________________
૨૭૧
વૈરાગ્યકાલતા/શ્લોક-૨૦૦-૨૬૧ ઉલ્લસિત કર્યો જેના કારણે તે મહાત્માના ભવો પરિમિત થયા. આથી જ સસલાની દયાના કાળમાં દયાના પરિણામના કારણે મનુષ્યભવને અનુકૂળ ઉત્તમ પુણ્ય બંધાયું અને દયાના પરિણામના કારણે આત્મામાં દયાળુ સ્વભાવ પ્રગટ થયો જે અવ્યક્ત સમાધિસામ્ય સ્વરૂપ હતો આથી જ મનુષ્યભવને પામીને વિરભગવાનની દેશના સાંભળીને કદાગ્રહ વગર તત્ત્વ અભિમુખ થાય તેવો માર્ગાભિમુખ પરિણામ સસલાની દયાકાળમાં મેઘકુમારના જીવમાં વર્તતો હતો, તેથી જ તે દયાના બળથી જ મનુષ્યભવની પ્રાપ્તિ થઈ અને ભગવાનના વચનને સાંભળીને ષકાયના પાલનને અનુકૂળ દયાનો પરિણામ પ્રકર્ષવાળો થયો, તેથી સંસારના ભવને પરિમિત કરવાનું પ્રબળ કારણ વ્યક્ત કે અવ્યક્ત સમાધિસામ્ય જ છે. ફક્ત “આ સમાધિની પ્રાપ્તિના ઉચિત ઉપાયો છે તેવું જ્ઞાન થવાને કારણે જેઓ તે ઉચિત ઉપાયોમાં યત્ન કરીને સમાધિ મેળવે છે તેઓમાં વ્યક્ત સમાધિસામ્ય આવે છે. અને જેઓને હાથીના જીવની જેમ તેવો કોઈ બોધ નથી છતાં નિમિત્તને પામીને સ્વપરિણામને અનુકૂળ સમાધિસામ્ય પ્રાપ્ત કરે છે તેઓને અવ્યક્ત સમાધિસામ્ય છે તેથી તે ફલિત થાય કે કર્મનાશ પ્રત્યે વ્યક્ત કે અવ્યક્ત કોઈ રીતે પ્રગટ થયેલું સમાધિસામ્ય જ કારણ છે માટે કર્મક્ષયના અર્થીએ સર્વ ઉદ્યમથી સમાધિસામ્યમાં ઉદ્યમ કરવો જોઈએ. ર૬ના શ્લોક -
समाधिसाम्यक्रमतो हि योगक्रियाफलावञ्चकलाभभाजः । आसादितात्यद्भुतयोगदृष्टि
સુરકિાનન્દસમૃદ્ધયઃ યુ. શારદા શ્લોકાર્થ :
સમાધિસાગના ક્રમથી–ઉત્તર-ઉત્તર વૃદ્ધિ પામતા સમાધિસાગના ક્રમથી, યોગ અવક, ક્રિયા અવચંક, ફલ અવયંકના લાભના ભજનારા જીવો, પ્રાપ્ત કરી છે અતિ અદ્ભુત એવી યોગની દષ્ટિ તેનાથી યમાન થતા ચૈતન્યના આનંદની સમૃદ્ધિવાળા થાય છે. રિલા
