________________
Vada] Gañadharavăda
469 Trans.--413 You take consciousness to be destructible like ghata on account of its ( having ) production etc. (Because) in ( case of ) its indestructibility also, the same is the cause, 0 Saumya ! ( 1961 )
टीका-ननु ' जीवो विष्णाणमओ तं चाणिचं" इति ब्रुवाणो नूनं त्वमेवं मन्यसे-विनाशि विनश्वरं चेतश्चेतना चैतन्यं विज्ञानमिति यावत् । उत्पत्तिमत्त्वादिति हेतुः । यथा कुम्भ इति दृष्टान्तः। आदिशब्दात् "पर्यायत्वात्” इत्यादिकोऽपि हेतुर्वक्तव्यः । यो हि पर्यायः स सर्वोऽप्यनित्यः, यथा स्तम्भादीनां नव-पुराणादिपर्यायः । ततश्चानित्याच्चैतन्यादभिन्नत्वे जीवस्याप्यनित्यत्वात् परलोकभाव इति तवाभिप्रायः । न चायं युक्तः, यतो इन्त ! नैका तेन विज्ञानमनित्यम् , यतोऽविनाशित्वेऽपि "से" तस्य विज्ञानस्यैतदेव सौम्य ! त्वदुक्तं साधनं प्रमाणं वर्तते । ततोऽनैकान्तिकस्त्वदुक्तो हेतुरिति भावः । इदमुक्तं भवति-उत्पाद-व्यय-ध्रौव्यात्मकं वस्तु । ततश्च यथोत्पत्तिमत्त्वाद् विनाशित्वं सिध्वति तथा ध्रौव्यात्मकत्वाद् वस्तुन : कश्चिद् नित्यत्वमपि सिध्यति । ततश्चेदमपि शक्यते वक्तुम्-नित्यं विज्ञानम् , उत्पत्तिमत्वात् , घटवत् । ततश्च कश्चिनित्याद् विज्ञानादमिन्नस्य जीवस्य नित्यत्वाद् न परलोकाभाव इति ।। ४१३ ॥ (१९६१) ____D. C-Since cautanya is susceptible to production, and exists in various forms due to various specific characteristics, you have accepted it to be a-nitya. That whicli exists in various forms due to various paryāyas, is a-ritya like paryayas as in the case of old and new paryāyas of pillar etc Thus, the Soul which is a-bhinna from the a-urtya caitanya, is taken as a-nutya by you, who have denied the existence of para-loka. But that is not correct. Caitanya-vijnana is not exclusively a-nitya, but any how, it is nitya to a certain extent also.
Every object is susceptible to three conditions--production, destruction and perpetuality. So just as a--nityatā is established by you on account of utpatti, nityatā could also be established by means of the condition of perpetuality. It could easily be stated, therefore, that vijñāna is nitya like ghata, and on
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
