________________
(૧૦૧)
કહેવાય. તેમાં ભાવઘટને ઉપચાર કરીને માટીને પણ ઘટ કહી શકાય. પર્ણાદિ ગુણની અપેક્ષાએ માટી અને ઘટ બંને સરખા હોવાથી તે માટીમાં પણ ઘટનો ઉપચાર થઈ શકે છે.
પરાધીનપણું, અસંપૂર્ણપણું અને ઈન્દ્રિાના કાર્યને નહિ કરવાપણું – આ ત્રણ કારણેના લીધે મનને અનિન્દ્રિય કહેવામાં આવે છે. આત્મા મનની સાથે, મને તે ઈન્દ્રિયની સાથે જોડાયા પછીથી ચક્ષુ વગેરે ઇન્દ્રિયના વ્યાપારથી રૂપ વગેરે વિષયને જાણે છે. આ કારણથી પરાધીનતા છે. જે કન્યાનું પેટ પ્રમાણપત નહિ હોવાથી અનુદરા કન્યા કહેવાય છે. પેટ છે પણ પરિપૂર્ણ નથી તેમ મન પણ હંમેશાં અસંપૂર્ણ છે. જે કાર્ય અન્ય ઈન્દ્રિત કરે છે તદનુસાર મન નથી કરતું. પુત્ર હેવા છતાંય ફરજ ન બજાવે તે અપુત્ર કહેવાય છે. આ મન
ક્યાં, કેવી રીતિએ રહે છે તે બાબતમાં જૈન વેતામ્બરની માન્યતાનુસાર મન શરીરના તમામ ભાગમાં અથવા સર્વોત્તમ પ્રદેશવ્યાપી છે, જ્યારે જૈન દિગમ્બરના મંતવ્ય મુજબ મન આઠ પાંખડીવાળા કમલના જેવું છે અને તે હૃદયમાં રહે છે.
3६७ સામ, સમય, શમ, સામ્ય, સમતા, સમ્યક્ત્વ, પ્રશસ્ત, શાસિ, સુવિહિત, શુભ, અનિંદ, અસિત અગહિત
