________________
વૈરાગ્યકલ્પલતા/શ્લોક-૨૨૯-૨૩૦
૨૪૩
અથવા ખરેખર કોણ બુદ્ધિમાન ઉગ્ર વિષથી યુક્ત મિષ્ટાન્નને પણ ખાવાની ઈચ્છા કરે ? અર્થાત્ કોઈ બુદ્ધિમાન કરે નહીં, તેમ બુદ્ધિમાન એવા સમાધિવાળા યોગીઓ વૈષયિકસુખની ઇચ્છા કરે નહીં. II૨૨૯।। ભાવાર્થ:
મોહથી અનાકુળ એવું આત્માનું સ્વરૂપ જ સુખ છે એ પ્રકારે નિર્ણય કરીને મોહથી અનાકુળ એવા આત્માના સ્વરૂપમાં સમાધાનને પામેલા સ્વ-અંતઃકરણવાળા જે મહાત્માઓ છે તેઓને સંસારની વિડંબણા તો ત્યાજ્ય જણાય છે પરંતુ વૈષયિક સુખમાં પણ જિહાસા વર્તે છેત્યાગની ઇચ્છા વર્તે છે.
કેમ સુખમાં પણ ત્યાગની ઇચ્છા વર્તે છે એથી કહે છે
ઉગ્ર વિશ્વથી યુક્ત મિષ્ટાન્ન ભોજનને જાણીને તે ભોજનને ક૨વાની ઇચ્છા કોણ બુદ્ધિમાન કરે ? અર્થાત્ કોઈ બુદ્ધિમાન કરે નહીં, એમ ભોગકાળમાં વૈયિકસુખમાં વર્તતી કષાયની આકુળતા-રૂપ વિષ છે તેનાથી મિશ્ર આ સુખો છે એવું જાણતો કોણ બુદ્ધિમાન પુરુષ તેવા સુખને ઇચ્છે ? અર્થાત્ સમાધિવાળા એવા યોગીઓ વિષમિશ્રિત એવા વૈષયિક સુખની ઇચ્છા કરે નહીં પરંતુ આત્માની સ્વસ્થતારૂપ જીવના પારમાર્થિક સુખની ઇચ્છા કરે છે તેથી તે મહાત્માઓ પારમાર્થિક સુખના નાશક એવા કષાયોની આકુળતાને દૂર કરીને સ્વદયાની જ ચિંતા કરે છે. II૨૨૯॥
શ્લોક ઃ
किं काङ्क्षितैर्भोगसुखैरनित्यै
--
भयाकुलैरस्ववशैश्च तुच्छेः । अदभ्रनित्यस्ववशाभयोद्य
त्समाधिसौख्याय बुधा યતત્તે ।।૨૩૦।।
શ્લોકાર્થ ઃ
અનિત્ય, ભયથી આકુળ, અસ્વવશ એવા તુચ્છ કાંક્ષિત ભોગસુખો વડે શું ? અર્થાત્ તે ભોગસુખોથી સર્યું, (એ પ્રકારની બુદ્ધિ હોવાથી)
