________________
सर्वज्ञत्वसिद्धिः ।
[ २. २३
किञ्चिज्ज्ञत्वस्य व्याप्याद्युपलब्धीनाम् । तन्निपेधे इति सर्वज्ञ यनिवारणे । आद्यभिदायामि. 'त्यादि । तथाभूतेति प्रमाणविरुद्धार्थस्य वयाऽसम्भवात् । साध्यस्य सर्वज्ञत्वस्य कार्यमिदं प्रमा णाविरुद्धवक्तृत्वं तस्योपलब्धिः । इयमिति प्रमाणाविरुद्धार्थवक्तृत्वलक्षगा । तद्विधीति सर्वज्ञविधिसाधनी । सामान्येने। नास्ति सर्वतोऽनुपलब्धः । यतः सर्ववित्त्वस्येन्यादि । तत्रेति सर्वज्ञे। सर्वज्ञत्वेन सह यदविरुद्धं तस्योपलब्धिः । सा व्यभिचारिणी कार्यप्रसाधिका न स्यादित्यर्थः, यतो नास्त्यत्र शोतं. वहन्युपलम्भादितिवत् विन्दोलव्धिनिषेधं गमयति न पुनरविरुद्धोपलब्धिः। तदनुपलब्धी. नामिति सकलार्थसाक्षात्कारित्वाद्यनुपलब्धीनाम् ।
अथ सर्वज्ञादित्यादि । तस्येति जडस्वभावस्य अस्माभिरप्यङ्गीक्रियत एवैतत् । तद्बाधक मिति सकलप्रत्यक्षबाधनबद्धकक्षम् ।
नापि शाब्दम्, यतस्तदपौरुषेयम्, पौरुपेयं वा स्यात् ! न तावदपौरुपेयम्, अपौरुषेयत्वस्य वचस्मु संभवाभावात् । पौरु पेयमपि केवलालोकाकलितपुरुपप्रगीतम्, तदितरपुरुपप्रणीतं वा ? आधं कथं वाधकम्, विरोधात् ! द्वितीये त्वसौ पुरुपः केवलालोकविकलाः सकलाः पुरुषपर्पदः प्रेक्षते, न वा ! । प्राच्यपक्षे, कथं तत्प्रतिपेधः, तस्यैव तदाकलितत्वात् ? द्वितीयेऽपि कथन्तराम् , तत्प्रणीतशब्दस्य पांशुलपादकोपदिष्टशब्दस्येव प्रमाणत्वासंभवात् ।
नाप्यर्थापत्तिस्तद्वाधिका, तदभावमन्तरेणानुपपद्यमानस्य प्रमाणपट्कनिष्टङ्कितस्यार्थस्य कस्यचिदसत्त्वात् ।
नाप्युपमानम्, तस्य सादृश्यमात्रगोचरत्वात् । तन्न भावरूपं प्रमाणं तद्बाधबद्धकक्षम् ।
અને શાબ્દ-આગમ પણ સકલપ્રત્યક્ષનું બાધક નથી કારણ કે તે જે બાધક હોય તો તે અપૌરુષેય છે કે પૌરુષેય ? અપૌરુષેય આગમને બાધક : તરીકે કહી શકશે નહીં. કારણ કે અપૌરુષેય વચન-શબ્દને સંભવ જ નથી. પૌરુષેય આગમને બાધક તરીકે કહો તે તેની રચના કેવલજ્ઞાનયુક્ત પુરુષ દ્વારા થઈ છે કે કેવલજ્ઞાનરહિત પુરુપ દ્વારા ? કેવલજ્ઞાની પુરુષ દ્વારા પ્રણીત આગમાં કેવલજ્ઞાનનું બાધક કઈ રીતે થઈ શકશે ? કારણ કે તેમ માનવામાં વિરોધ છે. કેવલજ્ઞાનરહિત અસર્વજ્ઞ પુરુષ દ્વારા પ્રણીત આગમ સકલપ્રત્યક્ષમાં બાધક હોય તે અમે પૂછીએ છીએ કે-આગમના રચયિતા તે પુરુષે બધા પુરુષે કેવળજ્ઞાન વિનાના જ છે એમ જાણ્યું છે કે નથી જાણ્યું ? જે જાણ્યું હોય તે તે કેવળજ્ઞાનને નિષેધ કરી શકે નહીં. કારણ કે-તે સ્વયં કેવળજ્ઞાન વિના બધા પુરૂને જાણી જ કેવી રીતે શકે ? અર્ધાતુ જાણ્યા હોય તે તે સર્વજ્ઞ જ હોય. અને જે સ્વયં સર્વજ્ઞ હોય તે-કેવળજ્ઞાનને નિવેધ કેવી રીતે કરે ? બધા પુરુ કેવળજ્ઞાન વિનાના જ છે, એવું જાણ્યા વિના જ કઈ પુરુષે આગમની
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
