________________
૨પ૭
વૈરાગ્યકલ્પલતા શ્લોક-૨૪૧થી ૨૪પ કરાવીને સમભાવના યત્નમાં અલના કરાવે છે. પરંતુ જેઓની અંતરંગ અઅલિત ગતિ સમભાવમાં વર્તે છે તેઓને કોઈ બાહ્ય પદાર્થ ગતિમાં અલના કરાવતો નથી, તેથી સમભાવવાળા મુનિ અસ્મલિત ગતિત્વનો આશ્રય કરે છે. વળી આકાશ કોઈના આલંબન ઉપર રહેતું નથી પરંતુ સ્વત: પ્રતિષ્ઠિત છે તેમ સમભાવવાળા મુનિ નિર્વિકલ્પ ઉપયોગવાળા હોવાથી સર્વ બાહ્ય આલંબનથી વિપ્રમુક્ત છે, કેવલ આત્માના શુદ્ધ સ્વભાવમાં સહજ પ્રવર્તે છે. વળી પવનને કોઈ વસ્તુ પ્રત્યે પ્રતિબંધ નથી, કોઈ જીવ પ્રત્યે પ્રતિબંધ નથી તેથી સતત વહ્યા કરે છે તેમ સમભાવવાળા મુનિ સર્વ દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાળ-ભાવ પ્રત્યે પ્રતિબંધથી શૂન્ય છે, તેથી અખ્ખલિત રીતે વીતરાગભાવ તરફ ગમન કરે છે. વળી શરદઋતુના સરોવરનું નીર વિશુદ્ધ હોય છે તેવા વિશુદ્ધ ચિત્તવાળા સમાધિવાળા યોગીઓ હોય છે, તેથી જગતના કોઈ ભાવોનો તેઓના ચિત્તમાં સ્પર્શ થતો નથી પરંતુ જ્યાં તેઓ ચિત્તને સ્થાપન કરે છે ત્યાં જ ચિત્ત ગમન કરે છે. વળી પુષ્કર પત્રની જેમ લેપથી રહિત છે. જેમ કમળનું પત્ર કાદવમાંથી ઉત્પન્ન થાય છે તોપણ કાદવ સાથે લેપાયેલું હોતું નથી તેમ સમભાવવાળા મુનિઓને બાહ્ય પદાર્થો પ્રત્યે ક્યાંય સંશ્લેષ હોતો નથી. પરંતુ પરમ ઉપેક્ષાના પરિણામથી યુક્ત તેઓ સદા વર્તે છે. વળી કૂર્મની જેમ તેઓ ગુપ્ત ઇન્દ્રિયવાળા વર્તે છે, તેથી તેઓની મન-વચન-કાયાની પ્રવૃત્તિ કોઈ ઇન્દ્રિયો સાથે સંશ્લેષ પામીને પ્રવર્તતી નથી પરંતુ આત્મભાવોમાં સદા ઉપયોગ પ્રવર્તે છે. વળી ગેંડાને એક શિંગડું હોય છે તેમ સમાધિવાળા મુનિઓ આત્માના એકભાવ માત્રમાં વર્તનારા હોય છે, તેથી દેહ સાથે કે સહવર્તી કોઈ અન્ય મહાત્મા સાથે લેશ પણ સંશ્લેષનો ભાવ પામતા નથી. વળી પક્ષીઓ કોઈ નિયત ક્ષેત્ર સાથે પ્રતિબંધવાળા નથી પરંતુ જ્યાં નિવાસસ્થાન પ્રાપ્ત થાય છે ત્યાં વસે છે તેમ સમાધિવાળા યોગીઓ કોઈ ક્ષેત્રમાં પ્રતિબંધ વગર વિહરે છે. વળી ભારંડપક્ષી બે મુખવાળા હોય છે અને બે જીવો પરસ્પર સંશ્લેષયુક્ત એક શરીરવાળા હોય છે અને તે બેનો અર્ધભાગ એક હોય છે, તેથી એકબીજાના વિચારને જાણીને જ પરસ્પર ગમનાદિ પ્રવૃત્તિ કરે છે, જેથી એક દેહમાં રહેલા બે ભાખંડ જીવની વિપરીત ગતિ થવાથી મૃત્યુનો પ્રસંગ ન આવે. તે પ્રકારે તેઓ અપ્રમત્ત હોય છે તેમ આત્મભાવોને છોડીને અન્યત્ર ચિત્ત ન જાય તે પ્રકારના ઉચિત યત્નમાં સમાધિવાળા
