________________
વૈરાગ્યકલ્પલતા/શ્લોક-૨૫૯૨૬૦
૨૦૧
સર્વ ઉચિત આચરણાના બળથી જેઓ તે તે આચરણાથી નિષ્પાદ્ય અંતરંગ ભાવોમાં યત્ન કરે છે તેઓને તે તે બાહ્ય આચારો શુદ્ધ સમાધિની દિશાને બતાડવા માટે કારણ બને છે, તેથી ભગવાને શુદ્ધ સમાધિમાં જવા માટે અંતરંગ દિશાની પ્રાપ્તિ અર્થે સર્વ સંયમની ઉચિત આચરણાઓ બતાવી છે તોપણ તે આચરણાઓ જે જે અંશથી શુદ્ધ સમાધિની દિશાને પ્રાપ્ત કરાવીને શુદ્ધ સમાધિમાં યત્ન કરાવવા માટે જીવને સમર્થ કરે છે તે તે અંશથી જ તે ક્રિયાઓ સફળ છે. પરંતુ માત્ર બાહ્ય આચરણાથી તે ક્રિયાઓ કર્મક્ષય માટે ફલવાન નથી, તેથી કર્મક્ષયના અર્થીએ કર્મક્ષયને અનુકૂળ અંતરંગ વીર્ય ઉલ્લસિત થાય તે રીતે સર્વ યોગોમાં ઉદ્યમ કરવો જોઈએ જેથી શુદ્ધ સમાધિની પ્રાપ્તિ દ્વારા કર્મક્ષયની પ્રાપ્તિ થાય. I॥૫॥
શ્લોક ઃ
रक्षन् शशं मेघकुमारजीव - द्विपो भवं यत् प्रतनूचकार । निर्दिष्टमव्यक्तसमाधिसाम्यं,
તાપિ માઽમિમુલત્વવીનમ્ ।।૨૬૦।।
શ્લોકાર્થ ઃ
સસલાનું રક્ષણ કરતા મેઘકુમારના જીવ એવા હાથીએ જે ભવને અલ્પ કર્યા ત્યાં પણ માર્ગાભિમુખત્વના બીજરૂપ અવ્યક્ત સમાધિસામ્ય બતાવાયું છે. II૨૬૦ના
ભાવાર્થ:
જીવોમાં કર્મની પ્રચુરતા હોય છે ત્યારે માત્ર બાહ્ય ભાવોમાં જ જીવોનું ચિત્ત પ્રવર્તે છે. અને જ્યારે કર્મની કાંઈક અલ્પતા થાય છે ત્યારે કર્મની અલ્પતાકૃત અવ્યક્ત સમાધિસામ્ય પ્રગટે છે. જે અવ્યક્ત સમાધિસામ્ય માર્ગાભિમુખત્વનું બીજ છે. તેથી જેઓમાં કોઈ પ્રયત્ન વગર કંઈક સામ્યભાવો પ્રગટે છે તેના કારણે જ તે માર્ગાભિમુખ બને છે અને તેવા માર્ગાભિમુખ પરિણામને કારણે જ મેઘકુમારના જીવ એવા હાથીએ સસલાની દયા કરીને પોતાનો દયા સ્વભાવ
