Shraman Bhagvana Mahavira Part 3

Author(s): Ratnaprabhvijay, D P Thaker
Publisher: Parimal Publication

Page 540

502
Jinabhadra Gani's 1 The eleventh [ द्रव्याऽमूर्वखवत् स्वभावजातितस्य दूरविपरीतम् । न हि जात्यन्तरगमनं युक्तं नभस इव जीवनम् ।। ४४६ ॥ (१९९४)
Dravya'mūrtatvavat svabhāvajätitasya dūraviparitam Na hi játyantaragamanam yuktam nabhasa iva jivatvam 1144611 (1994)]
Trans.--446 By virtue of its natural genesis like dravyatva and a-mirtatvn it is far the most fallacious. Like life to sky its transgression to other gensis, is not proper. (1994)
टीका-तस्य मुक्तात्मनो हि यस्मात् कारणाद् न युक्तमिति संबन्धः । किं तद् न युक्तम् ? इत्याह-एकस्या जीवखलक्षणाया जातेयंदजीवखलक्षणं जात्यन्तरं तत्र गमनं जात्यन्तरगमनम् . तन्न युक्तम् । कथंभूतं जात्यन्तरम् ? इत्याह-दरमत्यथै विपरीतं दूरविपरीतम् । कस्या दूरविपरीतम् ? इत्याह" सहावजाइउत्ति" जीवखलक्षणा या स्वाभाविकी स्वभावभूता जातिः स्वभावजातिस्तस्याः। किंवद् या स्वभावजातिः ? इत्याह-उपमानप्रधानस्वाद् निर्देशस्य, द्रव्या-ऽमूर्तत्ववदिति द्रव्यत्ववदमूतत्ववच्चेत्यर्थः । स्वभावजातेदरविपरीतं सत् कस्य यथा किं न युक्तम् ? इत्याह-नभस इव जीवत्वम् । इदमत्र हृदयम्-द्रव्यत्वम्, अमूर्तत्वं च जीवस्य तावत् स्वभावभूता जातिः, तस्याश्च यद् दरविपरीतं जात्यन्तरमद्रव्यबम्, अमूर्तत्वं च, तत्र गमनं तस्य कस्यामप्यवस्थायां न भवति । एवं जीवखमपि जीवस्य स्वभावभूतैव जातिः, ततस्तस्या अपि स्वभाबजातेयद् दरविपरीतम जीवखलक्षणं जात्यन्तरं तत्र गमनं मुक्तावस्थायामपि तस्य न युज्यते। न खजीवस्य सतो नभसः कदाचिदपि जीवत्वामाप्तिभवति । तस्माद् मुक्तो। जीवो यथाऽद्रव्यं मूर्तश्च न भवति, तद्विपक्षस्वभावत्वात् एवं जीवखामाव्याद जीवोऽप्यसौ कदाचिदपि न भवतिः अन्यथा नभः-परमाण्वादीनामपि स्वस्वभावत्यागेन वपरीत्यापश्यातिप्रसङ्गादिति ।
__ अत्राह-यघेवम्, तहि यद् भवतैवोक्तम्-" अजीवो मुक्तात्मा, कारणाभावात्, आकाशवत् '' इति, तत् कथं नेतव्यम् ? । अत्रोच्यते-परस्य प्रसका. पादनमेव तदस्माभिः कृतम्, तत्करणे च कारणमुक्तमेव, न पुनरनेन हेतुना मुक्तस्याजीवत्वं सिध्यति, प्रतिबन्धामावात् ; तथाहि-यदि करणैर्जीवत्वं
कादिति ।