Param Urjano Pavitra Parichay

Author(s): Sanyambodhivijay
Publisher: Jainam Parivar

Page 71

૨૧) પ્રશસ્યતા - ઉપ૨ના તથા અન્ય અનેક ગુણોના કારણે વિશ્વમાં પ્રશંસનીય વચન હોય.
૨૨) અપરમર્મવેધિ - બીજાઓના ગુપ્ત રહસ્યોને, દુઃખતી નસને નહીં દબાવનારું અને તેથી તેમના હૃદયને નહીં વિધનારું વચન. જાહે૨માં બીજાની નબળાઇ, મલિનતાઓ કે અપરાધોને ખુલ્લા પાડવાનું કાર્ય પ્રભુ ન કરે. સર્વજ્ઞતાથી બધું જાણવા છતાં વ્યક્તિના ગૌ૨વને સાચવીને જ વચન બોલાય.
૨૩) ઉદાર - સુંદર ભાવોને-રહસ્યોને બતાવનારું / જગાડનારું વચન બોલે.
૨૪) ધર્માર્થપ્રતિબદ્ધતા - ધર્મની પ્રેરણાઓ અને જીવનના તમામ પુરૂષાર્થના રહસ્યોને પ્રકટ કરનારું વચન બોલાય.
૨૫) કારકાદિઅવિપર્યાસ - વ્યાકરણની દૃષ્ટિએ કારક, કાલ, વચન, લિંગ વગેરેના ઉલટસુલટ વગેરે વચનદોષ વગરનું વચન બોલે.
૨૬) વિભ્રમ-વિક્ષેપ-કિલિન્કિંચિતાદિવિમુક્ત - વિભ્રમ = વક્તાના મનની ભ્રમણા / ગેરસમજણ. વિક્ષેપ = જે કહેવાનું છે તેના પ્રત્યે વક્તાનો પ્રમાદ-તૈયારીનો અભાવ. કિલિકિંચિત = રોષ, ભય, ઇચ્છા વગેરે ભાવોનું મનમાં એકસાથે રહેવું અથવા અલગ અલગ સમયે રહે અને તેનાથી પ્રભાવિત થયેલા વચન વક્તા બોલે. આવું બધુ ન હોવું અને સ્વસ્થ ચિત્તથી સ્વસ્થ બાબતોને પ્રકાશવી તે વિભ્રમ-વિક્ષેપ-કિલિકિંચિતાદિરહિતતા.
૨૭) ચિત્રકૃત્ત્વ - કહેવાના વિષય અંગે શ્રોતાઓના મનમાં સતત આતુરતા-જિજ્ઞાસા-૨સને ઉત્પન્ન કરાતું વચન બોલાય.
૨૮) અદ્ભુત – જેના ગુણો હૃદય-મનમાં આશ્ચર્ય પેદા કરનારા હોય. ૨૯) અનતિવિલંબિતા - બે અક્ષર-શબ્દ-પદ કે વાક્ય વચ્ચે વધારે વિલંબ થાય તો શ્રોતાને સાંભળવામાં મુશ્કેલી પડે. આવો વૃદ્ધજન-મંદબુદ્ધિજન ઉચિત વિલંબ ન હોય.
૩૦) અનેકજાતિવૈચિત્ર્ય - કહેવાઇ રહેલી ઘટના, પ્રસંગ, પ્રદેશ, ઋતુ-નાયક-નાયિકાના હાવભાવ... આદિ વક્તવ્યને અનુરૂપ અનેક વિષયોના રસાળ વર્ણનોથી યુક્ત વચન...
૫૨