Sambodhi 2009 Vol 32

Author(s): J B Shah, K M patel
Publisher: L D Indology Ahmedabad

Page 148

142
SAMBODHI
સમીરકુમાર છે. પ્રજાપતિ અધ્યયનનો નિષ્કર્ષ એ છે કે પુરુરવાને ગન્ધર્વ-પરમાત્મા (શિવ) તુલ્ય સિદ્ધ કરી, પુરુરવા-ઉર્વશીની વચ્ચેનો તાત્ત્વિક અને સ્થૂળ સંબંધ સ્પષ્ટ કરી, ઉર્વશી અને મુનિઓની પુરુરવા પ્રતિ નૈષ્કર્મ ભક્તિનું સ્થાપન કરીએ તો વિક્રમોર્વશીય એક સમષ્ટિ યજ્ઞ” સમ રૂપક બની રહે (!!!) એ જ આ અથર્વ.ના સંદર્ભમાં વિક્રમો.ના નાન્દી શ્લોકનું “કાવ્યર્થ સૂચકત્વ' છે.
પાદટીપ :
૧. તથાથવાથે વર્તવ્યા નાની વિદ્ગોપચાન્તરે I સ. ૮, ૬.૨૩ ૨. એજન, ૬.૨૪ : 3. 31141142117774 (With the commentary of Raghava Bhatt); Ed. K.M. Joglekar, Pub.
The Oriental Publishing Company, Bombay, 1913, P.2 ૪. સંપા. પ્રા. પી.સી. દવે અને પ્રા. સુરેશ જ. દવે, “પ્રતિજ્ઞાયૌગન્દરાયણ'નાટકના શ્લોક-૧ ની
અભ્યાસનોંધમાંથી ઉદધૃત, સરસ્વતી પુસ્તક ભંડાર,૧૯૯૪-૯૫. 4. Prof. H. D. Velankar 'Vikramorvashiyam', Sahitya Akadami, New Delhi, P.45 ६. वक्ष्यमाणनान्दीलक्षणप्राप्तं काव्यार्थसूचनमप्यत्र प्रदर्श्यते- "अत्र वेदान्तेषु यमाहुरेकपुरुषं" इत्यादिभि1. विशेषणैर्वक्ष्यमाणः कथानायकः पुरुरवा नाम राजा सूच्यते कुत: 'उर्वश्यसि पुरुरवा असि धृतेनाक्ते वृषणं दधाथाम' . इत्यादिवेदवाक्येषु कथनाच्च जस्स वा अम्बरतले गदी उत्थीत्यादिवाक्यप्रतीयमानरोद :-संचार વવાનૂનચણાધારની જર– વત્તાવોfથા મોક્ષfથમ થમાવાવ ” તિ ત્યમ : - The Vikramorvashiyam of Kālidāsa, (With A New Sanskrit Commentary and Arthaprakashika)', Ed. M. R. Kale, Pub. Motilal Banarashidass Publishers Private
Limited, Delhi, Reprint, 1991, P. 49 ७. अनन्यसामान्यप्रजापालनदयादाक्षिण्यादियोगाद्यं पुरुषमेकं मख्यामाहर्वर्णयन्ति । बधा इति शेषः । रोदसी द्यावामि
व्याप्य स्थितम् । निजकीत्येति शेषः । यस्मिन्राजनीश्वर शब्दो यथार्थाक्षरः । ... तथा च नियमित प्राणादिभिर्मुमुक्षुभिरपि समलोष्टाश्मकाञ्चनैरत्युदासीनैरपीत्यर्थ: । यो राजा अन्तःकरणे मृग्यते चिन्त्यते ।..... स्थाणुः
સ્થિરત: | તિથીર રૂતિ વાવત | યદા થાકૂ દ્રરૂપ: NI.... તિ રફનાથ: I. એજન, પૃ. ૪૯-૫૦ ૮. વિક્રમોર્વશીય (પ્રકા. સી. જમનાદાસ કંપની, અમદાવાદ- ૧૯૮૮) ૧.૧ની ટિપ્પણમાંથી ઉદ્ભૂત. ૯. વિદ્યાધરાક્ષરો-વક્ષ-રક્ષો-~ર્વ-નિરા:
पिशाचो गुह्यकः सिद्धो भूतोऽमी देवयोनयः ॥ अमरकोश, १.१.११। ૧૦. અમરોગ, રૂ.રૂ. ૨૨ ૧૧. મનુ. સૂર્યકાન્ત, . વી. વીથ, “વૈવિક ઘર્ષ પર્વ તન', પૃ. ૨૨-૨૨૨ ૧૨. ૫. શ્રીપાદ સાતવળેકરજી, બહ્મવિદ્યા પ્રકરણ, અથર્વવેદનો સુબોધ અનુવાદ, ભાગ-૧, સૂક્ત : ૨.૨, પૃ.
૪૧-૪૨ ૧૩. જુઓ, રઘુવંશમાં - ઇન્દ્ર, કુબેર, નારદ વગેરે, કુમારસંભવમાં - શિવ, પાર્વતી, કાર્તિકેય, કામદેવ, રતિ,
વસન્ત, શિવગણ, ઈન્દ્ર વગેરે. મેઘદૂતમાં – યક્ષ, યક્ષિણી, કુબેર, મેઘ વગેરે, નાટ્ય-સાહિત્યમાં ઉર્વશી