khAsa darabArIe peAtAnA mitrA, peAtAnA salAhakArA ane tAhida-I-IlAhInA sarva vidyAneAne peAtAnI sAthe ja laI jateA hateA ane temanI sAthe vividha prakAranA vineAda karIne alaukika AnaMdanA upabhAga karatA hatA. ravivAranA divasa ane anukULa samaya hAvAthI IbAdatakhAnAmAM niyama mujaba tAhidaI-IlAhInA vidvAneAnI sabhA bharavAmAM AvI hatI ane sarva sabhAsadAnI madhyamAM bAdazAha akAra IMdra samAna zAbhateA hateA. A sabhAmAM atrulak jha, abulakjhula, abadula kAdara, kAjI, zAha manAsura, mIra Alama, tAnasena, rAjA pRthivIrAja, rAjA khIramala, divAna TADaramala,1 thAnasi Mha, karamacaMda, viga ga, ane paMDita jagannAtha vagera vidvAnA hAjara hatA ane teo paraspara aneka prakAranA viSaya upara carcA calAvI rahyA hatA. bAdazAha akabare A vakhate sane cUpa rahevAnI IzArata karatAM sarva sabhAsadA cUpa thaI gayA. tyAra bAda teNe tAnasena sAme najara karIne kahyu'tAnasena !" tAnasene turata ja javAba ApyA, "pharamAna khudAvaMda !'' '"ApaNe atyAre kaI paNa viSaya Ipara carcA calAvIe te pahelAM 111 1 divAna TeADaramala akabarazAhanA mukhya divAna ane tine brahmakSatrI hatA ane te arabbI, phArasI sane saMskRta bhASAmAM mahA nipuNa hatA, ema pratApapratijJA nATakamAM rA. nathurAma suMdarajI zukala lakhe che; paraMtu zrIyuta bAbu umarAvasi MhajI TAMka khI. e. ela. ela khI. kahe che ke TADaramalla zahenazAha akabaranA kAdhyakSa hatA. tenuM nAma akabaranA darabAranA prasiddha jainIeAmAM sathI maza che. te jAtae esavAla hatA ane tenA vazo TADaramalaMhAra nAmathI prasiddha che ane ajamera tathA jodhapuramAM Aja paNa jovAmAM Ave che. A bane vAtAmAMthI kaI kharI ane kaI kheTI, e nakkI karavAnuM kArya ame itihAsavettAene soMpIe chIe, aitihAsika viSayeAmAM AvA dhaNA matabhede rahelA che ane tethI AvA vidvAna puruSAnAM judAM judAM jIvana caritrA lakhavAmAM Ave, teA ja teo hatA, e jANI zakAya. kharI rIte kANu -lekhaka - Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 mevADane punaruddhAra tame ekAda mIThuM ane madhura gAna saMbhaLAvIne amArA sarvanA dilane khuza karo evI mArI IcchA che." bAdazAhe kahyuM. tAnasene bAdazAhanI IcchAne je dUkama karIne pitAnA karNapriya kaThane khulluM mUkI dIdho : "terI badana kamaLa para zAma suMdara pIya rIjha rahe eka Thara, bIna dekhe nena, jayAkuM na pare cena, belata era ke ora, gharI gharI pachina kara na parata he ora na sujhata keI Thera, tAnasenake pIyAse uTha hItamIla karo nahArata dora - terI badana kamaLapara.................." tAnasene uparyukta gAna evA te mane raMjaka AlApa ane mIThA sUrathI gAI batAvyuM ke tene sAMbhaLanArA sarve sabhAsade ghaDIbhara maMtramugdha banI gayA ane teo eka avAje tenI prazaMsA karayA maMDI gayA. khuda bAdazAhe paNa tAnasenanI gAyanakaLAnA vakhANa karatAM bIrabalane uddezIne kahyuM. "bIrabala! gAyanALAmAM tAnasena ghaNuM ja ustAda ane pravINa che. mane lAge che ke samasta hindusthAnamAM tenA jevo bIje gAyaka bhAgye ja haze." bAdazAha salAmatanI e mAnyatA satya che ke tAnasena gAyanakaLAmAM ghaNuM ja ustAda che; paraMtu tethI tenA jevo bIje kaI gAyaka samasta hindustAnamAM bhAgye ja haze, ema kahevuM e mane jarA atizayokita bhareluM lAge che." bIrabale kharI hakIkata kahI batAvI. rAjA bIrabalanuM kathana sarvathA satya che." divAna TeDaramale tenA matane anumodana ApatAM kahyuM. * hindusthAna jevA vizALa dezamAM miyAM tAnasenathI paNa gAyanakaLAmAM adhika ustAda gAyake hevA, e kAMI asaMbhavita vAta nathI. jyAM sudhI ApaNe bIjA jJAta puruSonA sahavAsamAM AvyA hatA nathI, tyAM sudhI tulanAnA abhAve ApaNe eka vyakitane bahu ja mahatva ApI daIe chIe ane ema banavuM e svAbhAvika paNa che. A uparathI miyAM tAnasenane huM utArI pADavA Icchato nathI; kAraNa ke temanI gAyanakaLAnI nipuNatA mATe mane saMpUrNa mAna che. mAro kahevAne bhAvArtha mAtra eTale ja che ke tAnasenajI jevA bIjA gAyake paNa bhAgye ja haze." e mAnyatA jarA utAvaLI che. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhArmika aikya. 1? akabare rAjA bIrabala tathA divAna ToDaramalane eka ja abhiprAya jANIne gaMbhIratAthI kahyuM. "tamAre zuddha ane niSpakSapAta abhiprAya jANIne mane saMtoSa thayo che; kAraNa ke ApaNI A sabhAmAM harakeI sabhAsadane saMpUrNa svataMtratA ane niDaratAthI viSaya para pitAnAM abhiprAya ApavAnI chuTa che; paraMtu tAnasenanI gAyanakaLAne mATe ApaNe atre vAdavivAda karavAnuM nathI ane tethI e vAtane paDatI mUkavAnI huM sarvane sUcanA karuM chuM atre ApaNe je viSayane hAtha dharI vAdavivAda karavAno che ane carcA calAvavAnI che, te ApaNA navina paMthane puSTa karavA viSene hevAthI te saMbaMdhI potapotAnA vicAre jaNAvavAne mATe huM tamAruM sarvanuM dhyAna kheMcuM chuM." bAdazAhanA chevaTanA zabdo sAMbhaLI kAjIe jarA AvezapUrvaka kahyuM. "nAmavara zahenazAha ! dhArmika aikaya sAdhavAne mATe Ape naihidaI-IlAhI nAmaka navina paMtha sthApIne je prayAsa karavA mAMDe che te paravara degAranA pharamAnathI viruddha che, ema huM ghaNIvAra kahI gaye chuM ane haja paNa ema ja kahuM chuM. mATe Apa e bhramamUlaka prayAsane tyAga karIne pAka IsamAla dharmane pracAra karavAnA kAryane hAtha dhare, evI mArI Apane araja che." "mArI paNa Apane evI ja araja che; kAraNa ke kAjI sAheba je kahe che, te bIlakula satya che." abadulakAdare kAjInA matane puSTi ApatAM kahyuM. paraMtu dhArmika aikaya sAdhavAne huM je prayAsa karuM chuM, te paravaradegArane pharamAna viruddha zI rIte che, te mane jarA samajAvazo ?" akabare kAjIne uddezIne pUchayuM. "e hakIkta Apane keAI vakhate ekAMtamAM samAvIza; paraMtu te pahelAM Apane e samajAvavAnI jarUra che ke hindu ane IsalAma e ubhaya virodhI dharmanuM aikaya thavuM zuM saMbhavita che? haragIja nahi ane tethI ja huM Apane araja gujAruM chuM ke Apa dhArmika aikyanA prayAsane choDI de-sadaMtara choDI de. hA, eTaluM che ke je Apane dhArmika aikaya kharI rIte karavuM ja hoya to kAM te badhAne musalamAna karavA joIe ane kAM to ApaNe badhAe hindu thaI javuM joIe. kema zAha manasura ! tamAre A viSe zo abhiprAya Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA punaruddhAra che ?' kAjIe ema kahIne zAha manasura ke je peAtAnA matane sarvathA maLatA AvatA hatA, tene pUchyuM. "kharAbara che, kAjIsAheba ! tamAru` kathana rAsta che." zAha manasure hA bhaNI. kAjIsAheba ! mane mApha karajo; paraMtu mAre kahevuM joie ke tame dhArmika aikaya sabaMdhI nAhaka vahemane dharA cheA. dhArmika aikayaneA atha evA nathI ke badhAMe isalAma ke hindu dharmane ja grahaNu karavA; tenA artha mAtra eTale ja che ke hindu, jaina ane isalAma dharmomAM arasaparasa je matabhede che, tene eka bAjue rAkhIne sarva dharmanA anuyAyIee dezanA sAmAnya hitanI khAtara potAnI vaccenA vaimanasyane dUra karIne paraspara bhrAtRbhAvathI va vuM. tauhida-I-IlAhInA artha athavA tA siddhAMta A ja che; tema chatAM AvA sAmAnya viSayamAM tame AnAkAnI karIne zahenazAhane avaLe raste dAravA mAgA che, e tamArA jevA vidvAna puruSane yogya nathI." ajIlAle dhArmika aikayanA khulAseA karatAM kahyuM. 19 "akhulakjala ! zahenazAhane huM avaLe raste dAravA mAguM chu' ke tame dvAravA mAgeA che, e hakIkatane sarva IsalAmIe sArI rIte jANutA hAvAthI tamAre mane e viSe kAMI paNa kahevAnI jarUra nathI. huM teA mane je yeAgya lAge che, khullA dilathI zahenazAhane turata ja kahu' chuM; kAraNa ke huM tene mArI pharaja samajuM chuM; paraMtu tethI temaNe mArA vacanene mAnya rAkhavA ja joIe, evA mArA tamane Agraha nathI.' kAjIe saheja rASapUrvaka kahyuM, huM kayAM kahuM chuM ke tame evA Agraha kareA che ? ane kadAca karatA hai!; tA pazu zahenazAha tene vagara vicAye` mAnI le, evA utAvaLA ke buddhihIna nathI. khudAtAlAe temane samajaNu zakitanI uttama kSisa udAra hAthe ApelI heAvAthI teezrI haraAAI puruSanA Agrahane ane tenI vArtAnA mane sahejamAM samajI zake tevA che ane tethI tame Agraha karI ke na kare!, e sarakhu ja che." abulaphajale kAchane sacoTa javAba ApyA ane tethI kAjInI AMkheAmAM ratAza chavAI gaI ane te tenA pratyuttara ApavAne taiyArI karatA hatA; paraMtu akabare tene netranI IzAratathI zAMta rahevAnI sUcanA karI eTale te anicchAe paNa cUpa rahyo. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhArmika aikya 115 te pachI bAdazAhe karamacaMda prati joIne tene uddezIne kahyuM. "karamacaMda! dhArmika aikaya saMbaMdhI tamAro zo abhiprAya che ? tame kAjI ane abulaphajhala e ubhayamAMthI konA matane maLatA thAo che ?" , - karamacaMde kSaNavAra vicAra karIne kahyuM, "bAdazAha salAmata ! dhArmika aikya sAdhavAno prayAsa je svArtha rahitapaNe karavAmAM Avato hoya, te mArA mata mujaba prazaMsanIya che, kAraNa ke tema karavAthI dharmanA aMge arasaparasa je viruddhatA astitva dharAvatI hoya, tene ghaNe aMze nAza thAya che ane tethI dezamAM sAmAnya rIte zAMti jaLavAI rahe che. dhArmika aikaya karavAthI kaI paNa dharmane nAza thato nathI, e sahajamAM samajI zakAya tevI vAta che; kAraNa ke tethI koIne potapotAnA dharmanI mAnyatA ane zraddhAne tyAga karavAnI jarUra rahetI nathI; kintu judA judA dharmonA je matabhede rahelA che, tenI upekSA karIne sarva dharmAnuyAyIoe paraspara ekasaMpIthI vartAvAnuM che. rAjakIya dRSTithI dhArmika aikayane siddhAMta bahu agatyane che; kAraNake tethI. khuda rAjakartAne paNa lAbha thavAno saMbhava che ane tethI mAre abhiprAya zekha abulaphajalane maLato che." - zahenazAha akabara karamacaMdane abhiprAya jANIne aMtaramAM khuzI thaI gaye; paraMtu teNe potAnI khuzAlIne dabAvI rAkhIne rAjA bIrabalane pUchayuM. "ane tame A viSe zuM kaho cho ? tame kone matane maLatA thAo cho ?" rAjA bIrabale turata ja javAba Ape. "jahAMpanAha ! huM zAha karamacaMdanA matane maLato thAuM chuM; kAraNa ke temaNe dhArmika aikaya saMbaMdhamAM pitAne je abhiprAya Ape che, te ghaNo ja vicAraNIya ane mahattvanuM che. je dezamAM judA judA dharmane mAnanArI prajA ane vidhamI rAjakartA hoya, te dezamAM dhArmika ekayanI ghaNI ja jarUra che ane A jarUra jema prajAne lAbhakArI che, tema rAjakartAne paNa lAbhakArI che. rAjakartA je prajAnA dharmamAM hAtha nahi nAkhatAM sarvane pitapatAnA dharma pramANe vartavAnI svataMtratA Ape che, to tenA rAjyane pAyo majabUta thavAnI sAthe prajAjano tene dalojAnathI, cAhe che. dhArmika aikayathI hindue musalamAna ane musalamAne hindu thavAnI jarUra rahetI nathI, paraMtu hindu ane musalamAna ubhaya dharmAnuyAyIoe arasaparasa dhArmika matabheda hoya tene bhUlI jaIne dezanA sAmAnya lAbhanI khAtara Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADane punaruddhAra aikaya sAdhavuM, e ja mAtra dhArmika aikaya hetu che ane A hetune lakSyamAM rAkhIne ja tauhiMda-I-IlAhI nAmaka paMthanI Ape sthApanA karI che, e ame sArI rIte jANIe chIe." rAjA bIrabalanuM kathana sarjAze satya che ane tethI badhAne musalamAna karavA joIe athavA to badhAe hindu thaI javuM joIe, e kAjI sAhebanA siddhAMta asatya Thare che." phejIe kahyuM. mArA siddhAMtane tame badhA bhale asatya TharAvavA mAgo; paraMtu meM je kahyuM che, te bIlakula rAsta che. ane tethI tame tene asatya TharAvI zakazo nahi, kAraNa ke hindu ane musalamAna e ubhaya kemanuM dhArmika aikaya thavuM, e taddana asaMbhavita che." kAjIe daDha nizcayapUrvaka kahyuM. uparyukata zabda sAMbhaLI lIdhA pachI sarva sabhAsade kSaNavAra cUpa rahyA ane zahenazAha akabara vicAramAM paDI gayuM. thoDI vAra pachI te pitAnA Asana upara TaTTAra thaIne kahyuM. "mArA vidvAna mitro ! dhArmika aikayanA saMbaMdhamAM tame atyAre je je abhiprAye ApyA che, te badhAne meM dhyAnapUrvaka sAMbhaLyA che. dhArmika aikaya karavAne ApaNe Azaya zAha karamacaMda ane rAjA bIrabala kahe che tema parasparanA dhArmika bhedane bhUlI jaIne hindu ane musalamAna ubhaya kemee arasaparasa ekasaMpIthI vartavuM eTalo ja che ane A Azayane lakSyamAM rAkhIne taihida-I-IlAhInI sthApanA ApaNe karelI che. ApaNe Azaya A rIte zuddha ane koI paNa dharmane bAdhaka thAya teo nathI; te paNa temAM ApaNe phalibhUta thazuM ke nahi, enI mane zaMkA ja rahyA kare che, kAraNa ke ApaNuM A dhArmika aikayatAnA prayAsathI hindu temaja musalamAnane moTe bhAga viruddha che, eTaluM ja nahi, paNa tevA virodhIo ApaNuM viruddha khaTapaTa paNa calAvI rahyA che. mArI prajAnAM sukhazAMti ane mArA mulakanA sAmAnya hitanI khAtara huM tenA virodhIonI darakAra nahi karatAM dhArmika aikaya karavAnA umadA vicArane satata vaLagI rahevA IcchuM chuM ane tame mArA sarva mitro mArA Azayane samajI mane A kAryamAM sahAya karavAne sadA tatpara raheze, evI mArI IcchA che. tema chatAM jeo mArA matathI viruddhatA dharAvatA hoya, teone AgrahathI mArA prayAsamAM joDAvAnuM huM kahetA nathI; kAraNa ke dharma saMbaMdhI viSayamAM huM Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhArmika ekaya 117 keI upara pharamAna calAvavAne Icchato nathI. A viSaya saMbaMdhI ApaNe AgaLa upara vizeSa carcA karazuM; hAla te agatyanA rAjakIya kAma mATe mAre javAnuM hoI e caryAne baMdha karavI paDe che." bAdazAha turata ja Asana uparathI UThayo ane te sAthe sarva sabhAsado paNa UbhA thaI gayA. tyArabAda te divAna ToDaramalla tathA kojIne pitAnI sAthe laI tyAMthI ravAnA thaI gayA ane anya sabhAsado paNa pitapotAnA kArya upara cAlyA gayA. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 20muM sUrIzvara ane samrATa AcArya zrI hIravijayasUri ahamadAbAdathI vihAra karyA pachI pATaNa, siddhapura, satarA, sirohI, sAdaDI, rANapura, AuA ane meDatA vagere prasiddha nagaro ane grAmamAM thoDe the samaya rahI chevaTe sAMgAnera sthAnamAM AvI pahoMcyA. sUrijI je je sthAnamAM thaIne vihAra karatA hatA, te sarva sthAnanA zrAvake ane rAjAe temane praveza mahatsava ghaNI ja dhAmadhUmathI karatA hatA ane temanA uttama upadezane lAbha letA hatA. pATaNamAM eka zrAvikA mATe utsAva karIne sUrijInA hAthe jInapratimAonI pratiSThA karAvI hatI. siddhapuramAMthI paMDita zAMticaMdrane sUrijIe potAnI sAthe lIdhA hatA, satarAne ThAkora arjunasiMha ke je ghaNe durvyasanI ane pApI hatI, tene sUrijIe sadupadeza ApIne sArA mArge caDAvI dIdho hato ane AuAne tAhA zeThe sUrijIne nagarapraveza bahu ja utsAhapUrvaka karAvIne bhArI mahotsava karyo hato. A pramANe sthaLe sthaLe upadeza ApatAM, sanmAna pAmatAM ane prasiddha tIrthonI yAtrA karatAM sUrIzvare sAMgAnera nagaramAM AvIne vizrAMti levAne mATe sthiratA karI. zahenazAha akabarane hIravijayasUri ahIM sudhI AvI pahoMcyAnI khabara paDatAM teNe thAnasiMha, karamacaMda, amIpAla ane mAnuM vagere prasiddha jainIo ane abulaphajala tathA bIrabala vagere adhikArIone sUrijIne AdaramAna sAthe phattehapura teDI lAvavAne mATe AjJA ApI dIdhI ane tethI teo aneka hAthI, ghoDA, ratha ane sainyane laIne sAMgAnera AvyA. sAMgAnera AvIne teoe sUrIzvarane phattehapura AvavAnI vinaMti karI. eTale teozrI potAnA parivAra sameta dhIme dhIme vihAra karIne phattehapura AvI pahoMcyA ane nagaranI bahAra eka rAjapUta saradAranA mahelamAM nivAsa karyo. tyAra pachI thAnasiMha, bIrabala vagere bAdazAhanI pAse AvyA ane tene sarijInA AgamananI khabara ApI. bAdazAha e samAcAra sAMbhaLIne ghaNuM ja khuzI thaye ane sUrijIne bIje divase savAramAM potAnI pAse AvavAnI vinaMti karavAne mATe karamacaMdane AjJA ApI. karamacaMda sUrijIne bAdazAhanI IcchA mujaba vinaMti karIne tarata ja pAcho Avyo ane e khabara bAdazAhane ApIne pitAne AvAse gaye, Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samrATa 119 bIje divase savAramAM hIravijayasUri pitAnI pAse Ave, te pahelAM IbAdatakhAnAmAM rAjayanA sarva mukhya mukhya adhikArIo ane darabArIo tathA nagaranA AgevAna zrAvakene hAjara rahevAne dUkama bAdazAhe karyo hato ane tethI vakhata thatAM teo sarva hAjara thaI gayA hatA ane IbAdatakhAnAmAM sUrIzvara tathA samrATanI rAha jotAM beThA hatA. AcArya zrI hIravijayasUri pitAnA ziSyamaMDala sAthe savAranA nava vAge zAhI darabAramAM AvI pahoMcyA. eTale hAjara rahelA sarva sabhAsadoe temane AdarasatkAra karIne temane sarvane megya sthaLe besavAnI vinaMti karI. sUrijI tathA temanA ziSya pitAne yogya evI jagyAe besI gayA, te pachI thAnasiMha tathA karamacaMda bAdazAhane sUrijInA AgamananI khabara ApavAne tenA khAsa AvAsamAM gayA. sUrIzvaranI sAthe A vakhate pradhAna tera ziSya hatA ane teo sarve zAstranA pAragAmI ane vidvAna hatA. thAnasiMha tathA karamacaMda jyAre khAdazAhane sUrijInA AgamananI khabara ApavAne gayA tyAre bAdazAha pote mahatvayukta rAjakIya vAtacItamAM potAnA senApatio sAthe rokAyelo hovAthI teNe thAnasiMha tathA karamacaMdanA mukhathI sUrijInA AgamananI vAta sAMbhaLIne divAna ToDaramala tathA abulaphajalane temanuM Atithya karavAne mATe turata ja mekalyA. divAna ToDaramala tathA zekha abulaphajala bAdazAhanI AjJA pramANe sUrijInI pAse AvI pahoMcyA ane temane bAdazAha salAmata khAnagI masalatamAM rokAyelA hoI temane AvatAM thoDI vAra thaze, ema kahIne temanAM kuzaLa samAcAra pUchyA. sUrIzvare teno yogya uttara ApyA pachI abulaphajale dharma saMbaMdhI carcA karatAM karatAM IsalAma dharma vize ane khudAtAlAnI hayAtI viSe aneka prakAranAM prazno pUchIne sUrijInuM jJAna kevuM ane keTaluM che, te jANI lIdhuM ane tethI khuzI thaIne teNe temane bahu ja upakAra mAnya. abulaphajala paNa vidvAna hato ane tethI sUrijInI apUrva vidvatA joIne temanI sAthe vizeSa vArtAlApa karavAnI tenI IcchA hatI, paraMtu eTalAmAM bAdazAha akabara potAnA khAsa mitra phajI sAthe AvI pahoMcatAM tene potAnI icchAne dAbI rAkhavI paDI, bAdazAhe AvIne turata ja zrI hIravijayasUrine praNAma karIne kuzalasamAcAra pUchaDyA ane temaNe tene yogya uttara ApIne dharmalAbharUpI AzIrvAda Ape. tyArabAda bAdazAhe sUrijIne hAtha pakaDI tene pitAnA Asana pAse laI gaye ane te upara potAnI sAthe ja besavAnuM kahyuM. paraMtu sUrijIe sonA-rUpA vagere dhAtunA Asana upara besavuM athavA Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 mevADane punaruddhAra te tene sparza kara, e pitAnA munidharmanI viruddha heIne te upara besavAnI nA pADI eTale bAdazAha pite nIce gAlIcA upara gAdI naMkhAvIne te upara beThe ane sUrijI tathA temanA ziSyo kerI jamIna upara nAnAM nAnAM unanAM kapaDAMnAM kakaDA pAtharIne te upara beThA. anya darabArIo paNa te pachI pitApitAne ucita jagyAe AsapAsa besI gayA. te pachI zahenazAhe mita hAsyapUrvaka kahyuM. "sUrijI ! AgrA nagaranA mukhya zAhukAra thAnasiMha zAhanI putrI caMpAnA mukhathI ApanI prazaMsA sAMbhaLI huM Apane maLavAne mATe atyAra Agamaca bahu ja Atura thaI rahyo hato. paraMtu Aje atyAre ApanA pavitra darzana thavAthI mArI e AturatA zamI gaI che ane tethI mane bahu ja AnaMda thayo che. Apa gujarAtamAM hovAnI mane khabara maLatA meM Apane atre AvavAne mATe mArA khAsa karmacArIone vinaMti karavAne mokalyA hatA ane e uparathI Apa mArA AmaMtraNane mAna ApI atre AvyA che, te mATe huM Apane upakAra mAnuM chuM. ThIka, Apa gujarAtanA kayA gAmamAMthI ane zI rIte ahIM AvyA che ? Apane kAMI takalIpha te paDI nathI ne ?" bAdazAhanI sahRdayatA joIne sUrIzvare prasanna thaIne javAba Ape, jahAMpanAha ! huM paNa ApanI sahRdayatA joIne bahu ja khuzI thaye chuM ane te mATe Apane AbhAra paNa mAnuM chuM. ApanuM AmaMtraNa laIne ApanA karmacArIo gujarAtamAM AvyA, tyAre huM gaMdhArabaMdaramAM cAturmAsa hato ane tethI cAturmAsa pUrNa thatAM page cAlIne Aja lagabhaga cha mahIne ahIM AvI pahoMce chuM. upadezane mATe amAre munione eka sthaLe kAyama rahevAnuM nathI, paraMtu jude jude sthaLe pharatAM ja rahevAnuM che ane tethI mane ahIM AvavAmAM kazI paNa takalIpha paDI nathI." bAdazAha A sAMbhaLIne Azcarya pAmI gayo. teNe pUchayuM. "zuM A5 TheTha gaMdhArathI dila cAlyA Ave che ?" "hA." sUrIzvare saMkSipta uttara Apyo. tyAre to Apane ATalI vRddhAvasthAmAM page cAlIne AvatAM jarUra takalIpha uThAvavI paDI haze ane muzkelI paNa bhogavavI paDI haze. sUrIzvara ! mane te mATe mApha karaje; paraMtu ahamadAbAdanA subedAre Apane ahIM Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samrATa 121 AvavA mATenI kAMI sagavaDa karI ApI nahi, e kevI vAta?" akabare vizeSa Azcarya pAmIne pUchyuM. "pRthivIpati !" AcArya mahArAje maMda smita karIne kahyuM. "huM page cAlIne AvyuM, temAM subedArane kAMI paNa deSa nathI, teNe to mane je joIe te ApavAnI udAratA darzAvI hatI; paraMtu amArA munidharmanA aMge mArAthI eka paNa vastu temanI pAsethI laI zakAya tema nahi hovAthI huM mArI IcchA pUrvaka ja page cAlIne Avyo chuM. ane tethI "subedAre mane kema kAMI sagavaDatA karI ApI nahi' e savAla raheto nathI." "sUri mahArAja !" badazAhe kRtajJatAthI kahyuM "Apane dila ja musApharI karavI paDatI haze, ema je mArA jANavAmAM prathamathI AvyuM heta te huM Apane ahIM sudhI AvavAnI takalIpha Apata nahi, mArA samajavAmAM to ema ja hatuM ke Apane mArA subedAra taraphathI vAhana vagerenI sagavaDa karI ApavAmAM Avaze eTale Apa sukhapUrvaka atre AvI zakaze; paraMtu ApanA kathanathI mArI e samajaNa asatya Thare che. ane tethI mArI e gerasamajaNane laI Apane musApharImAM je je muzkelIo anubhavavI paDI hoya, te mATe huM punaH ApanI mAphI cAhuM chuM." "nAmavara bAdazAha " sUrijIe kahyuM. "ApanI kRtajJatA mATe huM Apane ahesAnamaMda chuM; paraMtu jyArathI meM munidharmane svIkAra karyo che, tyArathI upadezane mATe jude jude sthaLe mAre paidala musApharI karavI paDatI hevAthI temAM keTalIka muzkelIone anubhavavI paDe che, paraMtu e mArA munidharmanI pharaja hovAthI tema karavAmAM mane leza mAtra paNa duHkha upajatuM nathI ane tethI te mATe Ape mAphI mAgavAnI kazI paNa AvazyakatA nathI." "sUrijI! e ApanA parAthI hRdayanI uttamatAnI sAkSI pUre che. huM ApanI musApharInI hakIkata jANavAne bahu ja IntajAra chuM ane tethI kRpA karI mane te kahI saMbhaLAvaze." bAdazAhe jIjJAsAthI kahyuM, sUrIzvare tene kAMI paNa javAba Apyo nahi. eTale teNe bIrabala tarapha joIne kahyuM, bIrabala! sUrijI potAnI musApharIne hAla pote kahevAne khuzI nathI, mATe temane AmaMtraNa karavAne je be karmacArIo gayA hatA, temane ane belA; temanI pAsethI ApaNe sarva hakIkta jANuM zakIzuM." Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA punaruddhAra bIrabala jo hukama kahIne bahAra AvyA ane baMne kama cArIone meAlAvI lAvavAne mATe eka paheragIrane AjJA ApIne te punaH aMdara AvIne peAtAnA sthaLe beThA. thoDIvAramAM ja te ubhaya krama cArIe bAdazAhanI hajuramAM AvI nisa bajAvIne UbhA rahyA; bAdazAhe temAMnA ekane kahyu, "kamAla !" khudAvaMda! kamAle namratAthI kahyuM. 122 .. AcArya zrI hIravijayasUrijInI musApharIne| savistara hAla jANuvAne huM IMtejAra chu; mATe tene kahI saMbhaLAva; 'bAdazAhe AjJA karI. "jo hukama, janAba !' ema kahI kamAle zarUAta karI; jyAre ame Apa nAmavaranA pharamAnathI ahIthI ravAnA thaI ahamadAbAda pAMcyA, tyAre sUrIzvara gaMdhAramAM hatA ane tethI subedAra sAhebe ahamadAbAdanA keTalAka AgevAna zrAvakAne Apa nAmavaranA AmarANunI temane khabara ApavA ane phattehapura padhAravA saMbaMdhI vinaMti karavAne meAkalyA hatA, sUrIzvara cAturmAsa pUrNa thatAM gaMdhArathI vihAra karIne ahamadAbAda AvyA ane subedAra sAhebane maLyA. subedAra sAhebe temane aneka kiMmatI vastue bheTa karavA mAMDI ane phattehapura pahoMcavAne mATe je vAhanA joIe te ApavAne kahyuM; paraMtu temaNe te sarvanA InkAra karyAM, ahamadAbAdamAM keTalAka divasA rahI teoe A tarapha AvavAne vihAra karyo ane Aje lagabhaga cha mahine teeAzrI ahIM AvI paheAMcyA che, TheTha gadhArathI ahIM sudhI tee page cAlatA AvyA che. peAtAnI pAse jarUra joga je sAmAna hatA, te sarva rastAmAM pete ja uThAvIne cAlatA hatA ane vacamAM kAI nagara ke grAma AvatuM, tyAM te vizrAMti levAne theAlatA ane ghera gherathI bhikSA mAMgI lAvIne peAtAnA nirvAha karatA hatA. AkhI musAphrI daramyAna te nIce jamIna upara peAtAnI pAsenuM vastra pAtharIne nidrA letA hatA ane rAtri paDayA pachI krAIpaNu cIja (AhAra athavA pANI) vAparatA naheAtA, cAhe tA kAI temanI bhakti kare ane cAhe tA kAI temanI upekSA karI niMdA kare; teA pazu tee ubhaya tarapha samAna buddhithI jotA hatA ane tee kadi paNu kAine varadAna ke zrApa ApatA heAtA. temanI AvI nirAbhimAna vRtti ane sahanazIlatA joIne ame temane joie te prakAranI sagavaDatA karI ApavAne Agraha karatA; paraMtu teozrI amArI vinatinA leza mAtra paNa svIkAra karatA na hatA. hajura ! AvA mahAn cAritrasa'puna ane amArA sama yAgI mahAtmA ame Aja paryaM''ta joyA Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvara ane samrATa 123 nathI ane amArA A kathana uparathI Apa nAmavara temanI uttamatA viSe khyAla karI zakaze." ' sUrijInI musApharIne upara pramANe hAla sAMbhaLIne bAdazAha akabara tathA anya sabhAjane AzcaryamAM lIna thaI gayA ane sUrijInA uttama cAritra viSe temanI aneka prakAre prazaMsA karavA lAgyA. pachI zahenazAhe prasana mukhamudrAthI kahyuM, "AcArya mahArAja ! suzIlA zrAvakA caMpAnA mukhethI A5nI prazaMsA jayArathI meM sAMbhaLI hatI, tyArathI ApanA pratye mane pUjyabhAva utpanna thayo hato, paraMtu Aje khuda mArA karmacArInA mukhathI ApanA satkRSTa cAritranuM varNana sAMbhaLIne mane pUjyabhAvanI sAthe eTalo badho AnaMda u5-na thayo che ke jenuM varNana huM zabdo dvArA karI zakavAne samartha nathI. Aja sudhI meM pratyeka dharmanA ghaNuM AcAryonI mulAkAta lIdhI che ane temanA cAritranI paNa ghaTatI tapAsa karI che; paraMtu cAritranA viSayamAM temAMthI eka paNa AcArya A5nI tulanAmAM Ave tema nathI. ApanuM cAritra alokika che. ApanA jevA dauvI puruSanuM darzana karIne huM kharekhara kRtArtha ane pAvana thayo chuM." ' sUrijI pitAnI prazaMsA sAMbhaLIne nIcuM joI rahyA. kSaNavAra e pramANe rahyA pachI temaNe zahenazAhanI sAme joIne kahyuM. "Apane mAruM cAritra alaukika jaNAya che, enuM kAraNa A5nI nirmaLa ane guNagrAhaka buddhine pratApa ja che; bAkI huM to mAtra eka ati samAnya manuSya ja chuM ane tethI A5 kahe che teTalI prazaMsAne huM lAyaka nathI." zahenazAhe sUrijInI nikhAlasa vRtti joIne vizeSa AnaMdane pAmatA kahyuM. "gurujI ! huM ApanI mithyA prazaMsA karatA nathI, paraMtu mane je satya jaNAya che, te ja pramANe ApanA vakhANa karuM chuM. Apa bhale Apane sAmAnya manuSya mAnatA he; paraMtu huM to Apane devI puruSa vinA AvuM nikhAlasa dila, A nirabhimAnI svabhAva, AvI zAMta cittavRtti ane AvuM cAritra eka sAmAnya manuSyamAM hovAM saMbhavatAM nathI. sUrIzvara ! kharekhara Apa jInnatanA pharastA ja che." tyArabAda sUrIzvara ane samrATa vacce dhArmika carcA cAlI. Izvara, jagata, suguru ane satyadharma viSe aneka prakArane vArtAlApa thaye. aMte akabara bahu ja khuzI thaye ane tenA dilamAMthI keTalAka saMzane nAza thayo. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 mevADane punaruddhAra atyAra sudhI te sUrijInA uttama cAritra upara mugdha thaI rahyo hato, paraMtu have te te temanI apUrva vidvattA joIne bahu ja prasanna thaI gaye. kSaNavAra rahI sUrijIe potAnA Avazyaka kAryane samaya thaI gayo hevAnuM jaNAvI pitAnA nivAsasthAne javAnI IcchA darzAvI eTale bAdazAhe temane javAnI rajA ApatAM kahyuM. "mahArAja bhale, ApanI IcchA hoya to padhAro. ApanI sAthe dhArmika carcA karavAthI mane ghaNuM jANavAnuM maLe che; mATe bIjA anukULa prasaMge huM Apane yAda karIza athavA te huM ja AvIne Apane maLIza." ' sUrijI ane temanA ziSyo javAne mATe UbhA thayA ane temanI sAthe bAdazAha ane sabhAjane paNa UbhA thaI gayA. bAdazAhe kahyuM. "sUrIzvara ! jatAM pahelAM mArI eka arajane Apa svIkAra karo, Apa tyAgI ane sAdhu hovAthI Apane huM game teTalI mUlyavAna vastuo bheTa karIza, te tene Apa leze nahi; mATe mArI pAse keTalAMka hindu ane jaina sAhityanAM pustake che, tene Apa svIkAra karo. A pustake padmasuMdara nAmaka jainayati ke jeo phattehapuramAM ja rahetA hatA ane jeonI sAthe mAro khAsa paricaya hatA, teonAM che. padmasuMdara vatinA svargagamana pachI e sarva pustake mArA khAnagI pustakAlayamAM meM saMgrahI rAkhelAM che, te evA hetuthI ke jyAre kaI vidvAna purUSane mane meLApa thaze, tyAre tene ja te pustake arpaNa karIza. ApanI apUrva vidvattA joIne huM mugdha thaI gayo chuM; mATe Apa ja A sarva pustakane savIkAra karI mane upakRta karo." ' sUrijIe ghaNI AnAkAnI karyA pachI sadarahu pustakone svIkAra te karyo, paraMtu te sarva pitAnI pAse nahi rAkhatAM zahenazAha akabaranA nAmathI AgrA nagaramAM pustakAlaya banAvIne temAM temane rAkhavAnI goThavaNa karI dIdhI. te pachI bAdazAhanA pharamAnathI zAhIvAjiMtra ane zAhIphojanA saraghasa sAthe sArI mahotsava pUrvaka AcArya zrI hIravijayasUri potAnA nivAsasthAne gayA. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 21muM sneha svIkAra "svapnamAM paNa acaLa dIThuM snehanuM sabhAraNuM, premanuM pagalu thatAM ughaDe hRdayanuM bAraNu; zuddha sAcA sneha pAse tuccha che sukha svaga nuM; nA cahe premI vinA sukha meAkSa ke apavaga nuM," - mevADanI sA ghaNA divasathI jenI mUrtine hRdayamAM dhAraNa karI rAkhI che, tenuM acAnaka ahIM Agamana thayuM', te mArA bhAgyanI parisImA nahi teA khIjI zuM? paraMtu sAMbhaLyuM che ke ` jyAM sudhI mevADaneA punaruddhAra na thAya, tyAM sudhI bhegavilAsa ane premacaryAne svapnamAM pazu sa`bhArIza nahi." evI temaNe sakhta pratijJA lIdhelI che. ane tethI AvI virAgI avasthAmAM te mArA snehane svIkAra karaze kharA ? A ghaTanA jarA vicAravA jevI che kharI; paraMtu zuM te mArA premane tiraskAra karaze ? ane jo te mArA premaneA tiraskAra kare, teA pachI A jIvana zuM kAmanuM che ? jIvananA uddezya paNa pachI ze| rahe tema che ? nA, nA; te mArA snehanA tiraskAra kare, e tA mane saMbhavata lAgatuM nathI. tyAre zuM svIkAra karaze? alabatta, temaNe mArA snehanA svIkAra karavA joIe! paraMtu kadAca na kare teA ?' eka lagabhaga aDhAra-vIza varSanI avasthAe paheAMcelI sudharI A pramANe petAnA manathI vicAra karatI hatI ane avanavI kalpanAaime upajAvatI hatI. prAtaHkALa samaya hateA, sUryanArAyaNunA uSa thaI gayA han.. mIThA, madhura ane suzItalavAyu vahana karI rahyo hatA. bAgamAMhenA vividha jAtinA puSpA divAkarane mAna ApavAne khIlI UThayAM hatAM. judA judA rasanA bhAgI bhramarA temanI upara guMjArava karI rahyA hatA. vRkSo upara paMkhIe Ana thI kaleAla karI rahyAM hatAM ane zyAma roMganI paNa mIThA karDanI krAyala kSaNe kSaNe peAtAnA TahUkAra karIne AkhA bhAgane gajAvI A samaye eka yuvAna suMdarI AmravRkSanA Azraye besIne puSponI mALA guMthI rahI hatI. rahI hatI. khareAkhara gulAbanA sumadhura Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA punaruddhAra AmravRkSanI chAyA nIce je suMdarI beThI hatI, tenAM rUpanuM jo ame AlaMkArika bhASAmAM varNana karIe, te tenAM mukha ane netrathI parAjaya pAmIne caMdra ane hariNu ubhaya ekatra thaIne punaH vijaya meLavavAne vicAra karI rahyA hatA; kAraNa ke jo tema na hoya teA caMdra ke je gaganavihArI che ane hariNa ke je bhUcArI che, teneA sahacAra zI rIte saMbhavI zake ? 126 "alabatta, temaNe mArA premanA svIkAra karavA ja joIe; paraMtu kadAca na kare te ?" te khALAnA mukhamAMthI A zabdo punaH jarA jorathI nIkaLI paDayA. Aja samaye eka taruNu ramaNIe AvIne kahyuM. "kema nahi kare ? jo tamAre prema sAco ja haze, teA tenA svIkAra avazya thavA ja joIe." te khALAe paricita svara sAMbhaLI UMcuM mukha karIne joyuM' te peAtAnI sAme eka pacIzeka vaSa~nI taruNI maMda maMda hasatI ubhelI hatI. te bALAe jarA zaramAIne vAtane uDAvI devAnA hetuthI pUchyuM, 'lalitA ! ahI kayAMthI ?" "huM ahIM kayAMthI, e prazna zA mATe pUche| hA, rAjakumArI ? prathama tA e ja uttara Apene ke kayA bhAgyazALI vIra puruSane tamArA snehaneA svIkAra karavAne tame tamArA manathI Agraha karI rahyAM che ?'' lalitAe sAmeA savAla karyA. .... "paraMtu e jANIne tuM zuM karIza ? te jANavAnuM tane prayeAjana pazu zuM che ?" rAjakumArIe punaH pUchyuM, "tamArI gupta vAta jANIne huM zuM karIza, e savAla pUchavAne tamane kAMI prayeAjana nathI; paraMtu ene jANavAnuM teA mane prayeAjana che. mArI pyArI sukhInI gupta vAta jANuvAnA zu' mane adhikAra nathI ?" lalitAe prayojana kahI khatAvatAM pUchyuM. rAjakumArI vicAramAM paDI gaI. laltiAne have ze. uttara Apave, tenI ene samajaNa paDI nahi. te dhruvaLa niruttara ja rahI. lalitAe jarA rASapUrva ke kahyuM "bhale, jo tamArI gupta vAta jANavAne mane adhikAra na heAya, teA huM A cAlI. tame tamAre ekalA beThAM beThAM vicAra karyA karA.' Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sneha svITara 127 ema kahI lalitA jarA cAlI eTale rAjakumArIe tene pAlava pakaDI rAkhIne kahyuM. "kayAM jAya che, lalitA ? zuM tane mArA upara rIsa caDI che?" hAsto; vAtane mArAthI chupAvo cho zA mATe lalitAe javAba Apyo. "mArI sakhI !" rAjakumArI tene pitAnI pAse besAratAM kahyuM. "tArAthI meM kaI vAtane chUpI rAkhI che ke A vAta tane na kahuM !" to pachI jhaTa kahI nAMkhane ? meMghA zA mATe thAo cho alakAbahena " lalitAe majAka karatAM kahyuM. tuM sAMbhaLa te kharI; huM tane e ja vAta kahuM chuM. mevADanA mahArANA pratApasiMha duHkhanA mAryA paNa atithi thaIne AvyA che ane pitAjIe temane Azraya Apyo che e vAtane to tuM jANe che ne ?' alakAsuMdarIe vAtanI zarUAta karI. hA, e to huM jANuM chuM, paraMtu tethI tame zuM kahevA mAge che ?" lalitAe adhirathI pUchayuM. e ja ke huM te mahArANAne cAhuM chuM ane te hamaNuthI nahi paraMtu AjathI be varSa pahelAM jayAre temanI svadezaprItinI apUrva vAta meM sAMbhaLI hatI tyArathI temane cAhuM chuM. mogalenA trAsathI kaMTALI ane temanAthI parAjaya pAmIne temanuM acAnaka Agamana ahIM thavAthI je ke temane prema saMpAdana karavAne mane saralatA thaI che; te paNa Aja sudhI mArA premathI temane vAkepha karavAnuM sAhasa huM karI zakI nathI ane tethI ja huM atyAre ahIM beThI beThI vicAratI hatI ke teo mArA snehane svIkAra karaze ke nahiM ?" alakAsuMdarIe pitAnI gupta vAta pitAnI sakhIne kahI batAvI. vAha, vAha, alakAbahena ! prema pAtranI pasaMdagI to bahu sArI karI che he ! paraMtu A vAtane mArAthI atyAra sudhI kema gupta rAkhI hatI ?" lalitAe rAjakumArInA gulAbI gAla upara cuMTI khaNIne pUchyuM. - alakAe potAnA gAlane paMpALatA uttara Ape. "paNa te mane kyAre pUchayuM ? ne meM vAta gupta rAkhI ? jema AjasudhI te kAMI mArA premapAtra saMbaMdhI vAta pUchI nahatI, tema meM tane te viSe kAMI kahyuM paNa nahotuM." Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 mevADane punaruddhAra "alakAbahena ! tamArI caturAIthI te huM hArI ! juone bIjAnA mAthe doSAropaNa karatAM kevuM AvaDe che ? meM tamane vAta na pUchI, tethI kAMI meM tamane vAta kahevAnI baMdhI te nahatI karIne ?" lalitAe kahyuM. baMdhI te nahatI karI, paraMtu lalitA kharuM kahuM ? mAtra lajajAne lIdhe huM tane e vAta karI zakI nahatI.' alakAe kharI hakIkata kahI "bahu sAruM. premapAtra te uttama zodhI kADhayuM che. emAM jarAe zaka nathI; paraMtu tArA e premapAtrane tArA tarapha kevo bhAva che ?" lalitAe prazna karyo. "te huM jANatI nathI, kAraNa ke teo je ke ahIM be-traNa mAsathI AvyA che, te paNa temane meM najare najara kadi paNa joyA nathI ane tethI temane mArI tarapha ke bhAva che, te huM zI rIte kahuM ?" alakAe javAba Ape. "ThIka; paraMtu pitAjI tathA mAtuzrI tamArI A vAtane jANe che ke nahi ?" lalitAe punaH pUchayuM. nahi, teo mArI A vAtane jarA paNa jANatAM nathI; kAraNa ke meM A vAtane bahu ja gupta rAkhI che. je kaI jANatuM hoya te te mAtra tuM ja che ane te paNa tane meM atyAre tenAthI jANItI karI eTale ja. pyArI sakhI! mArA A premanuM zuM pariNAma Avaze ? eTale ke mahArANA tene svIkAra karaze ke nahi ? tathA mAtApitA te kabUla karaze ke nahi enI mane bahu ciMtA thAya che. zuM tuM mane A ciMtAsAgaramAMthI tarI pAra thavAne keI upAya nahi batAve ?' rAjakumArI alakAsuMdarIe lalitAnA praznane uttara ApIne dIna vANIthI pUchyuM. "vAha, vAha! atyArasudhI to vAtane mArAthI gupta rAkhI ane have upAya batAvavA mATe viMnata karI che, e kevI vAta ? huM te kAMIe tamane upAya batAvavAnI nathI." lalitAe hasIne kahyuM. "lalitA ! pyArI sakhI ! mazkarInI vAta javA de ane kRpA karIne mane koI upAya batAva ke jethI karIne mArA duHkhI jIvane ArAma thAya." alakAe punaH dInatAthI kahyuM. "alakAbahena !" lalitAe gaMbhIratApUrvaka kahyuM "mazkarI karavAno Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sneha svIkAra 129 mAro svabhAva ja che eTale tame manamAM kAMI lAvaze nahi. mane lAge che ke A ciMtAmAMthI mukta thavAnA be upAya che. eka te e che ke tamArA mAtApitAnA kAne tamArA premanI vAta pahoMcADavI ane temanI pAsethI tenI kabUlAta levI ane bIjo upAya e che ke mahArANanA premane jIto. have pelA upAyane te huM ajamAvI joIza; paraMtu bIjA upAyane tamAre ajamAvavo paDaze. kema kharuM ke nahi ?" rAjakumArI e sAMbhaLIne kSaNa vAra niruttara rahI. te pachI teNe kahyuM. "barAbara che. je mAtApitAnI pAsethI tuM mArI vAtanI kabUlAta meLavIza te huM bIje upAya ajamAvI joIza; pachI bane te kharuM.' "to mAtuzrIne Aje ja tamArA premanI vAta kahIne tathA temane barAbara samajAvIne kabUlAta meLavI laIza; paraMtu tame mahArANunA premane zI rIte jItaze?" lalitAe pUchayuM. paNa e ja vicAra karI rahI chuM ke temanA premane mAre zI rIte chato ? tuM kAMI upAya batAvIza ?" alakAsuMdarIe sAme savAla karyo. ene upAya che e ja che ke tame koI paNa rIte temane ekAMtamAM maLe ane vakhata joIne tamArA dilanI vAta temane karo. A sivAya bIje upAya mArA samajavAmAM Avato nathI." lalitAe upAya darzAvyo. paraMtu mArAthI temane zI rIte maLAya ? ane maLavAnuM kadAca bane, to paNa dilanI vAta temane zI rIte kahI zakAya ?" alakAe punaH pUchyuM, mArA samajavA pramANe temane bAgamAM AvavAno samaya thaI gayo che ane te AvyA pachI huM jouM chuM ke temane maLatAM ane temanI sAthe vAta karatAM tamane kevIka lansa Ave che ? nAhaka DhoMga zA mATe karI rahyAM cho ? potAnA prema pAtrane maLavAne mATe to Atura thaI rahyAM che ane vaLI bhAva zuM kAma khAo cho ?" lalitAe smita hAsya karIne kahyuM. ThIka, lalitA ! tuM kahe te kharuM. huM temane maLavAne mATe ja atre AvI chuM, pachI che kAMI ?" alakAe ADaMbarane tyAga karIne kahyuM. have kevA ThekANe AvyAM ?" ema kahI lalitAe AsapAsa joIne sUcanA karI. "juo, alakAbahena ! sAmethI tamArA mananA mAlika Ave che, tenI sAthe barAbara vArtAlApa karajo ane temane tamArA premapAsamAM jarUra Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 mevADane punaruddhAra sapaDAvI leje. huM have jAuM chuM." lalitA hasatI hasatI e pramANe sUcanA karIne cAlI gaI ane avakAsuMdarIe sAmethI mahArANA pratApasiMhane AvatAM joI stabdha thaIne UbhI rahI. nityanA niyama pramANe pratApasiMha prAtaHkAlamAM vahelAM UThIne vikasita banelAM puSpanI tAjI havAne upabhoga karavAne bAgamAM AvyA hatA. teNe A vakhate sAdAM ane veta vastro paridhAna karelAM hatAM. agAdha ciMtA ane asahya duHkhathI tenuM bhavya mukha je ke udAsa jatuM hatuM ane tenI AMkho jo ke UMDI pesI gaI hatI; te paNa tenA zarIranA majabUta bAMdhAmAM, tenA mukhanI bhavyatAmAM ane tenI AMkhenA tejamAM bahu nyUnatA thaI nahotI. pratApasiMha pharato pharato ane bAganI sugaMdhI havAne upabhoga karate karate alakAsuMdarI je AmravRkSa nIce nizcaLa bhAve UbhI hatI, tenI najIka AvI pahoMcyA ane AvatAM ja tyAM alakAne avanata mukhe UbhelI joIne te tyAM Ubho thaI rahyo. jyArathI pratApe mevADane uddhAra karavAnuM ane svadezI svataMtratA sAcavavAne mATe sarva bhoga vilAsane tyAga karyo hato, tyArathI tenuM hRdaya ghaNe bhAge zuSka thaI gayuM hatuM ane temAMthI neharUpI amRta keTaleka aMze sukAI gayuM hatuM ane tethI koI paNa suMdara strIne joIne tenA hRdayamAM kazI paNa asara thatI nahatI; paraMtu atyAre alakAsuMdarIne joIne ane tenA alokika rUpane avalokIne tene svAbhAvika rIte ja ajAyabI thaI ane tenA hRdayamAM camatkArIka asara paNa thaI. teNe alakAne barAbara dhyAnapUrvaka joI lIdhI ane te pachI tene tenI sAthe vArtAlApa karavAnI jIjJAsA thaI. teNe turata ja mIDA ane madhura avAje pUchyuM. "tame koNa cho ane ahIM zA mATe UbhAM cho ?" - alakAe kAMI paNa uttara nahi ApatAM mauna sevavAnuM ja ucita vicAryuM. pratApasiMhe pharIthI pUchayuM. "kema uttara ApatAM nathI? meM sAMbhaLyuM che ke ThAkAra rAyadhavalane eka alaukika saudaryavatI putrI che; zuM te tame te nahi ne !" alakAe A vakhate ADI najare pratApasiMhanA mukhane ekavAra joI lIdhuM; paraMtu kAMI javAba Ape nahIM. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sneha svIkAra 131 "ane je tame ThAkora rAyadhavalanA putrI che, te mArA samajavA pramANe tamAruM nAma alAsuMdarI che, kema kharuM ne ?" pratApasiMhe punaH pUchayuM. alakAnI lajajA have palAyana karI gaI hatI. teNe pitAnA avanatA mukhane UMcuM karIne pratApasiMhanA mukha upara pitAnA kamaLa samAna ne sthApIne kahyuM, "ApanI dhAraNuM satya che. huM ThAkAra rAyadhavalanI putrI chuM ane mAruM nAma alakAsuMdarI che." meM tamane AjasudhI najaronajara joyA na hatA ane tethI atyAra Agamaca huM tamane oLakhI zakyA nahotA; paraMtu tamane jotAM ja meM je kalpanA karI hatI, te tamArA kathanathI satya nIvaDI che. alakAsuMdarI ! jevuM tamAruM nAma che, tevuM tamAruM rUpa paNa alaukika che." pratApasiMhe AnaMdasaha kahyuM. alakAsuMdarI potAnAM rUpanAM vakhANa sAMbhaLIne zaramAI gaI. zaramathI tenA gAla upara lAla raMganI chaTA vilasI rahI. pratApe tene zaramAI jatI joIne kahyuM "rAjakumArI ! zA mATe zaramAo che ? tamArA rUpanI meM je prazaMsA karI che, te mithyA nahi; kintu kevaLa satya che ane tethI tamAre zaramAvAnuM kAMIka kAraNa nathI; paraMtu tame koI divasa nahi ne Aje savAramAM vahelA bAgamAM zA mATe AvyAM che ? jyArathI ame ahIM AvyA tyArathI A bAgamAM huM hamezAM dilane ArAma ApavAne mATe savAramAM AvuM chuM; paraMtu Aja paryata tamane meM joyA nathI ane tethI ja huM tamane e savAla karuM chuM." mahArANAnA praznane zo uttara Apavo tenI alakAne samajaNa paDI nahi ane tethI te niruttara rahI. tene niruttara rahelI joIne pratApasiMhe punaH savAla karyo. "kema uttara ApatA nathI, alakAsuMdarI ! zuM tame zaramAo cho ?" alakAe vicAryuM ke have uttara ApyA sivAya cAle tema nathI ane tethI teNe kahyuM. "mevADanA puNyazleka mahArANAnA darzana karavAnI IcchA hRdayamAM keTalAe divasathI hatI ane tethI e icchAne tRpta karavAnI khAtara huM atre AvI chuM. Aja ApanA pavitra darzana karIne huM kRtArtha thaI chuM." pratApasiMhe hasIne kahyuM, "vAha, vAha, rAjakumArI! tame uttara to sAre Aye; paraMtu mevADane puNyazloka mahArANA pratApasiMha A duniyA Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 mevADane punaruddhAra upara nathI; have te tenA badale sIdhe-sAde rAjapUta pratApa ja che ane tethI tame denA darzana karIne kRtArtha thAo cho ?" alakAe javAba Apyo. "mahApuruSa potAnI prazaMsA svamukhe karatAM nathI; teo te haMmezAM laghutA ja batAvyA kare che ane e ja emanI prabhutAnuM lakSaNa che. Apa bhale pitAne sIdhAsAdA rajapUta mAnatA he; paraMtu huM te Apane mevADanA puNyaka mahArANA gaNuM chuM ane tethI ApanAM darzana karIne kRtArtha thaI chuM." alakAsuMdarI! mArI pAse nathI rAjapATa ke vaibhavavilAsa, nathI vizALa sainya ke nathI akhUTa saMpatti ane nathI dhanadelata ke nathI rAjyacinha, te chatAM tame mane mevADane mahArANe zI rIte gaNe che ? te huM samajI zakatuM nathI." pratApasiMhe kahyuM. "e vAta kharI che ke ApanI pAse e badhAM bAhya sAdhana nathI; paraMtu tethI zuM thaI gayuM ? ApanI ejasvinI mukhamudrA, Apane bhavya dekhAva, ApanI tIvra AMkhe, ApanA AjAnu bAhu ane te uparAMta ApanI svamAna sAcavavAnI daDhatA ane ApanI mevADane uddhAra karavAnI daDha pratijJA Adi haju paNa ApanAmAM che ane tethI huM Apane ja mevADanA mahArANA gaNuM chuM." alakAe javAba Ape. A vakhate huM mevADane mahArANe nahi hovA chatAM paNa jyAre tame mane TharAvo cho, tyAre mane lAge che ke tamAro mArA tarapha pakSapAta che." pratApasiMhe kahyuM. "hA Apa je ene pakSapAta gaNatA he, te huM paNa tene pakSapAtA gaNuM chuM." alakAe kahyuM. paraMtu mArA tarapha pakSapAta rAkhavAnuM tamane zuM kAraNa che ?" pratApasiMhe pUchyuM. alakAe kSaNavAra vicAra karIne javAba Apyo, "kAraNa! kAraNa te kAMIe nathI; paraMtu guNavAna puruSone paNa pakSapAta karatuM nathI ?" "e ThIka che, paraMtu kAraNa te kAMIka hovuM ja joIe." pratApe kahyuM. "kadAca heya paNa kharuM; te jANIne Apa zuM karaze ?' alakAe arthasUcaka svare pUchyuM. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sneha svIkAre 133 ene jANIne huM zuM karIza, e savAla nirALe che; paraMtu tamAro mArA tarapha zA kAraNathI pakSapAta thayuM che, e jANavAne te huM bahu ja Atura chuM." pratApasiMhe uttara Ape. alakAe vicAra karyo ke have dhIre dhIre agatyanA savAla upara AvavAnI agatya che ane tethI teNe kahyuM. "mahArANA! ApanI pratye mAro pakSapAta khAsa karIne zA kAraNathI che. te huM barAbara jANatI nathI; huM jANuM chuM mAtra eTaluM ja ke A5 mevADanA puNyaka mahArANuM che, devI puruSa che, vIrazirAmaNuM che ane sarvaguNasaMpanna rAjendra che. ApanI pratyenA mArA pakSapAtanuM AthI anya kAraNa Apa zuM jANavA mAge che ?" "alakAsaMdarI !" pratApasiMhe kahyuM. "eka mANasanI mAtra moDhethI prazaMsA karavI, e kAMI tenI taraphanA pakSapAtanuM kharuM kAraNa nathI." "mahArANuM !" alakAe jarA spaSTatAthI kahyuM. "eka puruSa tarapha eka strIne koI paNa prakAranA khAsa kAraNa vinA pakSapAta hovAnuM prema-neha sivAya bIjuM zuM kAraNa hoI zake ? A5 AvA sIdhA ane sarala viSayane samajI zakatA nathI, e kevI vAta ?" alakAsuMdarI ! tamArI marmayukata vAtane barAbara samajI zakato nathI; mATe tamAre je kahevAnuM hoya, te haju paNa vadhAre spaSTatAthI kahe, temAM zuM kaMI harakata che ?" pratApasiMhe jIjJAsAthI kahyuM. alakA vicAramAM paDI gaI. pitAnA manathI vicAra karyo ke have kharI hakIkata kahyA sivAya artha sare tema nathI. teNe potAnAM vizALa lacatene pratApasiMhane mukha upara sthApIne ati mIThA ane komaLa svare kahyuM. mahArANuM ! ApanA tarapha mAre pakSapAta levAnuM kAraNa mAtra eTaluM ja che ke meM mArA tana-mana ane dhana Apane arpaNa karavAno nizcaya karyo che ane tethI ApanI huM jeTalI prazaMsA karuM teTalI thoDI ja che. Apane mevADanA mahArANuM te zuM paraMtu samasta bhArata varSanA rAjAdhirAjanI upamA ApuM to paNa te mArA manathI kAMI ja nathI." pratApasiMhe ajAyaba thaIne pUchyuM. "tame tamArAM tana-mana ane dhana mane arpaNa karavAno nizcaya karyo che. eTale zuM ? ene artha zo che ?" Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 mevADane punaruddhAra "ene artha e ja che ke huM Apane cAhuM chuM ane AjathI nahi; paraMtu jyArathI meM ApanI svadeza ane svamAnanuM rakSaNa karavAnI tIvra utkaMThAnI vAta sAMbhaLI che, tyArathI ja huM Apane cAhatI AvI chuM." alakAe lajjAne sarvathA tyAga karIne uttara Apyo. pratApa tenA spaSTa uttarathI vizeSa ajAyaba thaI gayo. teNe gaMbhIratAthI kahyuM "alakAsuMdarI ! tame mArI svadeza ane svamAnanA rakSaNa karavAnI tIvra utkaMThAnI vAta sAMbhaLI haze, e ThIka che; paraMtu tethI karIne mane cAhavAmAM-tamAruM dila mane arpaNa karavAmAM tame utAvaLa karI che." "enuM kAraNa ?" alakAe jIjJAsAthI pUchayuM. enuM kAraNa e che ke mevADane uddhAra karavAne mATe meM sarva bhegavilAsane tyAga karyo hovAthI saMsAramAM rahyA chatAM paNa huM eka saMnyAsI chuM ane tethI alakAsuMdarI ! saMsAranA bhega vilAsane tilAMjalI ApIne virakata jIvana gujAratA mArA jevA eka sAmAnya puruSane cAhavAmAM tame utAvaLa karI che, e mAruM kathana zuM satya nathI ?" pratApasiMha kAraNa darzAvatAM pUchyuM. mahArANuM ! mane kSamA karaje; paraMtu mAre kahevuM joIe che ke ApanuM kathana satya nathI. mevADanA uddhAra mATe Ape bhegavilAsane tyAga karyo te bhale karyo; kAraNa ke dezanA kalyANane mATe enA jevuM bIju e ke uttama kArya nathI; paraMtu tethI koIpaNa kumArI bALAne Apane cAhavAne adhikAra zuM cAle jAya che ke jethI Apa tene utAvaLa kahe che ?" alakAsuMdarIe sAmo prazna karyo. "alakAsuMdarInA A praznane zo uttara Apavo, enI pratApasiMhane khabara paDI nahi ane tethI teNe kahyuM. "alakAsuMdarI! tamAro e prazna ghaNe ja kaThina che ane tethI tene khare ane vyAjabI uttara ze Apa, enI mane samajaNa paDatI nathI, paraMtu tema chatAM tame mane cAhavAmAM utAvaLa karI che eTaluM ja nahi, paNa mane cAhavAmAM tame bhUlo che, ema kahyA sivAya mane cAlatuM nathI." alakAe tene prativAda karatAM kahyuM. "mahArANA! Apa jyAre mArA praznane vyAjabI uttara ApI zakatA nathI, tyAre Apane cAhavAmAM meM Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sneha svIkAra 13pa utAvaLa karI che athavA te tema karavAmAM huM bhUluM chuM ema Apa zA uparathI kahe che ?" "tame vicAra karo ke jyAre meM sarva bhogavilAsane tyAga karIne sAdhujIvana gujAravAno nizcaya karyo che ane jayAMsudhI mevADane punaruddhAra na thAya tyAMsudhI mArAthI saMsAranAM sukhone svIkAra thAya nahi, jyAre mArI AvI pratijJA che, tyAre AvI sthitimAM tame mane cAhIne zuM karazo ? tame mane cAho ke na cAho e bane sarakhuM ja che; kAraNa ke mArA vartamAna sAdhu-jIvanamAM huM tamAre satIkAra karI zakuM tema nathI ane tethI ja huM kahuM chuM ke tame mane cAhavAmAM utAvaLa karI che. mevADanA mahArANune mohIne je tame mane cAhatA he, te temAM paNa tamArI bhUla thAya che; kAraNake mevADanA mahArANAnuM pada huM I beTho chuM. atyAre mevADanuM eka nagara, eka kille ke eka nAnuM sarakhuM gAmaDuM paNa mArA kabajAmAM nathI. e uparAMta mArAM dhana-delata-sukha saMpatti ItyAdine paNa nAza thaye che ane tame mane cAhIne tenA badalAmAM mAro prema saMpAdana karIne je sukhanI AzA rAkhI haze, temAM tamane nirAzA maLaze. alakAsuMdarI ! A badhI vastusthitine vicAra karI mane cAhavAnuM choDI de ane huM AgrahapUrvaka kahuM chuM ke tema karavAmAM ja tamAruM kalyANa che." pratApasiMhe savistara hakIkata kahIne tene salAha ApI. alakAsuMdarIe A sAMbhaLIne eka niHzvAsa mUkyo. teNe kAMIka dilagIrI bharelA avAje kahyuM. "eka strI je eka puruSane tenA aizvarya ane tenI saMpattine mATe cAhatI hoya, te te tene prema nahi; kintu meha ja che ane te adhama che-svAthI che. mahArANuM ! huM Apane cAhuM chuM, te ApanA padane ke ApanA vaibhavavilAsane mATe nahi, paraMtu ApanA devI guNane ane ApanI svadezasevAnI daDha pratijJAne mATe ja cAhuM chuM ane tethI Apa sAdhu ho ke saMnyAsI che, garIba ho ke tavaMgara ho, mahArANuM he ke sAmAnya rAjapUta ho ane sukhI ho ke duHkhI te tarapha mAre zA mATe dhyAna ApavuM joIe ? mahArANuM! Apane cAhavAmAM meM sukhanI lAlasA rAkhI ja nathI ane tethI Ape je sarva bhogavilAsane tyAga karIne sAdhujIvana gujAravAno nizcaya karyo hoya, to tenI mane zI darakAra che? Apa jevA narako ane puruSottama puruSanAM pavitra caraNenI sevA Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 mevADane punaruddhAra karavAne ane ApanA svadezasevAnA puNya kAryamAM eka strI jeTalI sahAya pitAnA prANanAthane karI zake teTalI sahAya karavAne mATe ja huM Apane cAhuM chuM-kharA hRdayathI cAhuM chuM ane tethI mahArANuM Apane vinaMti karIne kahuM chuM ke Apa mArA premane svIkAra karI mane anAthane sanAtha banAve." pratApasiMha alAsuMdarInI A lAMbI dalIla sAMbhaLIne vicAramAM paDI gayuM. teNe kSaNavAra vicAra karIne kahyuM. "alakAsuMdarI ! tamArA hRdayanI zuddha lAgaNI ane tamArI zubhecchA jaIne mane ghaNo ja AnaMda thAya che; paraMtu tamArI e lAgaNI ane zubherachI kAyama TakI raheze ke kema, enI mane zaMkA rahe che. tame jANe che ke megala zahenazAha akabara mane namAvavA, khuvAra karavA ane banI zake to pakaDI keda karavAne mATe bahu ja Atura thaI rahyo che ane te mATe potAnA sainyane vAraMvAra mekalIne mane herAna karavAmAM kazI paNa maNuM mUkatuM nathI. AvI vipadragrasta sthitimAM mAre A sthaLane kyAre ane kaI ghaDIe tyAga karavo paDaze, te tathA A sthaLane tyAga karIne mAre mArA Atajanane bacAva karavAne kayAM nAsI javuM paDaze, te cokkasa nathI ane tethI mane cAhavAmAM ane mAre sneha saMpAdana karavAmAM tamane sukhane aMzamAtra paNa maLavAne saMbhava nathI. A kAraNathI huM tamane AgrahapUrvaka kahuM chuM ke tamAro prema mane arpaNa karIne tenA badalAmAM mAre sneha meLavavAnI vAtane tame visArI deje." alakAsuMdarIe gaMbhIra bhAvathI kahyuM "mahArANA ! have kyAM sudhI kasoTI karaze? huM Apane eka vakhata kahI cUkI chuM ane haju paNa kahu chuM ke huM Apane kharA hadayathI cAhuM chuM ane tethI Apa je kadAca mArA snehane tiraskAra karaze; te paNa ApanA prati mAre je neha baMdhAya che, temAM saheja paNa nyunatA thaze nahi." - alakAsuMdarInI daDhatA joIne pratApasiMha ghaDIbhara vicAra sAgaramAM gothAM khAvA lAgyo. tene zuM javAba Apa, enI tene samajaNa paDI nahi ane tethI te tenA prati animiSa nayanee jete maunapaNe Ubho rahyo. alakAsuMdarIe tene niruttara rahelo joIne AvezapUrNa svare kahyuM. "mahArANuM ! have zo vicAra kare che ? A Atura hAya bALAne have vadhAre zA mATe talasA che ?" Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sneha svIkAra 137 pratApasiMhe tenA kAMI paNa uttara ApyA nahi ane pUrvavat mAnapaNe tenI sAme jotA UbhA rahyo. A vakhate paNa tene niruttara rahelA joIne alakAsuMdarInI dhIraja rahI nahiM teNe pratApasiMhanI najIka jaI tenA caraNu upara peAtAnuM mastaka lagAvI dIdhu ane pachI gadagadita kaThe kahyuM. "mahArA ! hradayezvara ! bhagavAna sUrya nArAyaNanI sAkSIe huM mAru dila Apane apa Nu karIne mAru' mastaka ApanA caraNumAM dharU' chu. cAhe teA Apa tenA svIkAra karI ke cAhe teA ThAkara mArI, ApanI IcchAmAM Ave tema karI; paraMtu huM teA AjathI-atyArathI ApanI ardhAMganA banI cUkI chuM ane Apa mArA svAmI banyA che." A zabda kheAlatAM kheAlatAM alakAnAM netrAmAMthI aenI dhArA nIkaLIne pratApasiMhanA caraNeAte palALavA lAgI. A dRzya joIne pratApasiMhanuM hRdaya pIgaLI gayu... ane tethI teNe tene kAmaLa kara pakaDIne tema uThADatAM snehasUcaka svare kahyuM. "alakAsuMdarI ! tame tamArI aDaga zraddhAthI mArA nizcayane calita karI nAMkhyA che; mArA ati kaThina hRdayane pIgaLAvI nAMkhyuM che. UTho, alakAsuMdarI ! pyArI alakA ! huM tamArA snehanA svIkAra karuM chuM ane badalAmAM mArA sneha-mAruM dila tamane apaNu karuM chuM. mATe UThe ' alakA UbhI thaI ane AnadanA atirekathI priyatamanI sAme joI rahI. A vakhate tenA lAvaNyanA bhaMDAra samAna mukhaya upara hAsyanI apUrva chaTA vilasI rahI hatI ane tethI tenA sauMdarya mAM era vRddhi thayelI .. hatI. pratApasiMhe tene pUchyuM yArI alakAsuMdarI ! DAkAra rAyadhavalanI A viSayamAM zI IcchA che ? te ApaNA prema saMbadha kabUla rAkhaze kharA?" te saMbadhI Apane kazI paNa ciMtA karavAnI nathI; kAraNa ke mArA mAtapatAnA mArA upara eTale badhA premabhAva che ke tee mArI icchAne avazya kabUla rAkhaze, e niHsazaya che." alakAe javAba ApyA. "bahu sAruM; paraMtu alakA ! tane eka vAta kahevAnI che ane te e ke tArA pitA ApaNA premasabaMdha kabUla rAkhe eTale ApaNAM lagna thaze; paraMtu kAI paNa prakAranI dhAmadhUma vinA karavAnA che eTaluM ja nahi, pazu Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 mevADane punaruddhAra lagna pachI tAre mArI jema sarva bhegavilAsane tyAga karIne sAdhu-jIvana gujAravuM paDaze. kahe, A tane kabUla che?' pratApe punaH pUchayuM. hRdayezvara ! A te zuM, paNa ApanI game te zarata mAre kabUla che. Apa ja vicAra karo ke Apa jyAre sAmAnya parNakUTImAM rahIne A5nuM jIvana gujAratA haze, tyAre zuM huM rAjamahelamAM rahIne ezaArAma karIza ? kadi nahi. huM te ApanI chAyAnI jema ApanA sukhamAM ane duHkhamAM bhAga levAne ApanI AjJAnuvatinI banIne ApanI sAthe ja rahIza ane ApanA caraNanI sevA karIne mane pitAne bhAgyazAlinI gaNIne AnaMda mAnIza." alakAe zaratane svIkAra karatAM uttara Ape. pratApe hasIne kahyuM. "bahu sAruM. huM have jAuM chuM." ema kahIne pratApa potAnI priyatamAne premamayI dRSTithI jota jotA AgaLa cAle eTale alakAe tene saMbodhIne UbhA rahevAnI IzArata karatAM te Ubho rahyo. alakA tenI pAse gaI ane pitAnA hastamAM gulAbanA puSponI taiyAra karelI je mALA hatI, te tenA kaMThamAM paherAvI dIdhI. pratApa tenuM cAturya joIne hasI paDyo. te pachI teNe e mALAne pitAnA kaMThamAMthI laIne alakAnA kaMThamAM tene AropaNa karI ane tyAra pachI te tvarAthI tyAMthI cAlyo gayo. ane gulAbanAM puSponI e mALA alakAsuMdarInA suMdara kaMThamAM ane tenA ati ucca stanapradeza upara sthAna meLavIne kRtArtha thaI. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 22muM bhAmAzAhanI svadezabhakti megaleAnA trAsathI bacavAne mATe mahArANA pratApasiMhe peAtAnA parivAra sAthe AjIthI bAra gAu pazcimamAM dUra Avela sudhAnA pahADAmAM AvIne nivAsa karyAM hatA. A pahADAmAM devaDA rAjapUtAnI vasati hatI ane te samAM leyANAnA ThAkAra rAyadhavala mukhya rAjA hatA. ThAkAra rAyadhavale mahArANA pratApasiMhane Azraya ApyA hatA ane temane kAIpaNu prakAranI uNupa na lAge evI rIte te temanI AgatAsvAgatA karatA hatA. sudhAnA pahADAmAM AvIne vasavAthI pratApasi'hane megalAnA trAsanI ciMtA echI thaI gaI hatI ane thI te peAtAnA mahArANAnA padane chAje tevI sthitimAM AnaMdapUrvaka tyAM rahetA hatA. pratApasiha joke ahIM AvIne sukhazAMtimAM paDayA hatA; tA paNa te peAtAnI pratijJA visarI gayA nahetA. te leAyANA grAmanI bahAra eka sAdI paNlR kuTimAM rahetA hatA ane nirasa bhajana jamIne tathA bhAvilAsanA tyAga karIne sAdhu jIvana gujAratA hatA. tenA AptajanA tathA tenA saradArA vagere paNa tenI sAthe ja rahetAM hatAM ane tee paNa tenuM anukaraNu karatAM hatAM. pratApasiMhe A sthaLe peAtAnA cittanI prasannatAne mATe eka vAva ane eka vizALa bAga banAvyAM hatAM. * A bAga mAMhenA vividha prakAranAM vRkSeA ane puSpAnI madhura havAmAM te potAnA ghaNAkharA samaya gujAratA hatA. sudhAnA pahADAmAM AvI nivAsa karavAthI tathA ThAkeAra rAyadhavalanA uttama AtithI pratApasi Mhane keTaleka aMze zAMtinuM jo ke bhAna thayuM hatu. tA paNa haju tenA hRdayamAMthI meAgalA taraphanI ciMtAnA sarvathA nAza thaye naheAtA ane tethI te temanAthI sarvAMdA sAvaceta ja rahetA hatA. teNe peAtAnA vizvAsu bhalene megaleAnI hilacAlanI khabara rAkhavA mATe rAkhelA heAvAthI tee prasa`gApAta tene khakhara meAkalAvatA hatA ane tethI te keTalIka rIte agAu karatAM nizcita hatA. tA pazu cAlAka megalA tenA pattA keAI vakhate paNa meLavI leze, evI tene khAtarI hevAthI te bahu ja sAMbhALapUrvaka rahetA hatA. A pramANe keTaleka samaya * pratApa pratijJA nATakamAM tenA kartA rA. rA. nathurAma zukrala lakhe che ke A vAva ane khAga haju pazu meAjuda che. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 mevADane punaruddhAra gujAryA bAda pratApasiMha eka vakhate pite baMdhAvelI vAvanA AgaLanA corA upara beThA hatA ane aneka prakAranA vicAromAM lIna thaI gaye hato tyAre bhAmAzAha tathA goviMdasiMha tyAM AvI pahoMcyA ane tene namana karIne tenI sAme UbhA rahyA. pratApasiMhe vicAranidrAmAMthI jAgRta thaIne temanI sAme joyuM ane te pachI maMda smita karyuM. goviMdasiMha tathA bhAmAzAhe paNa tenA pratyuttararUpe maMda smita karyuM. tyArabAda kSaNavAra rahI goviMdasiMhe kahyuM. "mahArANA! mogalone ApaNuM A nivAsasthAnanI paNa khabara paDI gaI jaNAya che; kAraNa ke bAdazAhane atyaMta mAnIte senApati abadularahImakhAM khAnakhAna mogalonuM vizALa sainya laIne A tarapha cAlyo Ave che, evI khabara ApaNe eka bhIla hamaNAM ja lAvyA che, mane lAge che ke ApaNane A sthaLane tyAga ekadama karIne anyatra cAlyA javAnI agatya che." pratApasiMhe A khabara sAMbhaLI laIne kAMIka dilagIrI yukta svarathI pUchyuM "paraMtu ApaNe kayAM cAlyA jaIzuM ? mevADanI AsapAsanuM eka paNa sthaLa A5zu nivAsane mATe have yogya rahyuM nathI; kAraNa ke mogalo pratyeka gupta sthaLathI jANItA thaI gayA che ane tethI teo ApaNane have jarA vAra paNa sukhe besavA deze nahi. A sthitimAM mArI mAnyatA pramANe ApaNane siMdhanA raNanI pele pAra cAlyA javAnI agatya che. kema, bhAmAzAha! tamArI zI mAnyatA che ?" bhAmAzAha pitAne pUchelA praznane uttara ApavAne jAte hatA; paraMtu te daramyAna ThAThera rAyadhavala tyAM AvI pahoMcyuM ane pratApasiMhane namana karIne pUchyuM, "zI vAtacIta cAlI rahI che, mahArANA !" mahArANAe ThAkora rAyadhavalane harSathI AvakAra ApI potAnI pAse besAryo ane te pachI uttara Apyo, "ThIkera hAlanA samayamAM bIjI zI vAtacIta hoya ? mogalene amArA A nivAsasthAnanI paNa khabara paDI che. ane tethI teo A tarapha amane pakaDavAne mATe cAlyA Ave che, evA samAcAra amArA eka dUte ApatAM ame te saMbaMdhI vicAra karIe chIe." zuM mogalene A sthaLane paNa pa maLI gayuM ! bahu ja AzcaryanI vAta; paraMtu Ape te saMbaMdhI ze vicAra karyo che ?" rAyadhavale Azcarya darzAvatAM pUchayuM. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAmAzAhanI svadezabhakta 'ame haju kAI paNa cokkasa nirNaya upara AvyA nathI; paraMtu mArA vicAra A sthaLanA tyAga karIne siMdhanA ranI pele pAra cAlyA jAneA che; kAraNa ke have svabhUmiA tyAga karyA sivAya anya eka paNa mA amArA mATe avazeSa rahelA nathI ane tethI have teA dUranA dezamAM jaIne kevaLa ajJAta avasthAmAM bAkInA jIvanane vyatita karavuM e ja hitAvaha che.' pratApasiMhe javAba ApyA, 141 "mahArANA !" rASadhavale kahyu, "Apa keTaleka aMze nirAza thaI gayelA hai, ema ApanAM vacaneA uparathI mane jaNAya che; paraMtu mAre kahevuM joIe ke Apane A sthaLanA tyAga karavAnuM tathA nirAza dhavAnuM kazuM prayeAjana nathI. Apa jevA svadezAbhimAnI mahAvIrane dareka upAye sahAya karavI ene hu' mArI pharaja samajatA hovAthI megaleAnI sAme bacAva karavAne mArI pAse jeTaluM sainya che, te ApanI sevAmAM arpaNa karuM chuM, eTaluM ja nahi, paNa anya ThAkArAne vinaMti karIne temanA sai-meAte pazu ApanI sevAmAM apaNu karAvIza ane tethI Ape A sthaLethI cAhyA javAne vicAra mAMDI vALavA, e ja uttama che'' pratApasiMhe tenI A udAratA joIne kRtajJatA darzAvatA kahyuM. ''krAra ! mane sahAya karavAnI tamArI tIvra lAgaNI joIne huM tamAre. dhaNA ja upakAra mAnuM chuM. tame mane Aja sudhI Azraya ApIne tathA mAru yogya Atithya karIne tamArA je RNI banAvyA che, tenA yeAgya badalA vALI ApavAnI mArAmAM zakti nahiM hAvAthI huM temAM vadhArA karavAne have IcchatA nathI. megaleAnA vizALa sainyanI sAme tamArI nAnI jAgIrane laDAImAM utArI tamane paNu mArI sthitimAM lAvI mUkavA, e mArI dhruvaLa mUrkhatA ja gaNAya ane tethI huM have jema bane tema A sthaLanA tyAga karI javAnA vicAra upara AgavA mAguM chuM.' mahArANAnA uparyukata vacane! sAMbhaLIne rAyadhavala terA prativAda karavA jatA ho; paraMtu tene aTakAvIne ma`trIzvara bhAmAzAhe kahyuM. "mahArANA ! A sthaLane tyAga karIne dUranA pradezamAM cAlyA javAthI mevADanA uddAra karavAnI tathA tenI svataMtratA punaH meLavavAnI ApaNA mAthe je javAbaddArI rahelI che, tene zuM ApaNe visarI jazu nahi ?' Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 mevADane punaruddhAra dUranA pradezamAM cAlyA javAthI ApaNe tene je ke sarvathA visarI jazuM nahi; te paNa visarI javA jevuM karIe chIe, e satya che; paraMtu atyAre ApaNI je durbaLa sthiti che, temAM rahIne ApaNe zuM mevADano punaruddhAra karI zakIe tema chIe ke? ApaNe e javAbadArIne vaLagI rahIne ApaNA AzrayadAtAne paNa jokhamamAM zA mATe utAravA joIe ?" mahArANAe bhAmAzAhanA praznane uttara ApatA pUchyuM. bhAmAzAha tenAM A praznathI vicAramAM paDI gayuM. teNe keTalAka samaya sudhI vicAra karIne kahyuM. "mahArANuM ! ApanA vicAro ApaNI vartamAna sthitine vicAra karatAM je ke asatya to nathI; te paNa ApaNe game te bhoge mevADane uddhAra karavo ja joIe, e mAre dRDhAgraha che." ane mAre paNa te ja Agraha che." goviMdasiMhe kahyuM. tamAro ubhayane Agraha barAbara che; paraMtu ApaNe mevADane uddhAra zI rIte karavo ? ApaNI pAse dhana nathI, sainike nathI ane te uparAMta yuddhanAM sAdhane paNa nathI; tema chatAM mevADanA uddhAranI javAbadArIne vaLagI rahIne ApaNe zuM karavAnA chIe ?" mahArANAe pUchyuM. bhAmAzAhe ke goviMdasiMhe tene kAMI paNa uttara Ape nahi, eTale teNe punaH kahyuM. "bhAmAzAha ane goviMdasihajI ! A sthaLane tyAga karIne anyatra cAlyA javAthI ApaNe je kaThora pratijJA lIdhI che, tene tyajI daIne ApaNuM kartavyathI calita thavuM, evo mArA kathanane bhAvArtha nathI. mAruM kathana te eTaluM ja che ke mevADanA uddhAranI jayAre eka paNa AzA rahI nathI, tyAre ApaNe ahIM paDayA rahIne anyane bhArarUpa zA mATe thavuM joIe ? ApaNI pAse je dhana hota, sainya heta ane je yuddhanAM sAdhane hata, to zuM ApaNe ApaNI mAtRbhUmine tyAga karIne anyatra cAlyA javAnuM pasaMda karata kharA ? nahi ja; paraMtu jyAre ApaNI pAse kAMI paNa sAdhana nathI, tyAre nAhaka ApaNe ahIM zA mATe paDayA rahevuM joIe ?" bhAmAzAhe turata ja kahyuM. "mahArANA! ApaNI pAse kazuM paNa sAdhana nathI ane tethI "ahIM zA mATe paDayA rahevuM joIe' e ApanI mAnyatA satya che, paraMtu ApaNe jo dhana vagere sAdhano meLavI zakIe te Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAmAzAhanI dezabhakti 143 pachI ApaNane ahIM rahevAne ane mevADanA uddhAne mATe prayAsa karavAnI kAMI harakata che kharI ?" "nahi, to pachI kazI paNa harakata nathI; paraMtu ApaNI pAse dhana vagere sAdhana nathI. tenuM kema ?" pratApasiMhe tenI vAtane svIkAra karatAM pUchayuM. " mahArANA !" bhAmAzAhe kahyuM. "ApanI vAta ThIka che; paraMtu je Apa dhana vagere sAdhananA abhAve nirAza thaIne mevADane tyAga karavA IcachA dharAvatA ho, to ApanI e IcchAne aMtaramAM ja samAvI de; kAraNa ke mArI pAse ApanA rAjyanI sevA karIne mArA pUrvajoe meLaveluM je puSkaLa dhana che, tene mevADanA uddhArane mATe ApanA caraNomAM najara karuM chuM, e dhanathI pacIza hajAra mANasanA sai yane bAra varSa sudhI nibhAvI zakAya tema che; mATe mahArANuM ! mArI A sAmAnya prArthanAne svIkAra karI dUranA dezamAM cAlyA javAnA vicArane Apa tilAMjalI ApI de." bhAmAzAhanI A apUrva svadezabhakti ane tenuM alaukika svArpaNa joIne pratApasiMhe AzcaryA darzAvatAM pUchyuM. "maMtrIzvara ! tamArI udAratAne mATe huM tamane dhanyavAda ApuM chuM. paraMtu je dhana tamAruM che tene mAre zA mATe levuM joIe ? ane tamAre mane zA mATe ApI devuM joIe ?" bhAmAzAhe kAMIka dilagIrI bharelA ane kAMIka AvezapUrNa svarathI kahyuM. "mahArANa! Apa zuM kaho cho te huM samajI zakato nathI. je dhana Apane huM paNa karavA mAguM chuM, te alabatta mArA kabajAmAM che; paraMtu tethI te mAruM zI rIte thayuM ? mArA pUrvajoe ApanA pUrvajonI sevA karIne ta dhana meLaveluM che ane tethI vastuta te ApanuM ja che; mevADanA mahArANuM tarIke Apa ja tenA svAmI che. sevakanI saMbhALa levAnI ane tenA duHkhamAM sahAya karavAnI jema svAmIne mAthe pharaja rahelI che, tema svAmInA duHkhe duHkhI thavAnI ane pitAnuM arpaNa karIne paNa tenI kiMcit sevA bajAvavAnI pharaja sevakanI upara paNa rahelI che. mArI A pharajanA aMge huM mArI pAsenA dhanane Apane jyAre arpaNa karavA mAguM chuM tyAre Ape tene asvIkAra zA mATe karavo joIe ? svAmI-sevakanA saMbaMdhane ghaDIbhara bAjue rAkhIe; to paNa je bhUmi mArI janmadAtA che, je bhUmimAM rahIne meM mAruM ATaluM jIvana sukhapUrvaka vyatita karyuM che, je bhUminA annapANIthI mAruM zarIra pioSAyuM che, je bhUmi mArA dezabAMdhI Azraya pradAtA che ane je bhUminI Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 mevADane punaruddhAra suzItala chAyAmAM vasIne meM yatheSTha AnaMdane anubhavyuM che, te priya janmabhUminA uddhArane mATe paNa mAre mArA sarvasvanuM savAraNa karavuM, e mAre dharma che ane e dharmane bajAvavAne mATe mArI pAse je dalita che, te huM Apane arpaNa karatA hovAthI tene tamAre zA mATe ApI devI joIe ?' evo prazna pUchavAnI Apane agatya nathI ane tethI mArI mAgaNane svIkAra karavAnI huM Apane AgrahapUrvaka vinaMti karuM chuM. pratApasiMhe harSapUrvaka kahyuM. "maMtrIzvara ! tamArA vaDilee mArA vaDilenI sevA karIne je dhana meLavyuM hoya, te vAstavika rIte jotAM tamAruM ja kahevAya ane tethI tenI upara mAro jarA paNa adhikAra gaNAya nahi; paraMtu tame mAre tene mevADanA uddhArane mATe arpaNa karavAne taiyAra thayA che, tyAre huM tene svIkAra karavAnuM ucita mAnuM chuM ane tamArI AvI alaukika udAratA mATe tamane zata keTI dhanyavAda ApuM chuM. bhAmAzAha ! "tamArA dhanathI mevADane je uddhAra thaze, te tene saghaLe yaza tamane ja maLaze ane rAjaputa jAtinuM gaurava tame ja sAcavI rAkhyuM che, ema bhaviSyanA ItihAsamAM suvarNAkSare kotarAI raheze. tamArI A udAra sahAyathI mArAmAM have navina caitanya prakaTayuM che ane tethI huM have dUranA dezamAM cAlyA javAnA vicArane mAMDI vALuM chuM ane mevADanA kalyANanA kAryamAM punaH joDAvAnI vadhAre daDhAgrahathI pratijJA karuM chuM." bhAmAzAha pratApasiMhane namana karIne kahyuM. "mahArANA! mArI mithyA prazaMsAnI vAtane javA de; kAraNa ke meM je kAMI karyuM che; te mArI pharajathI vizeSa nathI karyuM. ane tethI mArI prazaMsA karavAnI ke mane dhanyavAda ApavAnI jarUrIAta nathI, Ape kRpA karIne mArI vinaMtine svIkAra karyo, e ja mArA moTA bhAgyanI vAta che. mAruM dhana mevADanA uddhArane mATe vaparAze. e vicArathI mane ghaNe ja AnaMda thAya che." ThAkara rAvadhavale bhAmAzAhanI prazaMsA karatAM kahyuM. "maMtrIzvara ! tamArI AvI udAratA ane dezane uddhAra karavAnI tamArI tIvra lAgaNI joIne mane ghaNo ja AnaMda thaye che. janmabhUminA kalyANane mATe tame Aje je svArpaNa karyuM che, te ItihAsamAM sonerI akSarethI sarvadA ketarAI raheze ane tethI mevADanA uddhAranuM badhuM mAna tamane ja maLaze, ema mahArANAnuM kahevuM che, te sarvathA satya che. dhanya che; bhAmAzAha ! tamAre jevA Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratApe kahyuM - "bhAmAzAha ! tamArA dhanathI mevADanA jo uddhAra thaze to tene sadhaLe yaza tamane ja maLaze." Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 mevADanA punaruddhAra peAtAnA deza ane svAmInA sAcA sevakane sahasravAra dhanya che !" "ane huka paNu ThAkAra rAyadhavalajInA matane maLatA thAuM chuM; kAraNake maMtrIzvara ! tame tamArUM sadhaLuM dhana dezanA uddhArane mATe apaNu karIne svadezabhaktinuM je uttama kAya kayu'' che, te mATe tamane jeTalA dhanyavAda ApIe teTalA thoDA ja che ane tamArI jeTalI prazaMsA karIe, te paNa gheADI ja che. mAre nivivAdapaNe kahevuM joIe che ke Aje tame karelA svArpaNuthI mevADIenI cAlI jatI AbarUnuM rakSaNa thayuM che, eTaluM ja nahi, paNa tenuM nAza pAmatu gaurava sacavAI rahyuM che." gAviMdasiMhe peAtAnA kharA jIgarathI kahyuM, ma`trIzvara bhAmAzAhe A ubhaya vIrAe karelI peAtAnI praza'sA sAMbhaLIne kahyu, "ThAkAra rAyadhavalajI tathA salukhararAja ! mArA pratyenI tamArI ubhayanI zubha lAgaNI joIne huM tamArA atyaMta upakAra mAnuM chuM; paraMtu tame mArI je praza'sA karI che., tene mATe huM yegya nathI; kAraNa ke meM je kAMI yatkiMcit svApaNuM karyu" che, mArI krUrajanA aMge ja kareluM che.'' A vAtacIta thaI rahyA pachI mahArANA pratApasihe kahyuM: "bhAmAzAha ! tame have tamAruM dhana ke je mevADanA uddhAra mATe aNu karavAne taiyAra thayA che; tene atre lAvavAnI vyavasthA karavAne ApaNA keTalAka vizvAsu bhIlAne laIne Ae ane ame AsapAsanA pradezamAMthI sainikane ekatra karavAnA kAryamAM joDAIe chIe." "jevI mahArANAnI AjJA." ema kahIne bhAmAzAha tyAMthI tene namana karIne peAtAne sAMpavAmAM AvelA kA upara javAne ravAnA thaI gayA ane te pachI pratApasiMha paNu yuddhanAM sAdhanAnI taiyArI karavAne tyAMthI javAnI taiyArI karatA hatA tene DADhAra rAyadhavale aTakAvIne namratApUrvaka kahyu', ''mahArANA ! maMtrIzvara bhAmAzAhanI vinatinA svIkAra karIne jema Ape temane kRtA karyA che, tema mane paNa mArI vinaMtinA svIkAra karIne kRtAtha karazo.' mahArANAe Ana pUrNAMka kahyuM, "ThAkrAra ! tamAre je kahevuM hAya te, khuzIthI kaheA. hu* tenA avazya svIkAra karIza." rAyadhavale kahyuM: "mArI vinati e che ke Apa jevA svadezabhakta, vIzirAmaNI, puNyazleAka, dRDhapratijJa ane puruSAttama mahArANAe atre AvIne mane je mAna ApyuM che, te mATe Apane huM jeTale upakAra mAnuM Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAmAzAhanI svadezabhakti 147 teTalo theDe ja che, paraMtu mane kahevAne dilagIrI thAya che ke Apane joIe tevI ane teTalI AgatAsvAgatAM mArAthI thaI nathI, eTaluM ja nahi paNa Apane yogya evI eka paNa vastu mArAthI ApanI sanmukha najara karI zakAI nathI ane tethI mArI putrI alakAsaMdarI ke je rUpa ane guNamAM Apane, sarvathA yogya che, tenuM pANagrahaNa karIne mane kRtArtha karaze." pratApasiMhane ThAranI A mAgaNIthI Azcarya thayuM nahi; kAraNa ke alakAsuMdarInI preraNAthI ja te A pramANe tenuM pANigrahaNa karavAne mATe kahe che, ema tenA alakAsuMdarI sAthe thayelA mIlanathI tene jaNAyuM; tema chatAM teNe kahyuM: "rAyadhavalajI! mArA duHkhanA ane kharekharI kaTokaTInA samaye tame mane mArA parivAra sahita Azraya ApIne je AgatAsvAgatA karI che, tene yogya badale mArAthI AvI hAlatamAM zI rIte vALI zakAze, tene huM rAtri divasa vicAra karuM chuM. temAM vaLI tame mane tamArI putrInuM pANigrahaNa karavAnuM kahIne tamArA mArA uparanA upakAramAM vRddhi kare che, e kevI vAta? tame mane kharA samaye Azraya ApIne je sahAya karI che, tene laIne huM tamArI mAgaNIne asvIkAra karavAnuM ucita mAnato nathI; paraMtu mArI pratijJAne aMge tamArI putrI sAthe hAla turata huM lagna karI zakIza nahi ane huM AzA rAkhuM chuM ke te mATe mane mApha karaze." rAyadhavale kahyuM : "mahArANu! ApanI pratijJAne huM jANuM chuM ane tethI Apa dhAmadhUmathI mArI putrI sAthe lagna karI zake nahi e sarvathA svAbhAvika che, paraMtu huM ApanI pratijJAne koI paNa prakAranI harakata Ave tema karavA mAgatA nathI. mArI vinaMti mAtra eTalI ja che ke Ape mArI putrInuM pANIgrahaNa karIne tene ApanI ardhAganA banAvI ApanI sevAmAM ja rAkhavI. A kriyA kaI paNa prakAranI dhAmadhUma vinA Aje saMdhyA samaye karavAnI meM sarva goThavaNa paNa karI rAkhI che; mATe Apa tene svIkAra karIne mane vizeSa upakRta banAvaze, evI mane saMpUrNa AzA che. "bahu sAruM. jyAre tame mArI pratijJAthI paricita che ane koI paNa prakAranI dhAmadhUma vinA tame tamArI putrIne mArI ardhAganA mAtra vAgdAnathI banAvavAne Icche che, tyAre mane tene svIkAra karavAnI kazI paNa harakata nathI. ane tethI Aja saMdhyA samaye tamArI IcchA mujaba vartavAne huM taiyAra chuM. rAyadhavalajI ! tame mane kharA samaye Azraya ApIne mArA upara je upakAra Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA punaruddhAra karyo che ane vizeSamAM tamArI putrI paNa mane ApavA taiyAra thayA che, temA cogya badale mAre tamane zI rIte ApavA, tenA mane haMmezAM vicAra thayAM kare che. hAlanI mArI vicitra avasthAmAM hu' tamane kAMI kiMmatI bheTa ke amuka sArI jAgIra ApI zakatA nathI, e jo ke dilagIrI bharelu che; tA pazu tamArA upakAranA badalA vALavAnI khAtara huM tamane 'rANA'nI padmathI vibhUSita karu chu" pratApasiMhe alakAsu`darInA svIkAra karavAnI kabUlAta ApatAM kahyuM. 148 "mahArANA!" rAyadhavale kahyuM. "Apane Azraya ApIne meM ApanI je AgatA svAgatA karI che te mATe Apane manamAM kAI paNa prakAranA sadeha rAkhavAnI jarUrIAta nathI; kAraNa ke tibhAIe jAtibhAIne sahAya karavI, ene huM mArI krUraja samajuM chuM, tethI mArAthI banatI ApanI je sevA meM karelI che, tenA badale ApavAnI kazI pazu agatya nathI, tema chatAM jyAre Apa mane 'rANA'nI mAnavaMta upAdhithI vibhUSita kareA che, tyAre hu' tenA svIkAra karu chuM. ane have huM mArI putrInA vAglAnanI kriyAnI jarUrajoga taiyArI karavAne javAnI rajA mAguM chuM. yeAgya samaye mArI kumAra Apane teDavAne mATe Avaze; mATe Apa te vakhate be-traNa saradArA sAthe mArA mahele padhArazeA." pratApasiMhe IzAratathI hAkahI eTale rAyadhavala cAlyA gayA ane te pachI te tathA saradAra gAviMdasiMha paNa bhaviSyamAM thanArA yuddhanI taiyArI karavAne ane AsapAsanA pradezamAMthI sainiA meLavavAnA prayAsa karavAne peAtAnA nivAsasthAne gayA. pratApasiMhe peAtAnI paNu kuTImAM jaIne devI padmAvatIne rAyadhavalanI mAgaNI kahI darzAvI eTale teNe pazu alakAsuMdarInA svIkAra karavAne Agraha karyo. saMdhyA samaye ceAgya mukte pratApasiMhe agnidevanI sAkSIe alakAsuMdarI sAthe pANigrahaNa karIne tene peAtAnI ardhAMganA banAvI ane te vakhatathI alakAsuMdarI peAtAnA priyatamanI paNu kuTImAM jaIne teNe je pramANe pratijJA lIdhI hatI, te pramANe pote paNa pratijJA laIne rahevA lAgI. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karaNa 23muM zAhajAdo salIma "duniyAmeM achI cIja je kucha haya va zarAba haya; i zivA je cIja haya bilakula kharAba haya. je pItA haya Ise AlamameM ve saradAra hatA haya; je bevakupha haya Ise InkAra heAtA haya." zAhajAdA salIme zarAbanI be traNa pyAlIo uparA uparI gaTagaTAvIne uparanI beta kahI. eTale tene jAnI mitra mahamada ke je tenI sAme ja beThe hata, teNe tene vadhAvI laIne kahyuM. "zAhajAdA sAheba ! Ape kahelI beta bilakula rAsta che; kAM ke A duniyAmAM khudatAlAe je kAI achI cIja banAvI hoya, to te zarAba che. zarAbanI mauja ane tene nIzo kharekhara ajaba che ane tethI je Isama tene InkAra kare che, te kharekhara bevakupha ane ullune saradAra ja che, paraMtu mArA maherabAna ! gulAmanI gustAkhI mApha karajo; kAM ke duniyAmAM zarAba e jo ke bahuta achI cIja che; te paNa mAre kahyA sivAya nathI cAlatuM ke gulAbI badananI navajavAna nAjuka parI paNa zarAbathI jarAe kamatI nathI." zAhajAde e sAMbhaLIne khaDakhaDATa hasI paDayo. teNe zarAbanI eka pyAlI punaH gaTagaTAvI jaI kahyuM. "vAhavAha, dasta te paNa khUba karI. khudAtAlAe banAvelI zarAba ane suMdarI e be ajaba karAmatomAM suMdarI sarvazreSTha che; kAraNa ke zarAbane nIzo to mAre mana sAdhAraNa bInA che; paraMtu suMdarInA benamUna rUpane nIza eTale badhe behada che ke tene tenI zI vAta kahuM ? pelI madamAtI navajuvAna suMdarI mahera-amIra AyAsabeganI putrI ane zera aphagAnanI bIbIne te te joI che ne ? tenA ajaba rUpane mane e to nIze caDayo che ke haju paNa tenI manamohana mUrata mAro jIgaramAMthI dUra thaI nathI. hAla to jo ke bAbAe tene mArI najarathI dUra karavAne mATe nAlAyaka hazera aphagAna sAthe paraNAvI dIdhI che; to paNa huM tene bhUlI gayA nathI ane tethI kaIne kaI vakhate huM e rUpasuMdarI maherane meLavIza ane tene mArI rAjarANuM banAvIne sukhI thaIza." Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 mevADane punaruddhAra "zAhajAdA sAheba ! zuM e manamohana suMdarI maherane Apa haju bhUlI gayA nathI ? dANI ja AzcaryanI vAta ! paraMtu Apa tene meLavaze zI rIte ?" mahamade savAla karyo. mahamada ! dasta ! tuM haju ullu ja rahyo che; zI rIte meLavaze, e kAMI savAla che! jamIna AsamAna eka thAya; to paNa huM tene choDanAra nathI. jyAre dilhInA takhtatAusa upara tAre A mitra virAjamAna thaze, tyAre bicArA zera aphagAnanI zI tAkAta che ke te maherane sAcavI zake ? game te bhoge ane game te upAye huM maherane mArI dilabara banAvIza, e cekasa che. ane jyAre ema karIza, tyAre ja mArA dilanI Aga bujhAze." zAhajAdAe Akho phADIne javAba Ape. mahamade hasIne kahyuM. pAka paravaradegAranI maherabAnIthI ApanI IcchA jaladI pAra paDe, ema huM IcchuM chuM; paraMtu zAhajAdA sAheba ! jyAre Apa e lalita lalanAne meLavaze, tyAre pelI gulabadana rajIyAnuM zuM thaze ! zuM tene visarI jazo ?" rajIyA !" zAhajAdAe Azcarya pAmIne kahyuM : "nahi, rajIyAne visArI melavI mane pAlave tema nathI; kAraNa ke mane tenI keTalAka rAjakIya kAmomAM khAsa karIne agatya che, paraMtu maheranI AgaLa rajIyA turacha che; kAMI visAtamAM nathI, mahamade zarAbanI pyAlI laIne kahyuM: "sAheba! A5 maherane vadhu mahatva Ape che; paraMtu mArA matAnusara madamAtI sthUlakAya suMdarI rajIyA maherathI jarA paNa utaratI nathI. pachI te Apa je dhAratA he, te kharuM." "dasta ! tAruM kathana ThIka che, paraMtu mahera te mahera ja che; tenI tulanAmAM rachayA TakI zake tema nathI. yA khudA ! yA paravaradagAra ! mahera hA, maherane ja huM mArI rAjarANuM banAvIza." zAhajAde zarAbanA behada nIzAmAM belI UTha. barAbara A samaye pacIseka varSanI eka taruNIe zAhajAdA salImanI sanmukha AvIne kahyuM : "zAhajAdA sAheba ! kAne ApanI rAjarANuM banAvavavA mAge che ?" zAhajAdAe nIzAmAM ja javAba Apyo. "tane, pyArI rajIyA ! Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAhajAde salIma 151 tane ja bIjI kone ?" te AvanAra taruNI umarAva phijhanI bIbI rachAyA ja hatI. teNe kahyuM. "khoTI vAta ! Apa te pelI nAdAna chokarI maherane ApanI rAjarANI banAvavAne mAge che; kema kharuM ne ?" "mahera ! hA, maherane. pachI che kAMI ?" zAhajAdAe punaH nIzAmAM ja javAba Ape. "ThIka, to pachI mane visArI mUkaze ne ? ane je mane A pramANe visArI mUkavAne mAgatA hatA, te pachI mArI sAthe premasaMbaMdha zA mATe bAMdhe ?' rajIyAe karkazatAthI prazna karyo. rajIyAnA karkaza svarathI zAhajAdAne jarA bhAna AvyuM. tene lAgyuM ke nIzAmAM teNe kAcuM kApyuM hatuM ane tethI pitAnI thayela bhUlane sudhArI levAne mATe te ekadama Ubho thaI gayo ane rachayAnA kamaLa, karane premathI pakaDIne tene pitAnI tarapha kheMcIne be. keNu pyArI rajIyA! jInnatanI hurI! tuM ahIM kayAMthI ? tuM ahIM keTalA samayathI AvIne UbhI che ?" rajIyA kaI kAcApocI nahetI ke zAhajAdAnAM A upara uparanAM mIThAM vacanane na samajI zake. teNe jhaTa laIne tenA hAthane tarachoDI nAMkhIne kahyuM. "nahi. zAhajAdA sAheba! huM have tamArAM mIThAM mIThAM vacanethI bheLavAI javAnI nathI. tame maherane cAhatA he ane tene ApanI rAjarANuM banAvavAne mAgatA ho, to bhale, huM mAre A cAlI. ApanA jevA caMcaLa cittanA puruSa sAthe yAra bAMdhavAthI je AvuM phaLa maLatuM haze, evI mane prathamathI khabara hota, te huM mArA khAviMdane vizvAsaghAta karIne kadi paNa ApanI sAthe prema joDavAne Avata nahi." A pramANe kahIne 2jIyA tyAMthI rIsAIne cAlI javA lAgI eTale zAhajAdAe tene hAtha pakaDIne tene UbhI rAkhI ane maMda smita karatAM kahyuM.. "pyArI dilabara ! zA mATe rIsAya che? zA mATe tArA nAjuka dilane duHkhI kare che? zarAbanA behada nIzAmAM mArAthI kAMI tane apamAnakAraka zabdo kahI javAyA hoya, te te mATe tuM mane mApha kara, kAraNa ke zarAbanA nIzAmAM mArAthI ghaNIvAra na bolavAnA zabdo bolI javAya che, te tuM kayAM nathI jANatI ke nAhaka mArA upara kare che ? Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 mevADane punaruhAra rajIAe kAMIka zAMtine dhAraNa karIne kahyuM. "zAhajAdA sAheba! huM ApanA upara krodha karatI nathI, paraMtu je Apa mahera-pelI eka vakhatanI kaMgAla karIne cAhatA che ane tene ja tamArI rAjarANuM banAvavA mAgatA he, te pachI Apane mArI zI jarUra che? ane Apa jyAre tene vadhAre mahattva ApavAne mAgo cho, tyAre mAre ahIM AvavAnuM prayojana paNa zuM che?" "rajIyA! jarA" zAhajAdAe rajIyAne manAvatAM kahyuM, "tuM nAhaka vahemAya che. nIzAnA-avezamAM mahera viSe huM kAMI ADuM avaLuM belI gayo houM, te te tarapha tAre jarA paNa dhyAna ApavuM joIe nahi. mahera game tevI rUpasuMdarI hoya, to tenI mane zI paravA che? huM te basa tane ja kharA hRdayathI cAhuM chuM ane tethI jyAre huM hindusthAnane zahenazAha thaIza, tyAre tane ja mArI zahenazAhabAnuM banAvIza, evuM meM je vacana tane ApyuM che, tene huM visarI gas nathI. vaLI Aje tane puna: paNa kahuM chuM ke huM mArA e vacanane game te bhege pALavAne taiyAra ja chuM. have tane mArA premane vizvAsa Ave che, yArI ? rajIyA zAhajAdAnA bhoLA dilane jANatI hatI ane tethI teNe hasIne javAba Ape. "yAya ApanA premane mane vizvAsa ja che ane tethI Ape Apela vacanane game te bhoge Apa pALaze, evI mane saMpUrNa khAtarI ja che; paraMtu Apa kare zarAbanA vyasananI kAMI hada rAkho to ThIka; nahi te pachI ApanI tabiyatane bheTe dhakko lAgaze." zAhajAdAe rajIvAne potAnA Asana upara potAnI pAse ja besArIne ane tenAM gulAbI gAla upara cuMbana bharIne kahyuM. "yArI ! huM dhaNue jANuM chuM ke zarAbanuM rahasana kharAba che; paraMtu mane tene eTale badhe rasa lAgI gayA che, ke asthI tene cheDAtuM nathI; tema chatAM tArI vyAjabI salAhane mAna ApIve huM tene ochuM karavAno prayAsa avazya karIza. jodhA ane jagata paNa mane te viSe bahu ja zikhAmaNa Ape che, paraMtu kharAba tenA sahavAsathI sasabane huM choDI zakato nathI. ThIka, paNa mahamada kayAM gayo ?" "te te huM jyAre ahIM AvI, tyArane cAlyA gayA che." 2jIyAe kahyuM. haM, rajIyA, paNa pelA kAgaLanuM zuM thayuM ? mane lAge che ke bAbAnA hAthamAM e kAgaLa gayA che joIe." salIme kahyuM.. Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAhajAdA salIma 153 hA, ApanI dhAraNA satya chekAraNa ke e vakhate vijayane e kAgaLa ApIne huM tene samajAvatI hatI te vakhate khuda zahenazAha hindunA poSAkamAM sajja thaIne tyAM AvI pahoMcyA hatA. temanA AgamanathI huM to turata ja palAyana thaI gaI hatI; paraMtu vijaya tyAMne tyAM ja Ubho rahyo ane zahenazAhe tenI sAthe ghaNI vAra sudhI vArtAlApa karyo hato ane tethI mAro e kAgaLa avazya temanA hAthamAM ja gaye haze." rajIyAe salImanI dhAraNane svIkAratAM pitAnI mAnyatA kahI batAvI. e kAgaLa je bAbAnA hAthamAM gaye haze, to te ApaNI pUrI phajetI thavAnI che; paraMtu 2jIyA! te te kAgaLamAM zI hakIrata lakhelI hatI ? salIme jIjJAsAthI pUchayuM. "zI hakIkata lakhelI hatI, kema? zahenazAha viruddha ApaNe je baLavo jagADavAnAM chIe ane ApaNA tathA pAka IslAma dharmanA virodhI abulaphajala vagerene kAMTe ApaNuM mArgamAMthI dUra karavAnI ApaNe je IcchA dharAvIe chIe, te viSe keTalAka khulAsA ane gupta bAtamIone te kAgaLamAM lakhavAmAM AvelI hatI ane tethI te kAgaLa je zahenazAhanA hAthamAM gayo haze to ApaNI badhI goThavaNa dhULamAM maLavAno saMbhava che. mane lAge che ke ApaNe vijayane e kAgaLa viSe pUchIe to zI harakata che ?" 2jIyAe kAgaLanI hakIkata kahetAM prazna karyo.. nahi tene have e viSe kAMIpaNa pUchI zakAya tema nathI; kAraNa ke te bAbAne mAnIto thaI paDe che ane tethI tene kAgaLanI hakIkata pUchavAthI kAMI artha sare tema nathI." zAhajAdAe javAba Apyo bI, javAdo e vAtane, paraMtu baLa jagADavA saMbaMdhI Apa have zuM nizcaya upara AvyA che" rajIe viSayane badalIne savAla karyo. baLavo jagADa e cokakasa che, paraMtu jyAre ane zI rIte jagADavo, te viSe meM haju kaze paNa nizcaya karyo nathI. bAdazAhane rAjadhAnIne tyAga karIne dUranA dezamAM yuddhAdi kAraNasara javAnuM thAya, te baLa jagADIne rAjadhAnIno kabajo meLavavAnuM kArya saheluM thaI paDe tema hovAthI huM tenI ja rAha joI rahyo chuM. keTalAka musalamAna saradArone te meM ApaNuM pakSamAM sAmela karI dIdhA che; paraMtu rAjapUta ane anya hindu Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADatA punaruddhAra 154 saradArA ane amIrA ApaNA pakSamAM AvatA nathI. te te| bAdazAhane mATe peAtAnA prANa ApavAne paNa taiyAra che ane tethI khaLavA jagADavAnuM kAryAM hAla turaMta sahelu nathI. abadulakAdare mane gaI kAle ja khabara ApI che ke bAdazAha dakSiNamAM khAnadeza tarapha yuddha kAne mATe javAnA che ane jo A khabara kharI hAya ane tee rAjadhAnInA tyAga karIne dakSiNamAM javAnA hAya tA pachI rAjadhAnI ane khajAnAnA kabajo maLavAnuM kArya ApaNune bahu ja sarala thaI paDe tema che. tathA eka vakhata tenA kabajo ApaNA hAthamAM AvI gayA ke pachI bAdazAhathI DaravAnuM ApaNane kazuM prayeAjana nathI.'' salIme khaLavA jagADavAnI peAtAnI gAThavaNu kahI batAvI. "ApanI gAThavaNu tA dhaNI ja sArI che ane khudAtAlAnI rahemathI te pAra pazu paDaze; paraMtu te pachI eTale Apa zahenazAha thayA pachI ApanI A nAcIja dAsIne bhUlI te| jaze! nahi te ?" rajIyAe sUcaka daSTithI pUchyuM. "nahi . pyArI rayA !'' salIme rjIyAne Aligana ApIne kahyuM. "tane te| hu' kadi paNa bhUlI javAneA nathI; kintu jyAre huM samasta hindusthAnanA zahenazAha thaIza tyAre tane mArI sAmrAjJI banAvIza. rjIyA zahiAdA salImanI apUrva prIti joIne khuzI thaI gaI. AnaMdanA atirekathI tenuM suMdara mukha khIlI UThayuM. teNe sAnAnI pyAlI zarAbathI bharIne zAhadAne pyArathI ApatA kahyuM. "nAmavara zAhanaddA | pyArA jIgara ! mArA taraphanI ApanI apUrva prIti joIne huM. ApanI ghaNI ja ahezAnamaMda chuM." zAhajAdAe rajIyAnA hAthamAMthI zarAkhanI pyAlI laIne tene gaTagaTAvIne kahyu. vAhavAha, rajIyA ! zarAkhakI karyAM mAja ? kayA AnaMda ?' rayAe punaH khIjI pyAlI bharIne ApI ane tene paNa te pUrvavat gaTagaTAvI gayA. te pachI zAhajAdAe nIzAnA joramAM rajIyAne aneka prakAranI rAjakhaTapaTanI vAtA kahI dIdhI ane te paNu vadhAre ne vadhAre gupta vAtA tenI pAsethI premanAM mIThAM vacaneAthI leAbhAvIne kaDhAvatI hatI. jyAre A pramANe zAhajAdA salIma ane amIra ph chanI khIkhI rayA zarAbamAM masta banIne ezaArAma bhogavatAM hatAM tyAre zahenazAha akabara ane tenA mitra phjI Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAhajAde salIma 155 temanI A bibhatsa ceSTAne gupacupa nihALIne manamAM ne manamAM Azcarya pAmatA hatA. zAhajAdAne vadhAre bebhAna avasthAmAM jaIne zahenazAha akabara tathA phajI oraDAmAM dAkhala thayA. rajIyAe zarAba pIdhela nahi hovAthI tene nIzo caDela nahatA ane tethI te akabara tathA phaLane AvelA joIne Azcarya pAmI gaI ane beThI hatI tyAMthI ekadama UbhI thaI gaI. zAhajAde te haju bebhAna avasthAmAM paDayo hato ane mukhethI "zarAbakI kayA miAja ? zarAbakI kyA bAta? pyArI rachayA? kayA AnaMda " ema vAraMvAra aspaSTa svare barADato hato. bAdazAhe tenI pAse jaIne tenA khabhA upara jarathI pitAne hAtha mUkIne gaMbhIratApUrvaka kahyuM "salIma !" salIme nIzAmAM ja javAba Apyo. "dilojAna rachayA ! zarAbakI kayA mija? zarAbakI kayA bAta ?" akabara rASapUrvaka punaH gaMbhIratAthI kahyuM, "salIma !" A vakhate zAhajAdAe kaI javAba Apyo nahi; paraMtu nIzAnA AvezamAM khaDakhaDATa hasI paDaze. akabare tene saMpUNa bebhAna bane joIne tene jAgRta karavAnI khAtara tene hAtha jorathI kheMcIne kahyuM. "salIma ! sAvadha thA ane jarA nihALIne je ke huM keNa chuM ? rajIyA nahi, paNa tAro bAbA ane samagra hindusthAnane zahenazAha akabara chuM, zuM tuM zarAbanA nIzAmAM eTale badhe cakacUra thaI gayA che ke mane eLakhato paNa nathI ?" salImanI karNendriyamAM zahenazAha akabara e be zabdone praveza thaye ane tema thatAM ja tenI jJAnendriya sateja thaI gaI. te AMkho phADIne akabaranI sAme prathama te joI rahyo; paraMtu tyArabAda tene saMpUrNa oLakhavAthI maMtramugdha thaI gaye ane zaramathI avanata mukhe Ubho thaI rahyo. akabare tene zudvimAM Avela jANIne pUchayuM, "kema, salIma ! haju te zarAbano tyAga nathI karyo ? tArA bAbAnA hukamane tuM AvI ja rIte amala kare che ke ? ThIka, paNa A strI kezu che ane te zA mATe atre AvelI che ?" zAhajAde tenA bAbAnAM uparA uparI prazno sAMbhaLIne jarA gabharAI gaye ane tethI teNe kAMI javAba nahi ApatAM cupa ja rahevuM pasaMda karyuM.. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA punaruddhAra akabare punaH karaDA svare pUchyuM, "Yma javAba ApatA nathI. salIma ? mahe, A zrI kANuM che ane te zA kAraNathI atre AvelI che ?' salIme A vakhate paNa kAMI javAba ApyA nahiM, eTale krUjIe jarA AgaLa AvIne kahyuM, "nAmavara zahenazAha ! zAhadA sAhebane have zaramAveza nahiM, teo mane ahI hAjara joIne javAba ApatAM acakAya che ane tethI hu ja ApanA praznanA uttara ApuM chuM ke e strI mArI khevas khIkhI 2thayA che; paNu ahIM zu` kAraNathI AvI che, te huM Apane kahI satA nathI." 156 "A bhAnu tamArI khIkhI che, e huM sArI rIte jANuM chuM; paraMtu te vAta mAre zAhajAdAnA mukhamAMthI ja kaDhAvavI hatI." zahenazAhe phaujIte e pramANe kahIne salIma tarapha joIne pUchyuM, "salIma ! rajIyAkhAnu ahIM kema AvelAM che ane temanI sAthe tuM zI khAnagI masalata calAvatA hatA ?" salIme AMtAnA bAbAnA mukha sAme ekavAra ADI najare joI lIdhuM; paraMtu tene yogya javAba ApavA jeTalI hiMmata tenAmAM nahetI ane tethI te mAna ja rahyo. zahenazAhe tene kevaLa niruttara rahelA joIne mArA yuvarAja putra hovAthI mArI pAchaLa tuM ja A samrATa thavAnA che. vaLI mArI ummara paNa jaIMph thavA AvI che ane tethI hu have jeTalu jIvyA chuM, teTaluM jIvavAneA nathI, e ceAkkasa che; tema chatAM tuM mArI viruddha khaLavI jagADavAnI khaTapaTa zA mATe karI rahyo che, huM samajI zAtA nathI. tAhida-I-IlAhInA matanI sthApanAthI keTalAka musalamAne! mArI viruddha thaI gayA che ane temaNe ja tane ADu avaLu bhabherIne mArI sAme uzkeravAnI peravI karI che; ... paraMtu yAda rAkhaje salIma ! tuM tArI purI matalabamAM kadi paNa saphaLatA meLavavAnA nathI. pAka paravaradegAra hamezAM satyanA-dhama nA- nItinA ja vijaya kare che ane asatya-anItineA, parAjya kare che ane tethI te tathA tArA duSTa salAhakArAe mArI viruddha game te prakAranI khaTapaTa racI haze; tA paNa tame anItinA mArge cAlatAM hAvAthI temAM kRlibhUta thaze| nahIM. salIma ! tArA sthaLe jo kAi khI zakhsa hota, tA me... tene zAhanazAhata viruddha khaTapaTa karavAnA gunhA mATe kyAraJAe phrAMsInA lAkaDe laTakAvI dIdho heta; paraMtu tuM mArA beTA che-ta kahyuM, "salIma ! tuM samagra zahenazAhatanA Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAhajaMdA salIma cAlatu nathI. bAbA vahAlA bheTA che ane tethI tane sakhta zikSA karavAne mAruM hRdaya zAhanazAhatanA rakSaNune mATe nyAyaSTie mAre tane sakhtamAM sakhta eTale ke dehAMta daMDanI zikSA karavI jeIe ane tArAM aniSTa AcaraNA jotAM tuM evI zikSAne lAyaka che; para Mtu pyArA beTA ! tArA mATe mArA hradayamAM eTale badhA agAdha prema bharyAM che ke hu* tema karI zakatA nathI. salIma ! krAMIka samaja ane vicAra kara ke tuM kANu che ? tuM kAnA beTA che ? tArA krANu che? tArA adhikAra zA che ? ane tAru` mahattva zuM che? tu* pote viSNuJA zaDenazAha ja che ane tethI dinarAta zarAbanA nIzAmAM ane duSTa thIenA sahavAsamAM paDayA rahevAnuM tane yAgya che ? vahAlA beTA ! barAbara vicAra karIne mane javAba Apa ke tane tAru' hAlanu vartana ucita lAge che ?" zahenazAhanAM premALa ane zikSAnAM vacane sAMbhaLIne zAhanadA salImanuM hRdaya bhedAI gayuM ane tethI tenI AMkhAmAMthI azruonI dhArA vahevA lAgI. teNe tenA bAbAnA kameA upara paDIne gadvaiita avAje kahyuM. "pyArA bAbA ! ApanA A khevaphA beTAne phrAMsInA lAkaDe laTakAvI deA, e ja zikSA yAgya che." kAraNa ke tene 157 bAdazAha akabare salImane! hAtha pakaDIne UbhA karyAM ane te pachI punaH premALa svarathI kahyuM. "salIma ! beTA! tu' mAtanI zikSAne cAnya nathI; kintu AgrAnA jagavikhyAta takhta upara besIne lAkhA manuSyane yogya nyAya karavAne lAyaka che. mArA tane khAsa karIne Agraha che tuM tArA hAlanA duSTa cAritrane sudhAra ane kharAba dAstAneA tyAga kara ane pachI jo ke tArI AbarU keTalI badhI vadhI jAya che. mANasa mAtra bhUlane pAtra che ane tethI Aja sudhI te karelI bhUlenA tane jo have kharAkhara pazcAttApa thatA hAya, tA te ja zikSA tane pUratI che. kheAla tane pazcAttApa thAya che ?" pazcAttApa!" salIme Azcaya sUcaka avAje kahyuM. pazcAttApa teA zuM; paraMtu A pRthivI mArga Ape teA tenI aMdara samAI jAuM, teTalI zarama paNa thAya che ane tethI Apane araja gujArIne kahuM chu ke mane yogya daMDa Ape!-mane cita zikSA karI. pyArA bAbA ! te vinAnyeAgya TAra vAgyA vinA huM sudharI zakavAnA nathI." hi, kheTA !" zahenazAhe kahyuM. "tane pUratA pazcAttApa thatA hovAthI have zikSA ApavAnI jarUra nathI. pazcAttApa ane zarama e khe evI Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 mevADane punaruddhAra zikSAo che ke jethI game tevA duSTa mANasa paNa sudharI jAya che, tethI tene kAMI paNa zikSA nahi karatAM mAphI ApuM chuM." "paraMtu pyAre bAbA ! zuM huM ApanI rahemane regya chuM ke Apa mane mAphI Ape che ?" salIme AturatA sUcaka savare pUchayuM. hA, tuM mArI rahemane sarva gya ja che; kemake putra kaputra thAya che; paraMtu mAvatara kadi paNa kamAvatara thatAM nathI ane tethI tuM mAphIne pAtra che. salIma tuM have jA ane mArA khAsa eAraDAmAM mArI rAha jo; huM hamaNAM ja tArI pAse AvI pahoMcuM chuM." ema kahI bAdazAha akabare tene tyAMthI cAlyA javAnI IzArata karI eTale te tene namIne turata ja cAlyA gaye. te gayA pachI zahenazAhe potAnA dosta jIne kahyuM, "yArA mitra ! tamArI bIbIne mATe have tame zuM karavA mAgo cho? tamane je kAMI harakata na hoya ane tamArI kabUlAta hoya, te huM tene keda karavAne mAguM chuM. kAraNa ke sarva khaTapaTanuM mULa te ja che." * "nAmavara zahenazAha !" phajIe kahyuM. "mArI bevaphA bIbIne mATe Apa game te karavAne mukhatyAra che; mane temAM koI paNa prakAranI harakata nathI." "bahuta khUba." bAdazAha akabare ema kahIne pitAnA aMgarakSane jorathI bUma mArI. turata ja be hathiyArabaMdha karmacArIo bAdazAhanI sanmukha AvIne kunisa bajAvIne UbhA rahyA. bAdazAha akabare temane karaDA avAje hukama karyo. "A bAnune bhayaMkara kAragRhamAM laI jAo ane temAM tene keda karIne mane satvare khabara Ape." karmacArIo rachayAne laIne tyAMthI cAlyA gayA. rajIyAe jatI vakhate zahenazAhane tathA tenA zauhara pheMjIne pitAne paNa zAhajAdAnI jema mAphI ApavAnuM ghaNuM ghaNuM araja gujArI hatI, paraMtu saMga dilanA zahenazAhe kepha chae te prati jarA paNa lakSya ApyuM nahotuM. zAhajAde salIma tene bAbAnI rahemathI chuTI gayo ane rajIvAne kedamAM sapaDAvavuM paDayuM e vidhinI vicitra lIlA nahi te bIju zuM ? . te pachI zahenazAha ane phajI tyAMthI anyatra cAlyA gayA. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praraNuM 24muM sthityaMtara sukha ane duHkha, caDatI ane paDatI tathA udaya ane asta e prakRtinA sAmAnya niyamo che ane te evI rIte saMkaLAyelA che ke vyakti ane samaSTi upara teo anukrame pitAnuM sAmrAjya jamAvatA jovAmAM Ave che. A niyamo e bIjuM kAMI ja nahiM; paraMtu pUrvajanmamAM karelAM karmonAM phaLavizeSa ja hovAthI tene sahana karyA sivAya anya eka paNa upAya manuSyane mATe raheto nathI. karmanA e phaLa anukULa banIne sahana karavAM, emAM kharA puruSArtha rahelo che ane tethI je mAne te pramANe sukha ane duHkha ubhaya sthitione zAMtithI anubhavIne potAnAM jIvanane ujajavaLa banAve che, teo ja kharekharA mahApuruSo che. mevADanA mahArANA pratApasiMha ane maMtrIzvara bhAmAzAha Adi vIra puruSoe pitAnI janmabhUmine uddhAra karavAne, pitAnuM svamAna sAcavI rAkhavAne, potAnA dharmanuM rakSaNa karavAne, potAnI kItine TakAvI rAkhavAne ane potAnI svataMtratAne punaH meLavavAne je je prayAso karyA hatA, te sarva prayAsenuM megya phaLa temane tatkALa maLyuM nahotuM; kintu dareka vakhate temane duHkha ane parAjayane ja anubhavavA paDayAM hatAM, e atyAra sudhI banelI ghaTanAothI vAcaka mahAzaye sArI rIte paricita che; paraMtu sukha pachI duHkha ane duHkha pachI sukha, e jema anukrame AvyA kare che, te pramANe have pratApasiMhanI vartamAna sthitimAM pheraphAra thavAne vakhata svabhAvika rIte AvI pahoMcyA hatA. dezabhakta bhAmAzAhe pitAnI saghaLI saMpatti mevADanA uhArane mATe mahArANuM pratApasiMhane aparNa karavAthI te tenI sahAyavaDe sainikone meLavI zakyo hato. A uparAMta rAyadhavala ane bIjA ThAkarae paNa pitAnAM sabhyo pratApasiMhanI madadamAM ApyAM hatAM ane tethI te potAnI pAse sAruM lazkara jamA karavAne zaktivAna thayo hato. lazkarane ekatra karyA pachI pratApasiMhe bhAmAzAhane mukhya senApatinI padavI ApIne keTaluMka sainya tene suprata karyuM ane bAkInuM bIjuM sainya amarasiMha, raNavIrasiMha, karmasiMha, goviMdasiMha, kRSNalAla vagerenA kabajAmAM saMpIne abdularahImakhAMnI saradArI nIce AvatAM megala sinyanI sAme thavAne sarva prakAranI vyavasthA karI lIdhI. sipAhasAkAra abdularahImakhAM bahu ja dilAvara dilane hevAthI teNe pratApasiMhane herAna Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 mevADane punaruddhAra karavAne ane tenAM sainya sAthe yuddha karavAne haju sudhI koI paNa prayAsa karyo naheta; kintu te te potAnAM vizALa sainyane AsapAsa goThavI daIne eka sthaLe nirAMte besI rahyo hato. A takane lAbha laI pratApasiMhanA kumAra amarasiMhe mogalonA zerapurA thANu upara humalo karyo. A thANAmAM megalasatya bahu ja theDuM hovAthI kSaNavAramAM teNe tene kabaje karI lIdhuM ane tenI aMdaranA manuSyane keda karIne pratApasiMha AgaLa laI gayo. pratApasiMha tathA bhAmAzAha A samaye megalasinyanAM bIjAM thANuone zI rIte jItI levA, te viSe yogya sthaLe vicAra karI rahyA hatA. amarasiMha keda karelA manuSyone laIne tyAM hAjara thayo ane pote zerapuranA thANAne kevI rIte jItI lIdhuM, te viSenI saghaLI vAta tene kahI darzAvI. pratApasiMhe tenI saghaLI vAta sAMbhaLI laIne kahyuM, "priya putra amarasiMha. zarUAtamAM ja te mogalasenA thANAne jItI lIdhuM, te mATe tene huM mubArakabAdI ApuM chuM ane IcchuM chuM ke bIja thANuone kabaje karavAmAM paNa tuM vijayI thaIza; paraMtu A manuSya keNa che? temane tuM ahIM zA mATe lAvyo che ?" amarasiMhe sahAsyavadane javAba Apyo. "pitAjI ! teo koNa che, te huM jANato nathI; paraMtu zerapuranA thANAmAMthI temane keda karelA che. mane lAge che ke teo keI mogala saradAranA kuTuMbanAM manuSyo hovA joIe." pratApasiMhe jarA karaDA avAje kahyuM. "amarasiMha. A nirAdhAra strIo ane bALakane keda karavAmAM te DahApaNanuM kArya karyuM nathI; kemake strIo ke bALa kene keda karavAne ApaNA kSatriyone dharma nathI. kSatriyoe to nirAdhAra menthone hamezAM madada karavI joIe, tenA badale tuM Amane pakaDIne ahIM laI AvyA te pega karyuM nathI, mATe temane tatkALa mukta karIne teo kahe te sthaLe temane pahoMcatAM karavAnI goThavaNa turata ja karIne pAcho ahIM cAlyA Avaje." amarasiMhe kahyuM. "pitAjI ! ApanuM kathana satya che kAraNa ke temane pakaDavAmAM mArI bhUla thayelI che, e huM kabUla karuM chuM ane te mATe ApanI kSamA mAguM chuM. ApanI AjJA mujaba temane egya sthaLe pahoMcADIne hamaNAM ja pAcho AvuM chuM." e pramANe kahIne amarasiMha pakaDI lAvela strIo tathA bALakone laIne tyAMthI javAnuM karato hato, eTalAmAM pratApasiMhe tene jatAM aTakAvyuM Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthityaMtara 161 ane te mAMhenA eka karoDa varSanA bALaka tarapha joIne pUchyuM. "tAruM nAma mAruM nAma che bALake jarA ajAyabI darzAvatAM javAba Apyo. "mAruM nAma sIkaMdarakhAM che." "sIkaMdarakhAM " pratApasiMhe kahyuM. "tArI pAse Ubhelo A parivAra kAna che tathA tuM mane beTA che ?" mogalasenA zeramarda sipAhAlAra khAnakhAnA abdularahImakhAMnA suprasiha nAmane te tame sAMbhaLyuM che ne ? A parivAra temane ja che ane huM paNa temane ja beTa chuM." "bahu sAruM. huM tamane sane tamArA pitAnA nivAsasthAne sukharUpa pahecADavAnI goThavaNa karuM chuM. tame sarva mArA kumAra amarasiMha sAthe jAo; te tamane tame kaheze tyAM pahocatAM karaze." pratApasiMhe e pramANe kahIne amasiMhane temanI sAthe javAnI sUcanA karI, amarasiMha potAnA pitAnI AjJA mujaba temane sarvane laIne tyAMthI cAle che. te pachI pratApasiMhe bhAmAzAha tarapha joIne kahyuM. "maMtrIzvara ! A samaye zarUAtamAM ja maganuM thANuM ApaNe kabaje thavAthI mane lAge che ke have ApaNe vijaya ja thaze. kema, tamArI zI mAnyatA che ?" bhAmAzAhe potAno abhiprAya ApatA kahyuM. "mahArANuM ! ApanI dhAraNuM satya che, kAraNa ke zarUAtamAM jIta thI, e bhaviSyamAM maLanArA meTA vijayanuM zukana che ane tethI have ApaNe vijaya ja thaze, e niHsaMdeha vAta che. jevI ApanI mAnyatA che, tevI ja mArI paNa mAnyatA che; paraMtu te sAthe mAro abhiprAya e che ke ApaNe have jema bane tema jaladIthI lenAM bIjAM thANuo upara caDAI laI javAnI agatya che." mAre abhiprAya paNa e ja che ane tethI huM tathA tame ubhaya ApaNI pAsenA sainya sAthe ekadama delavADAnA killA upara caDAI laIne jaIe; kAraNa ke e killAmAM zAhabAjakhAM potAnA thoDA ja sainya sAthe paDela che ane tethI e kilo ApaNuM kabajAmAM sahajamAM AvI zakaze. sipAhayAlAra khAnakhAnA kayAM che, tene patte ApaNane haju maLyuM nathI ane jo kadAca maLaze, to paNa tenAM vizALa sainya sAme thavAnI A5NumAM haju zakti nathI ane tethI prathama zAhabAjakhAne dabAvI devo e ja ApaNuM mATe yogya che." Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 mevADane punaruddhAra pratApasiMhe bhAmAzAhanA abhiprAyane anumodana ApatAM pitAnA vicAro kahI batAvyA. "bApe kahI batAvelA vicAro stutya che. e pramANe vartavAthI delavADAnA killAne hastagata karavAnI sAthe kemalameranA killAne paNa ApaNe turatamAM ja hastagata karI zakazuM ane bane killAo eTalA badhA majabUta che ke tene kabajo meLavyA pachI ApaNe mogalenI sAthe ghaNI ja saralatAthI yuddhane cAlu rAkhI zakavAne zaktimAna thaI zakazuM" bhAmAzAhe pratApasiMhanA vicAro sAthe saMmata thatAM kahyuM. "ane ApaNuM sainyanI bIjI TukaDIone megalanAM bIjAM thANuo upara humalo laI javAnI ane arasaparaLa sahAya ApavAnI sUcanA ApI daIe." pratApasiMhe ema kahIne potAnI pAse paNa jarA dUra UbhelA be sainikene bolAvI goviMdasiMha, amarasiMha tathA karmasiMha vigerene yuddhanI goThavaNa saMbaMdhI ghaTatI sUcanAo ApavAne mATe yogya sthaLe ravAnA karI dIdhA. A pramANe badho bhUha racIne pratApasiMha tathA bhAmAzAha pitAnA sainya sAthe delavADAnA killA upara caDAI laI gayA ane tyAM pahoMcIne sadarahu killAne temaNe ghera paNa nAMkhI dIdhe. zAhabAja khAMne zatrunyanA AgamananI khabara paDatAM te prathama to "ajAyaba thaI gaye; paraMtu te pachI hiMmatane dharIne pitAnI pAse je thoDuM ghaNuM sainya hatuM, tene taiyAra karI killAne bacAva karavA prayAsamAM paDe. delavADAnA killAnI cetarapha pitAnA sainikone yogya rIte goThavI dIdhA pachI mahArANAe pitAnA eka dUtane zAhabAjakhAnI pAse kilo pitAne vagara harakate seMpI devAne mATe vAtacIta karavA mokalyA; paraMtu zAhabAja khAMe tenuM apamAna karIne tene keda karI dIdhemahArANA pratApasiMhane A vAtanI khabara paDatAM te bahu ja gusse thayA ane tethI temaNe turataja killA upara humalo karavAne ane tene toDI pADavAne hukama ApI dIdho. rAjapUta sainike AjJA maLatAM ja killA upara tuTI paDayA ane kSaNavAramAM tene eka bAjuethI teDI nAMkhIne aMdara dAkhala thaI gayA. zAhabAja khAM paNa potAnA sainiko sAthe yuddha karavAne sAme doDI AvyuM. maMtrIzvara bhAmAzAhe tene turata ja pakaDI pADayo ane tene pitAnAM zastro saMbhALavAnI sUcanA ApI dIdhI, A ubhaya yoddhAo vacce bahu ja sakhta rIte yuddha cAlyuM. keTalIka vAra sudhI to koNa kone harAvaze, e kahI zakAya tema nahotuM, paraMtu te pachI Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthityaMtara 163 turata ja bhAmAzAhe kaidhe bharAIne zAhabAjakhAnA zastra pakaDelA hAtha upara pitAnI talavArane sakhta phaTake lAga joIne lagAvI dIdho ane te ja kSaNe zAhabAjakhAMnA hAthamAMthI tenI talavAra khaNakhaNATa karatI dUra jaIne UDI paDI. bhAmAzAhe A takane lAbha laIne zAhabAja khAMnAM mastaka upara potAnI talavAra ugAmI ane je teNe ghA karyo hota, to te khudAnA darabAramAM paNa pahoMcI gayo hataH paraMtu niHzastra pratispardhane nahi mAravAne vicAra karIne teNe pitAnI talavArane myAnamAM nAMkhI dIdhI. talavArane mAna karyA pachI teNe anukaMpA darzAvatAM kahyuM. "khAM sAheba ! tame mArA pratispardhi cho ane te khAtara tamane khudAtAlAnI 'hajaramAM mekalavAnI A takane cUkI javI joIe nahi; paraMtu atyAre tame niHzastra che ane tethI tamArA upara ghA karavAnuM mane vyAjabI lAgatuM nathI. mArI IcchA che ke tame kAM to zastrane punaH dhAraNa karo ane kAM te ahiMthI sukha rUpa palAyana karI jAo." zAhabAjakhAMe kAMI paNa uttara Apyo nahi. te dilagIrI bharelA mukhathI AsapAsa joI rahyo. tene cUpa rahelA joIne bhAmAzAhe kahyuM. "zo vicAra karo cho; khAMsAheba !". A vakhata paNa teNe kAMI uttara ApyuM nahiH kintu te te pUrvavata 'AsapAsa joI rahyuM hatuM. A uparathI tenI nAsI javAnI IcchA jANIne udAra dilane bhAmAzAha tene tenI taka ApavAnI khAtara kAMI paNa belyA vinA anyatra cAlyo gayo. zAhabAjakhAMne paNa eTaluM ja joItuM hatuM. "bhAmAzAhane tyAMthI cAlyo gayelo joIne te turata ja sAvadha thayo ane potAnA bheDAghaNA sainike je A yuddhamAMthI bacavA pAmyA hatA, temane laIne tyAMthI nAsI gayo. A pramANe delavADA killAne kabaje pratApasiMhanA hasta gata thatAM teNe potAnI ANa tyAM vartAvI dIdhI ane tyAra pachI bhAmAzAhane kamalameranA killA upara caDAI laI javAnI AjJA ApI dIdhI. pitAnA mahArANunI AjJA mujaba maMtrIzvara bhAmAzAha keTalAka sainiko sAthe kemalameranA killA upara humalo karavAne turata cAlyo gaye. bhAmAzAhe kamalamera najIka AvIne killAnI cemarapha potAnuM sainya goThavI dIdhuM. eTalAmAM pratApasiMha paNa delavADAne killAne bhAra salbararAja goviMdasiMhane soMpI turata raNavIrasiMha tathA karmasiMhanI sAthe tenI madade AvI pahoMcyo. kemalamerane killedAra abdulakhAM rajaputa sainya sAthe ghaNI ja bahAdurIthI la; paraMtu rajapUtonA prabaLa dhasArA Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA punaruddhAra sAme te TakI zakayeA niha. eTaluM ja nahiM, pazu tenA ghaNuAkharA saini sAthe tenA nAza thayeA. kAmalamerane kabajo A rIte hastagata thatAM mahArANAnA utsAha dviti vadhI gayA ane tethI temaNe anukrame khIjA aneka killAe, durgA, grAmA, zaherA ane nagarI kbaje karavA mAMDayAM. delavADAnA yuddhamAM zAhakhAjamAMnA parAjaya thavAthI bAdazAha akakhara tenA upara ghaNA ja nArAja thayA ane tethI teNe tene pAtharImAM nIce utArI nAMkhyA hatA. A samaya daramyAna zaDenazAha akabarane jagadguru zrI hIravijayasUrinA upadezanI dhaNI sArI asara thaI hatI. temaja tenuM ghaNuM kharu* dhyAna uttara,tathA pazcimamAM cAlatI rAjakIya khaTapaTAmAM ane khuda AgrAmAM pazu peAtAnA viruddha keTalAka umarAvAnI salAhathI potAnA beTA salImanI mAraphata kAvAdAvA cAlatA hAvAthI temAM rAkAyeluM rahetu hatu. ane tethI teNe mahArANA pratApasiMhanI bahu darakAra rAkhI naheAtI. teNe abdularahImakhAMne turata ja pALeA khelAvI lIdhe| ane khIjI kAmagIrI upara tene rokayA. A takanA lAbha laIne pratApasihe mevADanA ghaNA khA bhAga pAtAne kabaje karI lIdhA. zahenazAhe mahArANAne punaH pakaDavAne jagannAtha kacchavAhane vizALa sainya sAthe melye. teNe mevADamAM AvIne mahArANAne pakaDavAne mATe ghaNI tajavIja karI; paraMtu temanA kAMI pattA nahi lAgavAthI chevaTe te pazu kaMTALIne pAchA cAhyA gayA. tenA Agamana pachI bAdazAha akabare pharIthI U~AI pazu sipAhasAlArane mevADamAM yuddha karavAne mATe mekiyeA nahi ane mahArANA pratApasihai cittA, ajamera ane mAMDalagaDha sivAya mevADanA tamAma pradezane jItI lIdhA hatA. tyArakhAda mahArANAe rAjA mAnasiMha tathA jagannAtha kachavAhane nAnA khabaLA svAda cakhAvAnI khAtara temanI rAjadhAnInA nagarA upara caDAI karI ane temanI sa`patti luMTI laIne peAtAnI putine cetarapha prasArI dIdhI. A rIte mevADanuM sthityaMtara thayuM. je mevADane punaH meLavavAnI eka paNa AzA pratApasiMhane rahI nahetI, te mevazvanA dhaNA bhAgane ghaNI ja saralatApUrvaka kabaje karavAthI tene dhaNA ja harSa thayo. saMsAranI ghaTamALa A pramANe ja cAlI rahI che. udaya ane astanA trignAlAdha niyamanuM satya A uparathI ApaNe samajI zakIe chIe. mevADanA rAjaya ane tyArabAda tenA punaruddhAra e ja A niyamanuM rahasya che. ma`trIzvara bhAmAzAhanA svA NuthI mevADanA punaruddhAra thaye,.e pratyeka Itiha!ra 'saka'ra 'svIkAre che ane tethI tenI kIti mevADanA uddhArakartA tarIke vyAvazva vidyAdI'' banavA pAmI che. 164 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 25muM premI yugala. "agAdha bhava siMdhu tana, aura na keI upAya; prema nAva ke Azare, premI-jana tara jAya." vartamAna samayamAM vidhAtAnI vicitra lIlAthI zuddha ane nirmaLa premane hRdayamAM dhAraNa karanArAM manuSya zeDAM jovAmAM AvatAM haze; to paNa tevAM premI yugale A punita gaNAtA hindusthAnamAM pUrva ghaNuM thaI gayAM che, e nirvivAda satya che. hindusthAna deza te Aje paNa ene e ja che; paraMtu samaya ane sthitimAM pheraphAra thaI gayela hovAthI mAnava-prANIonAM hatyAmAM paNa taphAvata paDI gayo che. ane tethI ja premanuM sthAna mehe laI lIdhuM che. A uparathI pUrve mehanuM sthAna astitvamAM ja nahotuM, ema kahevAne amAro Azaya nathI, tema e pramANe mAnI levAnuM paNa nathI; paraMtu amAre kahevAne bhAvArtha mAtra eTalo ja che ke hAlamAM mehanuM je prabaLa sAmrAja5 jAmI gayuM che, tevuM pUrva sarvathA nahotuM. te samaye evAM ghaNAM premIyugale hayAtI dharAvatAM hatAM ke jemaNe potAnA dharmanI khAtara, pitAnA samAjanI khAtara, pitAnI kIrtinI khAtara ane pitAnA gauravanI, khAtara potAnA priya prANanI paNa darakAra rAkhI nahotI. A vAtane mAtra ame ja kahIe chIe ema nathI; kintu ItihAsa tenI sAkSI pUre che ane tethI ItihAsanAM rasikajane amArI vAtane sArI rIte samajI zake tema che. vijaya ane caMpAnuM yugala paNa AvAM premIyugala mAMhenuM eka hatuM. zahenazAha akabaranI rUpazAlinI zAhajAdInA premamAM nahIM phasAtAM vijaye jema pitAnAM hadayane svastha rAkhyuM hatuM, tema caMpAe paNa tenA pitAnA tene kaI lAyaka ane zrImaMta yuvaka sAthe paraNAvavAnA AgrahanI sAme pitAnI daDhatAne TakAvI rAkhI hatI. A ubhaya premIonAM hadamAM zuddha ane nirmaLa premane janma thayela hovAthI teo pitAnI daDhatAne chevaTa sudhI sAcavI zakatAM hatAM ane tethI ja teo potAnI dhAraNamAM phalibhUta thatAM hatAM. caMpA relA vratanA utsava pachI thAnasiMha zeTha tenuM vijaya sAthe lagna suratamAM ja karI nAkhyuM hatuM. A samaye khuda zahenazAha akabare jAte hAjara rahIne temane akhUTa saMpattithI navAjyAM hatAM. lagna thayA pachI vijaya ane caMpAnuM premIyugala premane anubhava karatuM sukhamAM divase vyatita karatuM hatuM. Aja sudhI navalakathAnI anya ghaTanAomAM ApaNe guMthAyalA rahevAthI Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA punaruddhAra temane visarI gayA hatA; paraMtu have tenI samApti thavAnI ha|I temanAM sukhI sauMsAranuM ekAda citra AlekhavAnI amArI tIvra IcchAne ame rekI zakatA nathI. A badhA samaya daramyAna vijaya potAnI priyatamA caMpAnA sukhabharyA sahavAsamAM rahevAthI zAhajAdI ArAmakhegane sarvathA visarI gayA hatA; paraMtu zAhajAdI tene tenI peThe visarI gaI naheAtI. zahenazAha akabare zAhajAdInI pratyeka carcA upara sakhta dekharekha rAkhelI hAvAthI te punaH vijayane kadApI maLI zakI naheAtI. paraMtu tethI karIne tenAM hRdayamAMthI vijayanI smRti bhUMsAI gaI naheAtI. te peAtAnA AvAsamAM ane tAriNI strIe ane habasI gulAmeAnA sakhta cekI paherAmAM rahyAM chatAM paNu vijayane pratidina sa'bhAratI hatI ane tenuM sadaiva dhyAna dharatI hatI. 166 ame upara kahI gayA tema vasaMtaRtu te cAlatI ja hatI ane vaLI vizeSamAM je samayanI ghaTanAnA ullekha karavAnA prasaMga atre ame hAthamAM lIdhA che; te samaya prAtaHkALatA hatA. madhura ane snigdha pavananI laherIe eraDAmAM vAtAyananI pAse ja suoAbhita Asana upara beThelA vijayane AnaMdanA mIThA anubhava kAravatI hatI. prAtaHkALanA AvazyakIya kAryothI paravArI je vakhate vijaya nimaLa citte ekAda dhArmika pustakanuM adhyayana karI rahyo hateA, te vakhate tenA nAkare AvI taslIma karIne kahyuM. " sAheba ! Apane eka strI maLavAne mATe AvI che ane te ApanI AjJAnI rAha jotI bahAra daravAje UbhI che.'' . vijaye pustakamAMthI peAtAnI STine bahAra kADhIne tema pUchyuM, "te zrI krANu che ane mane zA kAraNuthI maLavAne mAge che" "te viSe huM kAMI paNu jANunA nathI ane tethI ApanI AjJA heya te pramANe amala karu'.'' nAkare namratAthI javAba ApyA. "ThIka, ene ahIM AvavA de.' vijaye AjJA ApI nAkara turata ja cAlye gayA ane thADIvAramAM eka strI sAthe te punaH vijaya sanmukha AvIne Ubho rahyo. te strIne AvelI joIne vijaye peAtAnA nAkarane bahAra cAlyA javAnI IzArata karI ane te gayA pachI teNe Ava nAra strI tarapha joIne pUchyuM. "tame keNu che ane atre zA kAma mATe AvelAM che ?'' AvanAra strIe vijayanA mukha sAme tIkSNa daSTipruAta karatAM javAba Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ premI yugala 167 Aye, ane zA mATe AvelI chuM, enI pachI vAta; paraMtu Apa mane oLakhatA nathI, e ghaNuM ja ajAyabI bhareluM che." * huM satya ja kahuM chuM ke huM tamane oLakhatuM nathI ane kadAca oLakhato houM; to paNa hAla mane tamAro paricaya yAda Avato nathI." vijaye nikhAlasa dilathI kahyuM. "Apa mane oLakho te che; paraMtu hAla mane bhUlI gayA hazo, e ApanI vAta satya che; kAraNa ke ghaNe bhAge dareka mANasa ucca padane prApta kare che, tyAre te AgalA paricayavALAM mANasene bhUlI jAya che. ApanA saMbaMdhamAM paNa Ama ja thayuM che Apa jyAre mArA paricayane bhUlI gayA tyAre mAre Apane yAdI ApavI joIe ke huM zAhajAdI ArAmabegamanI bAMdI chuM ane mAruM nAma juliyA che." bAMdI juliyAe pitAne paricaya karAvatAM kahyuM. "juliyA ?" vijaye ajAyaba thaIne kahyuM, "tamane te huM sArI rIte oLakhuM chuM; kAraNa ke AjathI keTalAka samaya pUrve yamunA nadInA kinArethI tame ja mane zAhajAdI sAhibAnI hajuramAM laI gayAM hatAM, paraMtu tene Aja ghaNe samaya thaI gayo hovAthI huM tamane oLakhI zakyA nahotA ThIka, paNa tamAruM Agamana atre zA kAraNathI thayuM che? zAhajAdI sAhibAnI tabIyata kevI che ?" - "vijayakumAra !" jaliyAe javAba Apyo. "huM atre zA kAraNathI AvI chuM tathA zAhajAdI sAhibAnI tabiyata kevI che, te saMbaMdhI vigatavAra vAta kahevAne mane avakAza nathI; kAraNa ke huM atre AvI chuM, te ghaNuM ja chupI rIte AvelI chuM ane tethI zAhajAdI sAhebAe Apane ApavAne eka kAgaLa Ape che, te ApIne ja atrethI cAlyA javAnI rajA lauM chuM." jaliyAe e pramANe kahIne vastramAM chUpAvI rAkhelo eka kAgaLa kADhIne vijayane Apyo. vijaye te kAgaLane pitAnA hAthamAM lIdhe, te pachI jaliyAe kahyuM. "ApanI judAIthI zAhajAdI sAhibAnA kevA hAla thayA che, te Apa sadarahu kAgaLanA vAcanathI jANI zakazo. have huM jAuM chuM ane kahuM chuM ke Apane zAhajAdI sAhibAne A kAgaLanA pratyuttaramAM kAgaLa lakha hoya, to lakhIne ApanA vizvAsu mANasa sAthe yamunA nadinA kinAre cakkasa sthaLe rAtrinA ATha vAge mekalavAnI vyavasthA karaje. huM tenI rAha Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 mevADane punaruddhAra jetI tyAM UbhelI haIza. ATaluM kahIne bAMdI juliyA jhapATAbaMdha oraDAnI bahAra nIkaLI gaI ane kSaNavAramAM AgrAnA vizALa rAjamArgamAM jaIne adazya thaI gaI. juliyAnA gamana pachI vijaye kAgaLane barAbara tapAsIne je te te eka baMdha kareluM parabIDiyuM hatuM. teNe turata ja uparanAM parabIDiyAne phADI nAMkhIne aMdarathI lAla raMgano kAgaLa kADhaze ane tene nIce mujaba vAMcavA mA :"vijayakumAra !" ghaNA divase A patra lakhuM chuM. tethI tamane ajAyabI te parI; paraMta mArA hRdayamAM tamArA mATe je lAgaNI rahelI che, tene ApaNe punaH mIlananI azakyatAne laI patra dvArAe tamane chellIvAra darzAvavAnI sAvakatA meM hIkArI che ane tenA pariNAme meM IcchIe ke anirachAe A kAgaLa tamArA tarapha lakhI mokale che. mArA mahAlayamAM te rAtrie jayAre ApaNuM mana thayuM hatuM, tyAre meM tamane spaSTatAthI kahyuM hatuM ke huM tamane ghaNA samaya pUrve pI eTale ke mArI sakhI caMpAnA AvAsamAM tamane meM prathamavAra jevA, tyApI hatI AvI chuM ane haju paNa kahuM chuM ke mArA hRdayamAM tamArA tarapha je cAhanA che, temAM jarA paNa nyunatA thayelI nathI ane tethI huM tane praNAma je rIte yAhatI hatI, te ja rIte hAla paNa cAhuM chuM. samarata hiMdusthAna jenA AmAM mastaka namAvI rahyuM che, tevA prabaLa pratApI samrATa akabarasAna H ti vahAlI zAhajAdI chuM, e jANavA chatAM paNa tame mArA para chavAnA premane tiraskAro che, tyAre kAMI nahi te mAtra svamAnanI khAtara 55 vAra tamArI upekSA karavI joIe; paraMtu zuM jANe zAthI e mAsathI tema thaI zad nathI. mArA hRdayamAM tamArI manamohana mUrati eTalI badhI hoTa rIte gati thayelI che ke tene dUra karavAne baLa pravAsa karavA chatAM paNa tema thaI zakayuM nathI. huM jANuM chuM ke tame hiMdu cho, huM musalamAna chuM ane tethI tamArA pratyenI mArI game tevI ane game teTalI cAhanA chatAM paNa mAruM ane tamAruM aikaya thavuM, e sarvathA azakaya che. A spaSTa vAta jANavA chatAM paNa mArA tamArA tarapha je prema che, tene tathA khuda tamane huM koI paNa rIte visarI jaI zakuM tema nathI ane tethI pAke paravaradegArane hAjara jANa pratijJA lauM chuM ke tamArA vinA bIjA koI paNa puruSane mArA hRdayamAM sthAna ApIza nahi. Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ premI yugala 169 hindu ane jaina zAstrane meM japharajoga abhyAsa karelo hovAthI huM e paNa jANuM chuM ke tamArA zAstrakAroe punamanA siddhAMtane mAnya rAkhelo che. amAre IslAma dharma che ke A siddhAMtane mAnya rAkhatA nathI. ane tethI eka IslAmI tarIke mAre temAM lekina na rAkhavuM joIe. te paNa mAro tamArA tarapha je prema che, tene laIne tamArI sanmukha jAhera karuM chuM ke je punamane siddhAMta para hoya ane mRtyu pachI karmAnusAra bIjo janma dhAraNa karavo paDate heya, te bhaviSyamAM huM ane tame eka ja jAti ane eka ja dharmamAM jamIne paNa premagraMthIthI joDAIne sukhI thaI zakIzuM. khudAtAlA mArI A icchAne pAra pADe, e chevaTanI temanA prati ane koIvAra patra lakhI mane yAda karaze, evI tamArA prati prArthanA che. astu. lI. zAhajAdI ArAmabegama vijaye uparyukta kAgaLane be-traNa vAra vAMco ane temAM lakhelI hakIkatathI tathA zAhajAdIne potAnA pratyene nirasIma prema joIne te Azcaryamugdha thaI ga. kAgaLamAM chevaTe pitAne karelI prArthanA mujaba zAhajAdIne patra lakhavo ke nahi, tenA gaMbhIra vicAramAM te paDI gayo ane ezle sudhI ke tenI priyatamA caMpA tenI sanmukha AvIne UbhI rahI; to paNa tene tenI khabara paDI nahi. caMpAe potAnA priyatamane vicArasAgaramAM gothAM khAtAM nihALIne tenuM dhyAna potAnI tarapha kheMcavAne mATe vijayane uddezIne pUchyuM. "zuM vicArI rahyA che, nAtha ?" vijaye caMpAne madhura svara sAMbhaLIne ghora nidrAmAMthI jAgRta thaI smita hAsyapUrvaka kahyuM. "yArI! tuM ahIM keTalA samayathI AvIne UbhI che?" caMpAe hasIne javAba Ape. "priyatama! mane ahIM AvyAne bahu samaya thayuM nathI. paraMtu mArA Agamana pUrve Apa ze vicAra karI rahyA hatA, te harakata na hoya te kRpA karIne kahe." "caMpA !' vijaye kahyuM. "mArA mananI vAta athavA te mArA manane vicAra game tevo gupta heya te paNa tane kahevAne kazI paNa hata che ja nahi. priya devI ! tuM jANe che ke huM kaI ajaba saMgane laI zahenazAha akabaranI prIti saMpAdana karI zako chuM; paraMtu te zA kAraNathI saMpAdana karI zaka chuM, e viSenI hakIkata meM tane ke thAnasiMha zeThane kahI nathI. jyAre te mane e hakIkata jANavAne Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA punaruddhAra mATe pUchyuM' hatu, tyAre meM tane yAgya vakhate te viSe kahevAnuM vacana ApyuM. hatuM. Aja e vacanane pAra pADavAnA vakhata AvI lAgyA hai|vAthI hu tane saghaLI vAtathI vAk karu bru." 170 e pramANe kahIne vijaye caMpAnA mahAlayanA tyAga karyA pachI zAhajAdInuM mIlana, tenA prema, peAtAne kedamAM paDavuM, kedamAMthI chuTakArA, bAdazAhanI sAthe vAtacIta ane chevaTe tenI protine saMpAdana karavI, e Adi banelI ghaTanAonuM vistara varSoMna karI batAvyuM. caMpA A sarva ajAyakhI bharelI hakIkata sAMbhaLIne kSaNuvAra tA mA~tramugdha khanI gaI; paraMtu tyArapachI sAvadha thaIne teNe Azraya darzAvatAM kahyuM. "zuM mArI sakhI zAhajAdI ArAmabegama tamane cAhe che? zu A hakIkata sabhavita che ?' "priyatamA !" vijaye javAba ApyA. hA, me' tane je hakIkata kahI, te sA~bhavita che. eTaluM ja nahi paNu satya che ane jo tane mArA kathanamAM vizvAsa na AvatA hAya, teA zAhajAdIneA hamaNAM ja AvelA A kAgaLa kharAkhara vAMcI jo eTale tArI zakAnuM ApoApa samAdhAna thaze.'' caMpAe vijayanA hAthamAMthI kAgaLa letAM letAM kahyuM. "prANanAtha ! mane ApanA kathanamAM saheja paNa avizvAsa nathI; paraMtu zAhajAdI ArAmabegama Apane cAhe che, e vAta jANIne mane Azcarya thayuM che ane tethI ja me' Apane e savAla karyo che." "ca'pA !" vijaye kahyuM, "emAM Azcarya pAmavAnuM kAMIpaNa prayAjana nathI. tu... eka vakhata zAhajAdIne| kAgaLa vAMcI jo eTale tAru Azca palAyana thaI jaze." 'pAe te pachI zAhadInA kAgaLa ati be-traNu vAra vAMcI joyA ane te pachI tenI zaMkAnuM samAdhana thaI gayu. teNe aMtaramAM AnaMdane dhAraNu karIne kahyuM. priyapati ! zAhajAdInA kAgaLanA vAMcanathI mArI zaMkAnuM samAdhAna thaI gayuM' che ane tethI tatsa MbadhI have kAMIpaNu savAla Apane pUchavAnA rahetA nathI; paraMtu mane tenA kAgaLanA vAMcanathI dilagIrI tathA AnaMdanI lAgaNI ekI sAthe ja thAya che. dilagIrI eTalA mATe ke te bicArI peAtAnI IcchA kulibhUta thaI nahi ane vizeSamAM tenA pitAnI akRpAnA bhAga thaI paDatAM tene najarakeda rahevuM paDe che, ane AnaMda eTalA mATe ke Ape ArAma Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ premI yugala 171 begama jevI mahAna aizvaryazAlinI tathA rUpazAlinI zAhajAdInA kharA jIgaranA premamAM nahi phasAtAM mArA pratyenA premane daDhatAthI vaLagI rahevAmAM dharmane mAnya che. priyatama! kharekhara Apa manuSya nahi, paNa deva che; kAraNa ke zAhajAdI jevI parama navayauvanA taruNanA premamAM nahi phasAtAM Apa ApanA dharmane vaLagI rahyA, e kAMI sahaja vAta nathI. suMdarInI sAMdarya. jvAlAmAM ghaNuM mahAna gaNAtA puruSo paNa aMdha banIne kudI paDayA che, e ItihAsa prasiddha vAta che; paraMtu Ape seMdaryana, mehane, aizvaryana, lobhane ane kAmane ThAkare mArIne hRdayanI nirmaLatA darzAvI ApI che ane tethI Apa devanA upanAmane sarvathA lAyaka che. prANanAtha ! huM Apane te mATe dhanyavAda ApuM chuM." ' vijaye potAnI priyatamAnuM laMbANa bhASaNa sAMbhaLIne AnaMda pAmatAM kahyuM. "yArI! tuM mArA guNAnuvAda gAIne mane devanI upamA ApI dhanyavAda Ape che, e ThIka che; paraMtu te paNa mArA pratyenA tArA premane tArA pitAnI virUddhatA chatAM daDhatAthI vaLagI rahevAmAM dha darzAvyuM che, te kAMI jevuM tevuM sAmAnya kArya nathI ane tethI tene paNa huM svargalekanI devInI upamA ApI tane zatakeTI dhanyavAda ApuM, te temAM jarA paNa atizakti karI kahevAze nahi. priya caMpA ! hAla mArI sthiti badalAI gaI che; paraMtu je samaye meM tArA AvAsane tyAga karyo. te samaye mArI sthiti taddana durbaLa hatI ane mane cAhavAmAM tArA jevI zrImaMta pitAnI putrIne leza mAtra paNa sukha maLavAne saMbhava nahota; tema chatAM mArA cAlI gayA pachI paNa tuM mane visarI gaI nahi eTaluM ja nahi, paNa tArA pitAnI virUddha thaIne paNa teM mArA tarapha te premane tArA hRdayamAM sAcavI rAkhe, e eka sAmAnya strIthI banI zake tevuM sarala kArya nathI; kintu te to eka parama suzIlA ane satI sAvI devIthI ja banI zake tevuM che ane tethI kharekhara dhanyavAdane pAtra to tuM ja che." caMpA potAnA guNAnuvAda gavAtAM sAMbhaLIne zaramAI. zaramathI tenA gulAbI gAla upara lAlImA tarI AvI. teNe zaramathI mRdu svare kahyuM : "prANapati ! mArI mithyA prazaMsA zA mATe kare che ? eka Arya ramaNI je puruSane pitAnuM dila eka vakhata arpaNa kare che, tenA premane game te bhoge vaLagI rahevuM, tene te pitAnuM kartavya gaNe che. huM paNa mArA pitAnI virUddhatA Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 mevADano punaruhAra chatAM ApanA premane vaLagI rahI, e meM mArA kartavyathI kAMI vizeSa kyuM nathI ane tethI mArI prazaMsA karavAnI koI paNa agatya nathI. vijya pitAnI priyatamAnI nirAbhimAna vRtti joIne AnaMdamagna thaI gayo. teNe AnaMdanA atirekathI Asana uparathI UThI navayauvanA caMpAne pitAnI bAthamAM laI tene daDhAliMgana ApatAM kahyuM. "vahAlI caMpA ! mArI ke tArI ubhayanI prazaMsAnI vAtane javA daIe; kAraNa ke ApaNe ApaNuM kartavyathI kAMI vizeSatA karI nathI. kema mAruM kathana tane satya jaNAya che ke nahIM?" rUpasuMdarI caMpA ke je atyArasudhI pitAnA priyatamanA sukhakara AliMgananI majA mANatI hatI, teNe smita hAsya karI javAba Ape. "prANeza! ApanuM kathana sarvathA satya che." ka Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 26muM AnaMdotsava. mahArANA pratApasiMhe mevADanA ghaNAkharA pradezane jItI lIdhuM hatuM; paraMtu ame agAu kahI gayA tema cittoDa, ajamera tathA mAMDalagaDha e traNa killAo ane tenI AsapAsano mulaka te jItI zakayA nahatA ane tethI temaNe potAnI rAjadhAnI udayapuramAM rAkhIne mevADanA mahArANAnA padane punaH prApta karI rAjya kArabhAra vyavasthApUrvaka calAvavAnI goThavaNa karI lIdhI hatI. zahenazAha akabare paNa pratApasiMhane herAna karavAno vicAra mAMDI vALela hatA ane tethI teNe pitAnuM sainya mevADamAM punaH kadi paNa kahyuM nahotuM. mogalone trAsa A pramANe dUra thavAthI mahArANu potAnA parivAra sAthe joke AnaMdamAM divaso vyatIta karatA hatA, te paNa temane ciroDa kabaje na thaI zakavAthI saMpUrNa zAMti maLI nahotI ane tethI te mATe te ciMtAtura paNa rahetA hatA, paraMtu ekaMdara rIte temanuM jIvana sukha ane zAMtimAM vyatIta thatuM hatuM. A zAMta ane sukhanI gya takane lAbha laI temaNe lAMbA samayanA yuddha daramyAna je mANasoe potAnA duHkhamAM bhAga lIdho hato, te mANasonI yogya kadara karavAne ane te nimitte AnaMdotsava karavAne mATe temaNe thoDA ja samayamAM eka darabAra bharavAnuM nakkI karyuM hatuM. A darabArane divasa paNa mukarara karavAmAM Avela hovAthI te mATenI jarUrI taiyArIo paNa cAlI rahI hatI. megya samaye darabArane mATe mukarara karelo divasa AvI pahoMcyo. te divase prAtaHkALathI ja rAjamahAlayamAM mANasenI doDadhAma thaI rahI hatI. je vizALa oraDAmAM darabAra bharavAnuM nakkI thayeluM hatuM, tene achI rIte zaNagAravAmAM AvyA hatA. eka bAju madhyamAM mahArANA ane yuvarAjanA siMhAsana ane tenI banne bAjue rAjyanA bhAyAta, saradAra, adhikArIo, vidvAna paMDita ane prajAjanA judAM judAM Asane goThavelAM hatAM. prAtaHkALanA bIjA praharanI nobata vAgI gayA pachI mANasonI Ava-jA vadhI paDI. kAraNa ke darabArane samaya najIka Avato jato hato ane tethI darabAramAM beThaka lenArAM mANaso utAvaLAM utAvaLAM kramAnusAra AvIne potapotAnA Asane upara besatAM hatAM. rAjayanA bhAyAte mUchone vaLa detA hatA. saradAre chAtI kADhIne TaTTAra beThA hatA. vidvAne ane paMDito paraspara vArtAlApa karatA hatA ane prajAnA AgevAne AnaMdamagna jaNAtA hatA. samasta darabAra cikAra bharAI gayo hato. vacce rAjyanA Azrita kavio palAMThI vALIne AturatAthI Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 mevADane punaruddhAra beThelA hatA. A oraDAnI lagolaga eka bIjo paNa oraDo hato ane tenI vaccenI divAlamAM dvAra rAkheluM hovAthI tyAM caka nakhAvIne strIvargane mATe besavAnI goThavaNa karavAmAM AvelI hatI strI vargamAM mahArANI padmAvatI, alakAsuMdarI, rAjakumArI kamaLA, salbararAjanI kanyA yamunA rAjA raghuvIrasiMhanI kanyA rUkimaNI, bhAmAzAhanI putrI kusuma, kRSNalAlanI patnI maneramAM ane te uparAMta anya saradAra ane prajAnA AgevAnanI strI, bahene ane putrIo hAjara hatI. teo sarva cakanI ADamAMthI darabAranA kAryakramane jetI hatI ane paraspara jhANI jhINuM vAta karatI hatI. rAjayanA mukhya saradAra, maMtrIzvara bhAmAzAha tathA pratApasiMhanA bIjA kumAro paNa AvI gayA hatA ane pitAne yogya evA Asane upara beThelA hatA. darabArane samaya thaI gayA hovAthI badhAM mahArANanI AturatAthI rAha joI rahyA hatA. te daramyAra nekIne avAja saMbhaLAyo ane te sAthe ja mahArANA pratApasiMha ane yuvarAja amarasiMha pitAnA khAsa aMgarakSake sAthe darabAramAM AvI pahoMcyA. badhAe UbhA thaIne temane ghaTita mAna ApyuM ane darabAranI cotarapha goThavelA sainikoe pitAnI ughADI rAkhelI talavAre namAvIne temane AdarasatkAra karyo. mahArANA pratApasiMha ane yuvarAja amarasiMha potapotAnA Asane upara besI gayA ke turata ja badhA sabhAjane paNa besI gayAM. tyArabAda maMtrIzvara bhAmAzAhanI sUcanAthI rAjayanA mukhya kavie nIce pramANe kavita jussAbhera gAyuM - vIra mahIpati narapati jaya jaya, ravikula-ravi tuma bhArata-rakSaka, kAMta zatru sadA tumhare bhaya, pragaTa gagana pratApa prabala tava, hohI sadA prabhu ripudalabala cha3." * kavitA zravaNathI samasta darabAramAM vIracita bhAvanAnI asara prasarI gaI. sarva darabArIo mUchonA AMkaDA vALavA lAgI gayA ane senA pitAnI talavArane UMcI nIcI karavA maMDI gayA. kSaNavAra pachI mahArANA pratApasiMhe netrasaMketa karyo ane te sAthe ja darabAramAM zAMtinuM sAmrAjya jAmI gayuM. tyArabAda mahArANA pratApasiMha siMhAsana uparathI UbhA thayA ke turata ja samasta sabhAjanee temane AnaMdanA uddagArothI vadhAvI lIdhA. * mevADa patana nATakamAMthI, Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AnaMdotsava 175 A AnaMdano avani zAMta thayA pachI mahArANAe besavAnI zarUAta karatAM kahyuM mArA priya saradAra, adhikArIo ane prajAjane ! mogala samrATa zahenazAha akabaranI sAthe ghaNAM lAMbA samayathI je yuddha cAlI rahyuM hatuM, temAM chevaTe ApaNane bhagavAna ekaliMgajInI kRpAthI vijaya maLe che, te vAta tame sarva jANe che. have A yuddhamAM pitAnA Aptajane ane pitAnA prANanI paNa darakAra karyA sivAya je je mANasoe mArI sAthe rahIne tathA vane vane bhaTakIne mane je amUlya sahAya karI che, te te mANasonI egya kadara karavAne ane te nimitte AnaMdetsava ujavavAne mATe A darabAra bharavAmAM Avyo che. mAre ghaNA ja AnaMdapUrvaka kahevuM joIe ke mArI sAthe duHkha sahana karavAmAM je saradAre hatA te sarvee mane ghaNI amUlya sahAya karelI che; paraMtu te sarvamAM maMtrIzvara bhAma zAhe mane-kahe ke samasta mevADane-je sahAya karI che, tenI kayA zabdomAM prazaMsA karavI, te mane sujatuM nathI. maMtrIzvara bhAmAzAhe mArA duHkhanA divasomAM mArI sAthe rahI mArI nirAzAnA vakhate yogya salAha ane utsAha ApavAnI sAthe capananA pradezamAM thayelA yuddhamAM megala saradAra caMdrasiMhanI talavArane bhegA thatAM mane bacAvI lIdho hato. A uparAMta mevADanA punaruddhAra mATe potAnI sakaLa saMpattine bhoga ApIne temaNe dezanA rakSaNa mATe je svArpaNa karyuM che, te kharekhara mArA ekalAnA ja nahi; kintu samasta mevADanA dhanyavAdane pAtra che. mAre khAsa bhAra daIne kahevuM joIe che ke - maMtrIzvara bhAmAzAhe pitAnA akhUTa dhanane mevADanA punaruddhAra mATe jo mane arpaNa na karyuM hota, to Aje paNa mevADa parataMtra dazAmAM ja hota ane tamAre A mahArANe kANuM jANe keTalAe dUranA dezamAM nirAza banIne cAlyA gayA hatA. A kAraNathI eTale ke temanA alaukika svArpaNathI ja mevADane vijaya thayo che ane tethI tene saghaLo yaza temane ja maLe che. maMtrIzvara pitAnI janmabhUminA rakSaNa mATe ane pitAnA dezanA uddhArane mATe je kiMmatI sahAya karelI che, te badala temanI zI ane kevI kadara karavI te mane je ke sujatuM nathI; te paNa phUla nahi ne phUlanI pAMkhaDI, e nyAye mArAthI banatI kadara karavAnI A takano lAbha levAnuM mane ucita lAge che. maMtrIzvara bhAmAzAhane vaMzaparaMparAne mATe mevADanI keTalIka jAgIra ApavAnI che, te viSe huM AgaLa upara vicAra karIne jAhera karIza; paraMtu te daramyAna atyAre te mevADanA ItihAsamAM temanuM nAma suvarNAkSara ketarAI Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 mevADane punaruddhAra rahe evI navAjeza temane karavAnI mArI IcchA che ane tethI temane mevADanA bhAgyavidhAyaka ane temanA vaMzajone mevADanA uddhArakanI mAnavaMta upAdhi huM AjathI ja ApIne mArI e icchAne pUrNa karuM chuM. sabhAjane ! mevADanA bhAgyavidhAyaka ane uddhArakartAnI padavI temane ane temanA vaMzajone sarvathA gya che, kAraNake temanI ja sahAyathI mevADane punaruddhAra thayo che, e vAraMvAra kahevAnI agatya have rahetI nathI ane tethI temane je pAvIo ApavAnI huM A taka lauM chuM, temAM tame sarva saMmata thaze." darabAramAM cotaraphathI avAja AvyuM. "ame sarva mahArANAnI icchAne saMmati ApIe chIe. lAyaka mANasanI kadara karavI, e rAjAne dharma che ane tethI maMtrIzvarane Apa je padavIo Ape che, te sarvathA. ucita ja che." avAja baMdha thatAM mahArANAe AgaLa calAvyuM. "yArabhAIe ! bhagavAna ekaliMgajInI kRpAthI ane tamArA sarvanA prayAsathI mevADano punaruddhAra thaI zake che ane je svAdhInatAne mATe ApaNe athAga parizrama karatA hatA ane duHkhane sahetA hatA, te ApaNe prApta karI zakyA chIe ane tethI te mATe ApaNe gaurava dharavAnuM che. mevADanA punaruddhArane kharo jaza te tamane ja maLe che, kAraNa ke tame jo mane sahAya na karI heta, te huM ekale zuM karI zakta ? A AnaMdanA prasaMge lAMbA samayanA yuddha daramyAna jhAlAkulatilaka rAjA mAnasiMha vagere vIra saradAro tathA rAjaputo ke jeoe potAnA prANane paNa dezanA rakSaNane mATe khuzInI sAthe jatAM karyA che, temanA mATe dilagIrI darzAvavAnI takane paNa huM jatI karatA nathI, paraMtu te dilagIrI sAthe ApaNe AnaMdane paNa dharavAne che ane te e che ke temaNe potAnA dezanI svataMtratA meLavavAne mATe prANapaNa kareluM levAthI temanAM nAme amara thaI gayA che. eTaluM ja nahi paNa teo akSaya kIrtine saMpAdana karIne svargalokamAM gayA che. have maMtrIzvara bhAmAzAha sivAya saluMbararAja goviMdasiMhajI, caMdAvata kRSNa, raNavIrasiMha, karmasiMha, bhIla nAyaka bhIla saradAra, ThAkara rAyadhavala tathA bIjA ThAkAro ane bIjA je je saradAra tathA sainikoe dezanA rakSaNanA kAryamAM je kiMmatI sahAya mane karI che te sarva vIra puruSanI tathA jemaNe potAnA prANane yuddhamAM bhoga Apyo che, temanA vaMzajonI yogya kadara karavAnuM chuM visarI jatuM nathI. teo sarvane pita Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177 AnadAtsava peAtAne ce|gya evA InAmeA ame jAgIrI apaNu karavAnuM jAhera karu chuM. A InAme! tathA jAgIrenI savistara hakIkta hU' thoDA samayamAM tamane jaNAvavAnuM vacana ApuM chuM. A uparAMta yudghanA kArya mAM meM mAru sadhaLuM jIvana vyatita karelu' hAIne have mArI prabhubhakti karavAnI IcchA heAvAthI mane zAMtivAsanI jarUra che ane tethI mevADanA cirasmaraNIya mukuTa thADA ja vakhatamAM huM yuvarAja amarasiMhane suprata karavA mAguM chuM ane tethI te mATenI tathA mArA atyaMta prItipAtra saradAra rAjA radhuvIrasiMhanI kanyA rUkimaNI sAthe yuvarAja amarasiMhanuM lagna karavAnI sarva prakAranI taiyArI karavAnI sUcanA maMtrIzvarane ApuM chuM vaLI mArA jANaeNvAmAM AvyuM che ke maMtrIzvara bhAmAzAha paNa peAtAnI putrI kusumanuM lagna kastu sAthe karavAne IcchA dharAve che ane tethI temanAM lagnanI sarva vyavasthA paNa mArA rAjya taraphathI karavAnI AjJA karuM chuM. chevaTamAM je kRpAthI ApaNe punaH AnaMdanA divase jovA bhAgyazAlI thaI zakayA chIe, te bhagavAna ekaliMgajInA jaya mAlI hu. mAru* ktavya saMpUrNa karuM chuM 11 mahArANA pratApasiMhai peAtAnA siMhAsana upara e pramANe khAlIne besI gayA turata ja darabAra 'bhagavAna ekaliMgajIteA jaya, mevADanA mahArANAnA jaya, svataMtratAdevInA jaya' e vAkayAthI gAjI UDayA, A hainI garjanA zAMta paDayA pachI maMtrIzvara bhAmAzAha peAtAnA Asana parathI UThayA ane tene pazu sabhAjanAe vadhAvI lIdhA. tyArabAda teNe khelavAnI zarUAta karatAM kahyuM : "kSAtrayakutilaka mahArANA ! vIzirAmaNI saradArA ! ane sagRhasthA | mevADatA punaruddhAra karavAnI ApaNI dhaNuA divaseAnI je tIvra IcchA hatI, te bhagavAna ekaliMgajI tathA paramAtmA mahAvIranA kRpA prasAdathI libhUta thaI che ane tethI te khAtara ApaNe jeTalA AnaMda darzAvIe teTaleA thoDA ja che. ApaNA prazna deza mevADanA thayela punaruddhAranA khadheA yaza mahArANI mane Ape che ane te mATe mArI prazaMsA kare che te teozrInAM hRdayanI nima LatAnuM darzana karAve che; paraMtu kharI rIte jotAM me' je kAMI svApaNu karyuM che, te mArI pharajathI jarA paNuM vizeSa nathI. svadezanI svataMtratA mATe bhega Apaveza, dezanA rakSakSyane mATe svArpaNu karavuM ane svataMtratAnI prAptine mATe du:khA sahana karavAM, e pratyeka svadezabhakta mANusanI pharaja che. ane meM A pharajathI zuM vizeSa kArya karyu" che ke mArI ATalI Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADanA punaruddhAra khadhI prazaMsA karavAmAM Ave che ? mevADanA uddhArane mATe ApaNe badhAe sAthe maLIne udyama karelA che ane tethI tenA yaza mane ekalAne ja nahi; kintu Apa sarvane maLavA joIe che. vastusthiti A pramANe hevA chatAM paNa mahArANAzrI mArA yatkiMcita svArpaNune mATe mArI je kadara kare che, tenA sevakabhAve svIkAra karu chuM ane paramAtmA pAse prArthanA karu chuM ke dezanI, samAjanI ane dharmanI sevA karavAnA zubha prasaMga mane punaH punaH maLe. chevaTe bhagavAna ekali'gajI tathA paramAtmA mahAvIra sarvanuM kalyANa karI, evI aMtaranI IcchA sahita besI javAnI rajA lau' chu' 178 ". bhAmAzAha e pramANe kahIne besI gayA ke tarata ja pharIthI darabAra jayaghASaNuAthI gAjI rahyo. te pachI salubararAja gAviMdasiMhe UbhA thaIne kahyuM. "mevADanA mukuTamaNu mahArANA ! vahAlA saradArA, adhikArIe ! tathA prajAjanA ! ApaNA mahAra NuAzrIe mevADanA uddhArane mATe matrIzvara bhAmAzAha tathA anya saradAra|, sainikA ane bhIlAnI je kadara karI che, te sava thA yeAgya ja che, kAraNu ke temaNe badhAe dezanA uddhArA kAryamAM dhaNA ja bhAra ApelA che ane tethI lAyaka mANaseAnI kadara thAya, e sarvathA svAbhAvika ane cita ja che. mArA peAtAnA anubhava uparathI huM khAtarIpUrvaka kahu chu ? mevADanA uddhArane mATe maMtrIzvara bhAmAzAhe je svANu karyu che, te alaukika ja che ane tethI mevADanA uddhAranA badhA yaza temane ApavAne mahArASTrAzrIe je udgArA kADhayA che, te satya ja che. mevADanA uddhAra karanArA maMtrIzvara bhAmAzAha ja che; temanI ja sahAyathI ApaNane vijaya maLyo che ane temanI ja salAhathI ApaNe A zubha divasa jovA bhAgyazAlI thaI zakayA chIe. guNuvAna puruSe| peAtAnA gurunI thatI praza'sAne sAMbhaLavAnuM pasaMda karatAM nathI, e nyAye jo ma Mtra zvara bhAmAzAha petAnI praza MsAne sAMbhaLavAne icchatA na heAya teA te svAbhAvika ja che; paraMtu temaNe peAtAnA akhUTa dhananA dezanA udghArane mATe je bhAga ApyA che, te prazaMsAne ja pAtra che.' A pramANe khelIne gAviMdasiMha khesI jatAM punaH 'mahArANA pratApasihunA jaya, mennADanA uddhArakartAnA jaya ane janmabhUmi mevADanA jaya 'e traNa jayakArAthI darakhAra gAjI rahyo. dhanya che pratApasiMha tamArI dRDhatAne ! dhanya che bhAmAzAha tamArI sapUrNa udAratAne. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- _