Swopagnyashabda maharnavnyas Bruhannyasa Part 5

Author(s): Hemchandracharya, Lavanyasuri
Publisher: Jain Granth Prakashak Sabha

Page 270

.२५
श्रीसिबहेमचन्द्रशम्दानुशासने पचमोऽध्यायः ।
[पा. ३, सू०१७-२०.]
-
-
-
-
-
-
जातु तत्रभवान् सुरामपास्यत, पक्षे-पिवेत् । भविष्यति । ष्यन्त्योः प्राप्तिः "अश्रद्धामर्षेऽन्यत्रापि" [५. ४. १५.] तु नित्यम्-जातु तत्रभवान् सुरामपास्यत् ॥१७॥ इत्यनेन, क्षेपेतु कालसामान्ये- तत्तत्काले सर्वासा विभ
२० म० न्यासानुसन्धानम-जात० । भविष्य- क्तीनां प्राप्तिरिति सप्तमीमात्रस्य विधानात् पूर्वत्र भवित्यपवादः इति-"अश्रद्धामर्षेऽन्यत्रापि" [५.४. १५.] ष्यन्त्याः , क्षेपे तु सर्वासां विभक्तीनामपवादोऽयमित्याह-40 6 इत्यनेन हि सप्तमी-भविष्यन्त्योरुभयोः प्राप्त्याऽनेन सत्रेण ' अश्रद्धामर्षयोभविष्यन्त्याः क्षेपेतु सर्वविभक्तीनाम
सप्तमीमात्रस्य विधानाद् भविष्यन्तीं तत्रयां बाधत इत्या-। पवाद इति । क्षेपे-धिग गहमिहे, यच्च तत्रभवानयाति । न श्रद्दधे न क्षमे इति-अत्र सति वर्तमाना.! स्मानाक्रोशेदिति, अश्रद्धामर्ष यो:-न श्रद्दधे न क्षमेजातु तत्रभवान् सरी पिबेदिति- “पापाने" इत्यतो. यच्च तत्रभवान् परिवादं कथयेदिति, यत्र तत्रभवा
ऽनेन सप्तम्यां "श्रौति-कृ००" [४. २.१०८ 1 इत्यनेन नित्युदाहरणेऽपि 'न श्रद्दधे न क्षमे' इति योजनीयम् । 45 10 पिबादेशे-- "पिबेत्' इति, एवं वक्ष्यमाणोदाहरणत्रयेऽपि
अत्रापि क्रियातिपतने भूते वा, भविष्यति नित्यं क्रियाज्ञेयम्, 'न श्रदधे न क्षमे' इति च सम्बन्धनीयम् । सप्तमी
तिपत्तिः ।। ५. ४. १८, ।। निमित्तसद्भावात् क्रियातिपत्तिमाह- अत्र सप्तमीनिमि
चित्रो ! ५. ४. १६. ।। तमस्तीत्यादिना, अनेन च कालसामान्ये विधानाद् भूत
त०प्र०-चित्रमाश्चर्यम्, तस्मिन् गम्यमाने यस्चभविष्यतोरुभयोरपि कालयोः सप्तमीनिमित्तमस्तीति "वो.
यत्रयोरुपपदयोर्धातोः सप्तमी भवति । सर्वविभक्त्यप-50 15 तात् प्राक" [५. ४. ११.] इति भूते वा क्रियातिपत्ति-
तिपात्त- वादः । चित्रमाश्चर्यमदभुतं विस्मनीयं-यश्च तत्रभवान
नि . रिति पक्षऽनेन सप्तमी, भविष्यति तु "सप्तम्यर्थे कियाति-:
• कल्प्यं सेवेत, यत्र तत्रभवानकल्प्यं सेवेत । अत्रापि सप्तपत्ती क्रियातिपत्तिः" [५. ४. ६.] इति नित्यं क्रिया- मौनिमित्तमस्तीति भते क्रियातिपतने वा क्रियातिपत्तितिपत्तिः, तत्र भूते उदाहरति-न श्रद्दधे न क्षमे-तत्रभवति-चित्रं यच यत्र वा तत्र भवानकल्प्यमसेविष्यत्,
भवान सरामपास्यत, पक्षे पिबेदिति, भविष्यति पोखेत । भविष्यति त नित्यम्-चित्रं यच्य वा तत्र-55 20 नित्यमुदाहरति-जात तत्रभवान सूरामपास्यदिति
१ भवानकल्प्यमसेविष्यत ॥१६॥ ॥ ५. ४. १७. ॥
श०म० न्यासानसन्धानम-चित्रे.! चित्रपदार्थ. क्षेपे च यच्च-यत्र । ५. ४. १८. ॥ माह-चित्रमाश्चर्यम् । कालविशेषानिर्देशात् तत्तत्काले
त०प्र०-यच-यत्रशब्दयोरुपपदयोः क्षेपेऽश्रद्धाऽमर्ष- सर्वासां विभक्तीनां सम्भवादाह--सर्वविभवत्यपवादः योश्च गम्यमानयोर्धातोः सप्तमी भवति । अश्रद्धाऽमर्षयो- इति- विशेषविधानादित्यर्थः । चित्रमाश्चर्यमद्भुतमि-60 25 भविष्यम्स्याः, क्षेपेतु सर्वविमक्तीनामपवादः । धिग् - ति-श्रीण्यपि चित्रार्थानि पदानीत्यर्थः। यस तत्रभवान
महे-यच तत्रभवानस्मानाक्रोशेत्, यत्र तत्र भवानस्मा-कलप्यं सेवेतेति- अधानेन सप्तमी, एवं यत्र घटितोदाहमाक्रोशेत्, न श्रद्दधे न क्षमे- यत्र तत्रभवान् परिवादं । रणेऽपि । प्राग्वदत्रापि सप्तमीनिमित्तसद्भावात् क्रियातिकथयेत, यत्र तत्रभवान् परिवादं कषयेत् । अत्रापि सप्त- ! पतने भते वा. भविष्यति तु नित्यं क्रियातिपत्ति: ।। ५. मीनिमित्तमस्तीति भूते क्रियातिपतने वा क्रियातिपत्ति- ४.१६॥
65 30 भवति- घिग गर्हामहे न श्रद्दधे न क्षमे- यञ्च यत्र था
तत्रभवानस्मानाक्रोश्यत, पक्षे-आक्रोशेत् । भविष्यति तु शेषे भविष्यन्त्ययदौ । ५. ४. २०. ॥ नित्यम्-धिग गहमिहे, न श्रद्दधे न क्षमे- यच युत्र बा त० प्र०- शेषे यच्च-यत्राभ्यामन्यस्मिन्नुपपदे चित्रे तत्रमवान् परिवावमकथयिष्यत् ॥१८॥
गम्यमाने धातोभविष्यन्ती विभक्तिर्भवति, अयदौ-यदि. . श० म० न्यासानुसन्धानम्- क्षेपे० । चकारेणा- शब्दश्चेन्न प्रयुज्यते । सर्वविभक्त्यपवादः । चिशमाश्चर्य35 श्रद्धामर्षयोरनुकर्ष इत्याह-अश्रद्धामर्षयोश्चेति । अत्रा- मन्धो नाम पयतमारोक्यात, बाधरा ना
र्थवयं निमित्तत्वेनोपात्तम्, तत्राश्रद्धामर्षयोः सप्तमी-भवि- श्रोष्यति, मुको नाम धर्म कथयिष्यति । अत्र सप्तमीनि