Prabuddha Jivan 2017 10 Matrubhasha Gandhiji ane Samprat Samay Visheshank

Author(s): Sejal Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 5

મારું તો એવું માનવું છે કે, પ્રાથમિક શિક્ષણ સુધી વાતાવરણથી વિકાસ થઇ પણ જાય, પરંતુ એની અંદરની સંચેતના, માતૃભાષાનો પાયો મજબૂત કર્યા બાદ વિદ્યાર્થીને અંગ્રેજી ભાષાનો તેજ જ્યોત કયાં બાહ્ય વાતાવરણથી પ્રજ્વલિત થશે? સંપર્ક થાય અને પછી જ તે અંગ્રેજી ભાષા શીખે તો વિષયોની જેમ અંગ્રેજી ઉપર પણ તેનું ખૂબ પ્રભુત્વ આવે છે. ‘ચિત્તશુદ્ધિ' આજે કેટલીક ઘટનાઓ મનને વ્યથિત કરી ગઈ છે, મુંબઈમાં અથવા “ચિત્તશુદ્ધિ' અથવા ‘ચિત્તવૃત્તિ નિરોધ' અંગ્રેજીમાં આવા એલ્ફીન્સ્ટન રોડ-સ્ટેશન પર ભીડ વધવાથી પ્રવાસીઓના મૃત્યુ થયા શબ્દો નહીં જડે. તત્વજ્ઞાનના ક્ષેત્રે અને સામાજિક ક્ષેત્રે પણ આ જ કે અમેરિકાના લાસવેગાસ શહેરમાં જે ગોળીબાર થયો તેમાં નિર્દોષ સ્થિતિ છે. એટલે અધ્યાત્મના ક્ષે 2, તત્વજ્ઞાનના ક્ષેત્રે, મનુષ્યની હત્યા થઈ. આવી અનેક માનવ સંહારની ઘટના વખતે માનસશાસ્ત્રના ક્ષેત્રે, સમાજશાસ્ત્રના ક્ષેત્રે, જો આપણે અંગ્રેજી કેટલાક લોકો વિડીઓ શુટિંગ કરી શકતા હોય છે, જેનું મને આશ્ચર્ય ઉપર અવલંબિત રહીશું તો આપણી વિચાર કરવાની પદ્ધતિ con- થાય છે મન વ્યથિત થઇ જાય એવી આ ઘટનાઓ એક મનુષ્યને fused રહેશે, અસ્પષ્ટ રહેશે. અંગ્રેજીમાં તે બધી બાબતોના સૂક્ષ્મ સમતોલ રાખી, ફોનમાં શુટિંગ કેવી રીતે કરી શકતા હશે? અને વિચાર માટે પૂરતા શબ્દો નથી.
એને પછી જાહેર માધ્યમોમાં મૂકતા હોય છે. આપણી સંવેદનાની મૂળમાં તો આપણો દૃષ્ટિકોણ બદલાવો જોઈએ. આપણે શા સપાટી આટલી છીછરી બની ગઈ છે શું? જેમને વ્યવસાય તરીકે માટે અંગ્રેજી શીખવું છે? શું અંગ્રેજીમાં કવિતા કરવી છે? પત્રકારનો વ્યવસાય સ્વીકાર્યો છે, તેની વાત જુદી છે કારણ એ અંગ્રેજીમાં સાહિત્ય રચવું છે? કે થોડી માહિતી મેળવવી છે? થોડું ફરજ છે. પણ અન્ય લોકોના ફોટા પાડી વહેતા મુકવાની વૃતિ શું જ્ઞાન મેળવવું છે? થોડો વહેવાર ચલાવવો છે? એક વાર આપણા કહે છે? મનમાં જો આટલી સ્પષ્ટતા થઈ જશે, તો અંગ્રેજી શિક્ષણ વિશેની
*** આપણી અપેક્ષા પણ વિવેકપૂર્વકની રહેશે. ઘણા લોકોને એમ લાગે હમણાં મુદ્રણભૂલમાં વધારો થયાની ફરિયાદ આવી છે. છે કે અંગ્રેજી વગર શિક્ષણ અધૂરું રહી જશે, કારણ કે દુનિયાને પુષ્પાબેન ખૂબ મદદ કરી, પ્રૂફરીડીંગની વ્યવસ્થા સંભાળે છે, પ્રથમ માટે તે એક ‘વિન્ડોછે, બારી છે. આ વાતમાં કાંઈક તથ્ય છે, પ્રૂફમાં આ વાંચન પછી શ્રી બિપીનભાઈ શાહ (કાંદીવલી) આપણું તેની ‘ના’ નહીં. પરંતુ મારું કહેવું એમ છે કે તે એક બારી છે. બીજુ પ્રફ રીડીંગ કરી આપે છે. મુખપૃષ્ઠના ફોટામાં ગાંધીજીના બુદ્ધિશાળી લોકો પોતાના ઘરમાં માત્ર એક બારી નથી રાખતા, ફોટામાં રેટિયોની જગ્યાએ ઘડિયાળ ગોઠવી આપવા માટે જયભાઈ ચારે દિશામાં અલગ અલગ બારી રાખે છે. તો જ ચારેય બાજુનું સોનાવાલા અને અન્ય ડિઝાઇનગત મદદ માટે ગીતાબેન વરુણનો દર્શન થાય છે. એક જ બારી હમેશાં એક જ બાજુનું દર્શન કરાવશે. પણ આભાર વ્યક્ત કરું છું. તેમની આ સેવા બદલ આભાર વ્યક્ત અને તે એકાંગી દર્શન હશે. એવી રીતે તમે જો માત્ર અંગ્રેજીની કરું છું, કદાચ અમારા સહુનો આ પ્રયત્ન હવે રંગ લાવશે જ! એક જ બારી રાખશો, તો સર્વાગી દર્શન નહીં થાય. એક જ અંગનું માતૃભાષાની આટલી વાત કરી હવે અટકી જવાનું નથી, પણ દર્શન થશે. માત્ર અંગ્રેજી ભાષા દ્વારા જ આપણે દુનિયાને જોઈશું, એ માટે જરૂરી એ છે કે આપણે સહુ હવે માતૃભાષાના સંવર્ધન તો આપણને તદ્દન એકાંગી દર્શન થશે; તે સમ્યક ને સાચું દર્શન માટે કાર્ય કરીએ, જે યુવા પેઢી અને બાળકો માતૃભાષા લખતાંનહીં હોય, ખોટું ને અધૂરું દર્શન હશે. આપણે અંગ્રેજી ભાષાને વાંચતા નથી શીખ્યા, એમને માટે કાર્ય કરવું છે. એમને શીખવવાની આધીન થઈ જઈશું અને સ્વતંત્ર બુદ્ધિથી વિચારવાનો મોકો આપણને વ્યવસ્થા કરવી છે, જે લોકોને ગુજરાતી લખતાં-વાંચતા શીખવાની નહીં મળે.
ઈચ્છા હોય, તેઓ સંપર્ક કરે અને વહેલાસર, તમને શીખવવાની ભાષા એ હૃદયની વાણી છે. એમાંથી સત્ય પ્રગટે અને બીજાના વ્યવસ્થા અમે કરી રહ્યા છીએ. હૃદય સુધી પહોંચે, એ વાણી સાચી. એમાંથી જે ભાવ વહે અને બીજાના અંતરને સમૃદ્ધ કરે એ
ચાલો, માત્ર ગુજરાતી બોલતી પ્રજા નહી, વાણી.
ગુજરાતી લખતા-વાંચતી પ્રજાને પણ કેળવીએ. જેમાંથી જ્ઞાનનો આત્મવિશ્વાસ પ્રગટે અને પરિણામમાં આપણામાં ગુજરાતી પણાનું ગૌરવ વધારીએ. પલટાવે, એ ભાષા છે.”
0 સેજલ શાહ કોઈ એક પ્લાન્ટ વિદેશથી લાવવામાં આવે, દેશમાં રોપવામાં
sejalshah702@gmail.com આવે ત્યારે વાતાવરણની સમસ્યા સર્જાય. કદાચ કૃત્રિમ
Mobile : +91 9821533702
( આવનાર નવા વર્ષની શુભેચ્છાઓ)
ઓક્ટોબર - ૨૦૧૭
પ્રબુદ્ધ જીવન : માતૃભાષા, ગાંધીજી અને સાંપ્રત સમય વિશેષાંક