Prabuddha Jivan 2017 10 Matrubhasha Gandhiji ane Samprat Samay Visheshank

Author(s): Sejal Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 9

םםם
ઘણા વાલીઓએ પોતાના બાળકોને સરકારી શાળાઓમાંથી પ્રેમ માટે લખેલ શબ્દો પણ ખુબ સૂચક છે. ઉઠાડીને અંગ્રેજી માધ્યમની ખાનગી શાળામાં મૂક્યાં છે.” “દેશ-વિદેશની સંસ્કૃતિના વાયરા શક્ય એટલી મુક્ત રીતે મારા
“ગુજરાતી મા-બાપ કહેતા હોય છે : “મારુ બાળક ગુજરાતી ઘરમાં વહે એવી મારી પણ ઈચ્છા છે પણ તેના કારણે મારા પગ તો બોલે જ છે. પછી સ્કુલમાં પણ એ શીખવવાની શી જરૂર છે? મારી ભૂમિમાંથી ઊંચકાઈ જાય અને હું દૂર ફંગોળાઈ જાઉં, એની એને બદલે અંગ્રેજી ના શીખવીએ?' આ તર્ક આમ તો અકાઢ્ય સામે મારો સખત વિરોધ છે, એ હું હરગિજ સહન ન કરું. આપણી લાગે, પણ એ ભૂલભરેલો છે. એને બદલે એક વાર બાળક ગુજરાતી ગુજરાતીને સમૃદ્ધ-જીવંત રાખવા માટે આપણે પણ એવું જ કંઈક સારું શીખી જાય પછી અંગ્રેજી પર પ્રભુત્વ મેળવવું પણ એને માટે નક્કી કરીએ. બધી સંસ્કૃતિ બધી ભાષાઓ માટે ગુજરાતના બારણાં એકદમ સહેલું થઈ જાય છે. એટલે પ્રશ્ન ગુજરાતી વિરૂદ્ધ અંગ્રેજીનો હંમેશા ખુલ્લાં છે. પણ અમારી ગુજરાતીને ભોગે તો હરગિજ નહીં.' નથી. ઊલટું, સારું ગુજરાતી એ સારા અંગ્રેજી માટેનો મજબૂત આજે આપણી ભાષા નબળી પડતા આપણે જ ગુમાવવાનું પાયો બનાવે છે.”
રહેશે. આ માટે સૌ કોઈ યુવાન-વૃદ્ધ, સ્ત્રી-પુરૂષ, ગરીબ-તવંગર સરકારી શાળાઓના વર્ગોને અડધા ખાલી રહેલા દેખીને વગેરેએ મહેનત કરવી ઘટશે. નર્મદના શબ્દોમાં કહીએ “સહુ ચાલો કેટલીક રાજ્ય સરકારો અંગ્રેજીને પહેલા ધોરણથી દાખલ કરવાનું જીતવા જંગ, બ્યુગલો વાગે, યા હોમ કરીને પડો ફતેહ છે આગે' વિચારી રહી છે. જેથી વધારે વિદ્યાર્થીઓ પાછા સરકારી શાળાઓમાં આવાં જુસ્સાથી જ આપણે કંઈ કરવું ઘટશે. આવે. હકીકતમાં એના જેટલી ગંભીર બીજી ભૂલ કોઈ નહીં હોય. આ માટે જો ગુજરાતી સમાજ દ્વારા તાત્કાલિક પ્રયાસ નહીં અંગ્રેજી અગત્યનું છે. પરંતુ તમારી માતૃભાષામાં વાંચવું-લખવું થાય તો હવે પછીની આપણી પેઢીમાંથી ગુજરાતી ભાષા લુપ્ત એથી પણ વધુ અગત્યનું છે.” (તા. ૩૧.૧.૧૦ ના મૂળ અંગ્રેજી થઈ જશે અને તે સમય બહુ દૂર નહીં હોય એમ મારું માનવું છે. લેખનો તૃપ્તિ બહેન પારેખ દ્વારા કરેલો અનુવાદ ખોજ મેગઝીનમાં પ્રસિદ્ધ થયેલ છે.)
બી-૧૪૫/૧૪૬, મિત્તલ ટાવર, નરીમન પોઈન્ટ, આપણી માતૃભાષામાં જે સંવેદનશીલતા કે મીઠાશ છે, અને
મુંબઈ-૪૦૦૦૨૧. ફોનઃ ૦૨૨-૬૬૧૫૦૫૦૫, જે શબ્દોની સમૃદ્ધિ છે તે અંગ્રેજી કરતા નિઃશંક ખુબ જ ચડિયાતી
Email: jashwant@theemerald.com છે. અંગ્રેજીમાં કાકા-કાકી કે મામા-મામી કે માસા-માસી બધા
સદાકાળ ગુજરાત માટે ફક્ત Uncle અને Auntie છે તેવી રીતે દાદા-દાદી કે નાનાં
જ્યાં જ્યાં વસે એક ગુજરાતી, ત્યાં ત્યાં સદાકાળ ગુજરાત! નાની માટે Grand Father અને Grand Mother છે. આપણે
જ્યાં જ્યાં બોલાતી ગુજરાતી, ત્યાં ત્યાં ગુર્જરીની મહોલાત! આપણા નામકરણથી જ આપણા સંબંધોને આગવીકરણ આપ્યું
ઉત્તર દક્ષિણ પૂર્વ કે પશ્ચિમ, જ્યાં ગુર્જરના વાસ; છે. આપણી સંસ્કૃતિ છોડશું તો આપણે ઘણું ગુમાવશું.
સૂર્ય તણાં કિરણો દોડે ત્યાં, સૂર્ય તણો જ પ્રકાશ. ડિસેમ્બર ૨૦૦૯ માં જ્યોતિબહેન ખારોડના અખંડ આનંદમાં
જેની ઉષા હસે હેલાતી, તેનાં તેજ પ્રફુલ્લ પ્રભાત; પ્રસિદ્ધ થયેલ લેખ “ગુજરાતી ભાષાનું ભવિષ્યમાંથી લીધેલ એક
જ્યાં જ્યાં વસે એક ગુજરાતી, ત્યાં ત્યાં સદાકાળ ગુજરાત ! કાવ્યપંક્તિ (જે ઉદયન ઠક્કરે લખેલ કાવ્યપંક્તિઓમાં “એક
ગુર્જર વાણી, ગુર્જર લહાણી, ગુર્જર શાણી રીત, જાહેરાત' શીર્ષક હેઠળ પ્રસિદ્ધ થઈ હતી) જે આ સાથે રજૂ કરું છું.
- જંગલમાં પણ મંગલ કરતી, ગુર્જર ઉદ્યમ પ્રીત. “ગુમાઈ છે, ગુમાઈ છે, ગુમાઈ છે,
જેને ઉર ગુજરાત હુલાતી, તેને સુરવન તુલ્ય મિરાત; કૉન્વેન્ટ સ્કુલના કંપાઉન્ડમાંથી,
જ્યાં જ્યાં વસે એક ગુજરાતી, ત્યાં ત્યાં સદાકાળ ગુજરાત! પલક મીંચવા - ઉઘાડવાની
કૃષ્ણ દયાનંદ દાદા કેરી પુણ્ય વિરલ રસ ભોમ; કોઈ એક ક્ષણ ગુજરાતી,
- ખંડ ખંડ જઈ ઝૂઝે ગર્વે કોણ જાત ને કોમ. લખતી વાંચતી એક પેઢી,
ગુર્જર ભરતી ઉછળે છાતી ત્યાં રહે ગરજી ગુર્જર માત; નિશાની છે, “કાનુડાએ કોની મટુકી ફોડી?”
જ્યાં જ્યાં વસે એક ગુજરાતી, ત્યાં ત્યાં સદાકાળ ગુજરાત! એમ પૂછો
- અણકીધાં કરવાના કોડે, અધૂરાં પૂરાં થાય; તો કહેશે, “જેક એન્ડ જીલની’
સ્નેહ, શૌર્ય ને સત્ય તણા ઉર, વૈભવ રાસ રચાય. ગોતીને પાછી લાવનાર માટે
જય જય જન્મ સફળ ગુજરાતી, જય જય ધન્ય અદલ ગુજરાત ! કોઈ ઈનામ નથી
જ્યાં જ્યાં વસે એક ગુજરાતી ત્યાં ત્યાં સદાકાળ ગુજરાત! કારણ કે એ હંમેશ માટે ગુમાઈ ચૂકી છે.”
' અરદેશર ફ. ખબરદાર ‘અદલ’ આ જ લેખમાં જ્યોતિબહેને ગાંધીજીની માતૃભાષા અને દેશ ઓક્ટોબર - ૨૦૧૭) પ્રબુદ્ધ જીવન: માતૃભાષા, ગાંધીજી અને સાંપ્રત સમય વિશેષાંક