Pathikvagga Tika

Author(s): Vipassana Research Institute Igatpuri
Publisher: Vipassana Research Institute Igatpuri

Page 259

२३४
दीघनिकाये पाथिकवग्गटीका
(१०.३३४-३३६)
३३४. कुच्छितं सीदतीति कुसीतो द-कारस्स त-कारं कत्वा । यस्स धम्मस्स वसेन पुग्गलो “कुसीतो''ति वुच्चति, सो कुसीतभावो इध कुसीत-सद्देन वुत्तो। विनापि हि भावजोतनं सदं भावत्थो विज्ञायति यथा “पटस्स सुक्क"न्ति, तस्मा कुसीतभाववत्थूनीति अत्थो । तेनाह "कोसज्जकारणानीति अत्थो"ति । कम्मं नाम समणसारुप्पं ईदिसन्ति आह "चीवरविचारणादी''ति । वीरियन्ति पधानवीरियं, तं पन चङ्कमनवसेन करणे “कायिकं" तिपि वत्तब्बतं लभतीति आह "दुविधम्पी"ति । पत्तियाति पापुणनत्थं । ओसीदनन्ति भावनानुयोगे सङ्कोचो | मासेहि आचितं निचितं वियाति मासाचितं, तं म । यस्मा मासा तिन्ताविसेसेन गरुका होन्ति, तस्मा “यथा तिन्तमासो"तिआदि वुत्तं । वुद्वितो होति गिलानभावाति अधिप्पायो ।
३३५. तेसन्ति आरम्भवत्थूनं । इमिनाव नयेनाति इमिना कुसीतवत्थूसु वुत्तेनेव नयेन । “दुविधम्पि वीरियं आरभती"तिआदिना, "इदं पठमन्ति इदं हन्दाहं वीरियं आरभामीति एवं भावनाय अब्भुस्सहनं पठमं आरम्भवत्थू"तिआदिना च अत्थो वेदितब्बो। यथा तथा पठमं पवत्तं अब्भुस्सहनहि उपरि वीरियारम्भस्स कारणं होति । अनुरूपपच्चवेक्षणासहितानि हि अब्भुस्सहनानि, तम्मूलकानि वा पच्चवेक्खणानि अट्ठ आरम्भवत्थूनि वेदितब्बानि ।
३३६. आसज्जाति यस्स देति, तस्स आमोदनहेतु तेन समागमनिमित्तं । तेनाह "एत्थ आसादनं दानकारणं नामा"ति । भयाति भयहेतु। ननु भयं नाम लडुकामता रागादयो विय चेतनाय अविसुद्धिकरं, तं कस्मा इध गहितन्ति ? न इदं तादिसं चोरभयादिं सन्धाय वुत्तन्ति दस्सेतुं “तत्था"तिआदि वुत्तं । अदासि मेति यं पुब्बे कतं उपकारं चिन्तेत्वा दीयति, तं सन्धाय वुत्तं । दस्सति मेति पच्चुपकारासीसाय यं दीयति, तं सन्धाय वदति । साहु दानन्ति “दानं नामेतं पण्डितपञत्त'न्ति साधुसमाचारे ठत्वा देति । अलङ्कारत्थन्ति उपसोभनत्थं । परिवारत्थन्ति परिक्खारत्थं । दानहि दत्वा तं पच्चवेक्खन्तस्स पामोज्जपीतिसोमनस्सादयो उप्पज्जन्ति, लोभदोसइस्सामच्छेरादयो विदूरी भवन्ति। इदानि दानं अनुकूलधम्मपरिग्रहनेन, पच्चनीकधम्मविदूरीभावकरणेन च भावनाचित्तस्स उपसोभनाय च परिक्खाराय च होतीति “अलङ्कारत्थं, परिवारत्थञ्च देती"ति वुत्तं । तेनाह "दानहि चित्तं मुदुकं करोती"तिआदि । मुदुचित्तो होति लद्धा दायके “इमिना मव्हं सङ्गहो कतो"ति, दातापि लद्धरि । तेन वुत्तं "उभिन्नम्पि चित्तं मुदुकं करोती"ति ।
234