________________
૨૧૬
વૈરાગ્યકાલતા/શ્લોક-૨૦૧-૨૦૨
ભાવાર્થ :
જે મહાત્માઓ સૂક્ષ્મ ઉપયોગપૂર્વક દેહથી ભિન્ન એવો આત્મા છે એમ જાણે છે અને આત્માનો સ્વભાવ શેયને જ્ઞાન કરવાનો છે. પરંતુ જોય સાથે સંશ્લેષ પામવાનો નથી તે પ્રકારે વિચારીને તે ભાવોથી અત્યંત ભાવિત થયા છે તેથી બાહ્ય પદાર્થોમાં સંશ્લેષ વગરના હોવાથી સમાધિવાળા છે. અને તત્ત્વના ભાવનથી આત્મામાં પ્રગટ થયેલી સમાધિને કારણે આત્માથી ભિન્ન એવા દેહમાં કે બાહ્ય સર્વ પદાર્થોમાં કયારેય પણ મમત્વનો પરિણામ તેઓને થતો નથી; કેમ કે તેઓ પરમાર્થની દૃષ્ટિથી આત્માના સ્વરૂપને વિચારનારા હોવાથી વિચારે છે કે રાગાદિભાવોથી કરાયેલું મમત્વ છે. અને આત્માના પારમાર્થિક સ્વરૂપને જોનારા યોગીઓને રાગાદિભાવો પ્રમાણભૂત નથી ભાસતા પરંતુ રાગાદિ અનાકુળ ચેતના જ પ્રમાણભૂત દેખાય છે તેથી રાગાદિ અનાકુળ ચેતનાને પ્રમાણ કરીને જેઓનું ચિત્ત તે ભાવોને પ્રગટ કરવામાં પ્રવર્તે છે, તેઓના ચિત્તમાં રાગાદિ ભાવો ઉપસ્થિત થતા નથી તેથી બાહ્ય પદાર્થોમાં તેઓને ક્યારેય મમત્વ થતું નથી. ll૨૦૧II શ્લોક :
साक्षीव पश्यन् स्वनिमित्तभावादुत्पत्तिसंबन्धजुषः पदार्थान् । तेषामगृह्णन् परिणामिभावं,
दुःखाद् विमुच्येत समाहितात्मा ।।२०२।। શ્લોકાર્ચ -
સ્વનિમિત્તના ભાવથી ઉત્પત્તિના સંબંધવાળા પદાર્થોને સાક્ષીની જેમ જોતો તેઓના પરિણામીભાવોને નહીં ગ્રહણ કરતો સમાધિવાળો આત્મા દુઃખથી મુકાય છે. Il૨૦૨ાા ભાવાર્થ :પોતાની મન-વચન-કાયાની ક્રિયારૂપ નિમિત્તભાવને પામીને, ઉત્પત્તિના
