________________
(૫૭)
છે. દત્ત એટલે દેઈ દેવું. આ એટલે જ્યાં કંઈ પણ નથી. ત્રય એટલે ત્રિપુટી. દશ્ય, દષ્ય અને દર્શન કર્તા, કરણ અને કાર્ય. જ્ઞાતા, જ્ઞાન અને સેય. આ ત્રિપુટીએ. અ અર્થાત્ જ્યાં બિલકુલ નથી. તાત્પર્ય એ કે આ ત્રિપુટીઓ જ્યાં વિલય થાય છે એવું પરમાત્માનું સ્વરૂપ છે.
नष्टो मोहः स्मृतिर्लब्धाः त्वत्प्रसादान्मयाच्युति : स्थितोऽस्मिगत સંજે રે વનં તવ નીતાની // અજુન કહે છે “હે અયુત ! આપની કૃપા અને અનુગ્રહથી મારો સર્વ સંશય નિવૃત્ત થઈ, મોહ નષ્ટ થઈ ગયું છે. હવે મારા સ્વરૂપનું ભાન કરી તારા વચનનું જ માત્ર પાલન કરતે રહું.”
૮૧૦ . બૌદ્ધની માન્યતાનુસાર ગૌતમ સ્વયં સંપૂર્ણ સમૃદ્ધશાળી હતા. બાપને એકલા જ પુત્ર હતા, વ્યવહારમાં ગણાતા, ઐશ્વર્યાની ઉણપ ન હતી, છતાં આ સર્વ સંગને ત્યજી જંગલમાં શા માટે ગયા ? કારણમાં ફક્ત એટલું જ કે તેમણે પિતાની ૨૫-૨૬ વર્ષની વય સુધી સ્વપ્ન પણ દુઃખ જોયું નહિ હતું. એક દિવસ શહેરમાં ફરતાં કેટલાક ભિખારીઓ પહેલવહેલા જ તેમના જોવામાં આવ્યા. તેઓની આવી દુઃખિયારી સ્થિતિ જોઈને તેમનું હૃદય કંપી ઊઠયું. ત્યારપછી બીજા પ્રસંગમાં એક શબને લઈને સ્મશાનયાત્રીઓ સ્મશાન તરફ જઈ રહ્યા હતા. આ દશ્ય જેવાને તેમના જીવનમાં પહેલે જ પ્રસંગ
