________________
વૈરાગ્યકલ્પલતા/શ્લોક-૬૫-૬૬
૧૭
જીવને અપકાર કરવારૂપ ઉપદ્રવ કરવાના પરિણામથી નિર્વેદવાળા થાય છે. અને શ્લોક-૬૪માં બતાવ્યું તેમ ચારિત્રના સૈન્યથી મર્મભેદી તાડન થવાના કારણે તે મોહના પરિણામો ફરી ફરી ઊઠે નહિ તે પ્રમાણે શાંત થઈને બેસે છે, જેથી જીવ ચારિત્રસૈન્યના બળથી વિઘ્નરહિત ધર્મનું સેવન કરીને ગુણસ્થાનકની વૃદ્ધિ કરી શકે છે.
વળી, મોહરાજાનું સૈન્ય ફરી ઊઠે નહિ તે રીતે શાંત થઈને બેસે છે તેમાં દૃષ્ટાંત બતાવે છે કે, જેમ અંધકારનો સમૂહ પ્રકાશનાં કિરણો આવે ત્યારે શાંત થઈને બેસે છે તેમ જીવમાં સદ્ઉપદેશઆદિના નિમિત્તથી કે માર્ગાનુસારી બુદ્ધિથી વિવેક પ્રગટે છે ત્યારે મોહરાજાના પરિણામો શાંત થઈને બેસે છે; કેમ કે પ્રકાશ વિદ્યમાન હોય ત્યારે અંધકારનો સમૂહ આવે નહિ તેમ જીવમાં વિવેકચક્ષુ પ્રગટ થયેલ હોય ત્યારે મોહના પરિણામો ઊઠતા નથી. II૫મા
શ્લોક ઃ
इत्थं पुरे सात्त्विकचित्तसंज्ञे, गिरेश्च मूले गृहिधर्मदेशे । आटीकते यत् खलु मोहधाटी, वैराग्यवाटी न विवर्धते तत् ।। ६६ ।।
શ્લોકાર્થ :
આ રીતે સાત્ત્વિકચિત્ત નામના નગરમાં ગિરિની તળેટીમાં ગૃહધર્મરૂપી દેશમાં જે કારણથી મોહની ધાટી=ટોળકી, ખરેખર આવે છે તે કારણથી વૈરાગ્યની વાટિકા વૃદ્ધિ પામતી નથી. II૬૬॥
ભાવાર્થ:
મોહના ટોળા દ્વારા વૈરાગ્યવાટિકા છિન્નભિન્ન :
જીવ અનાદિકાળથી અત્યંત મોહને પરવશ ચાર ગતિઓમાં પરિભ્રમણ કરે છે તે વખતે તેનું ચિત્ત મોહથી અતિ આકુળ હોવાને કા૨ણે અસાત્ત્વિક છે. જ્યારે કંઈક કર્મમળ ઘટે છે ત્યારે ચિત્ત સાત્ત્વિક બને છે, તેથી સંસારમાં પણ
