Pathikvagga Tika

Author(s): Vipassana Research Institute Igatpuri
Publisher: Vipassana Research Institute Igatpuri

Page 264

(१०.३४६-३४६)
दसकवण्णना
२३९
३४६. सकलद्वेनाति निस्सेसटेन, अनवसेसफरणवसेन चेत्थ सकलट्ठो वेदितब्बो, असुभनिमित्तादीसु विय एकदेसे अट्ठत्वा अनवसेसतो गहेतब्बटेनाति अत्थो । तदारम्मणानं धम्मानन्ति तं कसिणं आरब्भ पवत्तनकधम्मानं । खेत्तद्वेनाति उप्पत्तिट्ठानटेन । अधिट्टानटेनाति पवत्तिट्ठानभावेन । यथा खेत्तं सस्सानं उप्पत्तिट्टानं वड्डिट्ठानञ्च, एवमेतं झानं तंसम्पयुत्तानं धम्मानन्ति, योगिनो वा सुखविसेसानं कारणभावेन । “परिच्छिन्दित्वा" ति इदं उद्धं अधोति एत्थापि योजेतब्बं । परिच्छिन्दित्वा एव हि सब्बत्थ कसिणं वड्वेतब्बं । तेन तेन वा कारणेनाति तेन तेन उपरिआदीसु कसिणवड्डनकारणेन । यथा किन्ति आह “आलोकमिव रूपदस्सनकामो"ति । यथा दिब्बचक्खुना उद्धं चे रूपं दट्ठकामो, उद्धं आलोकं पसारेति, अधो चे अधो, समन्ततो चे रूपं दट्ठकामो समन्ततो आलोकं पसारेति; एवमयं कसिणन्ति अत्थो ।
एकस्साति पथवीकसिणादीसु एकेकस्स। अञभावानुपगमनत्यन्ति अञकसिणभावानुपगमनदीपनत्थं, अञस्स वा कसिणभावानुपगमनदीपनत्थं, न हि अओन पसारितकसिणं ततो अओन पसारितकसिणभावं उपगच्छति, एवम्पि नेसं अञकसिणसम्भेदाभावो वेदितब्बो। न अझं पथवीआदि । न हि उदके ठितट्ठाने ससम्भारपथवी अस्थि । अज्ञो कसिणसम्भेदोति आपोकसिणादिना सङ्करो। सब्बत्थाति सब्बेसु सेसकसिणेसु । एकदेसे अट्ठत्वा अनवसेसफरणं पमाणस्स अग्गहणतो अप्पमाणं। तेनेव हि नेसं कसिणसमझा। तथा चाह "तही"तिआदि । चेतसा फरन्तोति भावनाचित्तेन आरम्मणं करोन्तो। भावनाचित्तहि कसिणं परितं वा विपुलं वा सकलमेव मनसि करोति, न एकदेसं।
कसिणुग्घाटिमाकासे पवत्तविज्ञाणं फरणअप्पमाणवसेन "विज्ञाणकसिण"न्ति वुत्तं । तथा हि तं “
विणञ्च''न्ति वुच्चति । कसिणवसेनाति यथाउग्घाटितकसिणवसेन । कसिणुग्घाटिमाकासे उद्धंअधोतिरियता वेदितब्बा। यत्तकहि ठानं कसिणं पसारितं, तत्तकं आकासभावनावसेन आकासो होतीति; एवं यत्तकं ठानं आकासं हुत्वा उपट्टितं, तत्तकं सकलमेव फरित्वा विज्ञाणस्स पवत्तनतो आगमनवसेन विज्ञाणकसिणेपि उद्धंअधोतिरियता वुत्ताति आह “कसिणुग्घाटिं आकासवसेन तत्थ पवत्तविज्ञाणे उद्धंअधोतिरियता वेदितब्बा''ति ।
239