________________
૪૪ હિંમેશાં વેપારીઓ ૭૪ ની સંખ્યા પિતાના ચેપડા, કાગળો, હુંડીઓ, ખાતાં વગેરે પર લખે છે તેનું રહસ્ય એ છે કે આ રિવાજ મૂળ મેવાડ-મારવાડને છે. તે તે વેપારીએ ગુજરાતમાં વસ્યા, એટલે તેમને રિવાજ શતાનુગતિક ન્યાયે ગુજરાતીઓએ પણ અપનાવ્યો. મેવાડને રાણે પ્રતાપ મેગલ સમ્રાટ મહાન અકબરના સૈન્ય સાથે લદીઘાટનું યુદ્ધ ખેલે, તેમાં અસંખ્ય રજપૂતાને સંહાર થયે હતે. રજપૂતે જનોઈ પહેરતા, ઘણુ હજુ પણ પહેરે છે. યુદ્ધમાં ખપી ગયેલા રજપૂતના શરીર પરથી જઈ ઉતારી તેનું વજન કરવામાં આવ્યું તે ૭૪ મણ થયું હતું. શબ અસંખ્ય હતાં, ગણના કરવી અશક્ય હતી, તેથી તેમને અંદાજ કાઢવા ઉપર પ્રમાણે જઈનું વજન કરવામાં આવ્યું હતું. ૭૪ એ આંકને સકેત, એતિહાસિક દાર્શનિક પુરાવો છે. મુખ્ય આશય એ છે કે જે મારું લખ્યું ન પાળું તે યુદ્ધમાં ખપી ગયેલા અસંખ્ય રજપૂતની હત્યાનું પાપ મને લાગે.
४४७
પ્રયત્ન અને પ્રાપ્તિ – તેમાં કેવળ પ્રાપ્તિની એટલે કે લાભની ઉત્કંઠા હોવાથી પ્રયત્ન કરવામાં તેઓને કષ્ટ જણાય છે. પ્રાપ્તિમાં જ તેઓને આનંદ મનાય છે. પ્રાપ્તિ પ્રતિ તેઓનું લક્ષ રહે છે, પ્રયત્ન પર પૂરતું ધ્યાન અપાતું નથી દેતું. પ્રયત્નમાં તેઓને પ્રમાદ પણ
