________________
કર્
ધીમે ધીમે વધે છે, કેમકે તે સચેતન પૃથ્વી સાથે જોડાયલા છે. જેમ પ્રાણીઓના હાડકાં, નખ, શીંગડા કઠીન હાવા છતાં તેમાં જીવ હાય છે, તેમ પૃથ્વી વગેરે કઠીન હાવા છતાં તેમાં જીવ હાઇ શકે છે.
·
પારા જે ખાણામાંથી નીકળે છે, તેને ત્યાંથી બહાર કાઢવાને એવા વિધિ હતા કે એક માસ કુમારીકાને ઘેાડા ઉપર બેસાડીને તેનું માહુ કૂવામાં દેખાડીને નાસી જતા, એટલે પારે મૈથુન સંજ્ઞાથી બહાર ઉછળીને ફેલાઇ જતા. આ ધારાને મૈથુન સંજ્ઞા તે સચેતન હાવાની નિશાની છે.
જેમ મુંગા, ખહેરા, આંધળા માણસ દુઃખ થવા છતાં જણાવી શકતા નથી, તેમ એકેન્દ્રિય જીવા પેાતાનું દુઃખ જાહેર કરી શકતા નથી. માટે આપણે તે તે જીવા ઉપર કરૂણા રાખવી જોઈ એ. ૨. પાણીમાં જીવવિદ્ધિ
હાથી ગર્ભ માં પ્રવાહી (કલલ) રૂપે હોય છે. ઈંડામાં પક્ષી શરૂમાં પાણીરૂપે હોય છે, તેમ પાણી સચેતન છે. ઠંડા વાતાવરણમાં માણસનું શરીર બહાર ઠંડુ હોય છે, ત્યારે અંદર ગરમી જણાય છે, તેમ પાણી પણ શિયાળામાં ગરમ જણાય છે. શિયાળામાં પશ્ચિમમાં પાણીમાંથી વરાળના જથ્થા ઉંચે ચઢતા હેાય છે. શિયાળા છતાં વરાળ ઉંચે ચડવી, એ શરીરની ઉષ્ણુતા વિના ન સંભવે.
આ પુસ્તકમાં પાણીના હિંદુનું ચિત્ર (પા. ૩૫) આપેલ‘ છે, તેમાં પેારા વિગેરે એઇંદ્રિય જીવા હોય છે, પણ તે પાણીથી જુદા સમજવા. પાણી પાતે સ્થાવર છે. પાણીના જીવાનું શરીર તેા પાણી જ છે. પાણી પોતે અસંખ્ય જીવેાના અસંખ્ય શરીરને
