________________
૨૪૪
વૈરાગ્યકલ્પલતા/બ્લોક-૨૩૦ બુધ પુરુષો અદભ્ર=વિપુલ, નિત્ય, સ્વવશ, અભય ભય વગાસ્ના, ઉધ= સતત વૃદ્ધિ પામતા, સમાધિના સુખ માટે યત્ન કરે છે. ર૩૦ll ભાવાર્થ -
બુદ્ધિમાન પુરુષો સંસારનાં સુખોનું સ્વરૂપ, અને સમાધિના સુખનું સ્વરૂપ યથાર્થ જોઈને અસાર એવા સંસારનાં સુખોથી વિમુખ થઈને સારભૂત એવા સમાધિના સુખ માટે યત્ન કરે છે. કેમ બુધ પુરુષોને સંસારનાં સુખો અસાર જણાય છે તે બતાવતાં કહે છે સંસારનાં દરેક ભોગસુખો અનિત્ય છે; કેમ કે બાહ્ય પદાર્થને આધીન એવાં ભોગસુખો ક્યારેય સ્થિર રહી શકતાં નથી. તેથી ક્વચિત્ એક જન્મમાં પણ ચાલ્યા જાય છે અને ક્વચિત્ ભવના અંત સુધી અવસ્થિત રહે તોપણ મૃત્યુ પછી તે સુખો અવશ્ય નાશ પામે છે તેથી સંસારનાં સર્વ ભોગજન્ય સુખો અનિત્ય છે. વળી નાશ થવાના ભયથી આકુળ છે આથી જ સંસારી જીવો પોતાને પ્રાપ્ત થયેલી ભોગસામગ્રી નાશ ન પામે તેની ચિંતાથી સદા આકુળ હોય છે. વળી સંસારના સુખો આત્માને સ્વાધીન નથી પરંતુ પુણ્યને આધીન છે અને બાહ્ય પદાર્થને આધીન છે. વળી તુચ્છ છે; કેમ કે જીવની સ્વાભાવિક સ્વસ્થતારૂપ નથી. વળી ઇચ્છાની આકાંક્ષાથી દૂષિત છે તેથી તેવાં ભોગસુખો બુધ પુરુષોને અસાર જણાય છે.
વળી સમાધિનું સુખ અદભ્ર છે=વિપુલ પ્રમાણવાળું છે; કેમ કે ઉત્તરોત્તર વૃદ્ધિ પામીને આત્માના મૂળસ્વભાવમાં વિશ્રાંત થનારું છે. વળી નિત્ય છે; કેમ કે કર્મના નાશથી થયેલું હોવાથી આત્માની સ્વસ્થતારૂપ સુખ ક્યારેય નાશ પામતું નથી માટે નિત્ય છે. વળી આત્માના સમાધિનું સુખ કર્મને પરવશ નથી કે બાહ્ય વિષયોને આધીન નથી તેથી સ્વવશ છે. વળી આત્માના સમાધિના સુખના નાશનો ભય નથી; કેમ કે બાહ્ય પદાર્થની જેમ તે સુખ નાશ પામતું નથી પરંતુ ક્ષાયિકભાવરૂપે પ્રગટ થયેલું તે સુખ ક્યારેય કોઈનાથી ચોરાતું નથી કે કોઈ રીતે કોઈનાથી નાશ કરી શકાતું નથી તેથી ભય વગરનું છે. વળી ઉદ્યત છે=પ્રગટ થયા પછી તેના ઇચ્છુક એવા યોગી દ્વારા સમાધિનું સુખ સતત વૃદ્ધિ પામીને ક્ષાયિક ભાવ તરફ જનારું છે, તેવા સમાધિસુખ માટે બુધ પુરુષો સદા યત્ન કરે છે. ll૨૩૦ના
