________________
૧૨૩
વૈરાગ્યકલ્પલતા/શ્લોક-૧૧પ-૧૧૬ નાગની જેમ અંતરમાં જવલિત એવા તેવો આત્મામાં ઊઠેલ એવા મોહના પરિણામો, મરેલા જેવા મૂચ્છને પામે છે. ll૧૧ull ભાવાર્થ
પોતાના આત્મામાં ઊઠેલા મોહના ઉપદ્રવને જોઈને જે સાધુઓના અને શ્રાવકોના ચિત્તમાં વર્તતો ચારિત્રનો પરિણામ પોતાના રક્ષણ માટે ચતુ શરણગમન આદિરૂપ સમાધિમંત્રનો પાઠ કરવા પ્રેરણા કરે છે અને તે પ્રેરણાથી તે શ્રાવકો કે સાધુ સમાધિમંત્રનો જાપ કરે છે, તે સમાધિમંત્ર તેઓને પાઠમાત્રથી સિદ્ધ છે.
જેમ કેટલાક મંત્રો તેનો પાઠ કરવામાં આવે કે તરત જ સિદ્ધ થાય છે તેમ જે શ્રાવકો કે સાધુઓ અંતરંગ રીતે ઉપયુક્ત થઈને આત્મામાં સમાધિને નિષ્પન્ન કરનાર એવા ચતુઃ શરણગમન આદિરૂપ સમાધિમંત્રનો પાઠ કરે છે કે તરત જ તે મંત્ર મોહના ઉપદ્રવને શાંત કરે છે, તેથી આત્માના શત્રુભૂત એવા મોહના જે સંસ્કારો આત્મામાં રહેલા તે સર્વ સંસ્કારોરૂપ કુવિદ્યાઓ તે મંત્રથી તત્કાળ હણાય છે અર્થાત્ તે શ્રાવકોનું કે સાધુઓનું ચિત્ત તે મંત્રપાઠને કારણે શાંત થયેલ હોવાથી મોહના પરિણામરૂપ ઉચ્ચાટન બંધ થાય છે અને વીતરાગગામી એવા સંસ્કારો જાગ્રત થાય છે, તેથી અવીતરાગગામી એવા મોહના સંસ્કારોરૂપ કુવિદ્યા મૂચ્છિત જેવી થાય છે.
જેમ કોઈ મંત્રથી નાગોને પ્રતિબદ્ધ કરવામાં આવે તો તે નાગો તદ્દન સ્થિર થઈ જાય છે, પરંતુ કરડવા માટે સન્મુખ આવતા નથી, તેમ મોહરાજાની ઉચ્ચાટનની ક્રિયાને કારણે ચિત્તમાં ઉત્પન્ન થયેલા મોહના પરિણામો તે સમાધિમંત્રના પાઠથી મરેલા જેવા મૂચ્છિત થઈને રહે છે અર્થાતુ જ્યાં સુધી જીવ વીતરાગ ન થાય ત્યાં સુધી તે મોહના પરિણામો સંપૂર્ણ નાશ પામતા નથી, પરંતુ સમાધિમંત્રના કારણે ચિત્તમાં ઊઠીને ચિત્તનું માલિન્ય કરે તેવી શક્તિ વગરના મૂચ્છિત થયેલા રહે છે. ૧૧પI બ્લોક :निजाश्रितानामपि दिव्यमन्त्रं, समाधिमाभ्यासिकमेष दत्त्वा ।
